Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115882 przypisów.
pedlar (ang.) — domokrążca, handlarz uliczny. [przypis edytorski]
pedogra a. podagra — choroba zniekształcająca i powiększająca staw dużego palca u nogi, której towarzyszą okresowe napadowe bóle. [przypis edytorski]
pedogra (daw.) — dziś: podagra, choroba zniekształcająca i powiększająca staw dużego palca u nogi, której towarzyszą okresowe napadowe bóle. [przypis edytorski]
pedogra (daw.) — dziś: podagra. [przypis edytorski]
pedogra — właść. podagra, choroba stawów. [przypis edytorski]
pedogra — właść. podagra, choroba, zwana też dną moczanową. [przypis edytorski]
pedogryczny — chorujący na podagrę, tj. pogrubienie stawu palca u nogi i bóle stawów. [przypis edytorski]
pedologia (od gr. παῖς, país, D. lp. παιδός, paidos: dziecko) — nauka o dzieciach. [przypis edytorski]
pedologia (z gr. país: dziecko, lógos: słowo, nauka) — nauka o dziecku obejmująca problematykę związaną z rozwojem psychicznym i fizycznym dziecka, a także z zastosowaniem tej wiedzy do zagadnień wychowania i nauczania. [przypis edytorski]
pedonom (gr.) — nadzorca chłopców. [przypis edytorski]
pedo — powiada. [przypis edytorski]
Pedraza, Juan de (1506–1567) — hiszpański dominikanin. [przypis edytorski]
Pedro Calderón de la Barca (1600–1681) — hiszpański dramaturg i poeta epoki baroku; pierwowzorami dla Ślaza były m.in. postacie: Guarina z Mostu w Mantible, Persia z Wielkiej Cenobii, sługi Morlaca z Wywyższenia krzyża. [przypis edytorski]
Pedro Giron — imię i nazwisko męża mamki panny de Val Florida dodane za innym oprac. tegoż tłum. [przypis edytorski]
Pedro II (1825–1891) — Piotr II, ostatni, a zarazem pierwszy rodowity (bo urodzony w Rio de Janeiro) cesarz Brazylii. [przypis edytorski]
pedziała (gw.) — powiedziała. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
pedziałem (gw.) — powiedziałem. [przypis edytorski]
pedział (gw.) — powiedział. [przypis edytorski]
pedzieć (gw.) — powiedzieć. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
pedzieli (gw.) — powiedzieli. [przypis edytorski]
pedziołbym (gw.) — powiedziałbym. [przypis edytorski]
Peel, Robert (1788–1850) — polityk, premier Wielkiej Brytanii w latach 1834–1835 oraz 1841–1846 z ramienia stronnictwa Torysów (tj. konserwatystów), wprowadził ustawy wspierające wolny handel oraz zniósł cła na zboże w celu złagodzenia skutków klęski nieurodzaju nawiedzające Anglię i Irlandię w l. 1841–1847. [przypis edytorski]
Peer Gynt — Henrik Ibsen, Peer Gynt: poemat dramatyczny w pięciu aktach, przeł. Marya Kreczowska, Kraków: G. Gebethner i Sp. Warszawa: Gebethner i Wolff 1910. [przypis edytorski]
Peeter Neef, własc. Pieter Neefs a. Pieter Neeffs — dwóch malarzy flamandzkich nosiło takie imię i nazwisko: Pieter Neeffs I (ok. 1578–po 1656) i jego syn Pieter Neeffs II (1620–po 1675). Charakterystyczne dla nich były przedstawienia wnętrz kościołów. [przypis edytorski]
Pegazkich zdrojów — w mit. gr. na wzgórzu Muz, gdy Pegaz uderzył kopytem w skałę, wypłynęło źródło Hippokrene, które daje poetom natchnienie. „Pegazkie zdroje” czy „hipokreńska bania”, z których piją poeci to motyw często przewijający się w ówczesnej poezji. Zob. wiersz Jana Andrzeja Morsztyna Do swoich książek (Dokąd się, moja lutni, napierasz skwapliwie?). [przypis edytorski]
Pegaz (mit. gr.) — skrzydlaty koń, symbol natchnienia artystycznego. [przypis edytorski]
Pegaz (mit. gr.) — skrzydlaty koń, symbol natchnienia poetyckiego i malarskiego. [przypis edytorski]
Pegaz (mit. gr.) — skrzydlaty koń zrodzony z krwi Meduzy; symbol natchnienia poetyckiego i malarskiego. [przypis edytorski]
Pegaz (mit. gr.) — skrzydlaty koń zrodzony z krwi Meduzy; symbol natchnienia poetyckiego. [przypis edytorski]
Pegaz (mit.) — w mitologii greckiej skrzydlaty koń zrodzony z krwi Meduzy. [przypis edytorski]
pei fumatori (wł.) — dla palaczy. [przypis edytorski]
peignoir (franc.) — peniuar; okrycie kobiece, rodzaj koszuli nocnej; po raz pierwszy pojawił się w XVIII wieku we Francji. [przypis edytorski]
Peinture, sculpture, objets d'art? (fr.) — Malarstwo, rzeźba, dzieła sztuki? [przypis edytorski]
Peiper odkrywca — żartobliwe nawiązanie do tytułu powieści dla młodzieży autorstwa Tadeusza Peipera Krzysztof Kolumb odkrywca. [przypis edytorski]
Peiper, Tadeusz (1891–1969) — poeta, krytyk i teoretyk sztuki, przedstawiciel awangardy, redaktor czasopisma „Zwrotnica”. [przypis edytorski]
Peiper, Tadeusz (1891–1969) — poeta, krytyk i teoretyk sztuki, przedstawiciel awangardy, redaktor czasopisma „Zwrotnica”, twórca koncepcji „zdania rozkwitającego”. [przypis edytorski]
Peiper, Tadeusz (1891–1969) — polski poeta awangardowy, krytyk i teoretyk sztuki, założyciel czasopisma „Zwrotnica” i autor hasła „Miasto-masa-maszyna”. [przypis edytorski]
Peirce, Charles Sanders (1839–1914) — amerykański filozof i naukowiec, jeden z twórców pragmatyzmu; profesor Uniwersytetu Harvarda i Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa, wszechstronnie uzdolniony, zajmował się psychologią, geodezją, matematyką, chemią i statystyką. [przypis edytorski]
Peiresc, Grolier i Canevarius — sławni bibliofile z XVI–XVII w., kolekcjonerzy dawnych ksiąg: Nicolas-Claude Fabri de Peiresc (1580–1637): francuski humanista, astronom; Jean Grolier (ok. 1479–1565): francuski humanista, skarbnik generalny finansów; Demetrio Canevari (1559–1625): włoski lekarz, medyk papieża Urbana VIII. [przypis edytorski]
pejczą — dziś: pejczem; pejcz jest to przyrząd złożony z wiązki rzemieni przymocowanych do uchwytu, służy do poganiania zwierząt, bicia, wymierzania kary. [przypis edytorski]
pejcz — naziści używali pejczy w obozach do wymierzania doraźnych lub regulaminowych kar. Kara chłosty mogła oznaczać od 10 do 50 (lub więcej) uderzeń na gołe ciało. [przypis edytorski]
Pejrajos — syn Klytosa, towarzysz podróży Telemacha. [przypis edytorski]
Pejritoos — Lapita z Tessalii, przyjaciel i towarzysz przygód Tezeusza. [przypis edytorski]
Pejritoos (mit. gr.) — przyjaciel herosa ateńskiego Tezeusza. Przysięgli sobie, że zdobędą córki Zeusa za żony. Po porwaniu młodej Heleny, córki Zeusa i Ledy, Tezeusz towarzyszył Pejritoosowi w drodze przez Podziemia, by pomóc mu uprowadzić Persefonę, córkę Zeusa i żonę Hadesa. Kiedy zmęczeni wędrówką po krainie zmarłych usiedli na głazach, nie mogli powstać ani się ruszyć. Tezeusz został po dłuższym czasie uwolniony przez Heraklesa, kiedy ten przybył, by porwać psa Cerbera. Próba uwolnienia Pejritoosa się nie udała. [przypis edytorski]
Pejsach (Pesach) — najważniejsze i najstarsze święto żydowskie, obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Izraelitów z niewoli egipskiej; zwane Paschą, a czasem też Żydowską Wielkanocą. [przypis edytorski]
pejsy — długie pasma włosów na skroniach, zwieszające się przed uszami, noszone przez ortodoksyjnych Żydów. [przypis edytorski]
pejsy — element fryzury ortodoksyjnego Żyda: pasmo włosów zwieszające się przed uszami. [przypis edytorski]
Pejtho (mit. gr.) — bogini przekonywania i uwodzenia. [przypis edytorski]
Pejto (mit. gr.) — bogini namowy i uwodzenia. [przypis edytorski]
pejzażów — ze względu na melodię wiersza wyraz ten należy czytać jako trzysylabowy: pe-i-za-żów; dziś popr. forma D. lm: pejzaży. [przypis edytorski]
pekari (biol.) — wszystkożerne zwierzę podobne do dzika, żyjące stadnie w lasach Ameryki Południowej, Środkowej i płd.-zach. części Ameryki Północnej, spokrewnione ze świniowatymi. [przypis edytorski]
pekeflejsz (z niem.) — mięso peklowane (konserwowane). [przypis edytorski]
pekkari (Dicotyles torquatus) — w ob. klasyfikacji: Pecari tajacu a. Dicotyles tajacu, pekari obrożny, wszystkożerny ssak, z wyglądu podobny do dzika, żyjący w Ameryce. [przypis edytorski]
pekla — pragaras. [przypis edytorski]
pekla (sl.) — pragaras. [przypis edytorski]
peklowane mięso — mięso konserwowane w roztworze soli z przyprawami. [przypis edytorski]
peklowanie — konserwowanie mięsa w roztworze soli z przyprawami. [przypis edytorski]
peklowany — konserwowany w roztworze soli z saletrą i przyprawami. [przypis edytorski]
pekštininkas — pėsčias žmogus. [przypis edytorski]
pektida — gr. pēktis (πηκτίς), w oryg. D. lm: pektidon (πηκτίδων); staroż. wielostrunowy instrument muzyczny szarpany, wzmiankowany w różnych źródłach, najprawdopodobniej rodzaj harfy. [przypis edytorski]
pektorał — ozdobny napierśnik noszony przez żydowskich arcykapłanów. [przypis edytorski]
pekuniarna (z łac. pecunia: pieniądz) — pieniężna; finansowa. [przypis edytorski]
pekuniarny (rzad., z łac: pecunia: pieniądze) — pieniężny. [przypis edytorski]
pełechaty (reg.) — kudłaty. [przypis edytorski]
pełeda (z litew. pelėda) — sowa. [przypis edytorski]
Pełen chlewiec białych owiec, odin baran bleje (białorus.) — pełen chlew białych owiec, jeden baran beczy. [przypis edytorski]
pełen krotofili (daw.) — skłonny do żartów. [przypis edytorski]
pełgać — palić się słabo, świecić nierówno. [przypis edytorski]
pełgoce — dziś popr. forma: pełga (tzn. płonie wątłym ogniem). [przypis edytorski]
pełgotanie — dziś popr: pełganie, tj. świecenie słabym, niekiedy gasnącym blaskiem. [przypis edytorski]
pełń — skrócona forma od: pełnię. [przypis edytorski]
pełna jeś (starop.) — jesteś pełna. [przypis edytorski]
pełneli razy, skąpeli bydź mają (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy pełne ciosy, czy skąpe być mają; tj. czy z całą mocą wyprowadzone, czy też lekkie. [przypis edytorski]
pełnem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: pełnym. [przypis edytorski]
pełne niesnaski — kłótliwe, prowokujące spór. [przypis edytorski]
pełniący — tu: wypełniający. [przypis edytorski]
pełniący — tu: wypełniający, zapełniający. [przypis edytorski]
pełnią się — tu: zapełniają się. [przypis edytorski]
pełnić się — napełniać się. [przypis edytorski]
pełnić — tu: napełniać. [przypis edytorski]
pełnik — roślina z rodziny jaskrowatych o żółtych, dużych, kulistych i pełnych kwiatach (stąd nazwa). [przypis edytorski]
pełni — tu: wypełnia, napełnia. [przypis edytorski]
pełnolecie — dziś: pełnoletność. [przypis edytorski]
pełnoletność — tu: dwadzieścia jeden lat. [przypis edytorski]
pełnymi bałwany (daw. forma) — dziś N.lm: (…) bałwanami. [przypis edytorski]
pełny, mniej jedną maliną (daw.) — prawie pełny, bez jednej maliny. [przypis edytorski]
Pełtwia — rzeka w Ukrainie, przy której znajduje się Lwów. [przypis edytorski]
pełzacze (biol.) — rodzina niewielkich, żerujących na drzewach ptaków z rzędu wróblowych. [przypis edytorski]
pełznąć (daw.) — blaknąć. [przypis edytorski]
pełznąć (daw.) — blaknąć, tu przen.: nie przynosić żadnego rezultatu. [przypis edytorski]
pełznąć (daw.) — płowieć. [przypis edytorski]
pelagial (z gr. pélagos: morze) — toń wodna; wody otwarte mórz, oceanów i jezior; pelagial nerytyczny (tzw. nerytopelagial a. epipelagial) to górna warstwa wód stykających się z wodami przybrzeżnymi, do której dociera światło (głębsza strefa ciemnych wód ponad stokiem kontynentalnym nosi nazwę batypelagial, najgłębsza to abisal). [przypis edytorski]
pelagianista — przedstawiciel pelagianizmu, nurtu teologicznego wczesnego chrześcijaństwa, którego pierwszym propagatorem był Pelagiusz (ok. 360–ok. 435), głoszącego, że grzech Adama i Ewy nie wpłynął na ich potomków, nie skaził natury ludzkiej i że człowiek, jako stworzony przez Boga i mający wolną wolę, jest zdolny sam z siebie przezwyciężyć grzech. Przeciw pelagianizmowi występował m.in. Augustyn z Hippony (w dziele De gratia contra Pelagianos); poglądy te ostatecznie potępiono na soborze efeskim (431). [przypis edytorski]
pelagianizm — heretycka doktryna, wg której dusza ludzka jest zdolna sama z siebie przezwyciężyć grzech, potępiona na soborze efeskim (431). [przypis edytorski]
pelagianizm — nurt teologiczny wczesnego chrześcijaństwa, którego pierwszym propagatorem był Pelagiusz (ok.360–ok.435), głoszący, że grzech Adama i Ewy nie wpłynął na ich potomków, nie skaził natury ludzkiej i że człowiek, jako stworzony przez Boga i mający wolną wolę, jest zdolny sam z siebie przezwyciężyć grzech. Przeciw pelagianizmowi występował m.in. Augustyn z Hippony (w dziele De gratia contra Pelagianos); poglądy te ostatecznie potępiono na soborze efeskim (431). [przypis edytorski]
Pelagia z Antiochii (III w.) — męczennica i święta chrześcijańska. [przypis edytorski]
Pelagia z Antiochii, zw. Pelagia Pokutnica a. Pelagia Nierządnica (IV–V w.) — chrześcijańska pustelnica i święta, nawrócona na chrześcijaństwo rozpustna tancerka; legenda o jej żywocie była bardzo popularna. [przypis edytorski]
Pelagiusz II (zm. 590) — papież (od 579). [przypis edytorski]
pelagra (med.) — rumień lombardzki, choroba przewlekła wywołana niedoborem niacyny (witaminy B3), przejawiająca się zmianami zapalnymi skóry, szczególnie na twarzy i dłoniach, biegunką oraz otępieniem; była chorobą śmiertelną do czasu odkrycia w 1938 skuteczności kuracji niacyną. [przypis edytorski]
pelai — tuščias, bereikšmis dalykas. [przypis edytorski]
