Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Wacław Potocki, Pan Kurek pannę Maglownicę

Spis treści

    1. Chłop: 1
    2. Grzeczność: 1
    3. Przebranie: 1
    4. Rozczarowanie: 1

    Wacław PotockiPan Kurek pannę Maglownicę

    1
    Chłop, PrzebranieSzlachcianka jedna, panny nie miawszy służebnej,
    Kmiotkę w lnianą koszulkę ubrawszy ze zgrzebnej[1],
    Bierze z sobą w gościnę, ale wprzód napomni,
    Żeby jak najprzystojniej wszytko[2], jak najskromniej
    5
    Czyniła, co jej każą, waszmościała wszytkim,
    I odwykała wiejskim obyczajom brzydkim;
    GrzecznośćMianowicie u stołu patrzyła, jeśli ją
    Posadzą, jako panny jedzą, jako piją.
    Milczeć; spyta kto, cicho odpowiedzieć; słuchać;
    10
    Na łyżkę całą gębą po wiejsku nie dmuchać;
    Nie rządzić, nie przestawiać, żeby nie znać na niej;
    Ręce założyć, skoro na nię[3] pojźry[4] pani;
    Pokrajawszy, na nożu w gębę kłaść z talerza.
    Uczy tańca wielbłąda i wilka pacierza.
    15
    Siedzą panie; w niezwykłej stoi czuba[5] szacie
    Przed niemi[6], aż się hałas jakiś stał w komnacie;
    Prosi jej gospodyni, nie żałując prace[7],
    Żeby zajźrała[8], kto tam tak barzo[9] kołace.
    RozczarowanieA ta z nizkim ukłonem: «Jegomość pan Kurek
    20
    Stłukł pannę Maglownicę, wleciawszy na murek».
    Śmiejąc się gospodyni: «Daj zdrowie Ichmościom,
    Wielcem rada w domu swym niebywałym gościom''
    (Stąd przypowieść: «Pan Kurek z panną Maglownicą»,
    Kiedy się waszmościają pachołek z woźnicą).
    25
    A że już skończę bajkę z przypowieścią społu:
    Posadzono też czubę z inszymi do stołu.
    Był na półmisku kapłon[10] pieczony. Wziąwszy ta
    Kolano, z apetytu zębami go chwyta,
    Ciągnie garścią, jako pies przystąpiwszy nogą.
    30
    W tym razie pojźry pani twarzą na nię srogą,
    A moja czuba ręce, jako jej kazano,
    Wskok złoży, zostawiwszy w paszczece[11] kolano.
    Wszyscy w śmiech, Pani tylko od wstydu nie zgore.
    «Nie wezmęż ja cię, drągu! w gościnę powtóre!».
    35
    Dano kaszę na koniec[12]; jeść się jej chce srodze.
    Aż owa: «dmąć[13] haw[14], głosem zawoła, gospodze[15]!
    Będę ja też!» «Dmij, bodaj rozpukła[16], do bydła,
    Nie do ludzi, do świni, maszkaro obrzydła!
    Prawiem[17] ci się uczciła, od wideł, od gnoju,
    40
    W panieńskim koczkodana[18], czopa[19], wożąc stroju.
    Niechaj wszytkie ziemianki[20] mną się karzą dzisia,
    Że pstre cynki[21] kondysa[22] nie przerobią w lisa!»

    Przypisy

    [1]

    zgrzebny — utkany z lnu lub konopi. [przypis edytorski]

    [2]

    wszytko (starop.) — wszystko. [przypis edytorski]

    [3]

    na nię (starop.) — dziś popr.: na nią. [przypis edytorski]

    [4]

    poźrzeć (starop.; tu forma 3 os, lp: pojźry) — spojrzeć. [przypis edytorski]

    [5]

    czuba (daw.) — dziewka, właściwie suka. [przypis redakcyjny]

    [6]

    niemi — dziś popr.: nimi. [przypis edytorski]

    [7]

    prace (starop.) — dziś popr.: pracy. [przypis redakcyjny]

    [8]

    zaźrzeć (starop.; tu forma 3 os., lp, r.ż.: zajźrała) — zajrzeć. [przypis edytorski]

    [9]

    barzo (starop.) — bardzo. [przypis edytorski]

    [10]

    kapłon (starop.) — kogut. [przypis edytorski]

    [11]

    paszczeka (starop.; tu forma Msc, lp, r.ż.: w paszczece) — szczęka. [przypis edytorski]

    [12]

    Dano kaszę na koniec — kaszą zamykano niegdyś obiad. [przypis redakcyjny]

    [13]

    dąć (daw.; tu 3 os., lm: dmąć) — dmuchać. [przypis redakcyjny]

    [14]

    haw (starop.) — tu. [przypis redakcyjny]

    [15]

    gospodza (starop.; tu W, lp, r.ż.: gospodze) — pani. [przypis redakcyjny]

    [16]

    rozpuknąć się (starop.; tu 3 os., lp, r.ż.: rozpukła) — rozpękła się. [przypis redakcyjny]

    [17]

    prawie — właśnie, dobrze. [przypis redakcyjny]

    [18]

    koczkodan — małpa, brzydka kobieta. [przypis edytorski]

    [19]

    czop (daw.) — niezdara, niedołęga. [przypis edytorski]

    [20]

    ziemianka (daw.) — szlachcianka. [przypis redakcyjny]

    [21]

    pstre cynki — plamy, cętki. [przypis redakcyjny]

    [22]

    kondys (starop.) — pies podwórkowy. [przypis redakcyjny]

    x