Przypisy

stancja (daw.) — sypialnia, pokój gościa. [przypis edytorski]

stancja (daw.) — tu: pokój. [przypis edytorski]

stancja — mieszkanie, kwatera. [przypis edytorski]

stancja — mieszkanie, odnajmowane uczniom lub studentom. [przypis edytorski]

stancja — tu: mieszkanie. [przypis edytorski]

stancyi — dziś popr. pisownia: stancji. [przypis edytorski]

Standartenführer — stopień paramilitarny w bojówkach SA, który odpowiadał stopniowi pułkownika w armii. [przypis edytorski]

stan (daw.) — państwo; tu lm: stany, ponieważ Szwajcaria stanowi federację autonomicznych kantonów (stanów), których rząd ma siedzibę w Bernie. [przypis edytorski]

stan (daw.) — talia. [przypis edytorski]

stan (daw.) — wcięcie w pasie, talia. [przypis edytorski]

standbuchy (daw. niem. Standbuch, z Stand: stan, Buch: księga) — rejestry stanu posiadania, księgi inwentarzowe. [przypis edytorski]

Stande, Stanisław Ryszard (1897–1937) — poeta i tłumacz, należący do Komunistycznej Partii Polski. [przypis edytorski]

Standpunkt (niem.) — stanowisko. [przypis edytorski]

Standrecht (niem.) — sąd doraźny, działający w przyspieszonym trybie. [przypis edytorski]

stangret — dawniej osoba powożąca końmi w bryczce lub karecie, będąca w służbie u właściciela pojazdu, ubrana w stosowną liberię (tj. rodzaj munduru). [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]

stangret — służący powożący końmi w bryczce, powozie lub karecie. [przypis edytorski]

stangret — woźnica, furman. [przypis edytorski]

stan — hist.: warstwa społeczna; daw.: grupa zawodowa. [przypis edytorski]

Stanhope, Hester Lady (1776–1839) — podróżniczka, pochodząca z wysokiej arystokracji brytyjskiej. [przypis edytorski]

Stanhope, Hesther (1776–1839) — brytyjska awanturniczka i podróżniczka; w 1810 wyruszyła na M. Śródziemne, przeżyła rozbicie statku, przez dwa lata podróżowała po Grecji, wyspach greckich i na Bliskim Wschodzie, w 1814 zamieszkała w Libanie; słynęła z ekscentryczności, nosiła wyłącznie męskie ubrania i paliła fajkę wodną. [przypis edytorski]

stanica (daw.) — strażnica wojskowa na terenie położonym niedaleko granicy państwa. [przypis edytorski]

staniczek (starop., zdrobn.) — mająteczek. [przypis edytorski]

staniczek — tu: zdr. od wyrazu stan. [przypis edytorski]

staniczek — zdrobn. od stanik, tu zapewne w znaczeniu: górna część sukni, od pasa do ramion (bez rękawów). [przypis edytorski]

stanieć się — skrócone od: stanie ci się. [przypis edytorski]

stanieć — skrócone od: stanie ci. [przypis edytorski]

staniech — dziś popr. forma Msc.lm: stanach. [przypis edytorski]

stanie (daw.) — starczy. [przypis edytorski]

stanie (daw.) — tu: starczy. [przypis edytorski]

stanie (daw.) — wystarczy. [przypis edytorski]

stanieli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli stanie. [przypis edytorski]

staniem — dziś popr. forma: staniemy. [przypis edytorski]

stanie mi sił (daw.) — starczy mi sił. [przypis edytorski]

stanie się współwinnym — dziś raczej M. zam. N.: (…) współwinny. [przypis edytorski]

stanie (starop.) — oboczna forma pisowni występująca u Reja: sstanie (cz. dokonany). [przypis edytorski]

stanik (daw.) — górna część sukni od ramion do pasa (bez rękawów). [przypis edytorski]

stanik (daw.) — gorset; górna część sukni od ramion do pasa (bez rękawów). [przypis edytorski]

stanik (daw.) — gorset. [przypis edytorski]

stanik — górna części sukienki. [przypis edytorski]

staniol — kolorowa folia aluminiowa, w którą dawniej zawijano słodycze. [przypis edytorski]

Stanisław August — Stanisław August Poniatowski (1732–1798), król Polski, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

Stanisława Wysocka (1877–1941) — aktorka. [przypis edytorski]

Stanisław Czernik (1899–1969)— poeta, powieściopisarz, folklorysta polski pochodzenia chłopskiego, przedstawiciel autentyzmu w sztuce. [przypis edytorski]

Stanisław Dobrzański (1847–1880) — pisarz, reżyser, aktor, tłumacz; autor popularnego wodewilu Żołnierz Królowej Madagaskaru z 1879 r., wzorowanego się na farsach fr. [przypis edytorski]

Stanisławem Orzechowskim — [przypis edytorski]

Stanisław Feliks Przybyszewski (1868–1927) — pisarz, dziennikarz; ekspresjonista i dekadent, czołowy twórca Młodej Polski i autor jej estetycznego programu Confiteor z 1899; redagował „Życie” i „Zdrój”. [przypis edytorski]

Stanisław Grolicki (1892–1947) — właśc. Stanisław Grolich; aktor. [przypis edytorski]

Stanisław II August (1732–1798) — urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski; król Polski w latach 1764–1795, ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów. [przypis edytorski]

Stanisław II August (1732–1798) — urodzony jako Stanisław Antoni Poniatowski; ostatni władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów, król Polski w latach 1764–1795. [przypis edytorski]

Stanisław Janusz Sosabowski ps. „Stasinek” (1917–2000) — lekarz, uczestnik kampanii 1939, w konspiracji w SZP/ZWZ/AK, w powstaniu w stopniu porucznika dowódca oddziału dyspozycyjnego Zgrupowania „Radosław”, ranny w nocy z 4 na 5 sierpnia, utracił wzrok, po wojnie na emigracji. [przypis edytorski]

Stanisław Jaster — Pracuje w P. Z. P. w Warszawie. [przypis edytorski]

Stanisław Karnkowski — [przypis edytorski]

Stanisław Kazimierczyk (1433–1489) — święty Kościoła katolickiego, kaznodzieja krakowski. [przypis edytorski]

Stanisław Koniecpolski herbu Pobóg (1591–1646) — hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, uważany za jednego z najwybitniejszych polskich dowódców. Brał udział w wielu walkach z Tatarami i Turkami, spędził trzy lata w niewoli w Stambule, wykupiony, był głównodowodzącym w wojnie przeciw Szwecji. Był bardzo ceniony przez króla i szlachtę, a do Kozaków odnosił się z ostentacyjną pogardą, co wywoływało ich nienawiść i szacunek jednocześnie. [przypis edytorski]

Stanisław Łomień — pseudonim Andrzeja Trzebińskiego. [przypis edytorski]

Stanisław Leopold ps. „Rafał” (1918–1944) — absolwent SGH, działacz społeczny, harcerz, podchorąży AK, uczestnik akcji „Koppe”, w powstaniu dowódca kompanii w batalionie „Parasol”, poległ 25 sierpnia. [przypis edytorski]

Stanisław Mackiewicz — wybitny publicysta i redaktor naczelny „Słowa” wileńskiego, z którym współpracował Pruszyński. [przypis edytorski]

Stanisław Mikołajczyk (1901–1966) — polski polityk, przywódca PSL, w latach 1943–1944 premier Rządu Polskiego na Uchodźstwie, w sierpniu 1944 r. bezskutecznie zabiegał u Stalina o pomoc dla powstańców warszawskich, po wojnie wicepremier Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, zagrożony aresztowaniem wyemigrował w 1947. [przypis edytorski]

Stanisławów a. Iwano-Frankiwsk — miasto w zachodniej części Ukrainy. [przypis edytorski]

Stanisławów — dziś: Iwano-Frankiwsk (ukr. Івано-Франківськ), miasto w zach. Ukrainie, na przedgórzu Karpat, założone w 1662 r. na miejscu wsi Zabłotowo, na terenie włączonym w XIV w. do Królestwa Polskiego, od 1772 r. znalazło się w zaborze austriackim, w 1801 roku odkupione od rodziny Potockich przez rząd austriacki. [przypis edytorski]

Stanisławów — obecnie Iwano-Frankiwsk, miasto na terenie Ukrainy. [przypis edytorski]

Stanisławów — obecnie Iwanofrankiwsk, miasto na terenie Ukrainy. [przypis edytorski]

Stanisław Święty, właśc. Stanisław ze Szczepanowa (ok. 1030–1079) — biskup krakowski za czasów Bolesława II Śmiałego, skazany na śmierć przez tego króla za zdradę; święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

Stanisław Sierosławski (1877–1941) — prozaik, poeta, dziennikarz, tłumacz, członek krakowskiej cyganerii skupionej wokół Stanisława Przybyszewskiego. [przypis edytorski]

Stanisław Skalski (1915–2004) — polski pilot wojskowy, od 1935 r. w Wojsku Polskim, najlepszy polski as myśliwski II wojny światowej (18 i 11/12 zestrzelenia), w 1947 r. powrócił z Wielkiej Brytanii do Polski, gdzie przyjęto go do Ludowego Wojska Polskiego, więziony w latach 1948–1956, od 1956 do 1972 r. ponownie w wojsku, po 1989 r. polityk. [przypis edytorski]

Stanisław Skibniewski ps. „Cubryna” (1901–1958) — oficer rezerwy WP, od 1937 zastępca dyrektora naczelnego Elektrowni Warszawskiej, od 1942 dyrektor, w powstaniu w stopniu kapitana dowodził Zgrupowaniem Użyteczności Publicznej WSOP „Elektrownia”. [przypis edytorski]

Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, pejzażysta epoki modernizmu. [przypis edytorski]

Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, przedstawiciel modernizmu, wykładowca Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. [przypis edytorski]

Stanisławski, Jan (1860–1907) — malarz, wykładowca krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]

Stanisławski, Jan (1860–1907) — polski malarz-pejzażysta, profesor krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, założyciel stowarzyszenia artystycznego „Sztuka”. [przypis edytorski]

Stanisławski, Jan Grzegorz (1860–1907) — malarz, profesor krakowskiej ASP, jeden z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”; tworzył głównie nastrojowe, impresjonistyczne pejzaże. [przypis edytorski]

Stanisław Tarnowski (1837–1917) — historyk literatury, krytyk literacki, rektor Uniwersytetu Jagielońskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności. [przypis edytorski]

Stanisław Trembecki herbu Prus (1739–1812) — poeta, szambelan królewski, członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, współtwórca klasycyzmu stanisławowskiego; pisał bajki, wiersze libertyńskie, poematy opisowe (np. Powązki, Sofiówka), stworzył komedię Syn marnotrawny według Woltera. [przypis edytorski]

Stanisław Żółkiewski (1547–1620) — późniejszy hetman wielki koronny, zwycięski wódz wielu wojen, zdobywca Moskwy, zginął w bitwie z Turkami pod Cecorą. Pradziad króla Jana III Sobieskiego. [przypis edytorski]

Stanisław ze Skarbimierza (ok. 1365–1431) — pierwszy rektor Akademii Krakowskiej, wybitny kaznodzieja. [przypis edytorski]

Stanisław ze Szczepanowa (ok. 1030–1079) — polski duchowny, biskup krakowski, męczennik, święty Kościoła katolickiego i patron Polski; został skazany na śmierć przez króla Bolesława II Śmiałego. [przypis edytorski]

Stankiewicz, Nikołaj (1813–1840) — rosyjski myśliciel, poeta; w 1831 zorganizował stowarzyszenie literacko-filozoficzne skupiające przedstawicieli inteligencji szlacheckiej, znane jako kółko Stankiewicza. [przypis edytorski]

Stanley, Henry Morton (1841–1904) — właśc. John Rowlands, walijski dziennikarz, korespondent, pisarz, żołnierz, administrator kolonialny i badacz. [przypis edytorski]

Stanley Henry Morton, właśc. John Rowlands (1841–1904) — pisarz, dziennikarz, badacz Afryki. Brał udział m.in. w krwawej kolonizacji Kongo. [przypis edytorski]

Stanley, Henry właśc. John Rowlands (1841–1904) — amerykański dziennikarz i korespondent pochodzenia walijskiego, badacz Afryki; jako reporter gazety „New York Herald” w 1871 wsławił się wyprawą na poszukiwanie zaginionego misjonarza i badacza Afryki, doktora Davida Livingstone'a. [przypis edytorski]

Stanny, Janusz (1932–2014) — rysownik, grafik, ilustrator, autor plakatów, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. [przypis edytorski]

stanowczem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: stanowczym. [przypis edytorski]

stanowiący — tu: ustanawiający. [przypis edytorski]

stanowić przełożonych — tu: ustanawiać. [przypis edytorski]

stanowić (starop.) — zatrzymywać. [przypis edytorski]

stanowienie — postanowienie, prawo. [przypis edytorski]

stanowienie (starop.) — umacnianie. [przypis edytorski]

stanowienie (zootechn.) — dopuszczanie samca zwierząt gospodarskich do samicy w celach rozpłodowych. [przypis edytorski]

stanowi mu bieg (starop.) — zatrzymuje go w biegu. [przypis edytorski]

stanowniczych i włodarzy — w oryg. łac. vastandiones et villicos; w innym tłum.: włodarzy i rządców. [przypis edytorski]

stanowy, właśc. prystaw stanowy (z ros.) — okręgowy urzędnik policji w Rosji carskiej, sprawował władzę nad stanem, okręgiem policyjno-administracyjnym złożonym z kilku gmin; 2–3 stany tworzyły powiat (ujezd). [przypis edytorski]

stanowy (z ros. пристав становой) — okręgowy urzędnik policji w Rosji carskiej, sprawował władzę nad stanem (ros. стан), okręgiem policyjno-administracyjnym złożonym z kilku gmin; 2–3 stany tworzyły powiat (ros. уезд). [przypis edytorski]

stan somnambuliczny — stan hipnozy. [przypis edytorski]

stan (starop.) — stanowisko; w takim stanie: na takim stanowisku. [przypis edytorski]

stan — talia. [przypis edytorski]

stante pede (łac.) — bezzwłocznie, natychmiast. [przypis edytorski]

stante pede (łac.) — na jednej nodze, tj. natychmiast. [przypis edytorski]