Przypisy

Wże prawdu każe (ukr.) — Już to prawdę mówi. [przypis edytorski]

wże (ukr.) — już. [przypis edytorski]

Wże win dobryj! (ukr.) — On jest dobry! [przypis edytorski]

W żłobie leży — tekst pieśni przypisuje się Piotrowi Skardze. [przypis edytorski]

w żłobie — obecnie częściej śpiewa się: we żłobie. [przypis edytorski]

w życiu-m nikomu nigdy nie przebaczył — w życiu nikomu nigdy nie przebaczyłem. [przypis edytorski]

w żywot żywy — w życiu wiecznym. [przypis edytorski]

w ząb — ani trochę. [przypis edytorski]

w zad (daw.) — w tył. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — do tyłu; tu: z powrotem. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — do tyłu, w tył. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — do tyłu, z powrotem. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — do tyłu; z powrotem. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — tu: z tyłu. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — w tył, do tyłu. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — w tył, do tyłu, z powrotem. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — w tył. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — w tył, z powrotem. [przypis edytorski]

wzad (starop.) — z powrotem. [przypis edytorski]

wzajem (daw.) — nawzajem. [przypis edytorski]

wzajem (daw.) — odwzajemniając się; również. [przypis edytorski]

wzajem — dziś popr.: wzajemnie. [przypis edytorski]

wzajem — dziś raczej: nawzajem. [przypis edytorski]

wzajemnieśmy dobrze na siebie wpłynęli — inaczej: wzajemnie (…) wpłynęliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

w zakonie u Mojżesza opowiedział Pan Bóg, iż króle sobie stawić mieli, i nauczył ich, jaki król ich być miał, i prawa mu postawił… — zob. Pwt 17, 14–20. [przypis edytorski]

w zamiany (starop.) — w zamian. [przypis edytorski]

wzarań (daw.) — wcześnie rano; na początku. [przypis edytorski]

W zasadzie obierał cesarza lud rzymski, zgromadzony w komicjach, po czym wybór ten zatwierdzał senat osobną lex de imperio — lud rzymski nigdy nie wybierał cesarza, nie istniał taki obieralny urząd publiczny; komicje (zgromadzenia ludu) wybierały urzędników w okresie republiki, tj. mogły wybrać daną osobę na urząd konsula, pretora czy cenzora, wiążący się z określonym zakresem władzy (imperium); urzędy te w czasach wczesnego cesarstwa i później rzeczywiście przyznawano cesarzom, choć nie tylko im, gdyż ich realna władza nie opierała się na formalnym pełnieniu tych urzędów; lex de imperio to ogólna nazwa uchwał, którymi w okresie republiki powierzano lub zatwierdzano powierzenie danej osobie urzędu lub dowództwa wojskowego (np. lex de imperio Cn. Pompei powierzała Gnejusowi Pompejuszowi dowództwo w wojnie z królem Pontu Mitrydatesem IV Eupatorem); cesarze sprawowali władzę, formalnie korzystając z nadawanego przez senat prawa imperium maius, czyli najwyższej władzy, przyznanego po raz pierwszy Pompejuszowi w celu walki z piratami. [przypis edytorski]

w Zatoce Hudson — dziś popr.: w Zatoce Hudsona, wielkiej zatoce w Ameryce Płn., stanowiącej część Oceanu Arktycznego, przez większość czasu pokrytej lodem. [przypis edytorski]

w zawody — na wyścigi. [przypis edytorski]

w zawody (starop.) — na wyścigi; szybko. [przypis edytorski]

wzbiera zewnątrz — dziś: na zewnątrz (…). [przypis edytorski]

wzbijanie się w krainę nikomu nieznaną duchów, odrywanie się od ziemi (…) po przebiciu duchem ciała, pracą osiemnastu wieków (…) prawie o niczym innym nie mówi, jak o spółce z krainą ducha — Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 126–127. [przypis edytorski]

W zbliżeniu moim powtórnym, w poznaniu więcej osoby Andrzeja Towiańskiego i sprawy, jaką czyni i podaje (…) a ofiary tej naucza słowem, życiem całym i przykładem — Edward Duński, List do arcybiskupa paryskiego, Zurich, 8 grudnia 1850 [w:] Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 2, s. 140–141. [przypis edytorski]

w zbrojeśmy się ich poubierali (starop. forma) — poubieraliśmy się w ich zbroje. [przypis edytorski]

wzbroniłem był sobie — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: wzbroniłem sobie wcześniej, uprzednio (tzn. przed czynnością lub czynnościami wyrażonymi czasem przeszłym prostym). [przypis edytorski]

wzbronny (daw.) — wzbroniony, niedostępny. [przypis edytorski]

wzbronny — dziś: wzbroniony; niedostępny. [przypis edytorski]

wzbudzić — tu w dawnym znaczeniu: zbudzić. [przypis edytorski]

wzdętymi nurty — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) nurtami. [przypis edytorski]

wzdłusz (starop. forma ort.) — wzdłuż. [przypis edytorski]

wzdłużniki — belki konstrukcyjne biegnące wzdłuż statku, łączące ze sobą poprzeczne elementy szkieletu i wzmacniające sztywność kadłuba. [przypis edytorski]

wzdłuż po katordze — ros. вдоль по каторге, oznaczające katorgę bezterminową, dożywotnią. [przypis edytorski]

wzdon (gw.) — wzdął; wezbrał (na sile). [przypis edytorski]

wzdragać się — wzbraniać się. [przypis edytorski]

wzdragać się — wzbraniać się. [przypis edytorski]

wzdragliwy — dziś: wzdragający się; niechętny do zrobienia czegoś. [przypis edytorski]

wzdrygnienie — dziś popr.: wzdrygnięcie. [przypis edytorski]

wzdrygnienie — dziś: wzdrygnięcie. [przypis edytorski]

wzdy a. wżdy (starop.) — przecież, zawsze; tu: ciągle. [przypis edytorski]

wzdyć (daw.) — wszakże, przecież. [przypis edytorski]

wzdyć (reg.) — przecież. [przypis edytorski]

wzdyć właśc. wżdyć (daw.) — wszakże, jednakże; konstrukcja złożona ze starop. spójnika wżdy, znaczącego tyle co: „zawsze, jednak, przecież”, oraz partykuły wzmacniającej ci (skróconej do -ć). [przypis edytorski]

wzdyć, właśc. wżdyć (daw.) — zawsze; jednak, przecież. [przypis edytorski]

wzdychać jak student, kiedy abecadło zgubi — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „wzdychać jak żaczek, kiedy abecadło zgubi”. [przypis edytorski]

wzdych (daw.) — westchnienie. [przypis edytorski]

wzdych (gw.) — westchnienie. [przypis edytorski]

wzdy (gw.) — wżdy (daw.): zawsze, nadal; przecież, tu: przynajmniej. [przypis edytorski]

wzeszło mu słońce — wyrażenie „wzeszło mu słońce” midrasz interpretuje jako «słońce wzeszło dla jego potrzeby: aby uleczyć jego kalectwo», zob. Raszi do 32:32. [przypis edytorski]

wzgard — dziś: pogarda. [przypis edytorski]

wzgardzać żywot (daw.) — dziś z N.: wzgardzać (czym?) żywotem. [przypis edytorski]

wzgardzić coś (starop.) — dziś: wzgardzić czymś. [przypis edytorski]

wzgardził oklaski i górne urzędy — dziś popr. z N.: wzgardzić oklaskami, urzędami itp. [przypis edytorski]

wzgłębsz — dogłębnie (por. wzwyż). [przypis edytorski]

wzgląd odbiera — znajduje uznanie. [przypis edytorski]

względem czego — w jakiej sprawie. [przypis edytorski]

względnie (daw.) — względem czegoś, ze względu na coś. [przypis edytorski]

względnie do tego kierunku — dziś: względem tego kierunku. [przypis edytorski]

względnie — tu: zależnie (od czegoś, w stosunku do czegoś). [przypis edytorski]

względność (daw.) — delikatność, uważność; postępowanie biorące pod uwagę czyjeś upodobania, czułe strony itp. [przypis edytorski]

względność (daw.) — okazywanie komuś względów; życzliwość, wyrozumiałość. [przypis edytorski]

względność (daw.) — wzgląd na coś. [przypis edytorski]

względność dla kogo — darzenie kogoś szczególnymi względami; szacunek. [przypis edytorski]

względność (tu daw.) — okazywanie względów, przychylności. [przypis edytorski]

względność (tu daw.) — okazywanie względów, przychylności; wspaniałomyślność. [przypis edytorski]

względność (tu daw.) — uprzejmość; wspaniałomyślność; łaskawość. [przypis edytorski]

względny (daw.) — okazujący względy, przychylny, łaskawy. [przypis edytorski]

względny (daw.) — okazujący względy, przychylny; uprzejmy. [przypis edytorski]

względny (daw.) — zachowujący względy; traktujący z delikatnością i uwagą, by nie urazić kogoś. [przypis edytorski]

względny — okazujący względy, przychylność. [przypis edytorski]

względny (tu daw.) — łagodny, uprzejmy. [przypis edytorski]

względny — tu: łaskawy. [przypis edytorski]

względny — zależny od różnych względów, uwarunkowań; warunkowy. [przypis edytorski]

względy — dziś popr. forma N.lm: względami. [przypis edytorski]

wzgórę (daw.) — w górę, wzwyż. [przypis edytorski]

wzgórę (daw.) — w górę; wzwyż. [przypis edytorski]

wzgórę (starop. forma) — w górę; wzwyż. [przypis edytorski]

wzgórę (starop. forma) — w górę, wzwyż. [przypis edytorski]

wzgórę (starop.) — w górę; wzwyż. [przypis edytorski]

wzgórza Byblosu — miasto Byblos, położone na pagórkowatym wybrzeżu Morza Śródziemnego; zostało założone w epoce brązu przez Kananejczyków i nosiło nazwę Gubal, w źródłach egipskich nazywane Kebny, w epoce żelaza występowało jako Gebal w tekstach fenickich i jako Geval w Biblii hebrajskiej, w czasach wypraw krzyżowych zwane Gibelet, dziś: Dżubajl w Libanie (ok. 40 km od Bejrutu); przez fenickie Byblos importowano papirus do Grecji, stąd pochodzi gr. słowo biblos oznaczające papirus, papirusową księgę; taki sam jest źródłosłów nazwy Biblii jako zbioru ksiąg. [przypis edytorski]

wzgórza tuskulańskie — w swej posiadłości w Tusculum w środkowej Italii Cyceron napisał swoje najsłynniejsze dzieło filozoficzne: Rozmowy tuskulańskie. [przypis edytorski]

wzgórze La Touche — francuska miejscowość i gmina w regionie Owernia-Rodan-Alpy, w departamencie Drôme. [przypis edytorski]

Wzgórze Palatyńskie a. Palatyn — jedno z siedmiu wzgórz Rzymu. [przypis edytorski]

wzgórzów — dziś forma D. lm: wzgórz. [przypis edytorski]

wzgórzów — dziś: wzgórz. [przypis edytorski]

wzgórzy — dziś popr. forma D.lm.: wzgórz. [przypis edytorski]

wzgórzy — dziś popr. forma D. lm: wzgórz. [przypis edytorski]

wzgorą — zagorzeją, zapłoną. [przypis edytorski]

wziąć kogoś na bas (daw. pot.) — zwieść, oszukać kogoś. [przypis edytorski]

wziąć kogoś — tu: pokonać. [przypis edytorski]