Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159264 przypisów.
serce (…) dotkliwe — czułe, wrażliwe serce. [przypis edytorski]
Serce jej (…) nosiło tę świętą zasłonę — Tą zasłoną jest ślub zakonny mimowolnie złamany: a choć gwałtem zdarto z niej sukienkę, sercem czystym i pobożnym ślub swój przerwany w duchu spełniła. [przypis redakcyjny]
serce kochające chce być bez rywala — Z tego, co poprzednio Alcest mówił o wyłączności w przyjaźni, możemy zgadnąć, czym dla tego dumnego serca musi być rywalizacja w miłości. [przypis tłumacza]
serce kosmate — w oryg. λάσιον κῆρ; Homer Iliada II 851 (o Pylajmenie, wodzu Paflagończyków); XVI 554 (o Patroklosie). [przypis edytorski]
[Serce królewskie] Nie może objąć w młodem ciele nauk — Hipolit, mając lat zaledwie 9, został arcybiskupem ostryhomskim (strygońskim), a już jako trzynastoletni młodzieniec „siedział w konsystorzu” jako kardynał. [przypis redakcyjny]
serce miękczy (…) Bogom podziemnym — aluzja do postaci Orfeusza, który potrafił poruszyć za pomocą swej muzyki Furie („jędze”), a nawet rzeczy nieożywione. Kiedy zmarła jego żona Eurydyka, udał się do podziemi i tak oczarował Plutona, że uwolnił on Eurydykę pod warunkiem, że Orfeusz nie odwróci się, dopóki nie wyjdą na ziemię. Kiedy już mieli postawić swe stopy na ziemi, Orfeusz odwrócił się i Eurydyka natychmiast zniknęła. Ogromny żal Orfeusza po powtórnej stracie żony tak rozwścieczył trackie kobiety, że w czasie jednej z orgii z okazji bachanaliów rozerwały go na strzępy; zob. też: Ks. 1, Pieśń XXI, Ks. 2, Pieśń II oraz Ks. 2, Pieśń VI. [przypis redakcyjny]
sercem (…) wydawała męża — tu: była podobna do męża a. wydawała się podobna do mężczyzny, wyrażała męskość. [przypis edytorski]
serce [przypis redakcyjny]
serce roście patrząc — serce rośnie, gdy się patrzy (inne znaczenie daw. imiesłowu). [przypis redakcyjny]
serceście zobligowali — zobowiązaliście, podbiliście serce. [przypis redakcyjny]
serce — Serce w znaczeniu uczucia. [przypis tłumacza]
Serce stworzone z skłonnością kochania (…) — Wirgiliusz na prośbę Danta, ażeby mu jaśniej wyłożył treść, istotę miłości, która obudzona zewnętrznym wrażeniem, jest zarazem celem naszej zasługi i naszego potępienia, rozwija dalej zasadę miłości, której wykład rozpoczął w pieśni uprzedniej. Według wykładu samego tekstu, miłość jest to skłonienie duszy naszej do przedmiotu, jaki obudza w niej żądzę upodobania. Z tej żądzy wynika tęsknota do posiadania upodobanego przez miłość przedmiotu. Miłość ta, ponieważ jej zasada w duszy naszej w ogólności jest dobrą, sama przez się jest ni złą, ni dobrą. Tajemniczym sposobem rodzące się w nas pojęcie, a z niego kiełkująca skłonność nasza nie uniewinniają fałszywej miłości; ponieważ oprócz tych dwóch bodźców mamy daną sobie od Boga siłę, która nam radzi, a którą czujemy w sobie, i władzę iść za jej radą przeciw naszej skłonności. Rozum więc i wolna wola pierwszymi są bodźcami zasługi i potępienia wszelkich ludzkich czynności. [przypis redakcyjny]
serce tkliwe jest mu przewodnikiem w nauce… — ibid., s. 63. [przypis autorski]
serce — tu: odwaga. [przypis edytorski]
serce — tu: odwaga. [przypis redakcyjny]
Serce ustało, pierś już lodowata… — Adam Mickiewicz, Upiór, strofa pierwsza. [przypis edytorski]
Serce wielkie, idź za lubą twoją — Od tej chwili „serce” hrabiego Henryka jest skazane na „piekło”, tj. udręki piekielne; sygnały tego przekleństwa rozsiane są dalej po całym tekście. [przypis edytorski]
serce wzięła — nabrała serca, odwagi. [przypis redakcyjny]
serce żmii pod kwiecistą maską — Julia posługuje się tu ozdobnymi zestawieniami stylistycznymi, używając dwu sprzecznych pojęć (tzw. oksymoron). [przypis redakcyjny]
serce z miską — raczej: „serce jak na misce”, tzn. otwarte (por. „serce jak na dłoni”). [przypis redakcyjny]
Serchio — rzeka blisko miasta Lucca płynąca. [przypis redakcyjny]
ser Ciapelletto — bohater pierwszej noweli Dekameronu — oszust, złodziej, krzywoprzysięzca, „najgorszy człowiek, jaki się kiedykolwiek urodził”. [przypis tłumacza]
sercmi — dziś popr. forma N. lm: sercami. [przypis edytorski]
sercu gwoli (daw.) — zgodnie z sercem. [przypis edytorski]
Serc wiernych, niezgadnionych… — Nie wiadomo co właściwie Malczewski rozumiał przez słowo: niezgadnionych (Por. w. 93: w oczach myśl zgadnienia (?). [przypis redakcyjny]
sercy — dziś popr. forma N.lm: sercami. [przypis edytorski]
Sercy — zapewne Nicolas de Sercy (zm. 1646), paryski księgarz i wydawca z rodziny księgarzy, działający od 1638. [przypis edytorski]
serdak — rodzaj kamizelki sięgającej nieco poza talię. [przypis edytorski]
serdak — rodzaj wyszywanej ciepłej kamizelki a. krótkiego kożuszka bez rękawów. [przypis edytorski]
serdeczna rana — tu: niepokój, lęk. [przypis redakcyjny]
serdeczniem panu rad —konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: serdecznie jestem panu rad (chętny, przychylny). [przypis edytorski]
serdecznieśmy sobie przeszkadzali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, dziś: serdecznie sobie przeszkadzaliśmy. [przypis edytorski]
serdeczny (daw.) — dotyczący serca. [przypis edytorski]
serdeczny (daw.) — sercowy, miłosny. [przypis edytorski]
serdeczny — tu: miłosny (dosł.: związany z sercem). [przypis edytorski]
serdeczny — tu: szczery, prawdziwy. [przypis edytorski]
serdela (gw.) — seradela, roślina jednoroczna z rodziny bobowatych, uprawiana na paszę dla zwierząt. [przypis edytorski]
serdele a. sardele — małe ryby morskie, podobne do śledzi. [przypis redakcyjny]
ser dla robaków — echo koncepcji żyjącego w XVI w. młynarza z Friuli, Domenico Scandella, zw. Menocchiem, zapisanych dzięki temu, że zostały opowiedziane podczas przesłuchania domorosłego filozofa przed Świętym Oficjum. Menocchio, przeplatając abstrakcyjne pojęcia konkretami, głosił, że początkowym stadium bytu był chaos, tzn. pomieszanie wszystkich żywiołów (ziemi, wody, powietrza i ognia), przypominające masę w początkowej fazie wyrobu sera z mleka. Następnie w masie tej samoistnie powstały robaki, czyli aniołowie i Bóg. Za swoje poglądy Menocchio spłonął na stosie z wyroku inkwizycji w 1599 r. [przypis edytorski]
serdytes (z ukr.) — gniewajcie się, złośćcie się. [przypis redakcyjny]
serdyty (ukr.) — twardy, gniewny, zacięty. [przypis redakcyjny]
serebczyna — czy nazwana od „srebra”, czy raczej od litewskiego sebrynaj: przez połowę (danina połowiczna), pozostaje rozwiązać. [przypis autorski]
se recommencer (fr.) — zaczynać się na nowo, odnawiać się. [przypis edytorski]
sereda — trečiadienis. [przypis edytorski]
serek — stypa. [przypis edytorski]
seremskie — ze Sremu na Węgrzech. [przypis redakcyjny]
serenada — pieśń miłosna śpiewana wieczorem pod oknem ukochanej. [przypis edytorski]
serenissime (łac.) — najjaśniejszy (panie). [przypis edytorski]
serenissimus (łac.) — jaśnie oświecony, najjaśniejszy (panie); tu: forma W.lp: serenissime. [przypis edytorski]
serenissimus rex Sueciae (łac.) — najjaśniejszy król Szwecji. [przypis edytorski]
Serenissimus (wł.) — Najjaśniejszy. [przypis edytorski]
sereno (hiszp.) — stróż nocny. [przypis edytorski]
sergėtis — saugotis. [przypis edytorski]
Sergi, Giuseppe (1841–1936) — włoski antropolog. [przypis edytorski]
Sericum (z łac. sericum: jedwab) — kraina w środkowej Azji. [przypis edytorski]
serie podzielić można na dwie, grupy: serie postępowe i serie przemienne. (…) Następstwo pokoleń uwidacznia się z szczególną dobitnością w historii serii, zwłaszcza serii przemiennych — F. Mentré, Les générations sociales, 1920, s. 247. [przypis autorski]
serijo — rimtai. [przypis edytorski]
„serio” lub „buffo” — serio lub żartobliwie; odniesienie do dwóch podstawowych gatunków opery: opera seria to opera poważna, zaś opera buffa to opera komiczna. [przypis edytorski]
serio — naprawdę. [przypis redakcyjny]
serio promoveram in hosticum (łac.) — znacznie posunąłem się byłem w ziemię nieprzyjacielską. [przypis redakcyjny]
serio — stanowczo. [przypis redakcyjny]
serio — usilnie. [przypis redakcyjny]
sermėga — iki XX a. dėvėtas viršutinis vyrų ir moterų drabužis. [przypis edytorski]
sermėga — milinė, milo (storo vilnonio audeklo) paltas. [przypis edytorski]
sermėgas — iki XX amžiaus pradžios dėvėtas viršutinis vyrų ir moterų balto, pilko ar rudo milo drabužis. [przypis edytorski]
sermėgius — prasčiokas. [przypis edytorski]
sermėgotas — kuris vilki sermėga. [przypis edytorski]
Sermido — Sermide, zamek nad Padem. [przypis redakcyjny]
Sermo datur cunctis, animi sapientia paucis (łac.) — Mowa dana jest wszystkim, rozum zasię niewielu. [przypis tłumacza]
Sermo — mowa. W licz. mn. — Sermones. Tu — tytuł satyr Horacego. [przypis redakcyjny]
sernik — pomieszczenie do przechowywania serów. [przypis edytorski]
sero moluni deorum molae (łac.) — późno mielą młyny bogów. [przypis redakcyjny]
Sero molunt deorum molae — gr. przysłowie: „Późno mielą bogów młyny”, tj. bogowie za zbrodnie nie od razu karzą; Pasek jednak inaczej to rozumiał: „Po czasie każdy pan gotów”. [przypis redakcyjny]
Serons — Arzt von Louvois, wurde verdächtigt, diesen vergiftet zu haben. [przypis edytorski]
serop (daw.) — syrop. [przypis edytorski]
serop przyrodzony — tu: piwo. [przypis edytorski]
Serpa Pinto, Alexandre de (1846–1900) — portugalski odkrywca, administrator kolonialny; jeden z pierwszych, którzy przeszli Afrykę z zachodu na wschód; autor książki Como eu atravessei a África (Jak przeszedłem Afrykę, 1881). [przypis edytorski]
serpens (łac.) — wąż. [przypis redakcyjny]
serpens, occulte mordens (łac.) — wąż tajemnie kąsający. [przypis redakcyjny]
serpens, serpentis (łac.) — wąż. [przypis redakcyjny]
Serpente (…) aves — Iuvenalis, Satirae, XIV, 74, 81. [przypis tłumacza]
serpentyna (daw.) — szabla szlachecka. [przypis redakcyjny]
serpentyna — stroma górska droga o wielu zakrętach. [przypis edytorski]
Serra do Mar — pasmo górskie w płd.-wsch. Brazylii, na krańcu Wyżyny Brazylijskiej, rozciągające się wzdłuż wybrzeża Atlantyku. [przypis edytorski]
Serra — miejscowość w prowincji Walencji w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Serres chaudes — dosł.: Cieplarnie; tytuł szkiców poetyckich Maeterlincka, będących próbą transpozycji muzyki i malarstwa do poezji. [przypis edytorski]
Serrion, Doriskos, Święta Góra — punkty obronne nad egejskim wybrzeżem Tracji. [przypis tłumacza]
serso — gra rekreacyjna polegająca na rzucaniu i chwytaniu wiklinowego kółka na kijek. [przypis edytorski]
Sertillanges, Antonin-Gilbert (1863–1948) — francuski filozof, dominikanin, profesor filozofii moralnej, przedstawiciel neotomizmu. [przypis edytorski]
Sert, José María (1874–1945) — hiszpański malarz pochodzący z Katalonii, szczególnie znany z malowideł ściennych na budynkach publicznych; projektant kostiumów dla Baletów Rosyjskich Diagilewa. [przypis edytorski]
Sert, Maria Zofia Olga Zenajda (1872–1950) — znana jako Misia, z d. Godebska, 1° voto Natanson (w latach 1893–1905 żona Tadeusza Natansona, jednego z założycieli ważnego pisma literacko-artystycznego „La Revue Blanche”), 2° voto Sert (jako żona od 1920 r. malarza hiszp. José Maria Sert y Badia); ważna postać paryskiego życia kulturalnego, protektorka artystów, kilkakrotnie portretowana przez Renoira i Toulouse-Lautreca. [przypis edytorski]
Sertoriusz, Kwintus (123–72 p.n.e.) — rzym. polityk i dowódca; walczył m.in. z Cymbrami i Teutonami; w 83 p.n.e. przyznano mu tytuł namiestnika prowincji w Hiszpanii Bliższej, aby nie dopuścić do wyboru go na konsula, jednak kiedy to zagrożenie minęło, nominację odwołano; wówczas Sertoriusz zorganizował bunt: zebrał swoich zwolenników, udał się do Hiszpanii i, zyskawszy poparcie plemion celtiberyjskich, stworzył zaczątki niezależnego od Rzymu państwa ze stolicą w Osca (dziś: Huesca w Aragonii), z senatem, szkołą wojskową dla miejscowej młodzieży, prowadzącego niezależną politykę (m.in. sojusze z piratami i Mitrydatesem); z czasem, za dyktatury Sulli, został wyparty z Hiszpanii, skazany zaocznie na śmierć, udał się do Maroka; zginął zamordowany skrytobójczo, gdy wrócił do Rzymu po ogłoszeniu ułaskawienia dla daw. członków stronnictwa popularów. [przypis edytorski]
ser — tu z wł.: pan, jegomość. [przypis edytorski]
Servaes, Franz Theodor (1862–1947) — krytyk literacki w Berlinie w l. 1884–1899; od r. 1899 prowadził dział felietonu literackiego w wiedeńskiej „Neue Freie Presse”; od 1915 sprawozdawca teatralny w Berlinie; pierwszy zwrócił uwagę niemieckich czytelników swymi bardzo pozytywnymi artykułami na Przybyszewskiego; w powieści Garungen („Fermenty”, 1897) przedstawił Przybyszewskiego w postaci wiecznie pijanego Czecha Spirydiona Krakuschka. [przypis edytorski]
Serva padrona — opera buffa Giovanniego Battisty Pergolesi, pierwotnie wstawka komediowa w operze poważnej Il prigionier superbo, z premierą w Neapolu w 1733, później wystawiana w Europie jako samodzielny utwór; jej wystawienie 1 sierpnia 1752 w Paryżu w Królewskiej Akademii Muzycznej (późniejszej Operze Paryskiej) stało się przyczyną „sporu o buffonów”. [przypis edytorski]
servare (łac.) — zwracać na coś uwagę, strzec; pilnować; zachować w całości, ustrzec, uchronić. [przypis edytorski]
Servare (…) sequi — Lucanus, Pharsalia, II, 381. [przypis tłumacza]
Servet, Miguel (1511–1553) — hiszpański teolog unitariański, prawnik, lekarz i humanista; jako pierwszy w Europie odkrył płucne krążenie krwi; schwytany przez inkwizycję, zbiegł z więzienia; przybyciu do Genewy, gdzie Kalwin i jego zwolennicy sprawowali autorytarne rządy, został rozpoznany, uwięziony i skazany w procesie, w którym dyskutował z Kalwinem na temat wiary, a następnie spalony na stosie. [przypis edytorski]
Servet, Miguel (1511–1553) — hiszpański teolog unitariański, prawnik, lekarz i humanista; jako pierwszy w Europie odkrył płucne krążenie krwi. [przypis edytorski]
servibilis (łac.) — usłużny. [przypis edytorski]
