Przypisy

Czernihów — miasto nad Desną, w płn. części dzisiejszej Ukrainy. Jedno z najdawniejszych miast na Rusi, już w końcu X w. było siedzibą biskupa prawosławnego. [przypis edytorski]

Czernihowskie — obszar w północnej części Ukrainy, nad rzeką Desną. [przypis edytorski]

Czernik, Stanisław (1899–1969) — prozaik, poeta i folklorysta. [przypis edytorski]

Czerniowce — miasto w płd.-zach. części Ukrainy, w Bukowinie płn. [przypis edytorski]

Czernyszewski, Nikołaj Gawriłowicz (1828–1889) — rosyjski filozof, socjalista. [przypis edytorski]

Czernyszewski, Nikołaj Gawriłowicz (1828–1889) — rosyjski filozof, socjalista utopijny, publicysta i pisarz, ideowy przywódca rewolucyjnego demokratycznego ruchu lat 60. XIX w. W 1862 aresztowany, osadzony w Twierdzy Pietropawłowskiej, gdzie napisał powieść Co robić (1863), przedstawiającą wizję nowego człowieka i przyszłego społeczeństwa; w 1864 zesłany na ciężkie roboty na Syberii. [przypis edytorski]

czerpa — dziś popr. forma 3.os.lp.: czerpie. [przypis edytorski]

czerpa — dziś popr. forma: czerpie. [przypis edytorski]

czerpak — naczynie do nabierania cieczy lub ciał sypkich. [przypis edytorski]

czerpiem — forma skrócona od: czerpiemy. [przypis edytorski]

czerstwieć (daw.) — wzmacniać się (od czerstwy, tj. zdrowy). [przypis edytorski]

czerstwiejszy (starop.) — silniejszy, mocniejszy. [przypis edytorski]

czerstwość (daw.) — zdrowie, siła. [przypis edytorski]

czerstwość — siła. [przypis edytorski]

czerstwy — daw. świeży. [przypis edytorski]

czerstwy (daw.) — świeży. [przypis edytorski]

czerstwy (daw.) — zdrowy. [przypis edytorski]

czerstwy (daw.) — zdrowy, silny. [przypis edytorski]

czerstwy — tu: zdrowy, krzepki. [przypis edytorski]

czerstwy — tu: zdrowy. [przypis edytorski]

czerstwy — zdrowy i silny. [przypis edytorski]

czerstwy — zdrowy, krzepki; czerstwić: przydawać zdrowia, siły. [przypis edytorski]

czerstwy — zdrowy, mocny; tu przen. [przypis edytorski]

czerstwy — zdrowy, silny. [przypis edytorski]

Czertomelik — rzeka na płd. Ukrainie, z wieloma wyspami dającymi Kozakom schronienie; także nazwa jednej z tych wysp, będącej główną kwaterą Kozaków. [przypis edytorski]

Czertsej — w oryg. Chertsey. [przypis edytorski]

czerw (daw.) — larwa, robak. [przypis edytorski]

czerw (daw.) — ogólna nazwa larw toczących owoce, drzewa, grzyby. [przypis edytorski]

czerw (daw.) — robak, larwa. [przypis edytorski]

czerw (daw.) — robak, larwa; stoczone czerwiem — pogryzione przez robactwo. [przypis edytorski]

czerw (daw.) — robak. [przypis edytorski]

czerwiec — owad, z którego pozyskiwano daw. czerwony barwnik. [przypis edytorski]

czerwiec (tu biol.) — mały (1–5 mm), roślinożerny pluskwiak z nadrodziny Coccoidea. [przypis edytorski]

czerwieńce — czerwone złote. [przypis edytorski]

czerwieńce — tu: złote monety. [przypis edytorski]

czerwieńce — złote dukaty. [przypis edytorski]

czerwieniak (daw.) — czerwone wino. [przypis edytorski]

czerwieniały pręty wikliny — młode pędy wikliny (rodzaj krzewiastej wierzby) mają kolor czerwony i długie, szarozielone liście. [przypis edytorski]

czerwieniaty — czerwonawy. [przypis edytorski]

czerwieniec a. czerwoniec — złota moneta obiegowa, floren a. dukat. [przypis edytorski]

czerwieniec — czerwoniec, czerwony złoty: nazwa złotego pieniądza o wartości zbliżonej do dukata. [przypis edytorski]

czerwieniec — czerwony złoty, dawna złota moneta obiegowa. [przypis edytorski]

czerwieniec — czerwony złoty, złota moneta obiegowa. [przypis edytorski]

czerwieniec (daw.) — czerwony złoty, złota moneta obiegowa. [przypis edytorski]

czerwienny tuz — as kierowy. [przypis edytorski]

czerw — larwa, poczwarka owada, tu: robak. [przypis edytorski]

czerwońce — czerwone złote; rodzaj dawnych monet. [przypis edytorski]

czerwoną obwódką, którą zachowała od roku 93 — odwołanie do okresu krwawego terroru podczas rewolucji francuskiej, który rozpoczął się w marcu 1793 roku; szczytowe jego nasilenie przypadło na połowę 1794 r.; zgilotynowano wówczas w sumie nawet do 20 tys. ludzi. [przypis edytorski]

czerwona aseptyna — opisowe określenie środka antyseptycznego, zapewne fuksyny lub pigmentu Castellaniego, preparatu złożonego z fuksyny, fenolu, kwasu borowego i rezorcyny, o działaniu grzybobójczym, silnie odkażającym i przeciwzapalnym; fuksynę stosuje się także jako czerwony barwnik do wyrobu farb, atramentów oraz do barwienia papieru i włókien naturalnych; aseptyną nazywano dawniej roztwór kwasu borowego, od nazwy handlowej kwasu borowego produkowanego w Szwecji od 1868 i sprzedawanego jako środek konserwujący i antyseptyczny. [przypis edytorski]

Czerwona Czapeczka — Czerwony Kapturek. [przypis edytorski]

Czerwona Czapeczka — dziś przyjął się tytuł: Czerwony Kapturek. [przypis edytorski]

czerwonak — flaming; nazwa potoczna. [przypis edytorski]

czerwonak — gatunek dużego ptaka brodzącego; flaming karmazynowy. [przypis edytorski]

Czerwona zaraza — Wiersz powstał 29 sierpnia 1944 r. jako ostatni utwór napisany przez Józefa Szczepańskiego. Mówi on o daremnym oczekiwaniu na pomoc Powstaniu Warszawskiemu ze strony Armii Czerwonej. [przypis edytorski]

czerwonego sukna — metafora z Potopu Henryka Sienkiewicza. [przypis edytorski]

czerwonem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś popr.: czerwonym. [przypis edytorski]

czerwonemi oczy — dziś popr. forma: czerwonymi oczami. [przypis edytorski]

czerwone złoto, częściej czerwony złoty — dukat, polska moneta ze złota, warta ok. 5 złotych srebrnych. [przypis edytorski]

„Czerwoniak” — „Kurier Czerwony”, przedwojenne warszawskie czasopismo sensacyjne; także: ogólne przedwojenne określenie prasy brukowej a. sensacyjnej, pochodzące od jaskrawoczerwonych tytułów artykułów. [przypis edytorski]

czerwoniec — czerwony złoty: nazwa złotego pieniądza o wartości zbliżonej do dukata. [przypis edytorski]

czerwoniec — tu: radziecki banknot dziesięciorublowy. [przypis edytorski]

Czerwoni Żydzi a. zaginione plemiona — część narodu izraelskiego, która została przesiedlona przez Asyryjczyków po upadku Królestwa Izraela w końcu VIII w. p.n.e. Biblia ani inne źródła nie podają jednoznacznie, co się z nimi stało, dlatego w tradycji żydowskiej trwa nadzieja, że potomkowie zaginionych Żydów żyją gdzieś w ukryciu i kiedyś połączą się z narodem. [przypis edytorski]

czerwonoskóry — Indianin. [przypis edytorski]

czerwony a. czerwony złoty — dukat, polska moneta ze złota, warta ok. 5 złotych srebrnych. [przypis edytorski]

czerwony chorąży — chorąży czerwonej chorągwi. [przypis edytorski]

Czerwony Dwór — w oryginale ang.: Red House. [przypis edytorski]

Czerwony Fort w Agrze — wielki zespół budowli fortecznych i pałacowych w Agrze w Indiach, wzniesiony z inicjatywy cesarza Akbara (1556–1605) z dynastii Wielkich Mogołów, w 1983 wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO; w 1857 był miejscem bitwy podczas powstania sipajów, które spowodowało koniec rządów Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej w Indiach i objęcie bezpośrednich rządów w tym kraju przez rząd Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

Czerwony Klasztor — kompleks klasztorny na Słowacji w miejscowości Czerwony Klasztor nad Dunajcem. [przypis edytorski]

Czerwony Klasztor — średniowieczny kompleks klasztorny w Pieninach, nad Dunajcem, w miejscowości Czerwony Klasztor na Słowacji; założony w XIV w. przy drodze handlowej z Węgier do Polski przez bród na Dunajcu, wspierany przez polskich królów; jedna z najsłynniejszych budowli sakralnych w Pieninach. [przypis edytorski]

Czerwony Król — Wilhelm II (ok. 1056–1100), król Anglii (od 1087), syn Wilhelma Zdobywcy, zwany Rudym (łac. Rufus). [przypis edytorski]

czerwony krzyż Calatravy — godłem kastylijskiego zakonu rycerskiego Calatravy był równoramienny czerwony krzyż ze stylizowanymi liliami na końcach. [przypis edytorski]

czerwony olbrzym — gwiazda o stosunkowo niewielkiej masie (od 0,5 do ok. 8–10 wielokrotności masy Słońca), będąca na schyłkowym etapie ewolucji; nazwa związana jest z obserwowaną barwą i dużymi rozmiarami (setki razy większych od promienia Słońca); na tym etapie gwiazda po zsyntetyzowaniu helu z całej ilości wodoru w jądrze zaczyna syntezę helu z warstw wodoru położonych bliżej jej powierzchni. [przypis edytorski]

czerwony (pot. o człowieku) — mający lewicowe poglądy (od czerwonego sztandaru, symbolu używanego przez socjalistów, komunistów i inne ruchy lewicowe). [przypis edytorski]

czerwony ptak — ogień, pożar. [przypis edytorski]

Czerwony sztandar — hymn proletariatu polskiego od 1882. Autorem polskich słów był Bolesław Czerwieński, który starał się zawrzeć w nich najważniejsze idee ruchu socjalistycznego. Melodia napisana w 1843 r. przez Jacquesa Vogt (Marche de carabiniers fribourgeoise), adaptowana przez Jana Kozakiewicza, była pierwotnie melodią szwajcarskiej pieśni patriotycznej (Les bords de la libre Sarine). W 1877 r. anarchista Paul Brousse ułożył dopisał do tej melodii słowa o wymowie rewolucyjnej (Le Drapeau rouge). Tekst polski jest inspirowany tekstem francuskim, ale nie stanowi wiernego tłumaczenia. [przypis edytorski]

czerwony węgierski — złoty dukat węgierski. [przypis edytorski]

czerwony złoty — dawna polska nazwa monety ze złota, dukata, używana dla odróżnienia od jednostki obrachunkowej nazywanej złotym polskim. [przypis edytorski]

czerwony złoty — złota moneta obiegowa w dawnej Polsce; Krasicki odnosi się do widniejącego na niektórych z nich napisu Concordia res parvae crescunt (łac.: Małe rzeczy wzrastają dzięki zgodzie). [przypis edytorski]

czerwony złoty — złoty dukat, moneta obiegowa w dawnej Polsce. [przypis edytorski]

czerwony złoty — złoty dukat. [przypis edytorski]

czerw — pasożyt (larwa) żerujący na drewnie. [przypis edytorski]

czerw — robak beznogi. [przypis edytorski]