Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 471 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159624 przypisów.
słodkie farniente — z wł. dolce far niente: słodka bezczynność. [przypis edytorski]
Słodkie skąd gorzkie wyradza nasienie — Dlaczego z hojnego ojca rodzi się skąpy. [przypis redakcyjny]
słodki owoc — To jest: prawdziwe i rzeczywiste szczęście. [przypis redakcyjny]
słodki wiersz, którego żaden wiek nie zmaże (…) — Vers de la maître engravés en lettres d'or [fr.: wiersz gospodarza wyryty złotymi literami; red. WL]. [przypis autorski]
słodkogórz — psianka słodkogórz, półpnącze o fioletowo-żółtych kwiatach i czerwonych owockach, roślina trująca. [przypis edytorski]
Słodko Jagielle brzmi w uszach ta mowa, choć z rzadka polskie może złapać słowa — językiem kancelarii Wielkiego Księstwa Litewskiego był starobiałoruski, bardzo zbliżony do średniowiecznej polszczyzny, książęta litewscy utrzymywali też bliskie stosunki z książętami ruskimi, więc Jagiełło najprawdopodobniej rozumiał dobrze język polski. [przypis edytorski]
Słodyczka — Góral, który bywał we dworze u Tetmajerów. [przypis redakcyjny]
słodyczka (gw.) — ludowa nazwa jemioły lub paproci. [przypis edytorski]
słodzéj — dziś popr. forma: słodziej. [przypis edytorski]
słodzej — por. I, 870. [przypis redakcyjny]
słodziej — tu: bardziej słodko. [przypis edytorski]
słomiany wdowiec (pot.) — mężczyzna, którego żona wyjechała np. na wakacje. [przypis edytorski]
słominka — malutka słomka. [przypis edytorski]
Słomka, Jan (1842–1932) — wójt galicyjskiej wsi Dzików, autor jednego z pierwszych pamiętników chłopskich: Pamiętniki włościanina od pańszczyzny do czasów dzisiejszych (1912), który zyskał sobie znaczącą popularność w kraju i wśród emigrantów. [przypis edytorski]
słomne (gw.) — ze słomy, słomiane. [przypis autorski]
słońca — tu: gwiazdy. [przypis edytorski]
Słońce kirem zachodzi — zaćmienie Słońca. [przypis edytorski]
Słońce ku stepom się spuszcza, ale mniejsza o to: Astrachan moim dziś będzie (…) — W oprac. Hertza rozdzielone (nielogicznie) na dwa akapity: pierwszy narracyjny aż do „ale mniejsza o to”, zakończony kropką, drugi dialogowy (od „Astrachan moim”), stanowiący wypowiedź Zaruckiego. [przypis edytorski]
„Słońce na zachodzie, czas stracony” — popularna wśród rosyjskiego ludu piosenka z tekstem Mitrofanowa z 1799. [przypis edytorski]
słońce nie przyćmiło jej twarzy — w XIX w., kiedy Henryk Sienkiewicz pisał niniejszą nowelę, uważano, że piękna może być tylko kobieta o jasnej cerze, nieopalona. [przypis edytorski]
Słońce padało mi na prawe ramię — Zachodzące słońce na górze czyśćcowej w tej chwili świeciło poecie po jego prawej stronie; w tej więc chwili szedł poeta zachodnią stroną góry ku południowi. [przypis redakcyjny]
Słońce (…) padło — słońce zaszło; zapadło za horyzont. [przypis redakcyjny]
słońce (…) promiennym włosem po Wodniku brodzi — Słońce w trzeciej kwadrze miesiąca stycznia wstępuje w znak Wodnika i tak stoi przez pierwsze dwie kwadry miesiąca lutego. Czas, o którym tu mowa, przypada na środek lutego, kiedy noc, doliczywszy do niej wieczór i zmrok poranny, trwa około dwunastu godzin. W tym czasie słońce we Włoszech już tak świeci i grzeje, że śniegi do rzadkości należą. Całe to porównanie wieśniaka, który widząc ubielone śniegiem pastwiska, a nie mając w zapasie karmy, drży o los swojej trzody i załamuje dłonie, zaleca się szczególną prawdą i stosownością jego użycia do obecnego położenia poety, gdy nawykły widzieć zawsze wypogodzone czoło swojego mistrza, widzi je zachmurzonym. [przypis redakcyjny]
słońce Raka zagrzewa — jest w znaku Raka (od 22 czerwca). [przypis redakcyjny]
słońce sferę oświeciło / W źwierzęciu, które Fryksa na sobie nosiło — barana, na którym Fryksos przybył przez powietrze do Kolchidy, umieścili bogowie w zodiaku niebieskim. Słońce wstępuje w znak Barana na wiosnę. [przypis redakcyjny]
„słońce spod Austerlitz” — aluzja do słów, które wypowiedział Napoleon Bonaparte („Oto słońce spod Austerlitz”), przypominając żołnierzom zwycięstwo w bitwie pod Austerlitz z 1805 roku. [przypis edytorski]
słońce swoje płomię przydusiło… — najwidoczniej mowa o ówczesnym zaćmieniu słońca. [przypis tłumacza]
Słońce to szczere, lite złoto etc. — nazwy planet, zgodnie z tradycją alchemiczną, oznaczają tu metale; Słońce to złoto, Księżyc — srebro, Merkury — rtęć, Wenus — miedź, Mars — żelazo, Jowisz — cyna, Saturn — ołów. [przypis edytorski]
Słońce w pół drogi (…) zżółkniały — Tu poeta wyobraża sobie na kuli ziemskiej cztery główne punkty, których południk równie daleko każdy od siebie jest odległym, to jest: Jeruzalem, Ebro, górę czyśćcową i Ganges. Odległość jednego południka od drugiego nie przechodzi 19 stopni geograficznych: a zatem Jeruzalem i góra czyśćcowa leżą od siebie o 180 stopni, czyli o całą połowę obwodu kuli ziemskiej; więc Jeruzalem i góra czyśćcowa z sobą są przeciwległe. Dalsze ich punkty pograniczne, jakimi stykają się z sobą, mają wspólny widnokrąg, a słońce, w chwili kiedy idąc na zachód, dotyka ich wspólnego pogranicza, dla Jeruzalem zachodzi, a przeciwnie postępując na wschód, wschodzi dla góry czyśćcowej. Dwa drugie punkty, Ganges i Ebro, leżą pod pierwszymi odległe od siebie o 180 stopni, od Jeruzalem zaś i góry czyśćcowej o 90 stopni, które słońce w przeciągu sześciu godzin przebiega. Tak więc słońce, kiedy względem południka Jeruzalem stoi bliżej zachodniego widnokręgu, względem południka góry czyśćcowej posuwa się na wschód. Wtedy znika barwa biała i różowa jutrzenki, które zastępuje barwa żółta jako poprzedzająca wschód słońca. Lecz nad Gangesem położonym o 90 stopni ku wschodowi, słońce o sześć godzin pierwej już zaszło: tam jest teraz noc zupełna. Noc bowiem na początku wiosny przyprowadza z sobą konstelację Wagę, w którą wstępując słońce na początku jesieni, o sześć godzin później wschodzi. W tym czasie gwiazda Waga wymyka się z rąk nocy, ponieważ w dzień razem ze słońcem stoi na niebie. [przypis redakcyjny]
słońce wstąpiło do znaku / […] Centaura w […] zodyaku — Centaur Chiron został umieszczony w zodiaku niebieskim, tworząc konstelację Strzelca. Słońce wstępuje w ten znak 21 listopada. [przypis redakcyjny]
słońce z szczorsowskiej granicy/ Pierwszym promykiem grób Mendoga draśnie (…) — Szczorse, dziedzictwo Chreptowiczów, starożytnej familii litewskiej, na wschód Nowogródka położone. Mendog, Mindagos albo Mindowe, Mindak, Mendulf Ryngoltowic, wielki książę litewski, pierwszy, który Litwę spod obcego wpływu uwolnioną do znacznej potęgi wyniósł i stał się strasznym sąsiadom, przyjął był religią chrześcijańską i za pozwoleniem papieża koronował się królem litewskim w Nowogródku r. 1252. Pod Nowogródkiem jest góra, którą zowią dotąd Mendogową i która ma być grobem tego bohatera. [przypis autorski]
Słoń nie ma stawów, aby się mógł kłaniać — powszechne dawniej, lecz błędne przekonanie, że słoń nie może zginać nóg w kolanach, wywodzące się od Ktezjasza (V w. p.n.e.), który jako pierwszy Grek widział i opisał słonia. [przypis edytorski]
Słoński — szlachcic białoruski, walczył po stronie Moskwy; więcej nieco szczegółów o nim u Łosia (s. 52) w opisie utarczki straży przednich w wigilię św. Piotra i Pawła: „P. Słoński niejaki, białoruski majętny szlachcic, pułkownikując nad chorągwiami szlachty białoruskiej, którzy się do Moskwy przedali byli, najpierw natarł na chorągwie nasze, które były w fortropie [tj. w straży przedniej] (…) kędy na przeprawie, która była miedzy wojskami, z konia zbity i pojmany, tenże pierwszy znak wygranej naszej i otuchę uczynił, którego potem na palu zawieszono”. [przypis redakcyjny]
Słoneczko, śliczne oko… — fragment Żeńców Szymona Szymonowica. [przypis edytorski]
Słoneczna strzała (…) Koziorożca strąca — Konstelacja zwana Koziorożec, odległą jest od konstelacji Barana w stronie zachodniej o 19 stopni, a w chwili kiedy słońce wchodzi w znak tej ostatniej, Koziorożec stoi na samej wysokości południka. [przypis redakcyjny]
słonecznem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: słonecznym. [przypis edytorski]
słonecznik bulwiasty, zwyczajowo: bulwa (biol.) — gatunek rośliny z rodziny astrowatych mający jadalne bulwy, pochodzący z Ameryki Płn., uprawiany na różnych kontynentach jako warzywo, roślina pastewna i ozdobna. [przypis edytorski]
słoneczny bóg (mit. gr.) — Helios. [przypis edytorski]
słoniące — osłaniające. [przypis edytorski]
słonić (daw.) — dziś: osłaniać, zakrywać. [przypis edytorski]
słonić (daw.) — osłaniać. [przypis edytorski]
słonić (daw.) — zasłaniać. [przypis edytorski]
słonić — dziś: osłaniać, chronić. [przypis edytorski]
słonić — dziś popr.: zasłaniać. [przypis edytorski]
słonić — dziś raczej: zasłaniać. [przypis edytorski]
słonić (neol.) — zasłaniać. [przypis edytorski]
słonić — osłaniać, chronić. [przypis edytorski]
słonić się — zasłaniać się; chować się. [przypis edytorski]
słonić — tu: zasłaniać, osłaniać. [przypis edytorski]
słonić — tu: zasłaniać. [przypis edytorski]
słoni — dziś popr.: słoniowy. [przypis edytorski]
słonie — słońce (brzmienie dla rymu). [przypis redakcyjny]
słonie — słońce (forma wybrana dla rymu). [przypis redakcyjny]
słonie — tu dla rymu: słońce. [przypis redakcyjny]
słonie wodne — Afryka posiada dużo niezbadanych tajemnic. Pogłoski o słoniach wodnych obijały się od dawna o uszy podróżników, ale nie chciano im wierzyć. W ostatnich czasach Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu wysłało pana Le Petit, który zobaczył słonie wodne w Kongo nad brzegiem jeziora Leopolda. Donosi o tym niemieckie pismo »Kosmos« nr 6 [istnienia tego ciekawego gatunku nie potwierdza współczesna nauka; red. W.L.]. [przypis autorski]
słonił — dziś: słaniał. [przypis edytorski]
Słonim, brus. Слoнім — miasto w zach. części dzisiejszej Białorusi. [przypis edytorski]
Słonim, Podhajce, Berdyczów, Łomazy — miejscowości, w których stoczono bitwy lub potyczki w czasie konfederacji barskiej. [przypis redakcyjny]
Słonimski, Antoni (1895–1976) — poeta, felietonista i humorysta pochodzenia żydowskiego, członek grupy literackiej „Skamander”, w czasie wojny na emigracji w Paryżu i w Londynie, po wojnie działał w Związku Literatów Polskich i w opozycji. [przypis edytorski]
Słonimski, Antoni (1895–1976) — polski poeta, dramatopisarz, prozaik, felietonista. [przypis edytorski]
Słonimski, Antoni (1895–1976) — polski poeta, satyryk, felietonista i krytyk teatralny. Współtworzył kabaret literacki Pikador i grupę poetycką Skamander. W międzywojniu współpracował z „Wiadomościami Literackimi”. Wiele kabaretów (m.in. kabarety Czarny Kot, Qui Pro Quo, Cyrulik Warszawski) korzystało z jego tekstów satyrycznych. W czasie wojny przebywał na emigracji w Paryżu i w Londynie, po wojnie działał w Związku Literatów Polskich i w opozycji. [przypis edytorski]
Słonimski, Antoni (1895–1976) — polski poeta, satyryk, felietonista i krytyk teatralny. Współtworzył kabaret literacki Pikador i grupę poetycką Skamander. W międzywojniu współpracował z „Wiadomościami Literackimi”. Wiele kabaretów (m.in. kabarety Czarny Kot, Qui Pro Quo, Cyrulik Warszawski) korzystało z jego tekstów satyrycznych. [przypis edytorski]
Słonimskiego, który zionie wprost niewygranym kompleksem niższości, o czym raz już publicznie wspomniałem — normalnie o takich rzeczach pisać nie wypada. Ale kto się zbyt osobiście przed publicznością wypina, zmusza też do odpowiedniej reakcji. Robię to dla dobra ogółu, a nie dla załatwiania rachunków osobistych. Au fond [fr. u podstaw, w gruncie; red. WL] nic mnie to nie obchodzi. [przypis autorski]
słoniów — dziś popr. forma: słoni. [przypis edytorski]
słoniony — osłonięty; słonione przejścia: podcienia. [przypis edytorski]
słoni — tu: osłania. [przypis edytorski]
słonki, bekasy — średniej wielkości (ok. 30 cm) ptaki wędrowne z rodziny bekasowatych, występujące na terenach podmokłych. [przypis edytorski]
słopiec (ros. слопец) — pułapka na zwierzęta, przywalająca je swym ciężarem. [przypis edytorski]
słota — długotrwały deszcz. [przypis edytorski]
słotne Hyjady — grupa gwiazd w konstelacji Byka, w którą Słońce wchodzi w poł. maja, rozpoczynając porę deszczową; tu z przydomkiem „słotne”, w oryg. ich gr. nazwa znaczy tyle do „deszczowe”. [przypis edytorski]
słotny — deszczowy. [przypis edytorski]
słowa (…) Arystotelesa (…) nie ma na świecie przyjaciół — parafraza, por. Diogenes Laertios, Arystoteles, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, V, 21. [przypis edytorski]
Słowacki, Euzebiusz (1772–1814) — dramatopisarz, teoretyk literatury, zwolennik klasycyzmu; ojciec Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]
Słowacki, Euzebiusz (1773–1772) — historyk i teoretyk literatury, ojciec Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]
Słowacki, Juliusz (1809–1849) — polski poeta, dramaturg i epistolograf. [przypis edytorski]
Słowacki, Juliusz (1809–1849) — polski poeta romantyczny, dramaturg i epistolograf. [przypis edytorski]
Słowacki, Juliusz (1809–1849) — polski poeta romantyczny, dramaturg i epistolograf. [przypis edytorski]
Słowacki, Juliusz (1809–1849) — polski poeta romantyczny. [przypis edytorski]
Słowacki, Juliusz (1809–1849) — wielki poeta i dramatopisarz romantyczny; autor m.in. poematu Król-Duch, w którym występuje postać Wandy. [przypis edytorski]
Słowacki: „Oj, powiedział ja tobie, mości panie Gruszczyński, lecz wszystkiego nie powiedział ja tobie.” — Kuśniewicz:. .Oj, powiedział ja tobie, panie regimentarz, lecz nie wszystko powiedział ja tobie.” [przypis autorski]
słowacki (starop.) — słowiański. [przypis redakcyjny]
słowa czynne (daw.) — czasowniki. [przypis edytorski]
słowa Dawida — słowa biblijnych Psalmów, których autorstwo przypisywano królowi Izraela Dawidowi (1040–970 p.n.e.). [przypis edytorski]
słowa Dionizjusza Młodszego, kiedy ojciec, wyrzucając mu jakiś hańbiący uczynek… — por. Plutarcha Powiedzenia królów i sławnych wodzów. [przypis tłumacza]
słowa Edmunda Gosse — A Short History of Modern English Literature, Londyn 1907. [przypis tłumacza]
Słowa jego [Homera] wedle Arystotelesa — por. Arystoteles, Poetyka, 24. [przypis tłumacza]
słowa Jopowe — słowa Hioba (J 14,1). [przypis edytorski]
słowa Marcina Galla o Bolesławie Chrobrym, rozsądzaiącym sprawy między dziedzicami i ich poddanemi (…) — Karta 83. [przypis autorski]
słowami szlachetnego Patelina — Scena w farsie. [przypis tłumacza]
słowa nauczyciela ludzkości — por. Mt 18:3. „I rzekł: Za prawdę powiadam wam; jeśli się nie nawrócicie, i nie staniecie się jako małe dziatki, nie wnidziecie do Królestwa niebieskiego”. [przypis redakcyjny]
słowa Petrarki: „Cnota pochwyci za oręż (…) męstwo jeszcze nie wygasło w piersiach włoskich” — z cancony Italia mia, benché 'l parlar sia indarno. [przypis edytorski]
Słowa „podstawą są reguły i wskazania” same w sobie są już Okiem i Skarbcem Prawdziwej Dharmy — zwrot ten wywodzi się od słów Buddy Śākyamuniego, którymi zwrócił się do Mahākāśyapy (chiń. Mohejiashe lub Jiashe, jap. Makakashō lub Kashō; ?–466 p.n.e.): „Posiadam bramę do Oka i Skarbca Prawdziwej Dharmy, Tajemnego Umysłu Nirwany prawdziwej postaci rzeczywistości i pozbawionej kształtu rzeczywistości, którą przekazuje się nie opierając się na piśmie i poza nauką doktryny. Tobie ją przekazuję”. Za Zongmen liandeng huiyao (jap. Shūmon rentō eyō), w skrócie Liandeng huiyao, zbiór powiedzeń sześciuset mistrzów zen począwszy od Buddy Śākyamuniego w 30 zwojach skompilowany przez Hueiweng Wuminga [jap. Kaiō Gomyō], najstarsza kopia pochodzi z 1189 r.), zw. 1. [przypis tłumacza]
słowa — prawda i szaleństwo. [przypis tłumacza]
Słowa, słowa, słowa — jedna z najsłynniejszych kwestii Hamleta, który czując się wezwany do czynu przez ducha swego ojca, jednocześnie nie znajduje w sobie sił i determinacji, aby przystąpić do działania; w związku z tym wszelkie rozważania i literackie dywagacje wydają mu się jałowe. Tradycja komentatorska wiąże tę kwestię w sztuce Shakespeare'a z wydawanym w l. 1580–1595 zbiorem esejów Michaela de Montaigne Próby, których pierwsze tłumaczenie na angielski (Johna Florio) ukazało się w 1603 r. [przypis edytorski]
Słowa, słowa, słowa, słowa — cytat z kwestii tytułowego bohatera w Hamlecie Shakespeare'a. [przypis edytorski]
Słowa te… — oddziałały głęboko na Wertera, ponieważ odpowiadały jego zamysłom samobójczym. [przypis redakcyjny]
słowa Tertuliana (…): To, co uczyniłem, jest jeno igraszką przed prawdziwą walką — w: Adversus Valentinianos (Przeciw Walentynianom), VI. [przypis tłumacza]
Słowa te są jakby zapowiedzią szeregu dramatów, rozwijających myśl Hamleta w studiach psychologicznych nad poszczególnymi namiętnościami — warto porównać z tym to, co mówi Dyboski w swoim wstępie do Antoniusza i Kleopatry (Dzieła W. S., Kraków 1912). [przypis tłumacza]
słowa Wilhelma Orańskiego z siedemnastego wieku… — omyłka autora, słowa Wilhelma I Orańskiego przypisał jednemu z jego następców, Wilhelmowi III Orańskiemu (1650–1702). [przypis edytorski]
słowem arcyksiężnę — w oryginale: wcieloną Kojsyrę; była to córka Megaklesa, wydana za Pizystrata, więc króla, tyrana, udzielnego księcia na Atenach. [przypis tłumacza]
