Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Wesprzyj!

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 7811 przypisów.

niemi — daw. forma zaimka w odniesieniu do rzeczowników rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: nimi. [przypis edytorski]

niemi (daw. N lm) — dziś: nimi. [przypis edytorski]

niemi — dziś popr. forma Msc. lm: nimi. [przypis edytorski]

niemi — dziś popr. forma: nimi. [przypis edytorski]

nie mieć czoła (daw.) — nie mieć wstydu, honoru. [przypis edytorski]

niemieć — niedokonana forma czasownika: oniemieć; stawać się niemym. [przypis edytorski]

Niemiec — Czesi w XIX w. pozostawali pod silnym wpływem kultury niemieckiej; jest to także nawiązanie do etymologii polskiej nazwy Niemców: ludzi „niemych”, tj. nie mówiących zrozumiałym, słowiańskim językiem. [przypis edytorski]

niemiec — dziś popr.: niemowa. [przypis edytorski]

Niemiec, Francuz lub Polak (…) kategorii psychologicznych objawów współczesnych — S. Rzewuski, Młoda Francja, Paul Bourget, w: Dodatek do „Przeglądu Tygodniowego” 1885, I półrocze, s. 203–208. [przypis autorski]

Niemiecka Partia Centrum — partia niemieckich katolików, istniejąca od 1870 roku; w 1933 roku uległa rozwiązaniu. [przypis edytorski]

Niemiecki braniec na dzielnym rumaku — brańców wojennych, szczególniej Niemców, Litwini palili na ofiarę bogom. Przeznaczano do tego obrzędu wodza lub znaczniejszego z rodu i męstwa rycerza; jeśli kilku dostało się w niewolę, natenczas losem wyciągano nieszczęśliwą ofiarę. Po zwycięstwie na przykład Litwy r. 1315 nad Krzyżakami, Stryjkowski powiada: „A Litwa i Żmudź za to zwycięstwo i za hojne łupy z nieprzyjaciół pogromionych i pobitych złupione, gdy bogom swoim ofiary i zwykłe modły czynili, jednego zacnego Krzyżaka imieniem Gerarda Ruddę, wójta albo starostę ziemie sambijskiej, z więźniów przedniejszego, z koniem, na którym wojował, i z zbroją, w której był ubrany, i z bronią, żywego na wyniosłym stosie drzew spalili i z dymem duszę do nieba, a ciało z perzynami na powietrze posłali” (Stryjkow.[ski] Kron., k. 391. wyd. królewieck.[ie]). Przy końcu tegoż wieku Prusacy, już ochrzczeni, zbuntowawszy się i zbiwszy 4000 Niemców, komtura memelskiego [Memel: Kłajpeda] pojmali i spalili. Ob.[acz] Lucas David, k. 2156. [przypis autorski]

niemieckich Zakon wojowników — Krzyżacy lub kawalerowie mieczowi (templariusze z Rygi). [przypis edytorski]

niemieckie bajeczki o „Mądrym lisie” — cykl powstałych w średniowieczu alegorycznych bajek o przygodach sprytnego lisa Renarta, popularnych we Francji, Holandii, Niemczech i Anglii. [przypis edytorski]

niemieckonarodowi — prawicowo-konserwatywna partia działająca w czasach Republiki Weimarskiej; w pierwszym roku rządów Hitlera uległa rozwiązaniu. [przypis edytorski]

Niemiec, Moskal nie osiędzie (…) — tekst Mazurka Dąbrowskiego, funkcjonując jako piosenka żołnierska, miał wiele odmian; jedna z nich, opublikowana w źródle, na którym oparta została niniejsza edycja (Franciszek Barański, Jeszcze Polska nie zginęła (…), Lwów [1912]) w początkowych strofach identyczna z pierwowzorem, w czwartej strofie wprowadza następujące zmiany: „Moskal Polski nie posiędzie,/ Dobywszy pałasza,/ Hasłem wszystkich wolność będzie/ I Ojczyzna nasza”; następnie po piątej, niezmienionej w stosunku do pierwowzoru następują nieznane w oryginale strofy oraz odmiany refrenu: „Już to ziomek pilnie słucha,/ Czy armata ryczy;/ Walecznego pełny ducha/ Każdy moment liczy./ Marsz, marsz Dąbrowski/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Przyłączyć się rada,/ Jęcząca gromada./ Czy Polacy, czy Sarmaci/ Będziem imię nosić,/ Byle w gronie dawnych braci/ Miłą wolność głosić./ Marsz, marsz Dąbrowski/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Naród na cię czeka/ Przyjdź z prawem człowieka./ Choć sąsiady nas zniszczyły/ I broń nam zabrały,/ Sparty murem piersi były/ I te nam zostały./ Marsz marsz Dąbrowski,/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Każdy z nas chęć czuje,/ Wodza nie brakuje./ Dzielność wolnego oręża / Starzec opowiada,/ Aby szukać tego męża,/ Młody na koń wsiada./ Marsz, marsz Dąbrowski,/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Wolność, dawne hasło,/ Jeszcze nie zagasło”. W wersji tej podkreślone są szczególnie wyraźnie przyświecające powstaniu legionów demokratyczne idee: wolności i praw człowieka. [przypis edytorski]

niemiec, niemczyk — Żyd ubierający się i zachowujący się po świecku, asymilator. [przypis tłumacza]

niemiec, niemczyk — Żyd, ubierający się i zachowujący się po świecku, asymilator. [przypis tłumacza]

niemiec — tu: nauczyciel niemieckiego. [przypis edytorski]

nie miedzyś zwierzmi urosła (starop.) — nie urosłaś między zwierzami. [przypis edytorski]

Nie miejsce człeka ale człek honoruje miejsce — pierwotny nadpis [tj. tytuł; red. WL] przekreślony: Na miejsce wyższe u stołu; dbano na to bardzo, urząd rozstrzygał. [przypis redakcyjny]

niemierny (daw.) — nieumiarkowany, nie zachowujący miary. [przypis edytorski]

niemierny (daw.) — niezachowujący miary. [przypis edytorski]

nie mierź (starop.) — nie obrzydzaj. [przypis redakcyjny]

nie mierzone — nie wymierzone na poszczególne działki, nie posiadające ustalonych granic. [przypis redakcyjny]

nie mieściż ona w sobie — czy nie mieści w sobie; czy nie zawiera. [przypis edytorski]

nie mieszkając (daw.) — nie tracąc czasu; niezwłocznie. [przypis edytorski]

nie mieszkając (daw.) — nie tracąc czasu, nie zwlekając. [przypis edytorski]

nie mieszkając (daw.) — nie tracąc czasu. [przypis edytorski]

nie mieszkając (daw.) — nie zwlekając, nie tracąc czasu. [przypis edytorski]

nie mieszkając (daw.) — nie zwlekając. [przypis edytorski]

nie mieszkając (daw.) — tu: nie zwlekając. [przypis edytorski]

nie mieszkając — niebawnie [tzn. niebawem, niezwłocznie, red. WL]. [przypis redakcyjny]

nie mieszkaj (starop.) — [tu:] nie uchybiaj. [przypis redakcyjny]

Nie mieszka [mądrość] na ziemi, gdzie rozkosznie żyją — Hi 28, 13 wg Wulgaty. [przypis edytorski]

Nie mieszka mądrość w ciele poddanym grzechom — Mdr 1, 4. [przypis edytorski]

niemieszkanie (daw.) — bezzwłocznie. [przypis edytorski]

niemieszkanie (daw.) — bezzwłocznie. [przypis redakcyjny]

niemieszkanie (daw.) — nie mieszkając; bez zwłoki. [przypis edytorski]

Nie. Miłość, jaką czuję dla tej młodej wdowy — Czujemy, jak na wzmiankę o Celimenie Alcest mięknie, jak podrażnienie jego ustępuje miejsca tkliwości. [przypis tłumacza]

nie minęło dwóch tygodni — popr.: nie minęło dwa tygodnie. [przypis edytorski]

Niemirów — miasteczko nad Białą, k. Rawy Ruskiej; hetman Sobieski odbił tam jasyr Tatarom 8 października. [przypis redakcyjny]

Niemirów — miasto na Podolu (obecnie na Ukrainie), w którym Brzozowski uczył się i zdał maturę. [przypis edytorski]

Niemirów — miasto na Ukrainie między Winnicą, a Bracławem. [przypis redakcyjny]

Niemirowicz-Danczenko, Wasilij Iwanowicz (1845–1936) — rosyjski pisarz, dziennikarz, pamiętnikarz; najbardziej płodny pisarz rosyjski swoich czasów; korespondent wojenny podczas wojny rosyjsko-tureckiej (1877–1878) i rosyjsko-japońskiej (1904–1905). [przypis edytorski]

niemka — tu pot.: nauczycielka niemieckiego. [przypis edytorski]

Niemkini — Niemka; tu aluzja do żony Trentowskiego. [przypis edytorski]

nie mniejszą tamtecznej — dziś: nie mniejszą od tamtejszej. [przypis edytorski]

Nie mnie, Polsko, nie mnie, ale imieniu Twojemu — parafraza początku Psalmu 115. [przypis edytorski]

niemnogi (daw.) — nieliczny. [przypis edytorski]

niemnożko (z ros.) — niewiele, trochę. [przypis edytorski]

nie móc przenieść czego na sobie (przestarz.) — nie móc czego znieść. [przypis edytorski]

nie móc przenieść czegoś — nie móc znieść czegoś; nie móc się z czymś pogodzić. [przypis edytorski]

nie móc przenieść po sobie (daw.) — nie móc znieść, ścierpieć, wytrzymać. [przypis edytorski]

nie mógłbyś wymówić słowa „stereotomia”, nie pomyślawszy przy tym o atomach — słowo „stereotomia”, określające sztukę wycinania geometrycznych kształtek, z których układa się elementy budowlane, jest złożeniem greckich słów stereos (solidny, dobrze skonstruowany) oraz tome (ciąć), zaś słowo „atom” pochodzi od tego samego greckiego czasownika i oznacza: niepodzielny, niedający się pociąć. [przypis edytorski]

nie mógł też wiedzieć tego całkowicie a priori — w wielu wydaniach znajdujemy tu mylne wyrażenie: „całkowicie a posteriori”. [przypis tłumacza]

nie mógł wiedzieć o niey (starop. forma) — nie mógł wiedzieć, co się z nią dzieje. [przypis edytorski]

nie mógłżem (daw.) — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czyż nie mogłem. [przypis edytorski]

nie mówię o słowa, / Łatwiejsza to, kiedyby — nie chodzi już o to, co mówią, łatwiej by to było znieść, gdyby. [przypis redakcyjny]

Nie mówię o uczciwym i zgodnym istnieniu narodów obok siebie w kulturalnym współżyciu, mimo zachowania języka, obyczajów i innych odrębności kulturalnych, przed ostateczną standaryzacją, która je i tak, i tak kiedyś czeka. To jest możliwe zupełnie przy maksymalnym nawet uspołecznieniu. [przypis autorski]

Nie mówię, żeby kto za jaką sprawiedliwą przyczyną nie miał być w niewolą skazan, jako Noe Chama, syna, dla jego występku w niewolą skazał — 1 Mojż 9, 25. [przypis edytorski]

Nie mówiłem, że tutaj pełno jest łobuzów? — po tym wierszu brak w rękopisach jednego wiersza. [przypis tłumacza]

nie mówił ja — ros. szyk zdania. [przypis edytorski]

niemocen (daw.) — słaby, chory, pozbawiony sił. [przypis edytorski]

niemocen (daw.) — słaby, chory, pozbawiony sił. [przypis edytorski]

niemocne starce — dziś popr. forma B. lm: niemocnych starców. [przypis edytorski]

niemocny — osłabiony, nie całkiem zdrowy. [przypis edytorski]

niemocny — pozbawiony sił, osłabiony; chory, niedomagający. [przypis edytorski]

niemocy — dziś popr. forma D.lm: niemoce (tj. choroby, dolegliwości). [przypis edytorski]

nie mogą być, tylko obroną niewoli i despotyzmu — nie mogą być niczym innym, jak tylko obroną niewoli i despotyzmu. [przypis edytorski]

nie mogą być w zgodzie co do słowa „piękno” — moje piękno, zwiastujące naturę odpowiadającą mojej duszy, jest powyżej pociągu zmysłów; pociąg ten to tylko szczegół (1815). [przypis autorski]

niemogących opisać — nie do opisania. [przypis edytorski]

nie mogą zwiększać się, tylko dopokąd dobru powszechnemu nie szkodzą — mogą się zwiększać tylko tyle, na ile nie szkodzą powszechnemu dobru. [przypis edytorski]

nie mogę czytać — w sensie: nie umiem czytać (i nie wiem, co znaczy ten napis). [przypis edytorski]

Nie mogę już wierzyć, a zwątpić o wszystkim nie śmiem (…) istotą niebędącą już tym, czym była, a jeszcze niewiedzącą, czym będzie — I. Dąbrowski, Śmierć, Warszawa 1900, s. 146. [przypis autorski]

Nie mogę milczeć, gdy milczy Rosja, terrorem straszliwym zmuszona do milczenia…Nie mogu molczat', „Mołwa” 15 II 1933. Słowa autorki przytaczam w skróceniu. [przypis autorski]

Nie mogę oprzeć się chęci opowiedzenia, w jaki sposób wręczono królowi ten upominek — Opis czerpany z podróży Jacques'a Morres, sekretarza poselstwa. [przypis autorski]

nie mogę również zmyślić, jeżeli dowiedziałem się o naturze bóstwa, jego istnienia lub nieistnienia — Trzeba zauważyć, że jakkolwiek wielu ludzi utrzymuje, iż wątpi o tym, czy bóstwo istnieje, to jednak nie posiadają oni nic prócz nazwy lub też zmyślają coś, co nazywają bóstwem, a co jest niezgodne z naturą bóstwa, jak to na właściwym miejscu później wykażę. [przypis autorski]

Nie mogę tylko słowa ich powtórzyć — w późn. wyd. tłumaczenie poprawiono: „Ja mogę tylko słowa ich powtórzyć”. [przypis edytorski]

Nie mogę żadną miarą pominąć Reiny — w oryg. „Non tacero la splendida regina”. Wyraz regina, drukowany w dawnych wydaniach przez R, wziął tłumacz za imię własne i zrobił ją matką Alfonsa, Hipolita i Izabelli. W rzeczywistości była nią Leonora (strofa 69) „z domu aragońskiego przesławnej rodziny”, małżonka Herkulesa I d'Este. [przypis redakcyjny]

nie mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie mogę, czyż nie mogę. [przypis edytorski]

nie mogęż (…) powiedzieć — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy nie mogę powiedzieć. [przypis edytorski]

nie mogę z przyjemnością patrzyć na uzbrojonych — wojska obywatelskie są dla tyrana niepewne. Doświadczył tegoż Dionizjusz I z początkiem swej kariery tyrańskiej. Później wojska obywatelskie w jego armii nie dostawały broni w mieście, lecz dopiero po wyruszeniu w pole. [przypis tłumacza]

nie mogłażby — czy nie mogłaby. [przypis edytorski]

nie mogłem obronić się (…) refleksji — nie mogłem obronić się przed refleksją. [przypis edytorski]

nie mogłem stworzyć, jeno rzecz dorywczą — zdanie eliptyczne, konstrukcja daw. często stosowana; znaczenie: „nie mogłem stworzyć nic więcej jak tylko rzecz dorywczą”. [przypis edytorski]

nie mogłem widzieć Wenecji z r. 1760 — podróż prezydenta de Brosses po Włoszech, podróże Eustace'a, Sharpa, Smoletta. [przypis autorski]

nie mogli jak pół (…) otrzymać — nie mogli otrzymać więcej niż pół. [przypis edytorski]

nie mogliśmy ich ani zabrać, ani pogrzebać — pogrzebać towarzysza-żołnierza jest najświętszym obowiązkiem. [przypis tłumacza]

nie mogli snadniej pustelnicy Tebaidy (…) powściągnąć swej wszetecznej pożądliwości (…) jak czyniąc to (…) trzydzieści razy dziennie — Klasztor św. Wiktora miał opinię, iż obserwowano [tj. zachowywano; red. WL] tam śluby czystości jeno in quantum potest humana fragilitas pati. [przypis tłumacza]