Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14453 przypisów.
szkoła krakowska wydaje męże mądrością sławne — szkoła krakowska wydaje ludzi sławnych ze swojej mądrości. [przypis edytorski]
szkoła ludowa — dawna szkoła kształcąca na poziomie elementarnym, odpowiednik dzisiejszej szkoły podstawowej. [przypis edytorski]
Szkoła mężów — jedna z pierwszych komedii Moliera, przedstawia dwóch braci: cierpkiego i podejrzliwego Sganarela oraz pobłażliwego i ludzkiego Arysta. [przypis tłumacza]
Szkoła mężów — komedia Moliera z 1661 r. [przypis edytorski]
Szkoła Medyczna — wyższa uczelnia w dzielnicy łacińskiej, z bogatą biblioteką i muzeum anatomii porównawczej. Mieści się w gmachu z XVII w. [przypis redakcyjny]
szkoła megarejska — staroż. szkoła filozoficzna, założona w IV w. p.n.e. przez Euklidesa z Megary, łącząca etyczną naukę Sokratesa z teorią Parmenidesa i eleatów dotyczącą jedności bytu; słynęła z zainteresowania dialektyką i erystyką: jej członkowie używali niejednoznaczności potocznego języka do tworzenia paradoksów, pozornie sprzecznych wniosków. [przypis edytorski]
szkoła niedzielna — znajdująca się zwykle przy kościele szkoła, w której uczono religii. [przypis edytorski]
szkoła normalna — kalka z fr. école normale: szkoła wyższa. [przypis edytorski]
szkoła platońska — tu: grupująca zwolenników neoplatonizmu, filozofii powstałej w II wieku n.e. pod wpływem nauczania Platona oraz pogańskiej myśli religijnej. [przypis edytorski]
szkoła początkowa — dziś: szkoła podstawowa. [przypis edytorski]
szkoła początkowa — dziś używana nazwa: szkoła podstawowa. [przypis edytorski]
szkoła powszechna — dziś: szkoła podstawowa. [przypis edytorski]
Szkoła Przygotowawcza — kurs wstępny do Szkoły Głównej, otwarty w 1861 r. [przypis redakcyjny]
szkoła psychologistów — nurt w filozofii XX w. reprezentowany przez Ernsta Macha, Richarda Avenariusa i Hansa Corneliusa. Z częścią poglądów głoszonych przez wspomnianych filozofów Witkacy się zgadzał, z innymi polemizował (np. w artykule Krytyka psychologizmu w czasopiśmie „Zet”). [przypis edytorski]
szkoła realna — typ szkół w krajach niemieckojęzycznych, kładący nacisk na zdobywanie praktycznych umiejętności przez szerokie grono ludności; podstawowymi przedmiotami nauczania w szkołach realnych wprowadzonych w XIX w. w Galicji były nauki matematyczno-przyrodnicze, języki nowożytne i rysunek, bez języka łacińskiego i greckiego, których nauczano w gimnazjach typu klasycznego. [przypis edytorski]
Szkoła Sztuk Pięknych — pałac z połowy XIX w. (obok Instytutu Francuskiego), zawiera cenne zbiory sztuki. [przypis redakcyjny]
Szkoła Sztuk Pięknych — średnia uczelnia artystyczna w Warszawie, istniała w latach 1844–1866. [przypis redakcyjny]
Szkoła wojskowa nie jest obsadzona — wakujące stanowisko, o które ubiegał się ojciec pana de Guibert. [przypis tłumacza]
Szkoła Wojskowa — pałac z połowy XVIII w., obok Pola Marsowego, pierwotnie szkoła wojskowa dla szlachty, później koszary. [przypis redakcyjny]
szkoła wydziałowa — w dawnych krajach Cesarstwa Austrii: trzyletnia szkoła przygotowująca uczniów do zawodu niewymagającego ukończenia szkoły średniej. [przypis edytorski]
Szkoła żon — komedia Moliera z 1662 roku. [przypis edytorski]
szkoły P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]
szkoły powiatowej P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]
szkoły wittenberskie — Uniwersytet w Wittenberdze w Saksonii, zał. w 1502 r., słynny w renesansie. [przypis edytorski]
szkoły wojewódzkie — tak przed r. 1864 nazywano w Królestwie Polskim szkoły średnie z polskim językiem nauczania. [przypis edytorski]
szkolarska metoda — metoda opierająca się na uproszczonych szkolnych formułkach. [przypis edytorski]
szkolarski (lekcew.) — opierający się na uproszczonych, szkolnych formułkach. [przypis edytorski]
szkolarski (lekcew.) — tu: scholastyczny, taki jak w scholastyce, rozumianej jako skomplikowany, sformalizowany sposób myślenia, które jest bezwartościowe naukowo, ponieważ wszelkie wnioski wyprowadza z nieweryfikowanych autorytetów i twierdzeń. [przypis edytorski]
szkopek a. skopek — naczynie, kubełek. [przypis edytorski]
szkopek (gw.) — drewniane wiadro, używane podczas dojenia krów. [przypis edytorski]
szkopek lub: skopek — naczynie, kubek, kubełek. [przypis edytorski]
szkopuł (z wł.) — przeszkoda w działaniu. [przypis edytorski]
szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów i ogólnym osłabieniem, niegdyś często dotykająca marynarzy wskutek złej diety. [przypis edytorski]
szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem; inne nazwy choroby to: gnilec, cynga. [przypis edytorski]
szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem. [przypis edytorski]
szkorbutyczna — od rzecz. szkorbut: choroba wywołana awitaminozą, objawiająca się krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów, łamliwością kości i in., niegdyś często dotykająca marynarzy wskutek złej diety. [przypis edytorski]
Szkot — chodzi tu o Dunsa Szkota (1266–1308) sławnego filozofa średniowiecznego, który przyczynił się m.in. do uzasadnienia dogmatu kościoła katolickiego o niepokalanym poczęciu oraz sformułował jedno z podstawowych twierdzeń logiki dotyczących zdań, mianowicie że ze zdania fałszywego wynika każde zdanie. [przypis edytorski]
szkotowy — wełniany, podobny do kamlotowego. [przypis redakcyjny]
szkowrozić — dokazywać. [przypis autorski]
szkrupuł właśc. skrupuł — wątpliwość natury moralnej. [przypis edytorski]
szkuner — żaglowiec mający co najmniej dwa maszty z ożaglowaniem skośnym. [przypis edytorski]
szkuner — żaglowiec mający dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. [przypis edytorski]
szkuner — żaglowiec mający dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. Typowy szkuner posiada dwa maszty, przy czym tylny jest wyższy od przedniego. [przypis edytorski]
szkuta (daw.) — niewielki jednomasztowy statek. [przypis edytorski]
szkuta — krypa, duży płaskodenny statek żaglowy lub wiosłowy, służący do przewożenia dużych ładunków rzeką. [przypis edytorski]
szkuta — niewielki statek rzeczny do przewozu ładunków. [przypis edytorski]
szkuta — płaskodenny statek rzeczny do przewozu ładunków. [przypis edytorski]
szkuta — płaskodenny statek rzeczny. [przypis edytorski]
szkuta — płaskodenny statek rzeczny, używany w XVI–XVIII w.; tu ogólnie: statek. [przypis edytorski]
szkuta — statek, barka. [przypis edytorski]
szkuta (z niem.) — płaskodenny statek rzeczny do przewozu ładunków używany w XVI–XVIII w. [przypis edytorski]
szkut — (gw.) chłopak, urwis; szkuta to duża łódź. [przypis tłumacza]
szkuty — łodzie. [przypis redakcyjny]
szkwał — gwałtowny wiatr. [przypis autorski]
szłapią — truchtem. [przypis redakcyjny]
szłapia — kłus. [przypis redakcyjny]
szła przezeń wzgórę — tu: była przez niego wznoszona (budowana). [przypis edytorski]
szła — tu: pracowała, funkcjonowała. [przypis edytorski]
szławe diewus (litewskie) — cześć bogom. [przypis autorski]
szłom (daw.) — hełm. [przypis edytorski]
szłom — hełm bojowy. [przypis edytorski]
szło o rzecz — szło o wielką, ważną sprawę. [przypis redakcyjny]
szło za tym — wynikało z tego; w następstwie tego. [przypis edytorski]
Szły drugie, pierwsze wymijając, cienie — Cienie biegły w przeciwnym kierunku, podług przedmiotu swoich występnych pociągów, jakim był albo człowiek płci tejże samej albo zwierzę. Że cienie szły wielką gromadą, jest dowodem, że i za czasów Dantego, w tych rycerskich i bogobojnych wiekach średnich, ludzie od głębokiego zepsucia obyczajów nie wszyscy byli wolni. [przypis redakcyjny]
szłyk — czapka. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — czapka z futra. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — futrzana czapka. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
szłyk (daw.) — rodzaj wysokiej czapki. [przypis redakcyjny]
szłyk (daw.) — rodzaj wysokiej skórzanej czapki. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — wysoka czapka. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — wysoka czapka. [przypis redakcyjny]
szłyk — futrzana czapka. [przypis edytorski]
szłyk (też: baszłyk) — czapka a. kaptur futrzany. [przypis edytorski]
szłyk — wysoka czapka futrzana. [przypis edytorski]
szłyk — wysoka czapka, najczęściej futrzana. [przypis edytorski]
szłyk — wysoka futrzana czapka, szpiczasto zakończona; znaczenie wersu: kto powinien się pierwszy kłaniać (aluzja do niezdecydowania w rokowaniach pokojowych). [przypis redakcyjny]
szły w kolano (gw.) — sięgały kolan. [przypis edytorski]
szły w liczbie na kopy — dawny zwyczaj liczenia groszy na kopy datował się od czasów Wacława, króla polskiego i czeskiego (pocz. XIV w.), kiedy to z grzywny srebra (103 g.) bito 60 sztuk groszy. [przypis redakcyjny]
szląc (daw.) — śląc. [przypis edytorski]
szlą — ślą. [przypis edytorski]
Szląsk — dziś popr.: Śląsk. [przypis edytorski]
Szląsk — dziś: Śląsk. [przypis edytorski]
szląskiego — dziś popr.: śląskiego. [przypis edytorski]
Szląskiem — dziś popr.: Śląskiem. [przypis edytorski]
Szlązak — dziś popr.: Ślązak. [przypis edytorski]
Szlązk — dziś popr.: Śląsk. [przypis edytorski]
szla a. szleja — prosta uprząż z rzemiennych lub parcianych pasów. [przypis edytorski]
szlabanek — rozkładany, prosty mebel służący w dzień za ławę do siedzenia, a w nocy za łóżko. [przypis edytorski]
szlachcica, z żydem, z psem, na drogoskazie wiszących — buntownicy ukraińscy (hajdamacy) wieszali szlachcia, Żyda i psa w jednym miejscu, co miało symbolizować ich pogardę. [przypis edytorski]
szlachcic chodaczkowy — ubogi, prosty szlachcic. [przypis edytorski]
szlachcic chodaczkowy — ubogi szlachcic. [przypis edytorski]
szlachcic to herbowy — docinek pod adresem dość rozpowszechnionej wówczas samozwańczej szlachty, rekrutującej się ze zbogaconych mieszczan, uzurpujących sobie ten tytuł. [przypis tłumacza]
szlachcic, zajmując stanowisko handlowe, poświęcał swoje przesądy szlacheckie — w daw. Polsce szlachcicowi nie wypadało zajmować się handlem. [przypis edytorski]
Szlachci dumny urzędnik — wzorem dworu królewskiego marszałek na dworze pańskim był mistrzem ceremonii biesiad i przyjęć. „Marszałek dworu musiał być koniecznie posesjonatem i jakim urzędnikiem powiatowym lub wojewódzkim; on zastępował gospodarza domu, pod jego dependencją byli dworzanie, w ścisłym bardzo dozorze pokojówce, paziowie, cała barwa (tak wówczas zwano liberią) i kuchnie”. (J. D. Ochocki, Pamiętniki, s. 94); szlachcic — upiększać, wywyższać. [przypis redakcyjny]
Szlacheccy synowie zlękli się historii — nawiązanie, podobnie jak tytuł rozdziału A tyś zląkł się, syn szlachecki! do wiersza Juliusza Słowackiego Odpowiedź na Psalmy przyszłości, będącego polemiką z postawą ideową Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]
szlachetczyzna (…) wojowała Moskwę, Niemce, Ordę i Sułtany — Rzeczpospolita szlachecka prowadziła wojny z Rosją, Niemcami, tatarską Ordą i sułtanami tureckimi. [przypis edytorski]
Szlachetna nędza, oto co mi pozostało — fragment z Zairy Woltera (akt I, sc. 4). [przypis edytorski]
szlachetna — wszyscy krewni Mahdiego nosili tytuł szlachetnych. [przypis autorski]
szlachetni — bracia i krewni Mahdiego. [przypis autorski]
szlachetniéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]
