Przypisy

zwolena (starop.) — wybrana. [przypis edytorski]

zwolić (daw., gw.) — pozwolić, zezwolić. [przypis edytorski]

zwolić (daw.) — pozwolić. [przypis edytorski]

zwolić (daw.) — wyzwolić, uchronić. [przypis edytorski]

zwolić — dziś: pozwolić. [przypis edytorski]

zwolić — tu: podporządkować. [przypis edytorski]

zwolniał — dziś: zwolnił. [przypis edytorski]

Zwolnij teraz, Panie, służebnika swego w pokoju; albowiem ujrzały me oczy — parafraza słów z Ewangelii (Łk 2, 29–32) wypowiedzianych przez świątobliwego starca Symeona na widok Jezusa, którego Józef i Maria przyszli ofiarować w świątyni, a w którym Symeon rozpoznał Zbawiciela; fraza ta funkcjonowała w prawosławiu i katolicyzmie także jako słowa z szóstej Ody z Septuaginty, z tzw. Kantyku Symeona (inc. Nunc dimittis). [przypis edytorski]

zwolniony — tu: rozluźniony, mniej ściśle przestrzegany. [przypis edytorski]

zwolon — forma skrócona od daw. zwolony: wybrany, przeznaczony (do czegoś). [przypis edytorski]

zwolony — tu zapewne: wyzwolony. [przypis edytorski]

zwonić (starop.) — dzwonić. [przypis edytorski]

zwonica (daw.) — dzwonnica. [przypis edytorski]

zwonok (ros.) — dzwonek. [przypis edytorski]

zwon (starop.) — dzwon. [przypis edytorski]

zwora (daw.) — połączenie; element łączący. [przypis edytorski]

zwora — tu: połączenie. [przypis edytorski]

zwora — zasuwa. [przypis edytorski]

zwornik (archit.) — szczytowy, najwyższy element wiążący łuk lub sklepienie. [przypis edytorski]

zwoszczyk (z ros.) — woźnica, furman, stangret. [przypis edytorski]

z woza — dziś popr. forma D.: z wozu. [przypis edytorski]

z wpadłymi bokami — dziś popr.: z zapadłymi bokami. [przypis edytorski]

zwracać się (daw.) — kierować się w przeciwną stronę, zawracać. [przypis edytorski]

zwrót — dziś popr. pisownia: zwrot. [przypis edytorski]

zwrót — dziś: zwrot a. nawrót (powrót). [przypis edytorski]

z wróżbami pierwszymi — chodzi o wróżby (omina), które wg obyczajów staroż. Rzymian każdorazowo poprzedzały ślub. [przypis edytorski]

z wrogi — dziś popr. forma N. lm: z wrogami. [przypis edytorski]

zwrotniczowa — żona zwrotniczego, pracownika kolei obsługującego zwrotnicę, która pozwala kierować pociągi na właściwy tor w miejscu, gdzie droga się rozwidla. [przypis edytorski]

zwrot przez sztag — zwrot, przy którym dziób jednostki pływającej przecina linię wiatru. [przypis edytorski]

z wschodniej przyszłe ziemi olbrzymów plemie w bursztynowych brzegach usiadło — mity litewskie. [przypis edytorski]

z współbraćmi — dziś dla ułatwienia wymowy: ze współbraćmi. [przypis edytorski]

z wszelkimi zaszczyty — dziś popr. forma N. lm: z wszelkimi zaszczytami. [przypis edytorski]

z wszystkimi szczegóły (daw.) — dziś popr. forma: z wszystkimi szczegółami. [przypis edytorski]

zwycięstwach odniesionych w Delfach i na Istmie, i w Nemei — na wielkich, ogólnogreckich igrzyskach pityjskich w Delfach w Grecji Środkowej, w Istmii na Przesmyku Korynckim oraz w Nemei w Argolidzie, na płd.-zach. od Koryntu; z czwórki igrzysk ogólnogreckich niewymienione zostały tylko odbywające się w Olimpii. [przypis edytorski]

Zwycięstwo (mit. gr.) — tu: bogini Nike (w mit. rzym. Wiktoria). [przypis edytorski]

zwycięstwo pod Kaługą — chodzi o zwrot w ofensywie niemieckiej na Moskwę w dniach 5–6 grudnia 1941 r., który zadecydował o niepowodzeniu operacji Tajfun; pod Kaługą 131 batalion policyjny dowodzony przez majora Ortha został całkowicie rozbity przez Armię Czerwoną. [przypis edytorski]

Zwycięstwo — tu: Wiktoria, rzym. bogini uosabiająca zwycięstwo, odpowiednik gr. Nike. [przypis edytorski]

zwycięstwy — dziś N lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]

zwycięstwy — dziś popr. forma D.lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]

zwycięstwy — dziś popr. forma N. lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]

zwycięstwy — dziś popr. forma N.lm: zwycięstwami. [przypis edytorski]

zwyciężca — dziś popr. pisownia: zwycięzca. [przypis edytorski]

zwyciężca — dziś popr.: zwycięzca. [przypis edytorski]

zwyciężca — dziś: zwycięzca. [przypis edytorski]

zwyciężca (starop. forma) — dziś: zwycięzca. [przypis edytorski]

zwyciężca (starop. forma) — zwycięzca. [przypis edytorski]

zwycięzać — prawdopodobnie pomyłka w druku źródła; dziś popr. pisownia: zwyciężać. [przypis edytorski]

zwycięzcą-m nie spoczął — będąc zwycięzcą nie spocząłem. [przypis edytorski]

Zwycięzca to odziedziczy i będę Bogiem dla niego, a on dla mnie będzie synem. A dla tchórzów, niewiernych, obmierzłych, zabójców, rozpustników, guślarzy, bałwochwalców i wszelkich kłamców: udział w jeziorze gorejącym ogniem i siarką. To jest śmierć druga — Ap 21, 7-8 (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]

zwycięzce — dziś: zwycięzcy. [przypis edytorski]

zwycięzce (starop. forma) — dziś: zwycięzcy. [przypis edytorski]

zwycięzki — dziś popr. pisownia: zwycięski. [przypis edytorski]

zwycięzko — dziś popr. pisownia: zwycięsko. [przypis edytorski]

zwycięztwie — dziś popr. forma ubezdźwięczniona: zwycięstwie. [przypis edytorski]

zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

zwycięztwo — dziś popr.: zwycięstwo. [przypis edytorski]

zwycięztwy — dziś popr. forma N. lm: zwycięstwami; zwycięztwo — dziś popr. pisownia: zwycięstwo. [przypis edytorski]

zwyczaić (daw.) — przyzwyczajać. [przypis edytorski]

zwyczai — dziś popr. forma D. lm: zwyczajów. [przypis edytorski]

zwyczaj — łac. usus, od czego pochodzi dzisiejsze „uzus”. [przypis edytorski]

zwyczajne sobie — zwykłe dla siebie. [przypis edytorski]

zwyczajnie — tu: zazwyczaj, najczęściej. [przypis edytorski]

zwyczajny czegoś (daw., gw.) — przyzwyczajony do czegoś. [przypis edytorski]

zwyczajny (daw., gw.) — przyzwyczajony; tego zwyczajny: przyzwyczajony do tego. [przypis edytorski]

zwyczajowiec — prawdopodobnie: konserwatysta. [przypis edytorski]

Zwyczaj palenia się żon [w Indiach] trwał do niedawna jeszcze — zwyczaj ten, zwany sati, był zakazywany przez kolejnych władców i władze Indii, od XVI w. począwszy. Współcześnie, pomimo dużej liczby surowych zakazów i ustaw, ceremonia sati nadal jest w Indiach sporadycznie praktykowana przez pojedyncze osoby, bez wyraźnego nacisku społecznego; jeden z ostatnich przypadków miał miejsce w roku 2008. [przypis edytorski]

zwydrzyć się (daw.) — rozwydrzyć się, znarowić się. [przypis edytorski]

zwykła była rozmawiać — daw. forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, powtarzalnej; znaczenie: miała w zwyczaju rozmawiać niegdyś (tzn. przed czasami opisywanymi). [przypis edytorski]

zwykła była tracić — forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, ponawianej; dziś tylko: traciła. [przypis edytorski]

zwykł byłeś — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłeś (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]

zwykł był (…) snuć — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zwykł snuć dawniej (przed inną czynnością, zdarzeniem itp. wyrażonymi w zwykłym czasie przeszłym). [przypis edytorski]

zwykł był wracać — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia) zwykł wracać. [przypis edytorski]

zwykłem był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłem (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]

zwykłeś był — daw. forma czasu zaprzeszłego; dziś: zwykłeś (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]

zwyknąć — przywyknąć, być przyzwyczajonym. [przypis edytorski]

zwyknąć — robić coś zazwyczaj, mieć w zwyczaju. [przypis edytorski]

z wylaniem (daw.) — wylewnie; serdecznie, dając wyraz uczuciom. [przypis edytorski]

z wylaniem (daw.) — wylewnie, tj. demonstracyjnie okazując serdeczność. [przypis edytorski]

z wylaniem (daw.) — wylewnie, z uczuciem. [przypis edytorski]

z wylaniem — dziś popr.: wylewnie. [przypis edytorski]

z wylaniem — uczuciowo, szczerze, z wylewnością. [przypis edytorski]

z wylaniem — wylewnie; okazując serdeczność. [przypis edytorski]

z wylękiem — dziś raczej: z lękiem a. z zalęknieniem. [przypis edytorski]

z wymysłem — wymyślnie, wykwintnie. [przypis edytorski]

z wyraźnymi kształty — dziś popr. N.lm: (…) kształtami. [przypis edytorski]

zwyrtny (reg.) — obracający się szybko. [przypis edytorski]

zwysić (daw.) — zyskać, wygrać. [przypis edytorski]

Z wysokich parnasów (…) A pfe, mościa panno, być taką! — jedna z wersji tradycyjnego poloneza staroszlacheckiego. [przypis edytorski]

z wyspy Kos ma strój — gr. wyspa Kos była znana z wyrobu delikatnych tkanin. [przypis edytorski]

zwystępek — dziś: występek. [przypis edytorski]

zwyszyć (daw.) — przeważyć, wyjść na czymś dobrze. [przypis edytorski]

z wywalonymi jęzory — dziś popr. forma N.lm: (…) jęzorami. [przypis edytorski]

zwyżka a. bocian — w gwarze obozowej wieżyczka strażnicza przy obozie. [przypis edytorski]

z wzrostem — tu: z wiekiem. [przypis edytorski]

ZWZ — Związek Walki Zbrojnej; siły zbrojne na terenie Polski podczas II wojny światowej, od 13 listopada 1939 do 14 lutego 1942, podporządkowane rządowi londyńskiemu (komendantem komendy głównej był gen. Stefan Rowecki „Grot”); następnie przemianowane na Armię Krajową. [przypis edytorski]

Zyblikiewicz, Mikołaj (1823–1887) — polski polityk, adwokat, prezydent Krakowa. [przypis edytorski]

zycer — zecer, pracownik drukarni zajmujący się składaniem tekstu do druku. [przypis edytorski]

zydel (daw.) — drewniany stołek. [przypis edytorski]

zydel (daw.) — prosty, drewniany stołek. [przypis edytorski]

zydel (daw.) — prosty, drewniany stołek. [przypis edytorski]