Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7729 przypisów.
chwacki — dzielny, dziarski. [przypis edytorski]
chwacki — śmiały, dzielny. [przypis edytorski]
chwacko (daw.) — dziarsko, dzielnie. [przypis edytorski]
chwacko (daw.) — energicznie, śmiało. [przypis edytorski]
chwacko — dziarsko, dzielnie. [przypis edytorski]
Chwała Bogu, że tak po Turczech i Ameryce latasz (…) — mowa o utworze Gaszyńskiego pt. Reszty pamiętników Macieja Rogowskiego, rotmistrza konfederacji barskiej, Paryż, 1847. [przypis redakcyjny]
chwała (starop.) — tu: pochwała, komplement. [przypis edytorski]
chwałę — chwałę jaka przypadnie wybranym w niebie. [przypis tłumacza]
chwałę imienia strzegąc — dziś popr. składnia: chwały imienia strzegąc; imię Dorota oznacza po grecku „dar od Boga”. [przypis edytorski]
chwalba — chwalenie; pochwała. [przypis edytorski]
chwalba (daw.) — przechwałka. [przypis edytorski]
chwalba (daw.) — przechwalanie się. [przypis edytorski]
chwalba (daw.) — uznanie, pochwała, komplement. [przypis edytorski]
chwalemy — chwalimy. [przypis redakcyjny]
chwalidupa — samochwał. [przypis autorski]
Chwalił Rostanda, że „otworzył szarą przędzą pleśni od dawna zasnute okno i wpuścił przez nie powiew świeżych prądów po stęchliźnie szpitalnej jaką daje literatura modernistyczna” itd. — Cytaty te przepisuję dosłownie z książki Kotarbińskiego W służbie poezji i sztuki, gdzie przytoczone są zupełnie poważnie… Poczciwy Józefek! [przypis autorski]
chwalita (gw.) — chwalicie. [przypis edytorski]
chwarszczenie — chrzęst, szelest. [przypis redakcyjny]
chwaścik — popr.: chwościk, frędzelek; od daw. chwost: ogon. [przypis edytorski]
chwast a. chwost (daw.) — pęczek piór, włosia a. nici użyty jako ozdoba. [przypis edytorski]
chwast (starop.) — prostak. [przypis redakcyjny]
chwat — człowiek energiczny, dzielny, śmiały. [przypis edytorski]
chwat (daw.) — ktoś dzielny, odważny, zaradny. [przypis edytorski]
chwat — siła. [przypis autorski]
chwiać — dziś popr.: chwiać się. [przypis edytorski]
chwiejnymi kroki — dziś: chwiejnymi krokami. [przypis edytorski]
chwilą dłużej — dziś: chwilę dłużej. [przypis edytorski]
chwiląm snu siły krzepił — chwilą snu siły krzepiłem. [przypis edytorski]
Chwila obecna — cykl felietonów Henryka Sienkiewicza drukowanych od 1875 w „Gazecie Polskiej”. [przypis edytorski]
Chwila — Okruchy filozoficzne. Chwila (Philosophiske Smuler eller En Smule Philosophi, duń.), jedno z najważniejszych dzieł filozoficznych Kierkegaarda, wydane pod pseudonimem Johannes Climacus w 1844 roku; polemika z systemem idealistycznym Hegla. [przypis edytorski]
chwila separationis — chwila rozdzielenia, rozstania. [przypis edytorski]
chwilę czasu — pleonazm; popr.: chwilę. [przypis edytorski]
chwilę, w której zrobił dla ojca to — mowa o ślubie z hr. Elizą Branicką, dokonanym w Dreźnie, 24 lipca 1843 r. [przypis redakcyjny]
chwile natchnienia — termin ten, nadużyty w tzw. „górnolotnym” znaczeniu, został niesłusznie ośmieszony. Natchnienie bywa we wszystkich sferach działalności ludzkiej. Poza wyjątkowym napięciem wszystkich władz „ducha i ciała” (skróty) polega ono na pewnym skumulowaniu przeszłości. O ile przeszłość ta nie została odpowiednio przeżyta, moment natchnienia musi być zmarnowany. [przypis autorski]
chwile (starop. forma) — (od) chwili; wytchnie od wojennej chwile: odpocznie po wojennej chwili; odetchnie po wojnie. [przypis edytorski]
chwili — dziś popr. forma D. lm: chwil. [przypis edytorski]
Chwistek, Leon (1884–1944) — artysta, matematyk i filozof, czołowy teoretyk awangardowej grupy formistów. [przypis edytorski]
Chwistek, Leon (1884–1944) — logik i matematyk (wykładowca uniwersytetów w Krakowie, Lwowie i Tbilisi), malarz, teoretyk sztuki, filozof; współzałożyciel i główny teoretyk krakowskiej awangardowej grupy formistów (do której należał m.in. Tytus Czyżewski, Zbigniew Pronaszko, ale też Witkacy); styl własnego dojrzałego malarstwa określał terminem strefizm. Stworzył koncepcję wielości rzeczywistości, twierdząc, że istnieje rzeczywistość rzeczy (czyli popularna, zgodna z potocznym odbiorem), fizykalna (zgodna z opisem naukowym), rzeczywistość wrażeń (czyli psychologiczna) i wyobrażeń (czyli rzeczywistość wizjonerów); porządkował według tego podziału typy malarstwa (prymitywizm, realizm, impresjonizm, futuryzm czyli tzw. nowa sztuka), a także typy ludzi w związku z ich rozmaitymi zawodami oraz typy postaci literackich. Koncepcja ta dotyczyła więc zarówno filozofii, sztuki, jak też rozumienia nauki i życia codziennego. [przypis edytorski]
Chwistek, Leon (1884–1944) — logik, matematyk, filozof, malarz i teoretyk sztuki; wraz z Witkacym sformułował zasady formizmu, jednak ich drogi ideowe rozeszły się z czasem, szczególnie po ukazaniu się jednego z najważniejszych dzieł Chwistka, pt. Wielość rzeczywistości w sztuce. [przypis edytorski]
Chwistek, Leon (1884–1944) — malarz, filozof i teoretyk sztuki. [przypis edytorski]
Chwistek, Leon (1884–1944) — polski malarz, filozof, matematyk, teoretyk sztuki; przyjaciel S. I. Witkiewicza. [przypis edytorski]
Chwistek, Leon (1884–1944) — polski naukowiec zajmujący się filozofią i matematyką, a także malarz, prozaik, teoretyk sztuki. [przypis edytorski]
chwoja a. chwojka (gw.) — sosna. [przypis edytorski]
chwoja (reg.) — sosna. [przypis edytorski]
chwostać (daw.) — chłostać. [przypis redakcyjny]
chwost (daw., gw.) — ogon. [przypis edytorski]
chwost (daw.) — ogon. [przypis edytorski]
chwost (daw.) — ogon. [przypis redakcyjny]
chwost — ogon, kitka, tu: frędzel ozdobny. [przypis edytorski]
chwost — ogon. [przypis edytorski]
chwost (starop., ukr.) — ogon. [przypis redakcyjny]
chwoszczaj — białoruska nazwa skrzypu. [przypis redakcyjny]
chwoszcze (starop. forma) — 3 os.lp cz. terażn., dziś: chłoszcze. [przypis redakcyjny]
Chwyćcież się bodaj najcelniejszej opinii (…) — większość myśli, zawartych w tym ustępie, zaczerpnięta jest z Cycerona (Księgi akademickie [Academica], II, 33). [przypis tłumacza]
Chwyć się mocy, by tu pomóc (arripe opem auxiliumque ad hanc rem) w przekładzie aliteracja według stylu Plautowskiego. [przypis tłumacza]
chwycić się kogo — zakochać się w kim. [przypis redakcyjny]
chwycił z pożaru † głownię — krzyżyk oznacza, że tekst jest w tym miejscu zepsuty, ἐκ τῆς φλεγομένης † φλογός (N), ἐκ τῆς φλεγομένης ὕλης (D). [przypis tłumacza]
chwyta Dionizę za rękę, kładzie ją… — w oryginale słowne qui pro quo w tym miejscu wypada znacznie grubiej. Bardzo podobna, ale o wiele swobodniejsza scena znajduje się w Tristramie Shandy (Rozdz. CCLXXII). [przypis tłumacza]
(chwyta ją i rozbraja) Nie czyń sobie tak wielkiej krzywdy — Szekspir odrzucił niemiły szczegół obszukiwania Kleopatry dla sprawdzenia, czy nie ma jeszcze jakiej ukrytej broni (Plutarch, 80). [przypis tłumacza]
Chwytałaś chciwie w swojej lubieżności co tylko mogłaś w co gorętszych chwilach — z tych wierszy prawdopodobnie Teofil Gautier wysnuł swą powiastkę pt. Jedna noc Kleopatry. [przypis tłumacza]
chybabyś (…) chciała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: chyba że chciałabyś. [przypis edytorski]
chybabyś miał — w znaczeniu: chyba że miałbyś. [przypis edytorski]
chybać (daw.) — biec, pędzić. [przypis edytorski]
chybać (daw.) — biec. [przypis edytorski]
chybać (daw.) — biegać, pędzić. [przypis edytorski]
chybać (daw.) — lecieć, pędzić. [przypis edytorski]
chybać (gw.) — biegać. [przypis edytorski]
chybać (gw.) — łapać. [przypis edytorski]
chyba, dalibóg, takich planów nie układa, aby najgłupsi u nas znali jego zamysły — z Pierwszej mowy olintyjskiej wynika jednak, że Filip nie taił się ze swymi awanturniczymi zamysłami. [przypis tłumacza]
chyba (daw.) — błąd; por. chybić: nie trafić. [przypis edytorski]
chyba (daw.) — błąd, uchybienie. [przypis edytorski]
chyba (daw.) — uchybienie, błąd. [przypis edytorski]
chyba (daw.) — uchybienie, niedoskonałość. [przypis edytorski]
chybaj (gw.) — idź. [przypis edytorski]
chybaj sobie — idź sobie. [przypis edytorski]
chybali — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: chyba że. [przypis edytorski]
chybam ja (…) obciążony — chyba jestem obciążony. [przypis edytorski]
chyba — pomyłka; por. chybić. [przypis edytorski]
Chyba po szmerze małego strumyka — Ponieważ na przeciwległej stronie kuli ziemskiej nie ma innego lądu prócz góry czyśćcowej, więc stamtąd spływać musi ten strumień korytem pochyłym i krętym. W pieśni XIV widzieliśmy, że łzy spadają przez szczeliny olbrzymiego posągu stojącego w grocie góry Idy. Możemy stąd wnioskować, że z łez dusz pokutujących na górze czyśćcowej utworzył się ten strumień. [przypis redakcyjny]
chyba powiedzieć trzeba — χρὴ λέγειν, Clementza „sage man”, „powiedzmy” wcale nie odpowiada Papego „es braucht, es ist nöthig, es ist Pflicht”, ale raczej własnemu dopiskowi Clementza: „Viel nāher liegt es, an einen Betrug von Seiten des Josephus zu denken”; po dowód odsyła czytelnika do przedmowy swego przekładu Starożytności, gdzie rozpisuje się o „zarozumiałości” (Eitelkeit) Flawiusza i o szachrowaniu losami w Jotapacie. Ale Clementz przekładem swoim bardzo jaskrawo podkreślił „Eitelkeit” Józefa, jak to wykazaliśmy w uwagach do III, VII, 3, 16 i VIII, 5; tu zaś to „sage man” jest prawdziwym dysonansem nieco brutalnego humoru sędziowskiego doktora niemieckiego, który w wygodnym siedząc fotelu, na żadne tragiczne przejścia spokojnego bytu dzisiejszego niewystawiony, feruje wyroki moralne z uśmiechem na ustach, ani nie wnikając w grozę chwili, ani nie pytając się swego sumienia, jakby sam w podobnej sytuacji postąpił, bo dziś „einige sittliche Schwachen”, jak pisze dr Clementz o Flawiuszu, i „egoistische Klugheit kann man” także Niemcom „nicht wegleugnen”. [przypis tłumacza]
chyba senat i lud rzymski nad nierządne życie Witeliusza wstrzemięźliwość stawią Wespazjana, nad tyrana i okrutnika wodza zacnego — „Nie mniejszą mnie wspiera nadzieją twoja czujność, mądrość i oszczędność niżeli gnuśność, nieznajomość i okrucieństwo Witeliusza”, mowa Mucjana, Tacyt, tamże 77. [przypis tłumacza]
chyba — tu: błąd, chybienie prawdzie. [przypis edytorski]
chyba — tu: uchybienie; niedotrzymanie. [przypis edytorski]
chyba — uchybienie, niedoskonałość. [przypis edytorski]
Chyba wypędzicie — tu w znaczeniu: chyba że wypędzicie. [przypis edytorski]
chyba żeby się trafił taki czas, iżby się spór żadnym sposobem rozjąć nie mógł bez oręża; jako gdy świadkowie przysięgli różną rzecz u sądu twierdzą — świecki ten autor wolnym zdaniem piszący jedną tę okoliczność za godziwą pojedynka kładzie; lecz ani ten czas sprzyjać nie może pojedynkom, gdyż sądzić nie można, ażeby kto od prawa wyszedł nie osądzony, i żeby końca swojego nie wzięła jakiegokolwiek sprawa. [przypis edytorski]
chyba że cię dzisiaj napiętnują i tak zamkną ci usta — kto nie uzyskał głosów, tracił, nie mówiąc o grzywnie, prawo występowania powtórnie ze skargą tego rodzaju; ponieważ tu szło o skargę o nieprawność wniosku, a ta stanowiła ważny oręż polityczny, więc mąż stanu dotknięty taką karą stawał się w „republice os” politycznym trupem. [przypis tłumacza]
Chyba, że jeszcze chcemy wysuwać, jak to przecie czyni Sokrates (…) — Ksenofont, Wspomnienia o Sokratesie, I, 4, 12. [przypis tłumacza]
Chyba że przypadkiem który jest komediopisarzem — Arystofanes (ok. 445–ok. 385 p.n.e.), najwybitniejszy z twórców komedii staroattyckiej, w sztuce Chmury (423 p.n.e.) skrytykował „nowomodne” wychowanie młodzieży, reprezentowane przez Sokratesa i jego uczniów, przedstawionych jako sofiści. [przypis edytorski]
Chyba że troszczyć się o cnotę znaczy psuć — por. Platona Apologia XVIII, koniec (przekład Witwickiego): „…namawiam młodych spośród was i starych, żeby się ani o ciało, ani o pieniądze nie troszczył jeden z drugim przede wszystkim, ani tak bardzo jak o duszę, aby była jak najlepsza, i mówię im, że nie z pieniędzy dzielność [areté po grecku, cnota, dzielność, zalety] rośnie, ale z dzielności pieniądze i wszelkie inne dobra ludzkie, i prywatne i publiczne. Więc jeżeli tak mówię i tym młodzież psuję, to może być, że to są rzeczy szkodliwe; ale jeśli ktoś twierdzi, że ja cokolwiek innego mówię, a nie to właśnie, ten kłamie”. [przypis tłumacza]
Chyba że zmiażdżysz mi głowę obcasem — w oryg. heel, co oznacza zarówno piętę, jak i obcas; Winnie nieświadomie przywołuje biblijny obraz węża-kusiciela, który z wyroku Boga zostanie zmiażdżony piętą (Rdz 3,14–15). [przypis edytorski]
chybciej (gw.) — szybciej. [przypis edytorski]
chybcikiem (gw.) — prędko. [przypis edytorski]
chybiać — tu: zaniedbywać, pomijać, zawodzić. [przypis edytorski]
chybić (daw.) — pomylić się. [przypis edytorski]
chybić — tu przen.: zawieść, nie dopisać; pominąć. [przypis edytorski]
chybić — tu: uchybić, zawieść. [przypis edytorski]
chybka — pomyłka. [przypis edytorski]
chybki (daw.) — szybki i zwinny. [przypis edytorski]
chybki (daw.) — szybki, zwinny; tu: pochopny. [przypis edytorski]
