Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7120 przypisów.
ambarasujący — kłopotliwy. [przypis edytorski]
ambary — spichrze. [przypis autorski]
ambasada — tu: poselstwo, misja. [przypis edytorski]
ambasada (z franc.) — tu: poselstwo, polecenie. [przypis redakcyjny]
ambasadora (daw.) — wysłannik. [przypis edytorski]
ambasador — główny przedstawiciel władz jakiegoś państwa, reprezentujące je poza jego granicami. [przypis edytorski]
ambasador — Poseł, który imieniem [tj. w imieniu; red. WL] wdzięcznych czytelników wręczył Rabelemu, świeżo upieczonemu proboszczowi z Meudon, flaszkę w formie brewiarza. Tego rodzaju flaszki były wówczas bardzo rozpowszechnione. [przypis tłumacza]
Amberg — miasto w Niemczech, w Bawarii. [przypis edytorski]
ambetować (z fr. embêter) — denerwować, zawracać głowę. [przypis edytorski]
ambicjant — osoba ambitna, z dużym poczuciem własnej godności. [przypis edytorski]
ambicja — O tej zob. Przyp. do Tw. 29. [przypis redakcyjny]
ambicji — ze względu na rytm czytamy czterosylabowo (am-bi-cy-ji). [przypis edytorski]
ambicyj — dziś raczej: ambicji. [przypis edytorski]
Ambigu-Comique — właśc. Théâtre de l'Ambigu-Comique, teatr paryski przy bulwarze du Temple, zał. 1769, zniszczony w pożarze w 1827, odbudowany przy pobliskim bulwarze Saint-Martin. [przypis edytorski]
ambit — ambicja. [przypis edytorski]
ambitio (łac.) — obchodzenie; chodzenie dokoła, prosząc; w Rzymie o kandydatach na urząd: ubieganie się o urząd. [przypis edytorski]
Ambitiosa recidet ornamenta (łac.) — poobcina pretensjonalne ozdoby (Horat. List do Pizonów, 447–448). [przypis tłumacza]
ambitio (…) vituperium — Odmienne określenia znajdują się w Trakt. polit. II, 24. [przypis redakcyjny]
ambit — tu: okręg. [przypis redakcyjny]
ambiwalencja — postawa charakteryzująca się jednoczesnym występowaniem pozytywnego, jak i negatywnego nastawienia do czegoś. Ambiwalencja doznawana w tym samym momencie wobec tej samej osoby lub sytuacji jako jedna emocja o dwóch przeciwstawnych znakach jest objawem chorobowym występującym m.in. w schizofrenii. [przypis edytorski]
ambo (daw.) — kombinacja; zestawienie dwóch numerów w loterii. [przypis edytorski]
Amboza — Ambois, miasto i zamek we Francji nad rzeką Loarą. [przypis redakcyjny]
ambra — bursztyn. [przypis redakcyjny]
Ambrakia — kolonia Koryntu nad Morzem Jońskim, między Epirem a zachodnio-środkową Grecją. [przypis edytorski]
Ambrakia — miasto korynckie z rozległym powiatem, między Epirem a zachodnio-środkową Grecją, wtedy w przymierzu z Atenami. [przypis tłumacza]
ambra — pachnidło. [przypis redakcyjny]
ambra — składnik perfum, pozyskiwany z podgardla kaszalota. [przypis edytorski]
ambra — składnik perfum, wydzielany przez gruczoły przewodu pokarmowego kaszalota. [przypis edytorski]
ambra — składnik perfum, wydzielina z przewodu pokarmowego kaszalota. [przypis edytorski]
ambra — substancja pochodzenia odzwierzęcego (wytwarzają ją wieloryby, prawdopodobnie wskutek niestrawności; po wydaleniu można ją znaleźć na wybrzeżu) tradycyjnie wykorzystywana do produkcji perfum. [przypis edytorski]
ambra — substancja używana jako kadzidło i do wyrobu perfum. [przypis edytorski]
ambra — wydzielina przewodu pokarmowego kaszalota o balsamicznym zapachu, używana do wyrobu perfum. [przypis edytorski]
ambra — wydzielina przewodu pokarmowego kaszalota o balsamicznym zapachu; używana do wyrobu perfum. [przypis edytorski]
ambra — wydzielina żołądka wieloryba (kaszalota), która służy do zlepienia ze sobą resztek jedzenia lub innych niestrawionych materiałów; odnajdowana w morzu i na jego wybrzeżach, jest od starożytności wykorzystywana m.in. w wyrobach perfumeryjnych. [przypis edytorski]
ambra — wydzielina znajdowana w jelitach zabijanych wielorybów, najczęściej kaszalotów, stosowana dawniej jako utrwalacz zapachów; wg daw. wierzeń miała też być lekiem o czarodziejskich właściwościach. Dziś na wieloryby już się nie poluje, a w przemyśle perfumeryjnym ambrę zastąpiły substancje roślinne lub syntetyczne. [przypis edytorski]
ambra — żywica kopalna (bursztyn), wyławiana w morzach, pochodząca z warstw trzeciorzędowych. [przypis redakcyjny]
ambra — żywica wydająca przyjemną woń. [przypis redakcyjny]
Ambroise Paré (1510–1590) — francuski chirurg. [przypis edytorski]
Ambroży z Mediolanu (ok. 339–397) — arcybiskup Mediolanu, święty katolicki. [przypis edytorski]
Ambroży z Mediolanu, właśc. Ambrosius Aurelius (ok. 340–397) — biskup Mediolanu, kaznodzieja; święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, ojciec i doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Ambroży z Mediolanu, właśc. Ambrosius Aurelius (ok. 340–397) — biskup Mediolanu, teolog, jedna z najbardziej wpływowych postaci IV w.; jeden z tzw. Ojców i Doktorów Kościoła. [przypis edytorski]
ambrozja (mit. gr.) — pokarm bogów olimpijskich. [przypis edytorski]
ambrozja (mit. gr.) — pokarm bogów. [przypis edytorski]
ambrozja — mit. gr. pokarm bogów, zapewniający im nieśmiertelność oraz wieczną młodość i piękność. [przypis edytorski]
ambrozja (mit. gr.) — pokarm bogów, zapewniający im nieśmiertelność. [przypis edytorski]
ambrozja (mit. gr.) — pokarm (czasem też napój) bogów, zapewniający nieśmiertelność. [przypis edytorski]
ambrozja (mit. gr.) — pokarm (czasem też napój) bogów, zapewniający nieśmiertelność. [przypis edytorski]
ambrozja (mit. gr.) — pożywienie bogów, zapewnia nieśmiertelność. [przypis edytorski]
ambrozyjny — tu: boski (od ambrozji, pokarmu bogów). [przypis edytorski]
ambrozyjski — przymiotnik od ambrozji, pokarmu bogów. [przypis edytorski]
ambrozyjski — przym. od rzecz. ambrozja; ambrozja: pokarm bogów olimpijskich, zapewniający im nieśmiertelność i wieczną młodość. [przypis edytorski]
ambrozyjski — rozkoszny; przym. od rzecz. ambrozja; ambrozja: pokarm bogów greckich, zapewniający im nieśmiertelność i wieczną młodość. [przypis edytorski]
ambrozyjski — wonny, upojny; ambrozja: pokarm bogów olimpijskich. [przypis edytorski]
Ambubaje — fletnistki, występujące publicznie — nie cieszyły się dobrą sławą. [przypis redakcyjny]
Amburk — Hamburg. [przypis edytorski]
ameba — zmiennokształtny pierwotniak. [przypis edytorski]
ameizas, popr.: ameixas (port.) — śliwki. [przypis edytorski]
Amelia Hertzówna — ur. 15 października 1879 w Warszawie, zm. w 1942 r. w Warszawie; jej tłumaczenia przeszły do domeny publicznej; red. WL. [przypis edytorski]
Amelia Orleańska, właśc. Amelia Maria Ludwika Helena Orleańska (1865–1951) — królowa Portugalii, najstarsza córka Filipa Orleańskiego, hrabiego Paryża. [przypis edytorski]
Amelia Rotter-Jarnińska (1879–1942) — aktorka; siostra innej aktorki, Stanisławy Rotter. [przypis edytorski]
Amelot de Chaillon (1689–1749) — wówczas minister spraw zagranicznych. [przypis tłumacza]
amem, ames, amet, amemus, ametis (łac.) — kochałbym, kochałbyś, kochałby, kochalibyśmy, kochalibyście. [przypis edytorski]
Amen, amen — oczywisty anachronizm, gdyż hebrajskie słowo amen, uroczysty zwrot potwierdzający (dosł.: niech tak będzie), przeniknęło do łaciny dopiero w czasach chrześcijańskich. [przypis edytorski]
amen (hebr. dosł.: na pewno) — termin ten jest używany w religiach judaistycznej i chrześcijańskiej na zakończenie i potwierdzenie słów modlitwy, wówczas rozumie się go w znaczeniu: „niech tak się stanie”. [przypis edytorski]
Amen — oczywisty anachronizm, gdyż hebrajskie słowo amen, uroczysty zwrot potwierdzający (dosł.: niech tak będzie), przeniknęło do innych języków dopiero w czasach chrześcijańskich. [przypis edytorski]
Amen tako Bog daj — strofa ta stanowi zakończenie tzw. kanonicznej wersji utworu, obejmującej piętnaście strof. W niniejszym przekazie kolejność strof jest nieco przestawiona; nastepują po sobie strofy: 1-6, 14, 7-10, 12, 15. Brak strofy 11: „Już nam czas, godzina grzechów się kajaci,/ Bogu chwałę daci,/ Ze wszemi siłami Boga miłowaci.” Brak też strofy 13: „Wszyscy święci, proście,/ Nam grzesznym spomożcie,/ Bysmy z wami bydlili, Wiecznie Boga chwalili.” Strofy te w redakcji prof. Łosia zostały opublikowane w zbiorze luźnych zwrotek jako pojawiające się w zapisach niestale. [przypis edytorski]
Amenti a. Duat (mit. egip.) — kraina zmarłych, królestwo boga Ozyrysa i siedziba innych bóstw. [przypis edytorski]
Amenti — nie bogini, ale jedna z nazw królestwa zmarłych w staroż. mitologii egipskiej, inne nazwy: Duat, Tuat, Akert, Amenthes, Amenti, Neter-khertet; jego symbolem była gwiazda wpisana w okrąg. [przypis edytorski]
amen (z hebr.) — tak, zaiste; niech się stanie; w judaizmie i chrześcijaństwie formuła uroczystego potwierdzenia i zgody. [przypis edytorski]
a merder (jid.) — rozbójnik. [przypis edytorski]
Americanos (hiszp.) — Amerykanie. [przypis edytorski]
Amersham — miasto w Anglii, w regionie South East England, w hrabstwie Buckinghamshire. [przypis edytorski]
Ameryka hiszpańska — dziś: Ameryka Południowa. [przypis edytorski]
Amerykańska ustawa o prawie autorskim z 1790 roku, http://www.copyright.gov/history/1790act.pdf, (dostęp 22.06.2014). [przypis autorski]
Amerykańska ustawa o prawie autorskim z 1790 roku http://www.copyright.gov/history/1790act.pdf, (dostęp 22.06.2014), ustęp 5. [przypis autorski]
amerykańskiego czubatego wróbla (Zonotrichia pileata) — w ob. klasyfikacji: Zonotrichia capensis, pasówka obrożna (białogardła), gatunek małego ptaka z rzędu wróblowatych, występującego w Ameryce Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]
amerykan (daw.) — resorowany czterokołowy pojazd konny z odkrytym nadwoziem. [przypis edytorski]
amerykanka a. amerykan — odkryty, dwukołowy powóz. [przypis edytorski]
Ameryka, spustoszona i na nowo zaludniona przez narody Europy i Afryki, nie może dziś prawie ujawnić własnego ducha: ale to, co wiemy o jej dawnych dziejach, bardzo zgodne jest z naszymi zasadami — Drobne barbarzyńskie ludy Ameryki, nazywane przez Hiszpanów Indios bravos, o wiele trudniejsze były do pobicia taż wielkie cesarstwa Peru i Meksyku. [przypis autorski]
amer (z gr. ameros: niemający części) — najmniejsza część materii w teorii atomowej szwajcarskiego botanika i genetyka Karla Wilhelma von Nägeliego z 1884; wg niej każdy atom składa się z miliardów eterycznych amerów, z których część jest ważka i skupia się w jądro, które otacza eteryczna atmosfera o gęstości malejącej wraz z odległością. [przypis edytorski]
Amestris, matka Kserksesa (…) kazała zagrzebać żywcem naraz czternastu młodzianków — Plutarch, O zabobonności, 13 i Herodot, Dzieje, VII, 114. [przypis tłumacza]
A mesure qu'on a plus d'esprit… (fr.) — Im wyżej rozwinięty umysł, tym więcej widzi między ludźmi odrębności; umysły pospolite nie dostrzegają różnic między ludźmi (Pascal, Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński). [przypis edytorski]
ametystowy — o barwie ametystu, fioletowy. [przypis edytorski]
Amfiarajos — słynny wróżbita. [przypis edytorski]
Amfiaraus — jeden z siedmiu wodzów w wojnie tebańskiej, ociągał się brać udział w tej wyprawie, ponieważ spoglądając za bystro w przyszłość, sam sobie wywróżył, że na tej wojnie polegnie. Jakoż go żywcem pochłonęła ziemia. [przypis redakcyjny]
Amfiarausz — wieszczek tebański, Alkmeon: syn jego. [przypis redakcyjny]
amfibia — organizm zdolny poruszać się zarówno w wodzie, jak i na lądzie. [przypis edytorski]
amfibia — tu: łac. nazwa gromady płazów. [przypis edytorski]
amfibia — zwierzę ziemnowodne, przystosowane do życia zarówno w wodzie, jak i na lądzie. [przypis edytorski]
amfibolia — dwuznaczność lub niejasność wypowiedzi spowodowana niejednoznacznością użytej konstrukcji zdania (składni); tu w znaczeniu ogólnym: dwuznaczność, wątpliwość. [przypis edytorski]
amfibolia (gr. αμφιβολία) — znaczy pierwotnie: przykre położenie, kłopot, następnie: dwuznaczność. Jako wyraz techniczny służył u Arystotelesa do określenia jednego z sofizmatów wyrazowych (ἔλεγχοι παρά τὴν λέξιν) polegającego na tym, że w sylogizmie korzystamy z przemiany podobnych do siebie form wyrazu, znaczących co innego. Kant tę przemianę przeniósł na pole treści, wykazując, że wyliczone przezeń pary pojęć innego nabierają znaczenia, gdy się nimi posługujemy w zakresie czystego myślenia, niż gdy je stosujemy do przedmiotów realnych. Wyróżnienie to posłużyło mu do wykazania ułomności systematu Leibnizowo-Wolfowskiego. W tym rozszerzonym znaczeniu amfibolię nazwał Trentowski „ślepowronem” (Myślini II, 401–4-5), określając go jako „loiczny potwór w postaci syreniej” i cytując przykład nań z Okena (gdyby ktoś brał to dosłownie): „Wszelki organizm rozwija się z mułu wodnego i jest powstającą z piany morza Wenerą. Muł wodny jest żywy; całe morze jest życiem. Proces chemiczny staje się w wodnym mule galwanizmem, a w dalszym mułu tego rozwikłaniu życiem. Woda i siła jej życiorodna jest falującym, zawiązującym i rozwiązującym się co chwila organizmem. Życie jest ustawicznym podnoszeniem się i opadaniem morza”. [przypis redakcyjny]
amfibrach — stopa metryczna w metryce iloczasowej, składająca się z trzech sylab: jednej długiej między dwiema krótkimi; w polskich wierszach jej odpowiednikiem jest sekwencja składająca się z jednej sylaby akcentowanej między dwiema nieakcentowanymi. [przypis edytorski]
amfibrach — trójsylabowa stopa rytmiczna z akcentowaną sylabą pośrodku. [przypis edytorski]
amficyrtyczny — o dwóch rogach. [przypis tłumacza]
Amfidamas (zm. ok. 730 p.n.e.) — władca Chalkis na Eubei, zginął w wojnie lelantyńskiej, toczonej z miastem-państwem Eretrią, położonym na tej samej wyspie; jego pogrzebowi towarzyszyły igrzyska i agony (konkursy artystyczne), w których wziął udział Hezjod. [przypis edytorski]
Amfijon — Amfion: w mit. gr. muzyk, który potrafił za pomocą dźwięku liry przenosić kamienie używane do budowania murów Teb, w których panował; zob. też Ks. 1, Pieśń XXI. [przypis redakcyjny]
Amfijonowa lutnia — Amfion: w mit. gr. muzyk, który potrafił za pomocą dźwięku liry przenosić kamienie używane do budowania murów Teb, w których panował. [przypis redakcyjny]
Amfiktionia Delficka a. Związek Delficko-Termopilski — związek miast-państw greckich zawarty w celu ochrony sanktuariów Apollina w Delfach i Demeter w pobliżu Termopil oraz wspólnego organizowania tam uroczystości religijnych; najbardziej znany z tego rodzaju związków (amfiktionii) istniejących w staroż. Grecji. [przypis edytorski]
amfilada — ciąg pomieszczeń z drzwiami ustawionymi na jednej osi. [przypis edytorski]
amfilada — szereg przechodnich pokojów z wejściami ustawionymi na jednej osi. [przypis edytorski]
