Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 452 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156216 przypisów.
Za tobą? Raczej z tobą, lub przed tobą. — sens: mnie się bardziej spieszy do tego pojedynku. [przypis edytorski]
za to, coś dał Jerzemu — Jerzy Lubomirski. [przypis redakcyjny]
zatoczek wielokształtny — jeden z gatunków ślimaków z rodziny zatoczkowatych, żyjących w płytkich zbiornikach wody słodkiej. [przypis edytorski]
za to ją (żonę Jagiełły) świętą omal zrobili — Jadwiga Andegaweńska (1373/1374–1399), żona Władysława Jagiełły, znana z pobożnego życia i działalności charytatywnej, po śmierci została otoczona kultem; w 1997 oficjalnie ogłoszono ją świętą. [przypis edytorski]
za to jej powinien (daw.) — ma wobec niej powinności, jest wobec niej zobowiązany. [przypis edytorski]
za to jestem jedynym winowajcą odpowiedzialnym za porażki wojskowe i błędy strategiczne — tak dumny lud ateński tłumaczył sobie klęskę cheronejską. [przypis tłumacza]
Zatoka Adeńska — obszar wodny w zachodniej części Morza Arabskiego, pomiędzy półwyspem Arabskim a Somalijskim, na północnym zachodzie połączony cieśniną Bab al-Mandeb z Morzem Czerwonym. [przypis edytorski]
Zatoka Arabska (łac. Sinus Arabicus) — historyczna nazwa Morza Czerwonego, rozciągającego się pomiędzy północną Afryką a Płw. Arabskim, stanowiącego część Oceanu Indyjskiego. [przypis edytorski]
Zatoka Berau — zatoka w płn.-zach. Gwinei, oddzielająca płw. Ptasia Głowa (Doberai) od płw. Bomberai. [przypis edytorski]
Zatoka Biafryjska a. Biafra — ob. Zatoka Bonny, zatoka Oceanu Atlantyckiego stanowiąca część Zatoki Gwinejskiej, rozciągająca się od delty Nigru po Przylądek Lopez w Gabonie. [przypis edytorski]
zatoka chesterska — Zatoka Liverpoolska w Anglii, stanowiąca ujście m.in. rzeki Dee, nad którą położone jest miasto Chester. [przypis edytorski]
zatoka (daw.) — zakręt. [przypis edytorski]
Zatoka Gaskońska (fr. Golfe de Gascogne) — dziś: Zatoka Biskajska, położona pomiędzy północnym wybrzeżem Półwyspu Iberyjskiego a południowo-zachodnim wybrzeżem Francji. [przypis edytorski]
zatoka Pensacola — zatoka w płn.-wsch. części Zatoki Meksykańskiej, tworząca naturalny port morski. Pierwsze europejskie osiedle w tym regionie zostało założone przez ekspedycję hiszp. konkwistadora Tristána de Luna y Arellano w 1559. Wyczerpaną huraganem i głodem, liczącą ponad 1000 osób kolonię porzucono 10 lat później. Hiszpanie ponownie osiedlili się na Pensacoli w 1698. [przypis edytorski]
Zatoka Salerneńska — zatoka Morza Śródziemnego na płd.-zach. wybrzeżu Włoch, oddzielona Półwyspem Sorrentyńskim od Zatoki Neapolitańskiej. [przypis edytorski]
Zatoka Sarońska — zatoka pomiędzy Attyką a Argolidą. [przypis redakcyjny]
Zatoka Sebenicka — ujście do Morza Śródziemnego jednego z ramion Nilu, nazwanego od gr. nazwy miasta Sebennytos, stolicy 12. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
Zatoka Sorrentyńska — niewielka zatoka Morza Śródziemnego w pobliżu miasta Sorrento, w płd.-wsch. części Zatoki Neapolitańskiej. [przypis edytorski]
Zatoka Spezia, wł. Golfo della Spezia — zatoka Morza Tyrreńskiego na płn.-zach. wybrzeżu Włoch, nad którą położone jest miasto La Spezia. [przypis edytorski]
zatoka wielka Rei — Morze Jońskie wraz z Adriatykiem; akwen poświęcony bogini Rei, żonie Kronosa. [przypis edytorski]
Zatoka Wielorybia — dawna zatoka w obrębie Lodowca Szelfowego Rossa, u wybrzeży Antarktydy. Stanowiła położony najdalej na południe naturalny port na Ziemi. Znajdowały się tutaj amerykańskie bazy polarne wykorzystywane przez ekspedycje pod dowództwem Richarda Byrda z lat 1928–1930, 1933–1935, 1939–1941. W 1987 roku od lodowca oderwała się ogromna góra lodowa (5400 km²), całkowicie niszcząc Zatokę Wielorybią. [przypis edytorski]
zatokę Rio (…) odkrył w roku 1501 Gonçalo Coelho — Gonçalo Coelho w maju 1501 wypłynął z Lizbony, do brzegów Brazylii dotarł w sierpniu 1501, zaś zatokę Rio de Janeiro odkrył 1 stycznia 1502. [przypis edytorski]
zatokowany — pochłonięty zalotami; od: tokować: z przejęciem zachwalać swoje zalety i sukcesy (na podobieństwo samców niektórych gatunków ptaków w okresie godowym, które wydają charakterystyczne dźwięki i wykonują odpowiednie ruchy mające wabić samicę). [przypis edytorski]
za tom (…) zobaczył — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: za to zobaczyłem. [przypis edytorski]
Za to należał mi się wieniec — drugi. [przypis tłumacza]
zatopiłeś mi sztylet prosto, prosto w serce — mowa o liście z dnia 25 maja, w którym Reeve pisał m.in.: „W Genewie nie jesteś jeszcze Polakiem; trzeba, byś coś poświęcił. Jeśli nie możesz wyjechać bez narażenia się na uwięzienie, daj się zaaresztować, 200 fr. wystarczy Ci, by, przeszedłszy granicę pieszo w nocy, przyjechać do Paryża, a gdy raz przedostaniesz się za Morez, już o paszporty nie pytają. Co do mnie, mój drogi, złym jestem przyjacielem i człowiekiem o dziwnej słabości. Uległem energii Jakubowskiego, uprzejmości starego Lombarda, a przede wszystkiem niezdecydowaniu Mickiewicza wtedy, gdy trzeba było jedynie iść za własnym rozumem i radzić się tylko swego sumienia. Powinienem był zabrać Cię ze sobą za wszelką cenę. Wielki błąd. Jednak mimo że, według wyrażenia Morawskiego, każdy upływający dzień jest dla Ciebie straconą wiecznością, nie wszystko jeszcze stracone, jeszcze nie jest za późno; bramy zbawienia tylko powoli się zamykają, przejdziesz przez nie jeszcze. Już od dawna było wiadomo, że ojciec Twój bawi w Petersburgu, lecz pułkownik powiedział mi wczoraj, że według wiadomości, otrzymanych od jednego Rosjanina, jest on w zupełnej rozpaczy, z nikim się już nie widuje i płacze całemi dniami. To nie akademicy napadli na niego podczas rewolucji, przeciwnie, bronili go oni przed tłumem, który go zwlókł z konia. To nie ma dla Ciebie znaczenia, za to się płaci zapomnieniem. Z pewnością, kochany, Twoje przybycie jest jedynym sposobem, by błąd naprawić. Synowie Haukego stanęli w rzędzie liberałów w kwadrans po śmierci swego ojca. Ty nie jesteś w tem położeniu. Ojciec Zamojskich jest w Petersburgu, a pięciu jego synów gdzież jest? Kocham Cię, jak nigdy żadnego nie kochałem człowieka i jak nigdy żadnego kochać nie będę. Dlatego Cię popycham, jak gdybym chciał Cię ukarać. — Działaj, a nie będziesz osamotnionym!”. Powiedziałem Morawskiemu, żeś chory. „Jeśli nie jest umierający”, odpowiedział — „może ruszyć w drogę, a jeśli jest umierający, niech się każe zanieść, żeby umrzeć na ziemi wolnej Polski”. [przypis redakcyjny]
za towarzysz — jako towarzysze. [przypis redakcyjny]
Za to w Legendzie zadźwięczał już bardzo doniośle odgłos nauki o trzech epokach… — obszernie o tym pisał wnuk Zygmunta, Adam Krasiński, w studium o Dniu Ducha Świętego (Biblioteka Warszawska, 1903). [przypis autorski]
Za to, żeś nic nie kochał — słowa zwrócone do Henryka są sformułowaniem zarzutów pod adresem całej arystokracji. Kleiner przytacza słowa o arystokracji z listu Krasińskiego do Reeve'a: „Przeminiemy wszyscy jako pył, dla niczego nie uczuwszy podziwu, nic realnego nie ukochawszy, a znienawidziwszy wiele” (list z 6 I 1833, Correspondance, t. II, s. 28). [przypis redakcyjny]
zatracenie — zatraceniec, niegodziwiec, utrapieniec. [przypis edytorski]
zatraceny (z czes.) — zatraceni, skazani na potępienie (przekleństwo). [przypis edytorski]
zatracić — zapodziać, zagubić. [przypis edytorski]
zatracił — w rękopisie: zatracioł. [przypis redakcyjny]
zatracon (daw.) — skrócona forma imiesłowu przymiotnikowego r.m.; dziś: zatracony. [przypis edytorski]
zatracony — zagubiony, zaginiony. [przypis edytorski]
zatradowanej — zajętej na rzecz wierzyciela. [przypis redakcyjny]
zatrapiać — dziś: trapić; martwić, zamartwiać. [przypis edytorski]
zatrata (daw.) — zatracenie, zguba. [przypis edytorski]
zatrinkować (z niem. trinken: pić) — wypić. [przypis edytorski]
za triumfalnym postępować wozem — według rzymskiego zwyczaju podczas triumfu za wozem wiozącym zwycięskiego wodza szedł wódz armii pokonanej. [przypis edytorski]
zatrudniać (daw.) — zaprzątać głowę, absorbować. [przypis edytorski]
zatrudniać się — zajmować się. [przypis edytorski]
zatrudnić (daw.) — tu: utrudnić. [przypis edytorski]
zatrudnić — tu: zająć. [przypis edytorski]
zatrudnić — utrudnić, przeszkodzić. [przypis redakcyjny]
zatrudnienia (daw.) — zajęcia, czynności. [przypis edytorski]
zatrudnienie (daw.) — zajęcie, czynność. [przypis edytorski]
zatrudnienie — tu: bycie czynnym, zajętym czymś; wywieść duszę z zatrudnienia: pozbawić życia. [przypis edytorski]
zatrudnione nabycie (starop.) — z trudem uzyskany dobytek. [przypis edytorski]
zatrudniony (tu daw.) — zajęty. [przypis edytorski]
zatrudniony — zajęty. [przypis edytorski]
zatrudniony — zajęty, zaprzątnięty. [przypis edytorski]
zatrutemi — dziś popr.: zatrutymi. [przypis edytorski]
zatrwożyli się — ἀθυμία… ὑπέλαβεν (N), απορία (D). [przypis tłumacza]
z Atrydy — dziś: z Atrydami. [przypis edytorski]
zatrzaskanych — dziś popr.: zatrzaskiwanych. [przypis edytorski]
zatrzaska — pułapka. [przypis edytorski]
zatrzask — zamek sprężynowy, którego zapadka zaskakuje automatycznie, bez użycia klucza. [przypis edytorski]
zatrzasłam — popr.: zatrzasnęłam [przypis edytorski]
zatrzęsać — dziś: trząść (z B.: co?) a. wstrząsać (z N.: czym?). [przypis edytorski]
Za trzewik mi zastępuje — umizga się do mnie (następuje na nogę w tańcu). [przypis redakcyjny]
za trzydzieści su dziennie — za Ludwika XV arystokracja ma sobie za zaszczyt obsypywać bogactwami panny Duthé, Laguerre i inne. Osiemdziesiąt albo sto tysięcy rocznie nie było niczym nadzwyczajnym: wielki pan zhańbiłby się mniejszą kwotą. [przypis autorski]
zatrzymać — tu: zamówić, zarezerwować. [przypis edytorski]
zatrzymał mię strumień — Strumień, który tu płynie, jak się dowiemy w następnych pieśniach, jest to Lete, według starożytnej mitologii, woda niepamięci. Ziemska szczęśliwość, zawarowana oczyszczeniem duszy ze zmaz grzechowych, wtedy tylko będzie zupełną, kiedy dręczące nas przypomnienie uprzednich grzechów z duszy naszej wygładzim. [przypis redakcyjny]
Zatrzymali je jedynie duchowni, ponieważ nie mieli interesu w zamianie. Różnice stanów i godności polegały jedynie na wysokości okupów, jak to ukażę gdzie indziej. Otóż, osobne prawa dały im okupy równie korzystne, jak mieli Frankowie: zachowali tedy prawo rzymskie. — Patrzcie kapitularze dodane do prawa salickiego w Lindembroch, pod koniec tego prawa, i rozmaite kodeksy praw barbarzyńskich, co do przywilejów duchownych w tym względzie. Patrzcie też list Karola Wielkiego do Pepina, twego syna, króla Włoch, z r. 807, gdzie jest powiedziane, że duchowny ma otrzymać potrójny okup. [przypis redakcyjny]
zatrzymane myto — wstrzymana zapłata. [przypis redakcyjny]
zatrzymanie (starop.) — więzienie. [przypis redakcyjny]
za trzy niedziele (daw., gw.) — za trzy tygodnie. [przypis edytorski]
Zatta — miasto Xativa albo San Felipe w prowincji Walencji w Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
zaturbować się (daw., gw.) — zmartwić się. [przypis edytorski]
za — (tu rusycyzm:) przez. [przypis edytorski]
za twą całość — za twoją cielesną nietykalność, dla twojego ocalenia. [przypis edytorski]
zatwardzywa (daw.) — dziś: zatwardza. [przypis edytorski]
zatwostepić (neol.) — zatańczyć two-step. [przypis edytorski]
Zatybrze — wł.: Trastevere, rione XIII Rzymu. [przypis edytorski]
zatyć — roztyć się, utyć. [przypis edytorski]
zatykajwa (starop. forma) — dziś 2.os.lm trybu rozk.: zatykajmy. [przypis edytorski]
zatyłek — część tylna (tu: hełmu). [przypis redakcyjny]
zatyłek (daw.) — tylna część czegoś; miejsce za czymś. [przypis edytorski]
zatyłek (hełmu) — część tylna. [przypis redakcyjny]
Za tymi świętościami — „Wtem dało się widzieć pomyślne godło, ośmiu orłów kierujących lot ku lasowi, które postrzegłszy, Cezar zawołał: oto rzymskie ptaki, oto prawdziwe pułków bogi”, Tacyt, Roczniki, II, 17 (przekł. Naruszewicza). Przed godłami Rzymianie składali ofiary, jak świadczy Flawiusz dalej VI, VI, 1. [przypis tłumacza]
zatym (starop. forma ort.) — dziś popr.: zatem. [przypis edytorski]
zatym (starop. forma ort.) — dziś: zatem; więc. [przypis edytorski]
za tym (starop.) — potem. [przypis redakcyjny]
zatym (starop.) — za tym; w związku z tym, więc. [przypis edytorski]
Za tysiąc dziewoi ona mi obstoi — Zastąpi mi tysiąc dziewcząt. [przypis edytorski]
zatytułował zbiór kilku swoich komedii „Teatrem miłości” — Portoriche, Théâtre d'amour. [przypis tłumacza]
Za udział w zgromadzeniach lud dostaje wynagrodzenie — w Atenach po przywróceniu demokracji po wojnie peloponeskiej, od 403 p.n.e., za uczestnictwo w obradach zgromadzenia ludowego płacono obywatelom diety (ekklesiastikon), początkowo w skromnej kwocie jednego obola. [przypis edytorski]
zaufać swój skarb — dziś popr.: powierzyć swój skarb. [przypis edytorski]
zaufany — tu: zadufany, mający bezgraniczne zaufanie. [przypis edytorski]
zaufany w stopniu, który trzymał — mając ufność w pozycję, jaką zajmował. [przypis edytorski]
zaum — technika „pisania pozarozumowego” rosyjskiego poety awangardowego Wielimira Chlebnikowa, oparta o symbolizm dźwiękowy. [przypis edytorski]
Zauna — w gwarze obozowej łaźnia, odwszalnia. [przypis edytorski]
zaunywno (ros.) — smętnie, płaczliwie. [przypis redakcyjny]
za upamiętaniem (daw.) — po opamiętaniu się. [przypis edytorski]
za urzędem na polu Marsa goni — na Polu Marsowym, równinie poświęconej bogowi wojny Marsowi, poza tzw. murami serwiańskimi, otaczającymi dawniej Rzym, odbywały się m.in. zebrania ludowe komicjów centurialnych, wybierające urzędników. [przypis edytorski]
za „uśmierienie polskiego miatieża” (z ros.) — za uśmierzenie polskiego buntu (powstania styczniowego). [przypis redakcyjny]
za usmirenje polskawo miatieża (ros.) — za stłumienie polskiego buntu; tytuł medalu nadawanego przez władze carskie m.in. urzędnikom, którzy w czasie powstania styczniowego odznaczyli się szczególną lojalnością. [przypis edytorski]
zausznica (daw.) — kolczyk, ozdoba noszona na uchu. [przypis edytorski]
zausznice — tu: kolczyki. [przypis edytorski]
