Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
Skarga, Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja nadworny i spowiednik Zygmunta III, czołowy przedstawiciel pol. kontrreformacji, zwolennik ograniczenia uprawnień sejmu i umocnienia władzy królewskiej; piętnował wady polskiej szlachty; autor Kazań sejmowych. [przypis edytorski]
Skarga Piotr (1536–1612) — jezuita, kaznodzieja nadworny Zygmunta III, czołowy przedstawiciel kontrreformacji, zwolennik ograniczenia uprawnień sejmu i umocnienia władzy królewskiej; piętnował wady polskiej szlachty. [przypis edytorski]
Skarga, Piotr (1536–1612) — polski jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja, czołowy przedstawiciel kontrreformacji. [przypis edytorski]
Skarga przeciw niemu brzmiała mniej więcej w następujący sposób… — Ksenofont formuje skargę na podstawie lektury (Platona i innych), gdyż podczas procesu był w Atenach nieobecny, i wyraźnie podkreśla, że dosłownego brzmienia skargi nie przytacza. [przypis tłumacza]
Skargę głosem, a klątwę wzrokiem cisnął w słońce (…) I tę skargę i klątwę, co z ust ludzkich bucha pełnych rozpaczy, przestrzeń pochłonęła głucha — K. Tetmajer, Poezje, wyd. I, Kraków 1891, s. 17 (Fragment). [przypis autorski]
Skargi Jeremiego — cykl wierszy Kornela Ujejskiego, powstały pod wrażeniem klęski powstania krakowskiego i chłopskiej rabacji galicyjskiej (1846), wydany w 1847. [przypis edytorski]
Skargów i Modrzewskich — dwoje najwybitniejszych polskich kaznodziejów: Piotr Skarga (1536–1612) i Andrzej Frycz Modrzewski (1503–1572), często i chętnie poruszających tematy polityczne. [przypis edytorski]
skarkąć (reg.) — przemarznąć, zdrętwieć z zimna. [przypis edytorski]
skarlać (rzad.) — sprawiać, że coś karleje, maleje a. traci zdolność wzrostu. [przypis edytorski]
skarogniady — o maści konia: ciemnogniady, ciemnobrunatny. [przypis edytorski]
skarogniady — o maści konia: ciemny gniady, ciemnobrunatny z czarną grzywą i czarnym ogonem. [przypis edytorski]
skarosowany (techn.) — o samochodach: wyposażony w odpowiedni typ karoserii. [przypis edytorski]
skarpa (archit.) — przypora, rozszerzający się ku dołowi mur odchodzący na zewnątrz od ściany budynku, mający za zadanie wzmacniać ścianę i przenosić ciężar sklepienia budowli na podłoże. [przypis edytorski]
skarpa — tu: rów. [przypis redakcyjny]
skarp — inaczej turbot; flądrokształtna (ciało bocznie spłaszczone) ryba morska. [przypis edytorski]
skarpy — tu: wertepy. [przypis redakcyjny]
skartabella — szlachcic ex carta belli (łac.: prawem wojny), bez pełni praw stanowych. [przypis edytorski]
Skartabellus — nowo kreowany szlachcic, prawdopodobnie od łac. ex charta bellicus (tzn. z karty walczący); skartabellat (scartabellat) stanowił instytucję niepełnego szlachectwa; skartabellowie funkcjonowali w Polsce średniowiecznej jako niższa szlachta, nazywani także świerczałkami; z czasem część z tej grupy uzyskało paritas (łac.: równość) ze szlachtą właściwą, a część spadła do warstwy sołtysów. [przypis edytorski]
skarucha (daw.) — kora. [przypis redakcyjny]
skarulį — skarelę. [przypis edytorski]
Skarus, właśc. Marek Emiliusz Skaurus ( I w. p.n.e.) — rzymski polityk, syn Mucji, byłej żony Pompejusza Wielkiego, przyrodni brat Sekstusa Pompejusza; związany politycznie z Sekstusem, towarzyszył mu w ucieczce na Wschód, w 35 p.n.e. zdradził go jednak i wydał go w ręce dowódców Marka Antoniusza; po bitwie pod Akcjum skazany przez Oktawiana, uniknął śmierci dzięki wstawiennictwu matki. [przypis edytorski]
Skaryszewska — ulica w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. [przypis edytorski]
Skarżyć się udami — wyrażenie być może niezwyczajne, ale tu śmiało i stosownie do gwałtownej boleści i położenia cierpiącego przez poetę użyte. [przypis redakcyjny]
Skarżyński, Kazimierz — właściciel majątku ziemskiego Rybienko Leśne. [przypis edytorski]
Skarży się na dwa, ale o wiele bardziej na kalwinizm — W drugim błędzie, wedle Pascala, tkwią jezuici, podporządkowując łaskę wolnej woli, podczas gdy kalwini posuwają się aż do zupełnego zaprzeczenia wolnej woli na rzecz łaski. [przypis tłumacza]
skarzyć (daw.) — skarżyć się. [przypis edytorski]
skasowawszy — unieważniwszy, zniósłszy. [przypis redakcyjny]
skatina (z ros.) — bydlak. [przypis edytorski]
skating (ang.) — łyżwiarstwo. [przypis edytorski]
skatologiczny — związany z odchodami bądź z wydzielinami ludzkiego ciała. [przypis edytorski]
Skaurus tymczasem wkroczył do Arabii… — por. Starożytności XIV, V, 1–VIII, 3. [przypis tłumacza]
Skaurus, właśc. Marcus Aemilius Scaurus (I w. p.n.e.) — dowódca i polityk rzymski, w czasie trzeciej wojny z Mitrydatesem podległy Pompejuszowi. [przypis edytorski]
skaut — członek organizacji stanowiącej odpowiednik harcerstwa. [przypis edytorski]
skauting — system wychowania chłopców i dziewcząt oraz ruch młodzieżowy zapoczątkowany na pocz. XX w. w Wielkiej Brytanii przez generała R. Baden-Powella, zainspirowanego popularnością wśród chłopców swojego podręcznika do szkolenia zwiadowców (ang. scouts); polską odmianą skautingu jest harcerstwo. [przypis edytorski]
skautowski — przym. od skaut: członek organizacji stanowiącej odpowiednik harcerstwa. [przypis edytorski]
skaźcą jest (starop.) — [jest] zepsuciem, zniszczeniem. [przypis redakcyjny]
skaźca (daw.) — gwałciciel, łamca. [przypis redakcyjny]
skaźca — niszczyciel. [przypis redakcyjny]
skaźca (starop.) — pogromca, niszczyciel. [przypis redakcyjny]
skaźca — zguba. [przypis redakcyjny]
skażenie (starop.) — zaćmienie. [przypis redakcyjny]
skażu (z ukr.) — powiem. [przypis edytorski]
skaży (białorus.) — powiedz. [przypis edytorski]
Skażyte ditki, wże je Demianiwka (ukr.) — powiedzcie, dzieci, to już Demianówka? [przypis redakcyjny]
Skaży tomu, kto tebe prysław, szczo kniaź Jewstafij Czetwertynskij didycz Kitajgorodu, a połkownyk korola i Riczypospolitoj Polskoj tobi skazaw, szczo maty persze pobje, a potim pomyłuje, a matczycha persze pomyłuje, a potim pobje (daw. gw. ukr.) — Powiedz temu, kto cię przysłał, że kniaź Eustachy Czetwertyński, dziedzic Kitajgorodu, a pułkownik króla i Rzeczpospolitej Polskiej, powiedział ci, że matka najpierw zbije, a potem ukocha, a macocha najpierw ukocha, a potem zbije. [przypis edytorski]
skaży (z ukr.) — powiedz (raczej). [przypis edytorski]
skazać (daw.) — powiedzieć. [przypis edytorski]
skazać na gardło (daw.) — skazać na śmierć. [przypis edytorski]
skazać (starop.) — tu: wskazać. [przypis edytorski]
skazać (z ros.) — powiedzieć. [przypis edytorski]
skaza (daw.) — [tu:] spustoszenie, szkoda. [przypis redakcyjny]
skazanam — skrót od: skazana jestem. [przypis edytorski]
Skazanie Norfolka — Izba Parów, nie przesłuchawszy więźnia, nie zarządziwszy śledztwa, nie zbadawszy świadków, skazała go i przesłała wyrok Izbie Gmin. Pokorna Izba Gmin usłuchała jego (króla) rozkazu; król zaś, zatwierdziwszy wyrok przez specjalną komisję, wydał rozkaz, aby stracenie Norfolka odbyło się 29 stycznia (następnego dnia) rano. [Hume, Historia Anglii, tom III, str. 306]. [przypis autorski]
skazani są na śmierć głodową, bo odebrano im kartki żywnościowe. Błądzą jeszcze po ulicach… — ibid., s. 76. [przypis autorski]
Skazano, sdiełano (ros. przysł.) — powiedziano, zrobiono. [przypis edytorski]
skazano także kanclerza Horna z żoną, synem i dwiema córkami, oraz „wiele innych znakomitych osób, które przedtem do stołu z biskupem siadały” — por. Helbing-Bauer, op. cit., s. 226–7. [przypis autorski]
skazano w Tartarii dwóch młodych ludzi na pal za to, że nie zdjęli czapki, patrząc na procesję lamów — aluzja do wyroku na kawalera de la Barre i d'Etallonde, których skazano na śmierć za to, że nie skłonili się przed procesją. D'Etallonde uciekł, de la Barre zniósł mężnie okrutną śmierć [po torturach został ścięty, a jego ciało spalone na stosie 1 lipca 1766; dodatkowym zarzutem było posiadanie potępionego za bezbożność Słownika filozoficznego Woltera, który przybito do jego ciała i spalono wraz z nim; Wolter napisał pod pseudonimem pierwszą relację z tej sprawy (Relacja o śmierci kawalera de la Barre); red. WL]. [przypis tłumacza]
Skazany na dożywotnie więzienie […] żyje tutaj, posyłając do pism angielskich rozliczne artykuły — w rozprawach dotyczących zamachu Monmoutha nie znalazłem żadnej wzmianki o panu Rockstrongu. [przypis autorski]
skazany przez Heroda Aleksander — syn Mariamme (p. I, XXVII, 6). [przypis tłumacza]
skaza (starop.) — szkoda, ruina. [przypis redakcyjny]
skaza — tu: skażenie. [przypis edytorski]
skazca a. skaźca (starop.) — ten co gubi, uwodzi. [przypis redakcyjny]
skazę tego grzechu, za który Cezar (…) zwany był: „Królową” — Gdy Cezar jako tryumfator powrócił z Galii, mówi Swetoniusz, blaskiem zwycięstw swoich nie mógł zatrzeć w pamięci spółczesnych błędów swojej młodości. Żołnierze jego śpiewali o nim w obozach szydzące zeń słowa następnej piosenki: Gallias Caesar subegit, Nicomedes Caesarem [przypis redakcyjny]
Skazi-ka (…) kakije — nieco zniekształcony początek wiersza Michaiła Lermontowa Бородино (Borodino): „Скажи-ка, дядя, ведь не даром/ Москва, спалённая пожаром,/ Французу отдана?/ Ведь были ж схватки боевые?/ Да, говорят, еще какие!” [„Powiedz, dziaduniu, nie na darmo Moskwę, spaloną pożarem, Francuzom oddaliśmy? Wszak były wojenne potyczki? I, powiadają, jeszcze jakie!”; tłum. red. WL]. [przypis edytorski]
skazka (daw., z ros.) — baśń, klechda, podanie. [przypis edytorski]
skazka — opowieść (szczególnie przekazywana ustnie). [przypis edytorski]
skazka (z ros.) — bajka. [przypis edytorski]
skazówka — dziś: wskazówka. [przypis edytorski]
skazywać na wygnanie (…) Alkibiadesa — Alkibiades, złożony z dowództwa, przebywał w swych dobrach w Tracji. Po zwycięstwie Lizandra zamierzał udać się do króla perskiego i pozyskać go wskazaniem buntu grożącego mu od Cyrusa, wspieranego przez Lizandra, i już był u Farnabazosa, satrapy Frygii Hellesponckiej. Był on ostatnią nadzieją demokratów i postrachem dla Sparty. Trzydziestka skazała go na banicję, a Lizander na rozkaz eforów domagał się od Farnabazosa śmierci Alkibiadesa. Satrapa nie śmiał się sprzeciwić i Alkibiades zginął z rąk morderców we Frygii. [przypis tłumacza]
skazywać (starop.) — ukazywać; w tym skazuję swoje siły: poprzez to ukazuję swoją siłę. [przypis edytorski]
skępstwo — skąpstwo. [przypis redakcyjny]
skėreliai — laumžirgai. [przypis edytorski]
ske la fam we — to, czego chce kobieta; tu w pisowni naśladującej niepoprawną wymowę. [przypis redakcyjny]
skepetas — audinio gabalas. [przypis edytorski]
skeptras — lazda, ženklas karališkos galybės; iš graikiško oatjmoov — lazda. [przypis edytorski]
sketch (fr., ang.) — skecz, scenka komiczna. [przypis edytorski]
skeuopojeja — posługiwanie się maskami przez starożytnych aktorów. [przypis tłumacza]
Skiatos — wysepka naprzeciw północnej kończyny [tj. krańca] Eubei. [przypis tłumacza]
skiba — część ziemi odkrojona i odrzucona na bok przez pług. [przypis edytorski]
skiba — dziś: część ziemi odrzucona na bok przez pług. [przypis edytorski]
skiba — kawałek gleby podcięty w czasie orki. [przypis edytorski]
skiba — pas ziemi odkładany przez pług podczas orki. [przypis edytorski]
skibka — odkrojony kawałek chleba, kromka. [przypis edytorski]
ski (daw.) — narty. [przypis edytorski]
Skidel — niewielkie miasteczko na Grodzieńszczyźnie, ok. 35 km na wsch. od Szczuczyna, w XIX w. podupadłe. [przypis edytorski]
skiedyno — vieta, kur daug skiedrų, kur kapojamos malkos. [przypis edytorski]
skieł — łapacz. [przypis edytorski]
skiełzać się (daw.) — ześlizgnąć się. [przypis edytorski]
skiełznąć (daw.) — ześlizgnąć się. [przypis edytorski]
skiełznąć się — nie udać się; tu: pośliznąć się, przewrócić się. [przypis edytorski]
skiełznąć się — ześliznąć się, spłynąć. [przypis edytorski]
skiela (gw.) — skąd. [przypis edytorski]
skielet — dziś: szkielet. [przypis edytorski]
skiereszowałem — pokiereszowałem, pokaleczyłem. [przypis edytorski]
Skierniewice — miasto powiatowe i węzeł kolejowy, 66 km na południowy zachód od Warszawy. [przypis redakcyjny]
skierowywa — dziś popr. 3os. lp.: skierowuje. [przypis edytorski]
skierowywa — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.ter.: skierowuje. [przypis edytorski]
skije — narty. [przypis edytorski]
skikać (gw.) — skakać. [przypis edytorski]
Skilla — Scylla, potwór morski opisany w Odysei Homera. [przypis edytorski]
