Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160406 przypisów.
ogarnął go (…) lęk i zdumienie — „Niewiele na to dbał”. Dopełnienia Brotiera do Tacyta Roczników XVI, 47, przekład Naruszewicza. Zgodne to z zachowaniem się Nerona w innych wypadkach, p. Swetoniusz, Żywot Nerona XL. [przypis tłumacza]
ogarnął szał — w oryg. niem. wurde rasend: był wściekły. [przypis edytorski]
Ogarnął was bezrozumny strach… — Porównaj tę mowę z mową Starożytnościach XV, V, 3. Jeden i ten sam historyk w dwóch dziełach podaje różne teksty jednej i tej samej mowy bez jakiejkolwiek korelacji, nie miarkując się, iż kiedyś krytyczny czytelnik będzie mógł zestawić je ze sobą. Inne czasy, inne pojęcia ścisłości. „Dla nas, ludów na wskroś surowych, przeświadczenie opiera się na szczerości ze samym sobą. Ale to nie ma wielkiego znaczenia u ludów wschodnich, nie przywykłych do subtelności krytycznego ducha. Szczerość i kłamstwo to są dla nas pojęcia biegunowe, które się wzajemnie wyłączają. Na Wschodzie istnieje tysiąc przejść i połączeń. Twórcy ksiąg apokryficznych (np. Daniela i Henocha), ludzie nadzwyczajnej egzaltacji, popełniali dla swoich celów i to bez najmniejszych skrupułów to, co nazwalibyśmy oszustwem. Dla człowieka Wschodu prawda materialna nie ma żadnego znaczenia; on patrzy na wszystko ze stanowiska swych myśli, swych interesów, swych namiętności” (Renan, Żywot Jezusa, Kraków, 1904, str. 212). Niesłuszne są też narzekania na długie, a zmyślone mowy Flawiusza, albowiem w nich znajdujemy istne skarby poglądów, wyobrażeń, pojęć człowieka ówczesnego i to spisanych nie na sucho, ale ożywionych uczuciem nadzwyczajnego pisarza i stylisty. Mowa Eleazara o nieśmiertelności duszy (p. niżej VII, VIII, 7) jest prawdziwym klejnotem wiadomości o duszy ludzi tej epoki. A tendencyjność? Dowiadujemy się tedy, jakie panowały tendencje. [przypis tłumacza]
ogarniony — dziś: ogarnięty. [przypis edytorski]
ogaróm — dziś popr. forma C. lm: ogarom. [przypis edytorski]
ogar — pies gończy; tu lekceważąco o Czaplińskim. [przypis edytorski]
ogar — pies myśliwski, tropiący zwierzynę. [przypis edytorski]
O, gdyby cisza do duszy wstąpiła… — [Chomiakow], Zmierzch wieczorny 1841, przekład dosłowny. [przypis autorski]
O, gdybym był błaznem! Pstrokata odzież to cel mej ambicji — słowa z komedii Szekspira Jak wam się podoba, akt II, scena 7 (przekład Leona Ulricha). [przypis edytorski]
O gdybym kiedyś dożył tej pociechy, Żeby te księgi zbłądziły pod strzechy — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Epilog, w. 109-110. [przypis edytorski]
O, gdybym miał skrzydła gołębia, poleciałbym gdzieś daleko i znalazłbym spokojność — Ps 55, 5. [przypis edytorski]
O gdyby mogły się na posąg słowa/ złożyć… — Słowacki, Beniowski, Pieśń II. [przypis edytorski]
O gdybyście mi o czym smutnym jękły — poeta pod wpływem piękności krajobrazu greckiego pragnie nawet jakby zapomnieć o tragedii polskiej i grozi duchom, które by mu chciały przypominać „kraj w mogile”, że utopi je w czerwonym winie. [jękły — dziś popr.: jęknęły]. [przypis redakcyjny]
ogędzić — od: daw. gędzić: śpiewać. [przypis edytorski]
Oggi sto poco bene… (wł.) — Nie czuję się dziś dobrze, żeby zejść pod ziemię, ale jeśli pan chce, niech pan przyjdzie jutro o dziesiątej. [przypis edytorski]
ogień bengalski — dziś: ognie bengalskie, odmiana fajerwerków. [przypis edytorski]
ogień elementarny — stoicy rozumieli przez to eter. [przypis tłumacza]
ogień grecki — łatwopalna mieszanina, nie dająca się ugasić wodą. [przypis edytorski]
ogień i łzy Wertera — powieść J. W. Goethego Cierpienia młodego Wertera przedstawiała nieszczęśliwą miłość bohatera, zakończoną samobójstwem. [przypis redakcyjny]
ogień (…) już był pochłonął co Rzym miał najstarszych pamiątek — Swetoniusz [Żywot Nerona 38]. [przypis autorski]
ogień mający czas i ogień wieczny — To jest: czyściec i piekło. [przypis redakcyjny]
ogień nie ugara (daw. forma) — ogień nie spali, nie poparzy. [przypis edytorski]
ogień portu — światła portowe. [przypis redakcyjny]
ogień rzymski — kategoria fajerwerków, dających silny efekt dźwiękowy i kolorystyczny. [przypis edytorski]
ogień skrzepnie, blask ściemnieje — nawiązanie do kolędy Bóg się rodzi. [przypis edytorski]
ogień strażniczy — ogień rozpalany na brzegu morza, zastępujący latarnię morską. [przypis edytorski]
ogień… zwolnieje — opadną emocje. [przypis edytorski]
ogier — koń płci męskiej. [przypis edytorski]
Ogilly — popr.: Ogilby, William (1808–1873), irlandzki adwokat i przyrodnik, opisał wiele gatunków ssaków Europy i kolonii bryt. [przypis edytorski]
Ogiński, Jan — wojewoda i starosta mścisławski (1674), następnie wojewoda połocki, zm. 1684. [przypis redakcyjny]
Ogiński, Marcjan (Marcin) (1632–1690) — stolnik trocki, następnie cześnik litewski, wojewoda trocki i od r. 1684 kanclerz wielki litewski; w 1669r. przeszedł z tradycyjnego w rodzinie prawosławia na katolicyzm. [przypis redakcyjny]
ogiw (fr., ang. ogive) — żebro podtrzymujące sklepienie w architekturze gotyckiej; ostrołuk. [przypis edytorski]
ogłada — tu: wyrafinowanie. [przypis edytorski]
ogłaszać — tu: publikować, wydać w formie publikacji. [przypis edytorski]
ogłodać (daw.) — ogryźć. [przypis redakcyjny]
ogłoście mnie (…) świniobójcą breneńskim — Współczesne zaklęcie. [przypis tłumacza]
ogłos — głośne obwieszczenie, krzyk. [przypis redakcyjny]
O… głosiech w niebie — o harmonii sfer (por. przyp. do fr. II 37). [przypis redakcyjny]
Ogłosiłam to spostrzeżenie, nie znając jeszcze komunikatu p. Schmidta — [por.] M. Curie, „Comptes rendus”, kwiecień 1898. [przypis autorski]
ogłosiłem cykl artykułów pod tytułem „Wielkopostne Rozmyślania” — W zbiorze Marzenie i pysk. [przypis autorski]
ogłosi Wenus — osobę przewodniczącą rzymskiej uczcie określało się przez rzut kośćmi; tzw. iactus Veneris oznaczał cztery kości, na których nie powtarza się żadna liczba. [przypis edytorski]
Ogłoszenie przekładu (…) nie może się uważać — dziś popr.: Ogłoszenia przekładu (…) nie można uważać. [przypis edytorski]
Ogłoszono go za francuskiego szpiega — dziś popr.: ogłoszono go francuskim szpiegiem. [przypis edytorski]
ogłoszonym drukiem w r. 1557, ale powstałym co najmniej na 10 lat przed tą datą — hr. Surrey zginął na szafocie w r. 1547, jako ofiara tyranii Henryka VIII. [przypis tłumacza]
o głowę — tu: o główszczyznę, odszkodowanie za zabójstwo. [przypis edytorski]
Ogłuszający łoskot (…) huczał i trwał — Autor słyszał w pobliżu Adenu grzmot trwający bez przerwy przeszło pół godziny. Obacz Listy z Afryki [autor odsyła tu do innej swojej książki, mianowicie wspomnień z podróży do Afryki opublikowanych pod wymienionym tytułem w 1891 r.; red. W.L.]. [przypis autorski]
oglądać się na co (starop.) — zwracać uwagę na co; brać co pod uwagę. [przypis edytorski]
oglądać szedł Kroata dziki (…) chustkę Weroniki — W Rzymie pomiędzy wieloma relikwiami świętymi znajduje się chustka św. Weroniki z wyciśniętym na niej wizerunkiem twarzy Zbawiciela. Odcisnął on się w chwili, kiedy ta święta, widząc zmordowanego Chrystusa pod ciężarem krzyża, jaki dźwigał, podała Zbawicielowi chustkę, żeby otarł pot kroplami spadający po jego świętej twarzy. Poeta maluje tu uczucie barbarzyńcy, który przybył z dalekiej strony, żeby tę relikwię oglądać. [przypis redakcyjny]
oglądać za siebie — dziś popr.: oglądać się za siebie. [przypis edytorski]
oglądał epopeję napoleońską zanadto z bliska — Przeglądając Niewydane listy Stendhala (Souvenirs d'egotisme et lettres inedites) natrafiłem na taki ustąp, bardzo znamienny w zestawieniu z militarno-heroicznymi marzeniami młodego Juliana Sorel. W r. 1801 Beyle pisze do przyjaciela: „Wyrzekłem się sławy wojskowej, ponieważ zanadto trzeba się płaszczyć, aby się docisnąć do pierwszych miejsc. [przypis tłumacza]
oglądamy — ujrzymy, zobaczymy. [przypis redakcyjny]
oglądnąć — dziś popr. forma: obejrzeć. [przypis edytorski]
oglądnąć — dziś raczej: obejrzeć. [przypis edytorski]
oglądnął — dziś popr.: obejrzał. [przypis edytorski]
oglądnął się (reg.) — obejrzał się. [przypis edytorski]
oglądnąwszy — dziś poprawne: obejrzawszy się. [przypis edytorski]
oględaj (starop. forma) — oglądaj. [przypis edytorski]
oględność — ostrożność, delikatność. [przypis edytorski]
oględność — ostrożność i delikatność w zachowaniu. [przypis edytorski]
oględny — ostrożny. [przypis edytorski]
oględny — tu: ostrożny. [przypis edytorski]
oględować — dokonywać oględzin, oglądać. [przypis edytorski]
oględować (starop. forma) — oglądać. [przypis edytorski]
oględowanie (daw.) — oględziny. [przypis edytorski]
Oglia — rzeka Oglio w Lombardyi, lewy dopływ Padu. [przypis redakcyjny]
O gloriosa Domina (łac.) — O chwalebna Pani. [przypis edytorski]
ognębienie — dziś: zgnębienie. [przypis edytorski]
ogniam się mnogo nakrzesał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: ognia mnogo (wiele) nakrzesałem. [przypis edytorski]
Ognia na nich! — pierwsza próba zgniecenia siłą zbrojną ruchu rewolucyjnego podczas manifestacji ulicznych w Paryżu 12 lipca 1789, po usunięciu Neckera z ministerstwa. [przypis redakcyjny]
ognić — rozpalać. [przypis edytorski]
ognicha — gorczyca polna, chwast o żółtych kwiatach rosnący na gliniastych polach i ugorach. [przypis edytorski]
ognie bengalskie (daw.) — wielobarwne sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]
ognie bengalskie — fajerwerki, sztuczne ognie. [przypis edytorski]
ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]
ognie bengalskie — sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]
ognie, które się (…) beze drew siliły (starop.) — ognie, które paliły się bez drew. [przypis edytorski]
ogniepiór a. ogniopiór (daw.) — wysypka na twarzy. [przypis edytorski]
ognie świętego Elma — małe, słabe wyładowania elektryczne w pobliżu narożników i krawędzi przedmiotów (np. na końcach masztów na statkach), pojawiające się w czasie pogody zapowiadającej burzę. [przypis edytorski]
O gniewie śpiewaj, bogini — pierwsze słowa Iliady. [przypis edytorski]
ogniów (daw.) — dziś popr. D. lm: ogni. [przypis edytorski]
ogniów (daw. forma) — dziś: ogni. [przypis edytorski]
ogniów — dziś popr. forma D.lm: ogni. [przypis edytorski]
ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis edytorski]
Ogniowładca (mit. rzym.) — Wulkan. [przypis edytorski]
Ogniowładca — Wulkan. [przypis edytorski]
ognipiór — choroba skóry, objawiająca się charakterystycznym zaczerwienieniem policzków oraz wysypką na głowie i twarzy, występująca najczęściej u dzieci. [przypis edytorski]
ognisko soczewne — soczewka; ognisko skupiające promienie (tu: w znaczeniu przenośnym). [przypis edytorski]
ognisty proroku Boga, śród twoich wielbłądów klęczących — mowa o Mahomecie (ok. 571–632), twórcy i proroku islamu, w młodości pasterzu wielbłądów. [przypis edytorski]
ogniwo Leclanche'a — popularne ogniwo elektryczne węglowo-cynkowe, wynalezione przez fr. chemika Georgesa Leclanche'a (1839–1882). [przypis edytorski]
Ogół, który jest na to, by był oszukiwany — wg maksymy łacińskiej: mundus vult decipi, ergo decipiatur, tj. świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]
ogółowi — πρὸς ἁπάντων. [przypis tłumacza]
Ogólna uwaga do systematu zasad — ta cała „Ogólna Uwaga” jest dodatkiem drugiego wydania. [przypis tłumacza]
Ogólne jeno wyobrażenie szeregu wszystkich minionych stanów świata oraz rzeczy, które są w przestrzeni świata równocześnie, jest samo niczym innym jeno możliwym empirycznym odwrotem, który sobie, choć jeszcze nieokreślnie, wystawiam w myśli i przez który może jedynie powstać pojęcie takiego szeregu warunków do danego spostrzeżenia — ten szereg świata nie może zatem być ani większy, ani mniejszy od możliwego empirycznego odwrotu, na którym jedynie opiera się tamto pojęcie. A ponieważ ten nie może dać jakiejś określonej nieskończoności, ani też jakiejś określonej skończoności (czegoś wręcz-ograniczonego): to widać stąd jasno, że nie możemy wielkości świata uważać ani za skończoną, ani za nieskończoną, gdyż odwrót (który ją wyobraża) nie dopuszcza ani jednego, ani drugiego. [przypis autorski]
ogólne niepokoje… — od roku 1840 wzmogła się we wszystkich zaborach działalność spiskowa. Tajne organizacje demokratyczne przygotowywały ogólnopolskie powstanie, wyznaczając termin na 22 lutego 1846 roku. W Warszawie spisek rozgałęziony był głównie wśród inteligencji i drobnomieszczaństwa, docierał również do proletariatu. Policja pruska i rosyjska wpadły jednak na trop organizacji i przeprowadziły liczne aresztowania, co udaremniło wybuch powstania (poza Krakowskiem). W Królestwie jedyną próbą walki był nieudany napad Pantaleona Potockiego na Siedlce. W następstwie tego władze carskie ogłosiły stan oblężenia; czterech uczestników napadu skazano na śmierć, wiele osób na zesłanie i ciężkie roboty. W początkach 1847 roku działalność konspiracyjna została w Królestwie wznowiona. Na wiosnę 1848 roku policja aresztowała niektórych uczestników spisku, a w ciągu dwu następnych lat rozgromiła go zupełnie. [przypis redakcyjny]
ogólniej wyrzeczone prawdy — w wyd. z 1816 r.: ogólniejsze prawdy. [przypis redakcyjny]
ogórek — sznur z węzłami, którym opasują się mnisi niektórych zakonów. [przypis edytorski]
o God — o Bogu. [przypis redakcyjny]
o godzinie dziesiątej w nocy — według naszego liczenia czasu o trzeciej rano. [przypis tłumacza]
o godzinie dziewiątej w nocy — tj. o trzeciej. [przypis tłumacza]
o godzinie dziewiątej w nocy — tj. o trzeciej rano. [przypis tłumacza]
