Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7901 przypisów.
nigger (ang.) — pierwotnie: czarny, określenie osób rasy czarnej; od XVII–XVIII w. pogardliwe: czarnuch. [przypis edytorski]
Nightingale — Florence Nightingale, znana amerykańska pielęgniarka. [przypis edytorski]
Ni go bracia, ni siostry nie uczczą pogrzebem, Ale go psy w kawały rozszarpią pod niebem — wg greckiej mitologii człowiek, który nie został pogrzebany, nie zazna spokoju i będzie się po wsze czasy błąkał po ziemi. [przypis edytorski]
nihil adeo malum est, quin boni mixturam habeat (łac.) — nie ma tego złego, co by nie miało przymieszki dobrego. [przypis redakcyjny]
Nihil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić a. niczym się nie zachwycać. [przypis edytorski]
Nihil amplius nostrum est (…) (łac.) — Seneka, Listy 95; cyt. Montaigne, III. 1: „Nic więcej nie jest naszym; co naszym nazywamy, jest rzeczą sztuki. Według uchwał senatu i ludu praktykuje się zbrodnie”. [przypis tłumacza]
Nihil est in intellectu, quod non fuerit in sensu — „Nie ma nic w intelekcie, co by nie było wprzód dane w zmysłowym wrażeniu. [przypis redakcyjny]
nihil (…) expectatio — Cicero, Academica, II, 4. [przypis tłumacza]
nihil gloriosius principe impune laeso (łac.) — nic wspanialszego nad władcę bezkarnie obrażonego. [przypis redakcyjny]
nihil habentes, omnia possidentes (łac.) — nic nie mają, a posiadają wszystko (2 Kor 6, 10, w tłumaczeniu Wulgaty). [przypis edytorski]
nihil interest, utrum ferro, an verbo occidas (łac.) — nie ma różnicy, żelazem czy językiem zabijasz. [przypis redakcyjny]
nihiliści (z łac. nihil: nic) — przeciwnicy ideowi określali w ten sposób radykalną młodzież rosyjską lat sześćdziesiątych XIX wieku, wrogą absolutyzmowi carskiemu i tradycyjnym normom społeczno-obyczajowym; zarzucano nihilistom, że nie uznają żadnych zasad i wartości (stąd ukuto nazwę); w literaturze zagranicznej nazywano często nihilistami rewolucjonistów rosyjskich. [przypis redakcyjny]
nihil itaque (…) artis est — Cicero, De finibus bonorum et malorum, V, 60. [przypis tłumacza]
nihilizm — nurt społeczny w XIX wieku odrzucajacy wszelkie społeczne normy i wartości. Nihilista to osoba żyjąca według zasad nihilizmu. [przypis edytorski]
nihilizm — tu: nurt intelektualny i społeczny w drugiej połowie XIX wieku w Rosji, odrzucający społeczne normy, wartości i tradycje; stopniowo przeszedł do krytyki niesprawiedliwości społecznych i zbliżył się do anarchizmu; nihilista to osoba żyjąca według zasad nihilizmu. [przypis edytorski]
nihilizm (z łac. nihil: nic) — różnorodnie rozumiany termin filozoficzny, którego kluczowym pojęciem jest brak, negowanie czegoś, np. nihilizm ontologiczny głosi nieistnienie bytów (lub nieistnienie pewnych aspektów rzeczywistości), nihilizm moralny neguje obowiązywanie norm i nakazów moralnych, nihilizm egzystencjalny głosi, że życie nie ma celu, sensu ani wartości. [przypis edytorski]
Nihil (…) lacesso — Horatius, Odae, II, 18, 11. [przypis tłumacza]
nihil mirari prope res una quae possit facere et servare beatum (łac.) — „Niczemu się nie dziwić jest prawie jedyną rzeczą, która może uczynić szczęśliwym i zachować w tym stanie”. Hor. Ep. I. 6. 1. [przypis tłumacza]
nihil novi sub sole (łac.) — nic nowego pod słońcem. [przypis edytorski]
nihilominus (łac.) — jednakże. [przypis redakcyjny]
nihilominus (łac.) — mimo to, jednakże. [przypis redakcyjny]
Nihil (…) praecurrere — Cicero, Academica, I, 13. [przypis tłumacza]
Nihil (…) proficiscatur — Cicero, Tusculanae disputationes, II, 27. [przypis tłumacza]
nihil (…) prosit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 2. [przypis tłumacza]
nihil sanantibus litteris — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 59. [przypis tłumacza]
Nihil (…) sceleribus — Livius Titus, Ab Urbe condita, XXXIX, 16. [przypis tłumacza]
Nihil tam absurde dici potest quod non dicatur ab aliquo filosophorum (łac.) — Cicero de Divin. II, 58; cyt. u Montagine'a (Apologia Rajmonda Sebonda): „Nie można powiedzieć niczego tak niedorzecznego, czego by jakiś filozof nie powiedział”. [przypis tłumacza]
nihil tam (…) philosophorum — Cicero, De divinatione, II, 38. [przypis tłumacza]
Nihil turpius quam cognitioni assertionem praecurrere (łac.) — Cicero Acad. I. 13. 45; cyt u Montaigne, Próby III. 13. „Nie ma nic haniebniejszego jak gdy pewne twierdzenie poprzedza poznanie”. [przypis tłumacza]
Nija a. Nyja — bóg (tu: bogini) świata podziemnego w mitologii słowiańskiej; odpowiednik Plutona w mit. rzym.. [przypis edytorski]
nijednej (starop.) — żadnej. [przypis edytorski]
Nijobe — forma wyrazu Niobe utworzona dla rytmu. [przypis redakcyjny]
Nijobie — forma wyrazu Niobe przekształconego tak dla rytmu; Nie dziwuję Nijobie: nie dziwię się Niobe; nie mam za złe Niobe. Niobe: w mit. gr. córka Tantala i żona króla tebańskiego Amfiona miała czternaścioro dzieci i wyśmiewała się z Latony, która miała tylko dwoje, Apolla i Artemidę. Latona nakazała swym dzieciom pomścić tę zniewagę i zamordować synów i córki Niobe. Niepocieszona Niobe zapłakała się na śmierć i została zamieniona w kamień, z którego płynęła woda przypominająca jej łzy. [przypis redakcyjny]
nikady (gw.) — nigdy. [przypis edytorski]
Nikaja — miasteczko w Lokrydzie pod Termopilami. [przypis tłumacza]
nikaj (gwar.) — nigdzie. [przypis edytorski]
nikaj — (gwarowe) nigdzie. [przypis edytorski]
Nikaj (gw.) — nigdzie. [przypis edytorski]
nikaj (gw.) — nigdzie. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
nikam (reg.) — nigdziem. [przypis edytorski]
nikany (gw.) — nigdzie. [przypis autorski]
Nika, własc. Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa; tu: galion, figura na dziobie okrętu, może także symbol losu, szczęścia w morskiej podróży lub walce. [przypis edytorski]
nikczemne — marne, liche. [przypis redakcyjny]
nikczemnie — niehonorowo. [przypis edytorski]
Nikczemnieś całkiem i sromotnie postąpił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: Nikczemnie całkiem i sromotnie postąpiłeś. [przypis edytorski]
nikczemność (daw.) — nic nieznaczenie; marność, mizerność. [przypis edytorski]
nikczemność — tu: nic nieznaczenie; znikomość w strukturze społecznej. [przypis edytorski]
nikczemny (daw.) — mało warty, marny, mizerny. [przypis edytorski]
nikczemny (daw.) — marny, niewiele wart. [przypis edytorski]
nikczemny — daw. także: mały, niski. [przypis edytorski]
nikczemny — tu: mało warty, marny. [przypis edytorski]
nikczemny — tu: nędzny, mizerny. [przypis redakcyjny]
nikczemny — tu: nędzny, niegodny wojownika, jakim jest Parys. [przypis edytorski]
nikczemny — tu: o malej wartości materialnej. [przypis edytorski]
Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa. [przypis edytorski]
Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa. [przypis edytorski]
Nike (mit gr.) — bogini zwycięstwa. [przypis edytorski]
Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa, także: samo zwycięstwo. [przypis edytorski]
Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa (Wyspiański odchodzi nieco od mitologii, mówiąc o wielu Nike, a w dodatku wiążąc niektóre z bitwami przegranymi). [przypis edytorski]
Nikerat — syn Nikiasza, wodza i męża stanu, twórcy pokoju z r. 421, kończącego pierwszy dziesięcioletni okres wojny peloponeskiej. Trzydziestu tyranów skazało Nikerata na śmierć, by móc skonfiskować jego majątek. [przypis tłumacza]
Nikerat — szlachetny arystokrata; występuje w Sympozjonie. [przypis tłumacza]
Nike — w mitologii greckiej bogini zwycięstwa. [przypis redakcyjny]
nik (gw.) — nikt. [przypis edytorski]
Nikiasz — generał z czasów wojny peloponeskiej, bogacz, głowa stronnictwa konserwatywnego, usposobienia zabobonnego i ociągliwego; przypłacił życiem wyprawę sycylijską, której był przeciwny. [przypis tłumacza]
Nikiasz (ok. 470–413 p.n.e.) — polityk i wódz ateński, podczas wojny peloponeskiej był jednym z trzech dowódców nieudanej wyprawy na Sycylię w celu opanowania Syrakuz; armię ateńską okrążono i rozbito (413 p.n.e.), a tych, którzy przeżyli, sprzedano w niewolę. [przypis edytorski]
Nikiasz (ok. 470–413 p.n.e.) — wódz i polityk ateński okresu wojny peloponeskiej; po śmierci Peryklesa przywódca obozu umiarkowanego, kontynuator defensywnej doktryny wojennej, przeciwnik polityczny radykała Kleona; doprowadził do zawarcia pokoju ze Spartą w 421 p.n.e.; mimo sprzeciwu wobec planów opanowania Syrakuz wybrany na jednego z dowódców wyprawy sycylijskiej, podczas której trafił do niewoli spartańskiej i został stracony. [przypis edytorski]
Nikiasz (ok. 470–413 p.n.e.) — wódz i polityk ateński okresu wojny peloponeskiej; po śmierci Peryklesa przywódca obozu umiarkowanego, kontynuator defensywnej doktryny wojennej, przeciwnik polityczny radykała Kleona; doprowadził do zawarcia pokoju ze Spartą w 421; mimo sprzeciwu wobec planów opanowania Syrakuz wybrany na jednego z dowódców wyprawy sycylijskiej, podczas której trafił do niewoli spartańskiej i został stracony. [przypis edytorski]
Nikiasz, syn Nikerata — wielokrotny wódz Aten, słynny ze swych bogactw i hojnej ręki. W r. 415/14 ruszył z Alkibiadesem i Lamachosem na wyprawę sycylijską (drugi okres wojny peloponeskiej); w sierpniu 413 musiał kapitulować, we wrześniu został ścięty. Zostawił syna zwanego po dziadku Nikeratem (zob. Sympozjon). [przypis tłumacza]
Nikiasz (…) ze swymi braćmi, których trójnogi szeregiem stoją w gaju Dionizosa — trójnogi z brązu to nagrody za zwycięstwa w konkursach teatralnych lub muzycznych, organizowanych w Atenach podczas świąt boga Dionizosa. Majętni obywatele Aten byli wyznaczani przez władze na choregów, tj. sponsorów zobowiązanych do wystawienia na własny koszt chóru w sztuce biorącej udział w konkursie, opłacenia kostiumów, dekoracji, efektów specjalnych i akompaniujących muzyków. Nagrodą za wkład choregów było przyznawanie nagród za zwycięskie przedstawienie wspólnie dramaturgom i choregom. [przypis edytorski]
nikiej (daw., gw.) — niczym, tak jak. [przypis edytorski]
nikiej — (gwarowe) nigdy. [przypis edytorski]
nikiej (gw.) — jak. [przypis edytorski]
nikiej (gw.) — niby, tak jak. [przypis edytorski]
nikiej (gw.) — niczym, niby; tak jak. [przypis edytorski]
nikiej (gw.) — niczym, tak jak. [przypis edytorski]
nikiej (gw.) — nigdzie. [przypis edytorski]
nikiej (reg.) — jak. [przypis edytorski]
Nikifor Krynicki — właśc. Epifaniusz Drowniak (1895–1968), malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego, uważany za upośledzonego psychicznie. [przypis edytorski]
Nikifor Krynicki — właśc. Epifaniusz Drowniak (1895–1968), malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego, uważany za upośledzonego psychicznie. [przypis edytorski]
Nikła ty protoplazmo, niewidzialny pyle (…) Zdobyć sobie nie prawdę już, lecz tylko szczęście, / Przez które żaden z braci twych płakać nie będzie? — A. Lange, Poezje, cz. II, Kraków 1898, s. 14. [przypis autorski]
nikogom nie słyszał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: nikogo nie słyszałem. [przypis edytorski]
Nikoguj (gw.) — nikogo. [przypis edytorski]
nikolaici — chrześcijańska grupa z I wieku, nazwana od Mikołaja (gr. Nicolaos), jednego z diakonów Kościoła jerozolimskiego; potępiana w Apokalipsie wg św. Jana (Ap 2:6; 2:15). [przypis edytorski]
Nikolai, Jean (1594–1673) — czołowy francuski dominikanin, teolog i polemista. [przypis edytorski]
Nikolo — Nikolo d'Este, ojciec Herkulesa. [przypis redakcyjny]
nikomu nie można — nikomu nie wolno. [przypis edytorski]
Nikorowicz, Józef (1827–1890) — polski kompozytor utworów fortepianowych i pieśni, m.in. kompozycji Chorał (1846), do której jego przyjaciel Kornel Ujejski dopisał słowa Z dymem pożarów (1847); pieśń ta w 2 poł. XIX wieku pełniła rolę polskiego hymnu narodowego. [przypis edytorski]
Nikostrat — sławny aktor komiczny. [przypis tłumacza]
nikotiana — roślina ozdobna z tej samej rodziny, co tytoń. [przypis edytorski]
Nikozja — miasto na wyspie Cyprze. [przypis redakcyjny]
niks dajcz — nieprawidłowo: nie mówię po niemiecku. [przypis edytorski]
Niks — nie; nic. [przypis edytorski]
Niks. Transport kommen, alles Krematorium, compris? (niem. i fr. zniekszt.) — Przy niczym. Transport idzie, wszyscy do krematorium, rozumiecie? [przypis edytorski]
niksy — demony wodne w ludzkiej postaci znane z mitologii germańskiej. [przypis edytorski]
nikta — nikt ta. [przypis autorski]
nikt go nie celuje (starop.) — nikt mu nie dorównuje. [przypis edytorski]
nikt go nie wié — dziś popr.: nikt go nie zna. [przypis edytorski]
Nikt nam nie żałował trzcin — mowa o biciu uczniów trzcinową rózgą, uważanym przez wieki za doskonały środek wychowawczy. [przypis edytorski]
Nikt na Sejmie zasiadać nie może, tylko ten, kto na sejmikach był obrany i wziął instrukcją — określającą zakres pełnomocnictwa poselskiego, uchwaloną na sejmiku; instrukcją — dziś popr. forma B. lp: instrukcję. [przypis redakcyjny]
nikt nie chciałby wybranego za pomocą bobu sternika (…) chociaż błędy w tych rzeczach przynoszą szkodę o wiele mniejszą niż błędy w zarządzaniu państwem — Sokrates ku oburzeniu patriotów żywił „niedemokratyczne” przekonanie, że do spełnienia urzędu trzeba wiedzy, ogólnej i fachowej. To jednak nie było karygodne; krytyka jest dozwolona, prawo nie karze za przekonania, ale za zamachy na państwo lub na formę rządu. [przypis tłumacza]
