Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4136 przypisów.
Jopa — daw. nazwa Jaffy, miasta w Palestynie. [przypis edytorski]
Jo póde (gw.) — ja pójdę. [przypis edytorski]
joppa — kurtka, kaftan. [przypis edytorski]
Joppie, którą był Cestiusz spustoszył — Cestiusz Joppę splądrował i spalił, p. II, XVIII, 10. [przypis tłumacza]
Joppie natura nie dała przystani. Wybrzeże dzikie, strome (…) żegluga bardziej tu niebezpieczna niż na pełnym morzu — opis Joppy, wybrzeży, skał naprzeciw brzegu położonych jest tak wierny i obrazowy, że współczesny artysta, który patrzy na Joppę i czyta opis Flawiusza, podziwia w nim mistrza słowa i do jego opisu nic nie mógłby dodać. [przypis tłumacza]
Joppie — p. I, II, 2, uwaga. [przypis tłumacza]
Jordan — główna rzeka płynąca przez Ziemię Obiecaną. [przypis edytorski]
Jordan — Ἰορδάνης, יַרְדֵּן, dziś Jarden, zwykle u Arabów esz-Szeri’a (poisko, miejsce pojenia bydła). [przypis tłumacza]
Jordan, Michael (1963) — amerykański koszykarz. [przypis edytorski]
Jordan, Pascual (1902–1980) — niemiecki fizyk oraz polityk, współautor ważnej serii prac o mechanice kwantowej. W 1933 r. dołączył do NSDAP, a w 1939 r. został zwerbowany przez Luftwaffe i przez pewien czas pracował jako analityk pogodowy w ośrodku badań nad bronią rakietową. [przypis edytorski]
Jordan — rzeka, obecnie na granicy Izraela i Jordanii, często wspominana w Biblii; tam miał nastąpić m. in. chrzest Chrystusa przez Jana Chrzciciela. [przypis edytorski]
Jordan — rzeka w Azji, na Bliskim Wschodzie, przepływająca przez Liban, Syrię, Izrael, Palestynę oraz Jordanię. [przypis edytorski]
Jordan — rzeka w Azji, na Bliskim Wschodzie, przepływająca przez Liban, Syrię, Izrael, Palestynę oraz Jordanię, wielokrotnie wspominana w Biblii. [przypis edytorski]
Jorge de Montemayor (ok. 1520–1561) — powieściopisarz i poeta portugalski (jego oryginalne nazwisko brzmiało Jorge de Montemor), piszący niemal wyłącznie po hiszpańsku, znany przede wszystkim jako autor romansu pasterskiego Diana (1559). [przypis edytorski]
Jornandes a. Jordanes — żyjący w VI w. n.e. urzędnik rzymski i historyk, znany przede wszystkim jako autor historii Gotów. [przypis edytorski]
Jornand, popr. Jordanes (VI w.) — historyk i kronikarz rzymski, autor kronik: dziejów rzymskich (De summa temporum vel origine actibusque gentis Romanorum) oraz dziejów Gotów (De origine actibusque Getarum, O pochodzeniu i czynach Gotów, ok. 551); jego praca o historii Gotów jest skróconą wersją zaginionego obecnie dzieła Kasjodora i zawiera wzmiankę (sekcja 119) o plemionach Antów, Wenetów i Sklawinów, uważanych za Słowian. [przypis edytorski]
Josefstadt — historyczna, najmniejsza dzielnica Wiednia. [przypis edytorski]
Josek Goj — nowela z tomu Miłość przestępcy (1933). [przypis edytorski]
Joseph! arrête! (fr.; wym. [żozef aret]) — Józefie, przestań. [przypis edytorski]
[Joseph Conrad — autor rodak]. łączymy tu dwa artykuły Żeromskiego o Conradzie, łącząc zarazem ich nagłówki. Pierwszy — pod tytułem Joseph Conrad — był ogłoszony w „Wiadomościach Literackich” 17 sierpnia 1924 r. (Nr. 33). Drugi — pod tytułem Autor Rodak — drukowany był w miesięczniku „Naokoło Świata” w lutym 1925 r. Na jego czele umieszczone tam było facsimile następującego listu Conrada, wyjaśniającego ów tytuł: „Oswalds, Bishopsbourne, Kent, 25 Marca 23. Kochany i łaskawy Panie, Przesyłam Panu moją książkę Notes on Life and Letters. Nigdy bym się [nie] ośmielił gdyby nie to że Aniela Zagórska pisała mi nie dawno że Pan życzy ją mieć. Złożona ona jest z kawałków dziennikarstwa — w każdym razie z kontrybucji do dzienników, przez długi ciąg lat. Zaraz po odczytaniu kochanego Pana wspaniałej Przedmowy do Almayer's Folly prosiłem Anielę żeby Panu wyraziła wdzięczność moją za sprawioną mi łaskę. Co do mnie to wyznaję, że nie mam wyrazów by opisać Panu moje głębokie wzruszenie przed tem zaszczytnem świadectwem od Ojczyzny przemawiającej głosem kochanego Pana — największego Mistrza jej literatury! Składam łaskawemu Panu najserdeczniejsze dzięki za czas, myśl i pracę którą mi poświęcił, i za sympatyczne ocenienie, które odkryło rodaka w Autorze. Z największą wdzięcznością jestem kochanego Pana zawsze wiernym sługą. J. K. Korzeniowski. P. S. Książka idzie osobno jutro.”. W końcu r. 1923 Żeromski posłał Conradowi egzemplarz wydanego wtedy Międzymorza z następującą dedykacją (porów. „Ruch Literacki” 1927, str. 159): „Czcigodny Pan Joseph Conrad raczy przyjąć ten opis półwyspu na polskiem morzu, jako wyraz hołdu dla wielkiego pisarza i podziękowanie za nadesłaną książkę Notes on life and letters — od Jego wielbiciela — Stefana Żeromskiego. Warszawa, d. 27. XI. 1923.” [przypis redakcyjny]
Joseph Ernest Renan (1823–1892) — fr. pisarz, filolog, filozof i historyk, autor krytycznej Historii początków chrześcijaństwa, zwolennik teorii Darwina. [przypis edytorski]
Joseph Gratry (1805–1872) — fr. duchowny i filozof, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, est-ce que le chien t'a effrayé? (fr.) — Józefie, moje dziecko, czy ten pies cię przestraszył? [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, n'as tu pas froid? (fr.) — Józefie, moje dziecko, czy ci nie zimno? [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, n'as-tu pas peur? (fr.) — Józefie, moje dziecko, nie boisz się? [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, prendras tu du lait? — Józefie, moje dziecko, czy napijesz się mleka? [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, veux-tu aller au jardin? — Józefie, moje dziecko, czy chcesz iść do ogrodu? [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, veux-tu dormir? (fr.) — Józefie, moje dziecko, chcesz spać? [przypis edytorski]
Joseph, mon enfant, veux-tu prendre du thé? — Józefie, moje dziecko, czy chcesz napić się herbaty? [przypis edytorski]
Joseph! ne pleure pas (fr.) — Józefie, nie płacz. [przypis edytorski]
Josephus powiada, co zakon ludziom napisał, były królestwa, od Nemrota poczęte, assyryjskie i egiptskie, i inne… — Skarga powołuje się tutaj na II księgę tekstu Józefa Flawiusza pt. Przeciw Apionowi (Contra Apionem), przytaczając za pośrednictwem Bellarmina De controversiis. [przypis edytorski]
Josi ben Joezer — jeden z pierwszych badaczy Tory okresu Zugot (ok. 142 r. p.n.e – ok. 135 r. p.n.e); faryzeusz; miał istotny wpływ na kształtowanie się prawodawstwa żydowskiego (halachy). [przypis edytorski]
Josi ben Pazi a. Juda ben Symeon ben Pazzi — amoraita trzeciej generacji; pod aforyzmami Halachy i Agadami podpisywał się nazwiskami bardziej znanych rabbi. [przypis edytorski]
Josippon — ludowa księga żydowska zawierająca fantastyczne opowieści. [przypis tłumacza]
Josi — tu prawdopodobnie: Josi ben Joezer jeden z pierwszych badaczy Tory okresu Zugot (ok. 142 r. p.n.e – ok. 135 r. p.n.e); faryzeusz; miał istotny wpływ na kształtowanie się prawodawstwa żydowskiego (halachy). [przypis edytorski]
Josi — tu prawdopodobnie: Josi ben Pazi a. Juda ben Symeon ben Pazzi amoraita trzeciej generacji; pod aforyzmami Halachy i Agadami podpisywał się nazwiskami bardziej znanych rabbi. [przypis edytorski]
Jo siuntinys, tartum vaikas Krivo Krivaičių. — Pas senovės lietuvius buvo rėdas [rėdas — valdžia, tvarka. red. WL.] iš dalies teokratiškas. Kunigai turėjo didelę įtekmę [įtekmė — įtaka. red. WL.]. Vyriausias iš jų vadinosi Krivu-Krivaičiu. Gyveno jis Prūsuose, netoli miesto Rambavos, kur paskiaus buvo kaimas Heiligenbeil. Ten tai, po šventu ąžuolu, priiminėdavo jis aukas ir iš ten apreikšdavo savo nusprendimus, išsiuntinėdamas į visas puses Lietuvos žemių vaidilas ir žygūnus, duodamas jiems po kreivą lazdą, krivulę, kuri buvo ženklu valdžios kunigų kunigo. (Žiurėk Guagnini Alex. Res. Polon., t. III, Francf., 1585, v. 11, p. 167, ir surinkime Elzevyrų, p. 321., Kotzebue, t. I., p. 81. Cromeri Martini Polonia. Ib. xxx, lb. III, p. 42). [przypis autorski]
JO. — skrót od: jaśnie oświecony. [przypis edytorski]
jo (…) som (gw.) — ja sam. [przypis edytorski]
Josziwara a. Yoshiwara — sławna dzielnica „czerwonych latarni” (yūkaku), tj. prostytucji w Edo, daw. osobnym mieście, dziś części Tokio, stolicy Japonii; dzielnica Josziwara została założona w 1617 i stanowiła jedno z trzech znanych tego typu miejsc za szogunatu w XVII w. (obok Shimabary w Kyoto i Shinmachi w Osace); Josziwara oferowała usługi kurtyzan dla wyższych klas (zw. oiran), kształciła też tzw. gejsze; w XVIII w. była zamieszkiwana przez blisko 1800 kobiet, w XIX w. przez 9000 kobiet. [przypis edytorski]
jo ta nikumu nie wadze (gw.) — ja tam nikomu nie przeszkadzam. [przypis edytorski]
Jotapatę, Bersabę, Selamę, Kafarekcho, Jafę, Sigof — Jotapata: Ἰωτάπατα, dziś Tell-Dżefat; Bersaba: Βηρσαβὲ, na pograniczu między Górną i Dolną Galileą; Selama: Σελάμη (N), Σελάμίν (D), dziś ruiny Kirbet Sellâmeh; Kafarekho: Καφαρεκχὼ, wieś, dziś nieznana; Jafa: Ἰαφὰ, LXX Φαγγαί, Ἰαφὰγαί; יָפִיעַ = błyszczące (Joz 19, 12), dziś Jafa, pół godziny drogi od Nazaretu, w kierunku zachodnio-południowym; Sigof: Σιγὼφ, między Kafarekcho i Jafą, położenie dziś bliżej nieznane. [przypis tłumacza]
Joteyko, Józefa Franciszka (1866–1928) — polska psycholog, pedagog, fizjolog, współorganizatorka pedagogiki specjalnej (z Marią Grzegorzewską) w Warszawie; przewodnicząca belgijskiego Towarzystwa Neurologicznego, wielokrotna laureatką paryskiej Akademii Nauk. [przypis edytorski]
jotis — raitelis. [przypis edytorski]
jo to wim (gw.) — (czy) ja to wiem. [przypis edytorski]
Joubert, Barthélemy Catherine (1769–1799) — francuski generał Armii Italii w okresie Rewolucji. [przypis edytorski]
Joubert, Joseph (1754–1824) — francuski moralista i eseista, znany głównie ze swoich Pensées (Myśli, 1838). [przypis edytorski]
joupan — le joupan était une espèce de soutane sur laquelle les anciens Polonais jetaient le manteau, quand ils sortaient de leur demeure. [przypis redakcyjny]
jour de souffrance — małe zakratowane okno wychodzące na posiadłość sąsiada. [przypis redakcyjny]
jour fixe (fr.) — przyjęcie. [przypis edytorski]
jour fixe (fr.) — przyjęcie. [przypis edytorski]
jour fixe (fr.) — stały dzień. [przypis edytorski]
jour fix (fr.) — przyjęcie. [przypis edytorski]
»Journal Amusant« — nazwa francuskiego czasopisma humorystycznego i rozrywkowego. [przypis redakcyjny]
„Journal de Comercio” — portugalska gazeta wydawana w Rio de Janeiro od 1827 r. [przypis edytorski]
Journal des débats — dziennik francuski wydawany w latach 1789–1944. [przypis edytorski]
„Journal des Debats” — gazeta francuska utworzona w 1789, początkowo jako główne źródło informacji o debatach Zgromadzenia Narodowego; w późniejszym okresie nosiła tytuł „Journal des débats politiques et littéraires” (Dziennik debat polityczno-literackich) i była najpoczytniejszą gazetą w kraju. [przypis edytorski]
Journal des Modes (fr.) — Żurnal mód. [przypis edytorski]
journal d'une femme de chambre (fr.) — dziennik pokojówki. [przypis edytorski]
„Journale amusant” (fr.) — dosł. dziennik humorystyczny; tytuł francuskiego tygodnika satyrycznego, ukazującego się w latach 1856–1933, założony przez karykaturzystę, dziennikarza i wydawcę Charlesa Philipona, skupiający się głównie na teatrze i modzie. [przypis edytorski]
Jouy, właśc. Victor-Joseph Étienne (1764–1846) — fr. dramaturg (najsłynniejsza jego tragedia, Sylla wystawiona w 1821 r. zawdzięczała swój triumf grze aktorskiej Talmy, który oparł koncepcję swej roli na zachowaniach Napoleona), autor librett do oper, m.in. La Vestale („Westalka” 1804) i Fernand Cortez (1809) Spontiniego; Les Abencérages („Abenceragowie” 1813) Cherubiniego czy Moïse et Pharaon („Mojżesz i Faraon” 1827) Rossiniego; od 1811 do 1814 r. publikował cotygodniowe satyryczne szkice o życiu codziennym Paryżan w „Gazette de France” pod wspólnym tytułem L'Ermite de la Chaussée d'Antin, ou observations sur les moeurs et les usages français au commencement du xixe siècle („Pustelnik z Chaussée d'Antin albo obserwacje obyczajów francuskich początku wieku XIX”). Wcześniejszą karierę wojskową porzucił dla literackiej, poślubił córkę powieściopisarki Lady Mary Hamilton. Znany jako Étienne de Jouy. [przypis edytorski]
jovialis (łac. śrdw.) — człowiek skłonny do żartów. [przypis edytorski]
Jovi liberatori — Jowiszowi — wybawcy. [przypis redakcyjny]
Jovis Liberator (łac.) — Jowisz Wyzwoliciel. [przypis edytorski]
jowialność — pogodne usposobienie, dobroduszność. [przypis edytorski]
jowialny (daw.) — pogodny, rubaszny. [przypis edytorski]
jowialny — dobrodusznie żartobliwy. [przypis edytorski]
jowialny — dobrodusznie żartobliwy. [przypis redakcyjny]
jowialny — mający pogodne usposobienie i nieco rubaszne poczucie humoru. [przypis edytorski]
jowialny — mający pogodne usposobienie i swobodne poczucie humoru. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, dobrodusznie żartobliwy. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, dobroduszny. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, o nieco rubasznym poczuciu humoru. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, żartobliwy. [przypis edytorski]
jowialny — świadczący o pogodnym usposobieniu i rubasznym poczuciu humoru. [przypis edytorski]
Jowialski — bohater komedii Aleksandra Fredry (1793–1876) pt. Pan Jowialski; symboliczny stary gawędziarz, zamęczający otoczenie powtarzaniem tych samych historii. [przypis edytorski]
Jowisza — anachronizm: tłumacz umieścił tu imię boga z mitologii rzymskiej w starożytnym eposie greckim; ponieważ wyraz znajduje się wygłosie i jest związany rymem, trudno skorygować ten błąd. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najważniejszy bóg Rzymian, pan dziennego nieba, blasku słonecznego i pioruna; odpowiednik Zeusa z mit. gr. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najwyższy bóg, bóstwo światłości, piorunów i błyskawic, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter — w mitologii rzymskiej bóg i najwyższy władca nieba i ziemi, ojciec bogów. [przypis edytorski]
Jowisza Kreta — Jowisz urodził się i wychował na Krecie, w grocie na górze Ida. [przypis edytorski]
Jowisza, który wraz z żarem swoich tętnic zalewa kochankę deszczem swojego złota — Danae, królewna z Argos, została uwięziona przez ojca w wieży, jednak Zeus (rzym. Jowisz), dostał się do niej, przybierając postać złotego deszczu, i została matką herosa Perseusza. [przypis edytorski]
Jowisza z czterema satelitami — Jowisz posiada kilkadziesiąt satelitów; cztery największe odkrył Galileusz, piąty został odkryty w 1892, po napisaniu utworu. [przypis edytorski]
Jowisz — gazowy olbrzym; piąta, największa planeta Układu Słonecznego. [przypis edytorski]
Jowisz kapitoliński (mit. rzym.) — w staroż. Rzymie w świątyni na wzgórzu kapitolińskim znajdował się główny ośrodek kultu Jowisza, najwyższego bóstwa rzymskiego panteonu. [przypis edytorski]
Jowisz kapitoliński — w staroż. Rzymie w świątyni na wzgórzu kapitolińskim znajdował się główny ośrodek kultu Jowisza; oddawano mu cześć jako Jowiszowi Najlepszemu Największemu (łac. Iuppiter Optimus Maximus); Jowiszowi towarzyszyły boginie Junona i Minerwa: była to Trójca Kapitolińska uosabiająca państwo rzymskie. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie, przedstawiany jako brodaty mężczyzna władający piorunem, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie, przedstawiany jako brodaty mężczyzna władający piorunem, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Horacy, Wybrane utwory, Pieśń I, 11 (Tu ne quaesieris, scire nefas...)
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Horacy, Wybrane utwory, Pieśń II, 10 (Rectius vives, Licini, neque altum...)
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — bóg nieba, burzy i deszczu, ojciec bogów, patron świątyni na Kapitolu w Atenach. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najważniejszy bóg rzym. panteonu, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najważniejszy bóg rzym. panteonu, pan nieba i pioruna; odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najważniejszy bóg rzym. panteonu, pan nieba i pioruna; odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik greckiego Zeusa, którego siedzibą była góra Olimp. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba, światła, dnia i pioruna, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, odpowiednik gr. Zeusa; wiele mitów opowiada o jego miłosnych podbojach i licznym potomstwie. [przypis edytorski]
