Przypisy

wchodzić w zwadę — kłócić się. [przypis edytorski]

w cholerze — w gniewie. [przypis edytorski]

w chowankę — dziś: w chowanego. [przypis edytorski]

w chwili — w jednej chwili. [przypis edytorski]

wciągle (gw.) — ciągle, nieustannie. [przypis edytorski]

wciągnąć w spis — zapisać na liście (tu: rekrutów do wojska). [przypis edytorski]

wciągnęła w głąb pół brzucha — fragment utworu Pan Tadeusz, autorstwa Adama Mickiewicza (1798–1855). [przypis edytorski]

w ciągnieniu — w przemarszu. [przypis edytorski]

wciągniono — dziś popr.: wciągnięto. [przypis edytorski]

w ciągu dni pięciu i tyluż nocy — w innym tłum.: paląc przez trzy dni i noce, zniszczył trzy kasztelanie i jedno przedmieście. [przypis edytorski]

w ciągu jednego dnia zburzono kilkadziesiąt domów publicznych w Warszawie — tzw. pogrom alfonsów; zamieszki w dniach 24–26 maja, wywołane podczas rewolucji 1905 r. przez warszawskie bojówki Bundu (Żydowskiego Związku Robotniczego) przeciwko środowisku sutenerów i przeciw kojarzeniu środowisk żydowskich ze stręczycielstwem; w czasie akcji zdemolowano znaczną część domów publicznych prowadzonych przez Warszawskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy (kontrolujące podziemie seksualne i zamieszane w handel młodymi żydowskimi kobietami w celu ich prostytuowania); pobito (również ze skutkiem śmiertelnym) wielu sutenerów i prostytutek. [przypis edytorski]

w ciągu tej dekady — w kalendarzu republikańskim każdy miesiąc podzielony był na trzy dekady trwające dziesięć dni. [przypis edytorski]

Wciąż jeszcze nie wolno mi opowiedzieć tego, czego dokonali ci młodzi, nieustraszeni ludzie — Działania ŻOB w Krakowie obejmowały: zabijanie („likwidowanie”) Niemców (pierwszego zamachu dokonał na plantach Dolek); rozkręcenie szyn kolejowych na trasie Kraków-Bochnia; przeprowadzenie we współpracy ŻOB z frakcją PPR, z Herszem Baumingerem na czele, akcji obrzucenia granatami kawiarń („Cyganeria” i in.) dnia 23 grudnia 1942; działacze rozlepili też odezwy antyniemieckie i wywiesili biało-czerwone flagi (w akcji brał udział także Icchak Cukierman, „Antek”, później komendant powstania w getcie warszawskim). [przypis edytorski]

Wciąż tak dziewczyna zajęta, w cichej dojrzewa ustroni… — Goethe, Zweiten Epistel. [przypis edytorski]

w cichej rozmowie — w oryginale niem.: in stiller Umarmung, tj. w nieruchomym (cichym, spokojnym) uścisku. [przypis edytorski]

w cię (starop. forma Msc. lp) — w tobie. [przypis edytorski]

w ciężkiej czuł się tarapacie — dziś popr.: w ciężkich czuł się tarapatach. [przypis edytorski]

w cielę oprawioną — tj. w cielęcą skórę. [przypis edytorski]

wcielenie — w chrześcijaństwie termin teologiczny, określający przyjęcie przez Jezusa Chrystusa ludzkiej natury. [przypis edytorski]

W ciele uczciwszy członek nie gardzi podlejszym — por. do 1 Kor 21–23. [przypis edytorski]

wcielonem — dziś popr.: wcielonym. [przypis edytorski]

w ciemku — dziś: po ciemku a. w ciemności. [przypis edytorski]

w ciemnym szpitalu — Torquato Tasso cierpiał na zaburzenia psychiczne i spędził 7 lat w szpitalu dla obłąkanych w Ferrarze. [przypis edytorski]

wciornaści! (gw.) — przekleństwo; wykrzyknienie wyrażające złość. [przypis edytorski]

wciśnieni — dzis popr. forma: wciśnięci. [przypis edytorski]

wciśniony — dziś popr.: wciśnięty. [przypis edytorski]

wciśniony — dziś: wciśnięty. [przypis edytorski]

wciurnasa (gw.) — wielka (bliżej właściwego odcienia znaczeniowego byłoby słowo „cholerna”). [przypis edytorski]

W-C-T — skrót od: Walter Caspar Toebbens, identyfikował posiadacza jako pracownika zakładu Toebbens und Schultz; teoretycznie taki numer miał zapewniać nietykalność w trakcie wywózek, jednak potocznie nazywano go „nekrologiem”, a skrót odczytywano jako „wezmą także ciebie. [przypis edytorski]

w cudzem zalecaniu (starop.) — w wymienianiu cudzych zalet, zasług. [przypis edytorski]

w cwał — cwałem; bardzo szybko. [przypis edytorski]

w cwał, nie stępa — tj. jak najprędzej; cwał to najszybszy bieg konia, zaś stępa to określenie najpowolniejszego, regularnego chodu końskiego. [przypis edytorski]

w cwingerze, luwrze czy el-prado — Zwinger: dawny królewski kompleks reprezentacyjny w centrum Drezna, od 1855 z monumentalnym budynkiem mieszczącym kolekcję cennych obrazów (Sempergalerie); Luwr: dawny pałac królewski w Paryżu, od 1793 muzeum sztuki; Prado: Museo del Prado, muzeum w Madrycie, utworzone w 1819 przez króla Ferdynanda VII. [przypis edytorski]

w cyfrę powiązany płotek — płotek zbudowany z patyków a. sztachetek powiązanych na krzyż w taki sposób, że tworzą znak X, przypominając cyfry rzymskie. [przypis edytorski]

w Cyklopa wielkiej grocie (…) — nawiązanie do Odysei: druhy Ulissesa, który zamknięty w grocie Cyklopa Polifema, oślepił go i uciekł, przywiązawszy się do brzucha barana. [przypis edytorski]

w czambuł — bez wyjątku. [przypis edytorski]

w czambuł — wszystkich bez wyjątku. [przypis edytorski]

w Czarnolesiu — dziś raczej: w Czarnolesie. [przypis edytorski]

w czasach najgłębszego pokoju porwano księcia — historia uprowadzenia księcia mazowieckiego Janusza ze Złotoryi została opisana w poprzednich rozdziałach; przy tej okazji miała zginąć żona powieściowego Juranda ze Spychowa. [przypis edytorski]

wczas a. wywczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — czas wolny, wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw., gw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw., gw.) — wcześnie. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — na czas, w porę. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — odpoczynek, świętowanie. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek, rozrywka. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — odpoczynek, wytchnienie. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — tu: wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — wcześnie. [przypis edytorski]

w czas (daw.) — we właściwym momencie. [przypis edytorski]

w czas (daw.) — w porę. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — w porę. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — w porę, wystarczająco wcześnie. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — wypoczynek, rozrywka. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — wypoczynek; używać a. zażywać wczasu: odpoczywać. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — zawczasu; uprzednio, wcześniej. [przypis edytorski]

w czasiech — dziś popr. forma Msc.lm: w czasach. [przypis edytorski]

w czasiech — dziś popr. forma Ms. lm: w czasach. [przypis edytorski]

w czasie wiosennym żółć mą przeczyszczam corocznie — starożytna „kuracja”, mająca doprowadzić do wyrównania poziomu „temperamentów” poprzez przyjęcie środka wywołującego biegunkę i wymioty; o środku tym mowa w poprzednim przypisie. [przypis edytorski]

W czasie wojen domowych Cezara, Lucjusz Domicjusz wzięty do niewoli w Abruzzach (…) — drobna pomyłka autora: Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus, oblężony przez Cezara w Corfinium, zażył truciznę obawiając się niewoli; por. Plutarch, Cezar, 34 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]

w czasie wojen religijnych — mowa o wojnach hugenockich, toczonych w XVI w. we Francji pomiędzy katolikami a protestantami. [przypis edytorski]

w czasie wojny — mowa o I wojnie światowej; proces Mooneya odbył się w roku 1916. [przypis edytorski]

w czasie wycieczki do Davenport — podczas pobytu w Anglii w 1766 Rousseau na zaproszenie majętnego dżentelmena Richarda Davenporta zamieszkał w posiadłości Wootton Hall, w hrabstwie Staffordshire, oddalonej o ok. 30 km od rodzinnej rezydencji gospodarza w Davenport Park. [przypis edytorski]

wczasność (daw.) — wygoda. [przypis edytorski]

wczas — odpoczynek. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — odpoczynek; wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — tu: na czas, w samą porę. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — tu: w porę. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — tu: w porę, w odpowiednim czasie. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — tu: zawczasu. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — w porę, wystarczająco wcześnie. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — wypoczynek, wygoda. [przypis edytorski]

wczas (starop.) — zawczasu. [przypis edytorski]

w czas — tu: na czas, póki czas. [przypis edytorski]

wczas — tu: wcześnie. [przypis edytorski]

wczas — wcześnie. [przypis edytorski]

w czas — w porę. [przypis edytorski]

wczas — w samą porę, zawczasu. [przypis edytorski]

wczas — wypoczynek. [przypis edytorski]

wczasy (daw.) — tu: każdy wypoczynek, odpoczynek. [przypis edytorski]

wczasy (starop.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

wczasy (tu daw.) — wypoczynek. [przypis edytorski]

wczasy — tu: udogodnienia. [przypis edytorski]

wczas zabieżeć — w porę zapobiec. [przypis edytorski]

w czele (daw.) — z przodu. [przypis edytorski]

w czele — dziś popr. forma Msc.lp: w czole. [przypis edytorski]

w czele — dziś: w czole. [przypis edytorski]

w czele — od frontu. [przypis edytorski]

w czele (starop. forma) — dziś w tym (tj. dosł.) znaczeniu: w czole; na czole. [przypis edytorski]

w czepkuś rodzona — dziecko urodzone z kawałkiem błony owodniowej na głowie wg popularnego przesądu czekało szczęśliwe życie. [przypis edytorski]

w czepku urodzony — powiedzenie odnoszące się do rzadkich wypadków, kiedy dziecko rodzi się wraz z workiem owodniowym (lub tylko z fragmentem błony okrywającej głowę); w jęz. pol. przen. wyrażenie oznacza „urodzony pod szczęśliwą gwiazdą”, „od urodzenia mający wyjątkowe szczęście w życiu”; odpowiednikiem po ang. jest idiom „born with a silver spoon in one's mouth”, w tekście oryg. jednak pojawia się dosł. „born with a caul”; cały akapit stanowi żartobliwą grę (w tł. pol. nabierającą dodatkowych znaczeń) z tym wyrażeniem: dziecko rodzi się w świecie, gdzie wszystko jest na sprzedaż i podlega ścisłej wycenie oraz mechanizmom rynkowym. [przypis edytorski]

wczera pripał jak ub wody (z gw. ukr.) — wczoraj przepadł jak w wodzie (jak kamień w wodę). [przypis edytorski]

w czerwonych kurtkach — czyli w brytyjskich mundurach; do początków XX w. żołnierze większości brytyjskich formacji wojskowych nosili czerwone kurtki mundurowe, w szczególności takie same nosili sipajowie, żołnierze indyjscy służący w armii brytyjskiej. [przypis edytorski]

wcześnie (daw.) — na czas, terminowo. [przypis edytorski]

wcześnie — na czas, zawczasu. [przypis edytorski]