Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3287 przypisów.
Hersent, Charles (1580–1665) — fr. kaznodzieja, występował w obronie Kornela Ottona Jansena (1585–1638), który wychodząc od nauki św. Augustyna zapoczątkował ruch pobożnościowy zw. jansenizmem, kładący nacisk na grzeszność i zło w człowieku oraz głoszący konieczność łaski bożej dla wypełniania przez ludzi przykazań i dojścia do zbawienia. [przypis edytorski]
Herse — pot.: ekskluzywny dom mody założony przez Bogusława Hersego w Warszawie. [przypis edytorski]
herste (jid.) — słyszycie, słyszcie. [przypis edytorski]
herst (jid.) — słyszysz, słuchaj. [przypis edytorski]
herst wodzić (daw.) — rej wodzić, przewodzić. [przypis edytorski]
herszt (pot.) — przywódca bandy. [przypis edytorski]
herszt — przywódca bandy. [przypis edytorski]
herszt — przywódca. [przypis edytorski]
hersz tu (ukr. герш-ту, z niem. hörst du: słyszysz) — stylizacja językowa, cytat z języka jidysz, używanego przez Żydów w Europie Środkowej i Wschodniej. [przypis edytorski]
Hertvig, Oscar (1849–1922) — biolog niemiecki, pionier embriologii eksperymentalnej, profesor biologii, histologii i embriologii na uniwersytecie w Berlinie. [przypis edytorski]
Hertz, Heinrich (1857–1894) — niemiecki fizyk, odkrywca fal elektromagnetycznych. [przypis edytorski]
Hertz, Paweł (1918–2001) — pisarz, poeta, redaktor społeczno-literackiego tygodnika „Kuźnica”. [przypis edytorski]
Hertz, Paweł (1918–2001) — poeta, prozaik, epistolograf, eseista i tłumacz. [przypis edytorski]
Herum! (niem.) — Zawracać! [przypis edytorski]
herva a. herba mate, yerba mate — popularny napój z suszonych i zmielonych liści ostrokrzewu paragwajskiego. [przypis edytorski]
herva cortadera — Cortaderia selloana, trawa pampasowa, kortaderia, obecnie uprawiana w Polsce jako roślina ozdobna. [przypis edytorski]
herva mate, popr.: erva mate (port.) a. yerba mate (hiszp.) — susz ze zmielonych liści i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego, z którego przyrządza się napar popularny w krajach Ameryki Płd. [przypis edytorski]
Hervas o każdej z tych nauk napisał jeden tom (…) — Roku 1780 eksjezuita hiszpański nazwiskiem Hervas, wydał w Rzymie dwadzieścia tomów in quatro, obejmujących zupełne traktaty o różnych naukach. Pochodził on z rodziny naszego Hervasa. [przypis autorski]
Hervas (…) uznał światło za kwas (…) jednym z żywiołów kwasu uniwersalnego — Hervas umarł około roku 1660, jego wiedza w zakresie fizyki była więc ograniczona.Kwas uniwersalny Hervasa przywodzi na myśl ów pierwiastkowy kwas, o którym wspomina Paracelsus. [przypis autorski]
Hervieu, Paul (1857–1915) — francuski pisarz i dramaturg; jeden z intelektualistów najbardziej zaangażowanych w obronę Alfreda Dreyfusa. [przypis edytorski]
Herwegh, Georg (1817–1875) — niemiecki pisarz socjalistyczno-rewolucyjny; jeden z najważniejszych pisarzy niemieckiego proletariatu w XIX w. [przypis edytorski]
herytiera (daw.) — posażna panna, dziedziczka znacznego majątku. [przypis edytorski]
herytiera — dziedziczka. [przypis edytorski]
herytiera (z fr.) — dziedziczka fortuny. [przypis edytorski]
herytiera (z fr.) — dziedziczka. [przypis edytorski]
Herz! choeur! (…) mowa około serc — żart. gra słów: Herz: niem. serce, choeur: fr. chór, wymawia się tak samo jak coeur: fr. serce. [przypis edytorski]
Herzenburg — fikcyjne miasteczko w Niemczech. [przypis edytorski]
Herzen — dziś popr.: Hercen, Aleksandr Iwanowicz (1812–1870), rosyjski pisarz, myśliciel i działacz społeczno-polityczny, zwolennik poglądów rewolucyjno-demokratycznych, stworzył doktrynę socjalizmu rosyjskiego, który miał powstać z pominięciem fazy kapitalizmu; popierał ruch rewolucyjny okresu Wiosny Ludów oraz powstanie styczniowe w Polsce; autor książki autobiograficznej Rzeczy minione i rozmyślania. [przypis edytorski]
Herzl, Theodor (1860–1904) — żydowski dziennikarz urodzony w Cesarstwie Austrii (w węgierskim Peszcie), twórca i główny ideolog syjonizmu. [przypis edytorski]
Hesjodos, dziś zwykle: Hezjod (VIII–VII p.n.e.) — epik grecki porównywany z Homerem, autor m.in. dydaktycznego poematu o rolnictwie pt. Prace i dni. [przypis edytorski]
hesped (hebr.) — żałobna przemowa pochwalna w tradycji żydowskiej; jedna z micw halachicznych. [przypis edytorski]
hesped — mowa pogrzebowa. [przypis tłumacza]
hesped — mowy pośmiertne, coś w rodzaju egzekwii. [przypis tłumacza]
Hesperia, błonia Saturna — po zdetronizowaniu przez syna Saturn (Kronos) miał być królem Hesperii (Italii). [przypis edytorski]
Hesperia — Italia a. tereny Europy zach., z Hiszpanią włącznie. [przypis edytorski]
Hesperia — tu: Italia. [przypis edytorski]
Hesper — u Greków gwiazda zachodnia. [przypis redakcyjny]
Hesperus — Gwiazda wieczorna Wenera [tj. Wenus; red. WL]. [przypis autorski]
hesperus — w mitologi greckiej uosobienie planety Wenus. [przypis edytorski]
Hesperyd drzewo (mit. gr.) — jabłoń rodząca złote jabłka, rosnąca w ogrodzie nimf Hesperyd; jej owoce miał zdobyć Herakles. [przypis edytorski]
Hesperyd ogród (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka; jej owoce miał zdobyć Herakles. [przypis edytorski]
Hesperyd ogród (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka; jej owoce miał zdobyć Herakles. [przypis edytorski]
Hesperydy (mit. gr.) — trzy siostry, nimfy, strażniczki jabłoni o złotych jabłkach. [przypis edytorski]
Hesperydy (mit. gr.) — trzy siostry, nimfy zachodzącego słońca, opiekunki i strażniczki jabłoni rodzącej złote jabłka. [przypis edytorski]
Hesperydy (mit. gr.) — właścicielki strzeżonego przez smoka ogrodu, w którym rodziły się złote jabłka. [przypis edytorski]
Hesperyjskie brzegi — zachodnie. [przypis redakcyjny]
hesperyjskie jabłka (mit. gr.) — złote jabłka, rosnące w ogrodzie, którego strzegły Hesperydy, córki Atlasa i Hesperii. [przypis edytorski]
Hesse-Darmstadt — Hesja-Darmstadt, dawne niewielkie państwo niemieckie ze stolicą w mieście Darmstadt; powstałe w 1567 wskutek podziału Hesji pomiędzy synów Filipa Wielkodusznego, wchodziło w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego; po likwidacji Cesarstwa w 1806 przekształcone w Wielkie Księstwo Hesji, w 1871 stało się częścią Cesarstwa Niemieckiego. [przypis edytorski]
Hestera, właśc. Estera — bohaterka biblijnej Księgi Estery, dziewczyna żydowska, która została żoną króla perskiego Achaszwerosza, wybraną spośród wielu piękności kraju; narażając życie, wstawiła się za narodem żydowskim u króla, podważając rozkazy najwyższego urzędnika Hamana, który polecił Żydów zgładzić; król zgodził się oszczędzić Żydów, a Haman został powieszony. [przypis edytorski]
Hesterno (…) Lyaeo — Vergilius, Eclogae, VI, 15. [przypis tłumacza]
Hestia (mit. gr.) — bogini ogniska domowego, opiekunka młodych małżeństw, dzieci i sierot, siostra Zeusa i Hery; nigdy nie opuszczała Olimpu. [przypis edytorski]
Hestia (mit. gr.) — bogini ogniska domowego, opiekunka młodych małżeństw, dzieci i sierot, siostra Zeusa i Hery. [przypis edytorski]
Hestia — u Greków bogini ogniska domowego. Grek nadaje obcym bóstwom nazwy swoje, gdyż identyfikuje swoich bogów z obcymi. Persowie czczą ogień i rozpalają go na wysokich górach ku czci najwyższego boga, więc Ksenofont ogień święty i światło zowie Hestią. [przypis tłumacza]
het (daw.) — bardzo daleko, dzisiaj: hen. [przypis edytorski]
hetera (gr. ἑταίρα: towarzyszka) — kurtyzana w staroż. Grecji; heterami były niezależne społecznie, wykształcone kobiety o wysokiej kulturze. [przypis edytorski]
hetera (gr. ἑταίρα: towarzyszka) — kurtyzana w staroż. Grecji; heterami były niezależne społecznie, wykształcone kobiety o wysokiej kulturze; tu: kobieta demoniczna, erotycznie wyemancypowana. [przypis edytorski]
hetera (gr. ἑταίρα: towarzyszka) — kurtyzana w staroż. Grecji; heterami były niezależne społecznie, wykształcone kobiety o wysokiej kulturze. [przypis edytorski]
hetera (gr. ἑταίρα: towarzyszka) — w staroż. Grecji zawodowa kurtyzana, posiadająca społ. niezależność i wysoką pozycję; heterami były bogate, wykształcone kobiety, związane z ważnymi osobistościami: wodzami, politykami, filozofami; jedną z najbardziej znanych jest towarzyszka Peryklesa, Aspazja. [przypis edytorski]
hetera (gr. hetaíra: towarzyszka) — w staroż. Grecji zawodowe kurtyzany, posiadające społ. niezależność i wysoką pozycję; heterami były bogate, wykształcone kobiety, związane z ważnymi osobistościami: wodzami, politykami, filozofami; jedną z najbardziej znanych jest towarzyszka Peryklesa, Aspazja. [przypis edytorski]
hetera — kurtyzana w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
hetera — w staroż. Grecji kurtyzana; hetery były kobietami wykształconymi, wykwintnymi, o wysokiej kulturze. [przypis edytorski]
hetera — wykształcona i wyrafinowana kurtyzana w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
hetera (z gr. hetaíra) — w staroż. Grecji kobieta lekkich obyczajów, często odznaczająca się kulturą i wykształceniem. [przypis edytorski]
hetera (z gr.) — kurtyzana. [przypis edytorski]
hetera (z gr.) — nierządnica. [przypis edytorski]
hetera (z gr.) — tu: dama lekkich obyczajów, elegancka kurtyzana. [przypis edytorski]
Heterios Fronto — Φρόντων Ἑτέριος (N), Φρόντων Λιτέρνιος (D). [przypis tłumacza]
heterogeniczny — różnorodny, złożony ze składowych o różnej naturze. [przypis edytorski]
heterogeniczny (z gr. heteros: inny, genos: pochodzenie, ród) — różnorodny, niejednolity; tu zapewne: obcy, mający inne pochodzenie, należący do innego rodzaju. [przypis edytorski]
heterogeniczny (z gr. heteros: inny, genos: pochodzenie, ród) — tu: obcy, mający inne pochodzenie, należący do innego rodzaju. [przypis edytorski]
heterogeniczny (z gr.) — inny, należący do innego porządku. [przypis edytorski]
heteronomia (z gr. héteros: inny, nómos: prawo) — podleganie normom, których się nie ustanowiło samemu, np. danymi przez Boga; jej przeciwieństwem jest autonomia, samodzielne ustanawianie systemu wartości i własnych reguł moralnych. [przypis edytorski]
heteryzm (z gr. hetera: towarzyszka; kurtyzana) — tu: korzystanie z prostytucji. [przypis edytorski]
het (gw.) — tam daleko. [przypis autorski]
het (gw.) — tam, daleko. [przypis edytorski]
hetka (daw.) — marny koń, szkapa; pot.: byle kto. [przypis edytorski]
hetka (daw.) — podłużny guzik, do pary z pętelką używany do zapinania odzieży; także: marny koń, szkapa. [przypis redakcyjny]
hetka — szkapa. [przypis redakcyjny]
hetman — dowódca. [przypis edytorski]
hetmanem morskim — zapewne błąd źródła i powinno być: hetmanem zaporoskim. [przypis edytorski]
Hetman — Hetman Bourbon, tragedia pana de Guibert, napisana w 25 roku życia, wystawiona później na dworze. [przypis tłumacza]
hetmanić — dowodzić. [przypis edytorski]
hetmanicha z Orleanu — Ludwika de Moreau, żona pana de Saint-Mesnin, okrzyczana przez mnichów po śmierci za potępioną, przez zemstę za zbyt skąpe ofiary. Wyniknął z tego proces, w którym skazano kilkunastu mnichów. [przypis tłumacza]
hetman koronny — chodzi o Mikołaja Potockiego. [przypis edytorski]
hetman koronny — Jabłonowski. [przypis redakcyjny]
hetman, który ani z soli, ani z roli — Stefan Czarniecki (1599–1665), wojewoda kijowski, hetman polny koronny (1665); wybitny wojskowy, brał udział w walkach przeciw najazdom tatarskim, wsławił się szczególnie podczas pacyfikacji powstania Chmielnickiego na Ukrainie oraz w wojnie partyzanckiej przeciw wojskom Karola X Gustawa podczas potopu szwedzkiego, zginął z powodu ran odniesionych podczas walk w wojnie polsko-rosyjskiej. Zdanie: „Jam nie z soli ani roli, ale z tego, co mnie boli, wyrosłem” miał wygłosić, kiedy w 1657 decydowano o przyznaniu mu buławy hetmańskiej, ale wobec sprzeciwu magnaterii, posiadaczy dochodowych żup solnych i wielkich majątków ziemskich, nie otrzymał tej godności. [przypis edytorski]
hetman, który był kiepskim wodzem, którego wylegującego się (…) rozbił był w puch Suworow — w bitwie pod Stołowiczami (23 września 1771) oddział wojsk rosyjskich gen. A. Suworowa rozbił trzykrotnie liczniejsze wojsko konfederatów barskich, dowodzonych przez nieposiadającego wojskowego wykształcenia i doświadczenia hetmana Michała Kazimierza Ogińskiego, wykorzystując niewystawienie przez konfederatów odpowiednich wart na czas snu; w wyniku klęski konfederacja straciła oparcie na Litwie. [przypis edytorski]
hetman — naczelny wódz. [przypis redakcyjny]
hetman — najwyższy dowódca wojskowy w dawnej Polsce i na Litwie. [przypis edytorski]
hetman — najwyższy rangą dowódca wojska w dawnej Polsce. [przypis edytorski]
hetman — tu: dowódca. [przypis edytorski]
hetman — tu: Jan Paweł Sapieha. [przypis redakcyjny]
hetman — tu: najwyższy dowódca wojskowy w dawnej Polsce i na Litwie. [przypis edytorski]
hetman — w dawnej Polsce głównodowodzący sił zbrojnych. [przypis edytorski]
hetman wielki — chodzi o Mikołaja Potockiego, zwanego Niedźwiedzią Łapą, herbu Pilawa (ok. 1593–1651): kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego w latach 1646–1651. [przypis edytorski]
hetman wielki koronny — Stanisław Potocki herbu Pilawa, zwany Rewera (1579–1667), hetman wielki koronny, wojewoda krakowski, kijowski, podolski i bracławski, uczestnik wielu wojen, uratował króla Jana II Kazimierza pod Zbarażem; przydomek Rewera pochodzi od jego ulubionego powiedzonka re vera (łac.: w rzeczy samej, zaprawdę). [przypis edytorski]
hetmany — dziś popr. forma N.lm: hetmanami. [przypis edytorski]
hetmany — dziś popr. forma N. lm: z hetmanami. [przypis edytorski]
hetmany, senatory i insze panowie (daw.) — dziś: hetmani, senatorowie i inni panowie. [przypis edytorski]
hetmany (starop.) — dziś N.lm: (między) hetmanami. [przypis edytorski]
