Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 12529 przypisów.
przednio (daw.) — znakomicie. [przypis edytorski]
przedni — tu: w dobrym gatunku. [przypis edytorski]
przednówek — czas głodu na przedwiośniu i wiosną, kiedy kończą się zapasy jedzenia dla ludzi i paszy dla bydła. [przypis edytorski]
przednówek — czas głodu na przedwiośniu i wiosną, kiedy kończą się zapasy jedzenia dla ludzi i paszy dla bydła. [przypis edytorski]
przednówek — czas przed nowymi zbiorami na roli, okres głodu na przedwiośniu i wiosną, kiedy kończą się zapasy jedzenia dla ludzi i paszy dla bydła. [przypis edytorski]
przednówek (daw.) — czas oczekiwania na nowe zbiory przy kończących się zapasach ze zbiorów poprzednich. [przypis edytorski]
przednówek (daw.) — czas przed nowymi zbiorami do pierwszych żniw. [przypis edytorski]
przednówek — dawniej najtrudniejszy do przetrwania na wsi okres, po zimie (w czasie której ludzie żywili się zapasami zebranymi jesienią), a przed nowymi zbiorami. [przypis edytorski]
przednówek (daw.) — okres przed nowymi zbiorami, kiedy już kończą się zapasy z poprzednich plonów; zwykle okres ten wypadał na przełomie zimy i wiosny (przedwiośnie), lecz określenie nie jest precyzyjne i jego konkretne znaczenie zależało zarówno od zamożności gospodarza, jak i sposobu uprawy (np. stosowania lub nie odmian ozimych itp.). [przypis edytorski]
przednówek — okres przed nadchodzącymi zbiorami, gdy zazwyczaj kończą się zeszłoroczne zapasy. [przypis edytorski]
przednówek — okres przed nowymi zbiorami; dawniej najtrudniejszy do przetrwania na wsi okres, kiedy po zimie kończyły się zapasy żywności ze zbiorów zebranych jesienią, a nie można było jeszcze zebrać nowych plonów. [przypis edytorski]
przednówek — okres przed nowymi zbiorami, przypadający zwykle pod koniec zimy, na przedwiośniu; spożywano wtedy resztki zapasów jedzenia z poprzedniego roku, zanim można było zebrać pierwsze plony w roku nowym. [przypis edytorski]
przednówek — okres przed nowymi zbiorami. [przypis edytorski]
przednówek — okres przed pierwszymi po zimie zbiorami, zagrażający chłopom głodem. [przypis edytorski]
przednówek — okres przed wiosennymi zasiewami, kiedy chłopom z reguły kończyły się zimowe zapasy żywności. [przypis edytorski]
przedonegdaj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]
przed oślepionymi (…) oczy — dziś popr. forma N.lm: (…) oczyma. [przypis edytorski]
przed parą dniami — dziś popr.: przed paru dniami. [przypis edytorski]
przed (…) pęty — przed pętami; tj. przed więzami, niewolą. [przypis edytorski]
przed pięciu minutami — dziś popr.: przed pięcioma minutami. [przypis edytorski]
przed pół godziną — tu: zanim upłynie pół godziny. [przypis edytorski]
przed polskiemi berły — dziś popr. forma N. lm: przed polskimi berłami. [przypis edytorski]
przedpotopowy — pochodzący z dawnej epoki. [przypis edytorski]
przed przeszło półwiekiem — tłumaczenie to zostało wydane w 1925 r. [przypis edytorski]
przed pułkami groźnymi Marsów — tj. przed armią rzymską. [przypis edytorski]
przedrażniony — dziś popr.: rozdrażniony a. przewrażliwiony. [przypis edytorski]
przedruki belgijskie — brak odpowiednich umów międzypaństwowych powodował, że poczytne powieści wydawane w odcinkach w prasie francuskiej były na bieżąco składane do druku w Belgii, w której jednym z języków jest francuski, i wydawane w postaci książki zaraz po opublikowaniu ostatniego odcinka, bez wiedzy i zgody autorów i bez płacenia im honorariów; praktyka ta pozbawiała autorów, również Balzaca, dodatkowych dochodów. [przypis edytorski]
przedrzeźniać twoją Mitrę chaldejską, natrząsać się z obwisłych rękawów wschodniej szaty — w Historii cesarstwa rzymskiego (łac. Historia post Marcum Aurelium) Herodian pisał o strojach Heliogabala: „występował publicznie w stroju barbarzyńskim, przybrany w purpurową, złotem przetykaną szatę, z rękawami do stóp sięgającymi, przy czym nogi jego od bioder aż do końców palców okrywało odzienie również z purpurowej, złotem przetykanej tkaniny; głowę zdobił wieniec ze sztucznych kwiatów wysadzanych drogimi kamieniami (…) można było porównać tego młodzieńca z Dionizosem przedstawianych na pięknych obrazach” (tłum. L. Piotrowicz, Wrocław 1963); ten sam autor, opisując wjazd piętnastolatka, który został cesarzem najpotężniejszego imperium, zaznacza, że ukazał się ludowi w purpurowo-złotej szacie kapłana Baala, w makijażu („uszminkowany jak dziewczyna”), w perskiej tiarze na głowie (tj. we wspomnianej w Irydionie Krasińskiego „mitrze chaldejskiej”), a jego dłonie, ramiona, szyja i uszy ozdobione były obficie mieniącymi się blaskiem szlachetnymi kamieniami ujętymi w formę sznurów, pierścieni, kolczyków, wisiorków, i nausznic. Lampridiusz natomiast (Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriona, łac. Scriptores Historiae Augustae) pisze, że Heliogabal „Używał tuniki całej złotej, używał również purpurowej i perskiej, z drogimi kamieniami (…) Drogie kamienie, i to ryte, nosił nawet w sandałach. Wzbudzało to ogólny śmiech, bo w drogich kamieniach, które pokrywały mu stopy, nie można było dostrzec dzieł sztuki snycerskiej znakomitych artystów. Chciał też używać diademu wysadzanymi drogimi kamieniami, by piękniej wyglądać i jeszcze bardziej upodobnić swą twarz do twarzy kobiecej” (tłum. Hanna Szelest, Warszawa 1966). [przypis edytorski]
przedrzeźniają się publiczności (daw.) — dziś z czasownikiem niezwrotnym i D. (zam. C.): przedrzeźniać kogo. [przypis edytorski]
przed światem — w rękopisie dalej następowała strofa o następującym brzmieniu: (więc nie wykładaj słów, jak karty / w pasjansów powrotnej nudzie: / tak / czy / nie — / tak / czy / nie — / bo każde słowo jest właśnie tyle warte / ile jest warte dla każdego z ludzi — [przypis edytorski]
przedświatowy — poprzedzający świat. [przypis edytorski]
przedświtowa mgła — Kasprowicz czerpie wiele motywów z mesjanistyczno–wizyjnej twórczości Zygmunta Krasińskiego; w tym miejscu mamy do czynienia z odwołaniem do Przedświtu, jako utworu zawierającego wizję ostatecznej przemiany, odrodzenia świata; przedświt oznacza czas sądu ostatecznego, zmagania się sił dobra i zła, czas poprzedzający świt porządku boskiego, a więc nadejście Chrystusa. [przypis edytorski]
Przedświt — poemat mesjanistyczny Zygmunta Krasińskiego napisany w latach 1841–1843. [przypis edytorski]
Przedświt — poemat Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]
„Przedświt” — polskie czasopismo emigracyjne o orientacji socjalistycznej, ukazujące się w l. 1881–1905 w Genewie (przekształcone z wydawanego tu od 1879 r. pisma „Równość”), Lipsku, Londynie, Paryżu, zaś od 1907–1920 w Krakowie, Lwowie, Warszawie; londyński okres „Przedświtu” przypadał na lata 1891–1902, redaktorem naczelnym był wówczas Stanisław Mendelson (1857–1913), później Witold Jodko-Narkiewicz (1864–1924), a następnie Leon Wasilewski (1870–1936). [przypis edytorski]
przed samym św. Piotrem — przed kalendarzowym świętem św. Piotra, w liturgii prawosławnej obchodzonym 29 stycznia. [przypis edytorski]
przedsiębierca — dziś popr.: przedsiębiorca. [przypis edytorski]
przedsiębierczy (daw.) — dziś: przedsiębiorczy. [przypis edytorski]
przedsiębierstw (daw.) — dziś popr. forma D. lm: przedsiębiorstw. [przypis edytorski]
Przedsiębiorcze okręty Kartagińczyków, a mianowicie Tyru — starożytne miasto Kartagina zostało założone w IX w. p.n.e. w Afryce Północnej, na wybrzeżu M. Śródziemnego w pobliżu dzisiejszego Tunisu, jako kolonia fenickiego miasta Tyru (ob. Sur w Libanie); w VII–VI w. p.n.e. Kartagina usamodzielniła się, podporządkowała sobie inne zachodnie kolonie fenickie i zakładała własne kolonie, tworząc imperium obejmujące pas wybrzeża afrykańskiego i część Europy Południowej; od III w. p.n.e. prowadziła serię wojen z Rzymem, ostatecznie została zburzona w 146 p.n.e. [przypis edytorski]
przedsiębiorstwo (przest.) — przedsięwzięcie. [przypis edytorski]
przedsiębiorstwo — tu: przedsięwzięcie. [przypis edytorski]
przedsiębrany — podejmowany, wykonywany. [przypis edytorski]
przedsięć (starop.) — przecież ci. [przypis edytorski]
Przedsię cię to [przyrodzenie] pociągnie na swoje ćwiczenie — jednak natura (czyli starop. „przyrodzenie”) pociągnie cię w swoją stronę, ku swoim, właściwym sobie sprawom. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, a jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież; a jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, chociaż. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, wszak; jednak; nadal. [przypis edytorski]
przedsię (daw.) — przecież, wszakże. [przypis edytorski]
przedsię (gw.) — przecież, wszakże, wszak. [przypis edytorski]
przedsię — przecież, a jednak. [przypis edytorski]
przed się — przed siebie; do przodu. [przypis edytorski]
przedsię (starop.) — przecież, jednak, a jednak. [przypis edytorski]
przedsię (starop.) — przecież, jednak. [przypis edytorski]
przedsię (starop.) — przecież. [przypis edytorski]
przedsię (starop.) — przecież, wszak, wszakże, jednak. [przypis edytorski]
przedsięż (daw.) — przecież, chociaż. [przypis edytorski]
przedsie a. przedsię (starop.) — przecież, jednak, a jednak. [przypis edytorski]
przedsie a. przedsię (starop.) — przecież. [przypis edytorski]
przedsienie — przedpokój, poczekalnia. [przypis edytorski]
Przed siwą głową wstawaj, a uczci personę starą, a bój się Boga — Kpł 19, 32. [przypis edytorski]
przedstawa (daw.) — przedstawienie. [przypis edytorski]
przedstawiać sobie — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]
przedstawiać — tu: reprezentować. [przypis edytorski]
przedstawiać żywszy interes — budzić żywsze zainteresowanie. [przypis edytorski]
przedstawiała hebrajską literę Alef — symbolicznym kartom z talii tarota przypisywano kolejne litery hebrajskiego alfabetu. [przypis edytorski]
przedstawiamy tu w rysunku — nie uwzględniono rycin z wydania źródłowego. [przypis edytorski]
przedstawienia — tu: przedstawiane argumenty, tłumaczenia. [przypis edytorski]
przedstawienia — tu: przedstawione argumenty, tłumaczenia. [przypis edytorski]
przedstawienie „Pięknej Heleny” — popularna operetka fr. kompozytora Jacques'a Offenbacha (1819–1880). [przypis edytorski]
przedstawienie — tu: wyjaśnienie, tłumaczenie. [przypis edytorski]
przedstawił był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
przedstawiono jako czynne — tj. jako czynnych uczestników. [przypis edytorski]
przedstawując — dziś: przedstawiając. [przypis edytorski]
przedstawujące (daw.) — przedstawiające. [przypis edytorski]
przed stem lat — dziś: przed stoma laty; sto lat temu. [przypis edytorski]
przed stu laty — autorka pisała to dawno temu, w roku 1918, zaś Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza wydano w roku 1816, od ich opublikowania do dziś minęło zatem ponad dwieście lat. [przypis edytorski]
przedszkolne — tu w znaczeniu: poprzedzające naukę szkolną. [przypis edytorski]
przedtemeś na to oglądać się miała (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: przedtem miałaś oglądać się na to. [przypis edytorski]
przed tem (starop.) — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przed tobąm nie składał — nie składałem przed tobą: przykład ruchomej końcówki czasownika; por. nadaremniem badał. [przypis edytorski]
przed trzydziestu laty — tekst pochodzi z 1913 r., Placówka ukazała się w 1884 r. [przypis edytorski]
Przed Twe ołtarze (…) Ojczyznę wolną racz nam wrócić — opublikowany 20 lipca 1816 r. w „Gazecie Warszawskiej” pierwotny tekst autorstwa Alojzego Felińskiego zatytułowany Pieśń narodowa za pomyślność króla miał nawiązywać do ang. pieśni God save the King; wskazywał na to refren: „Przed Twe ołtarze zanosim błaganie/ Naszego Króla zachowaj nam Panie”. Wyrażało się w nim legalistyczne stanowisko aprobujące władzę Aleksandra I w Królestwie Polskim, reprezentowane jednak jedynie przez część społeczeństwa. W lutym 1817 r. „Pamiętnik Warszawski czyli Dziennik Nauk i Umiejętności” opublikował wersję hymnu Antoniego Goreckiego pod znaczącym tytułem Hymn do Boga o zachowaniu wolności. Gorecki prezentował pogląd, że wartością jest nie tyle zachowanie króla, ile wolności, stąd refren: „Niesiemy modły przed Twoje ołtarze,/ zostaw nas Panie przy wolności darze”. Prośba o wolność z refrenu Goreckiego pozostała na stałe jako modyfikacja tekstu; podobnie dwie ze strof jego hymnu. Jeszcze w 1817 r. zmieniono drugi wers refrenu na: „Naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie”. Wkrótce pieśń stała się deklaracją nieposłuszeństwa wobec oficjalnej władzy; w 1862 r. została zakazana w zaborze ros., śpiewali ją uczestnicy powstania styczniowego, przez co zyskała miano „Marsylianki 1863 roku”. Później śpiewano „Boże coś Polskę” podczas okupacji hitlerowskiej oraz w czasie stanu wojennego w latach 80. XX w. Po roku 1989 zmieniono ponownie refren, zastępując frazę „racz nam wrócić” słowem „pobłogosław”. [przypis edytorski]
przedtym — dziś popr.: przedtem. [przypis edytorski]
przedtym — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przed tym gorzem (daw.) — przed tym nieszczęściem. [przypis edytorski]
przedtym (starop.) — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przedtym (starop. forma) — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przeduchowić (daw.) — napełnić wyrazem uduchowienia. [przypis edytorski]
przedustawna harmonia — pojęcie wprowadzone przez G. W. Leibniza, filozofa epoki oświecenia: według jego koncepcji cały świat, wszystkie ciała i dusze (umysły) są w rzeczywistości wzajemnie od siebie niezależne, ale dzięki temu, że zostały odpowiednio z góry zaprogramowane przez Boga, działają w świecie w sposób skoordynowany. Jako ilustrację Leibniz podawał przykład dwu jednakowo wyregulowanych zegarów. [przypis edytorski]
przed więcej jak sto laty — ponad sto lat temu. [przypis edytorski]
przedwiecza — czasy przedwieczne; użyte w tłumaczeniu wyrażenie „przedwiecza dawne” jest tautologią. [przypis edytorski]
Przedwieczny — Bóg. [przypis edytorski]
