Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116305 przypisów.
na żal nasz (starop.) — ku naszemu żalowi, ku naszemu rozżaleniu, wywołując u nas żal. [przypis edytorski]
nażenąć (daw.) — nagnać, tu: nagromadzić. [przypis edytorski]
na żołnierzu nie mogącym się składać, tylko z chłopów i mieszczan — na wojsku mogącym się składać tylko z chłopów i mieszczan. [przypis edytorski]
na żorawiu przed grodem (starop.) — na moście zwodzonym pod miastem. [przypis edytorski]
na zachód od niego [Kaswinu] potężny wierzchołek Tronu Salomona (4800 metrów) iskrzy się w bieli śniegów srebrzystych, na wschodzie Sawalan (4400 metrów), jeden z legendowych przytułków arki — autorka pomyliła kierunki: masyw zwany Tronem Salomona, Tacht-e Solejman, w którym znajduje się od drugi co do wysokości szczyt w Iranie (Alam Kuh, 4850 m), znajduje się ok. 90 km na wschód od miasta Kazwin, natomiast Sabalan (4811 m), nieaktywny wulkan w paśmie Małego Kaukazu, ok. 500 km na północny zachód od Kazwinu. [przypis edytorski]
Na zachodzie bez zmian — tytuł powieści Ericha Marii Remarque’a (1898–1970), niemieckiego weterana I wojny światowej. [przypis edytorski]
nazad biec — biec z powrotem, cofnąć się. [przypis edytorski]
nazad (daw., gw.) — wstecz, z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (daw., gw.) — z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (daw.) — w tył, z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (daw.) — z powrotem, do tyłu. [przypis edytorski]
nazad (daw.) — z powrotem. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
nazad — do tyłu. [przypis edytorski]
nazad (gw.) — wstecz, z powrotem [przypis edytorski]
nazad (gw.) — z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (reg.) — z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (starop.) — w tył, z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (starop.) — z powrotem. [przypis edytorski]
nazad (starop.) — z powrotem, w tył. [przypis edytorski]
nazad — w tył, z powrotem. [przypis edytorski]
nazad — z powrotem. [przypis edytorski]
nazad — z powrotem. [przypis edytorski]
nazad — z powrotem; wstecz; do tyłu. [przypis edytorski]
nazajutrz do dnia (daw.) — jutro przed świtem. [przypis edytorski]
nazajutrz — następnego ranka. [przypis edytorski]
nazajutrz po Gromnicach — po święcie Matki Bożej Gromnicznej. [przypis edytorski]
na zakład — jako zakładników. [przypis edytorski]
na zakupno — dziś: na zakupy. [przypis edytorski]
na zamku (…) czuć żołnierzami — w XIX w. zabudowania wzgórza wawelskiego służyły za koszary wojska austriackiego; przebudowane mury obronne stanowiły część fortyfikacji Twierdzy Kraków. [przypis edytorski]
na zamry (daw.) — ryzykując zamęczenie konia. [przypis edytorski]
nazarejczycy — nazwa nadana pierwszym chrześcijanom w Dziejach Apostolskich (Dz 24, 5). [przypis edytorski]
nazareńczycy — tu: chrześcijanie; wyznawcy nauk Jezusa z Nazaretu. [przypis edytorski]
Nazareńczyk — Jezus z Nazaretu. [przypis edytorski]
nazareńczyk — tu: chrześcijanin a. sam Jezus z Nazaretu. [przypis edytorski]
Nazareńczyk — tu przen.: Jezus z Nazaretu (czyli chrześcijaństwo). [przypis edytorski]
nazareński — tu: chrześcijański. [przypis edytorski]
nazaren a. nazareńczyk — tu: chrześcijanin; wyznawca nauk Jezusa z Nazaretu. [przypis edytorski]
nazareni a. nazareńczycy — tu: chrześcijanie; wyznawcy nauk Jezusa z Nazaretu. [przypis edytorski]
nazareni — tu: chrześcijanie; wyznawcy nauk Jezusa z Nazaretu. [przypis edytorski]
Nazaretka — tu: chrześcijanka; wyznawczyni nauk Jezusa z Nazaretu. [przypis edytorski]
Nazaret — tu: chrześcijanie. [przypis edytorski]
nazarianie (w oryg. fr.: Nasariens) — nusajryci, dziś częściej: alawici, grupa etniczno-religijna wywodząca się z szyickiego islamu, powstała w IX w., zamieszkująca głównie Syrię, a także Liban i płd. Turcję; utrzymywali szczegóły swoich wierzeń i praktyk religijnych w tajemnicy przed obcymi i nie w pełni wtajemniczonymi, co prowadziło do różnych plotek na ich temat. [przypis edytorski]
na zasadzie — tu: na podstawie. [przypis edytorski]
na zboczy — dziś popr. r.m.: na zboczu. [przypis edytorski]
na zdar (czes.) — niech żyje! [przypis edytorski]
na zdar — czes. pozdrowienie, oznaczające pierwotnie życzenia pomyślności, powodzenia. [przypis edytorski]
Nazdar! (czes.) — pozdrowienie, oznaczające życzenia pomyślności, powodzenia. [przypis edytorski]
Nazdar! — czes. pozdrowienie, oznaczające życzenia pomyślności, powodzenia. [przypis edytorski]
na ziem (daw., gw.) — na ziemię. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
na ziemią (daw. forma) — dziś: na ziemię. [przypis edytorski]
nazierkiem (starop.) — także: w nazierki, nazircem: na zwiady; patrząc z boku, z ukosa. [przypis edytorski]
nazimniejszy (starop. forma) — najzimniejszy. [przypis edytorski]
nazistowski obóz śmierci, oficjalna nazwa SS-Sonderkommando Treblinka, zwyczajowo Treblinka II (dla odróżnienia od obozu pracy przymusowej Treblinka I). Powstał jako element planu całkowitej zagłady ludności żydowskiej w lipcu 1942 r. i funkcjonował do listopada 1943 r. na terenie gminy Kosów w powiecie sokołowskim, przy linii kolejowej Siedlce-Sokołów Podlaski-Małkinia, nieopodal wsi i stacji Treblinka, od których pochodzi jego nazwa.
Do obozu naziści kierowali transporty z gett w okupowanej Polsce, w tym z getta warszawskiego, a także z innych części Europy (Żydzi austriaccy, czescy, greccy, jugosłowiańscy, niemieccy i słowaccy oraz Romowie i Sinti). Ofiary mordowano w komorach gazowych, ich liczba sięga ok. 800 tys. osób. Był to zatem największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, drugi po Auschwitz-Birkenau w okupowanej Europie.
W obozie miały miejsce różne akty oporu, a 2 sierpnia 1943 roku wybuchło powstanie, dzięki któremu około 400 więźniów zdołało uciec (blisko siedemdziesięcioro z nich przeżyło wojnę).
[przypis edytorski]
nazi — zwolennik nazizmu, doktryny niemieckiej partii narodowosocjalistycznej (NSDAP). [przypis edytorski]
na złamanie łba — dziś: na złamanie karku. [przypis edytorski]
na złe nasze godzi (starop.) — dąży do tego, aby nas spotkało coś złego. [przypis edytorski]
na złe swoje (starop.) — na swoją szkodę; na swoją niekorzyść. [przypis edytorski]
naznaczże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
na zniszczenie — dziś popr.: do zniszczenia. [przypis edytorski]
Nazon a. Owidiusz, właśc. Publius Ovidius Naso (43 p.n.e. – 17 lub 18 n.e.) — wybitny poeta rzymski, autor m.in. poematu Sztuka kochania; w 8 roku n.e. na osobisty rozkaz cesarza Augusta wygnany z Rzymu do Tomis przy ujściu Dunaju (ob. Konstanca w Rumunii). [przypis edytorski]
nazować (daw.) — nazywać. [przypis edytorski]
nazowasz — dziś: nazywasz. [przypis edytorski]
nazwać (z ros.) — tu: wymienić z nazwiska. [przypis edytorski]
Nazwała go Józefem, ponieważ ma pstrą szatę — Józef był ulubionym synem biblijnego patriarchy Jakuba, bracia zazdrościli mu, że ojciec go faworyzuje, czego widoczny znak stanowiła piękna, wielokolorowa szata, prezent od ojca (Rdz 37, 3). [przypis edytorski]
Nazwał kolegę głupcem — Profesor zwraca się do Lekarza w formie grzecznościowej per kolega, mając na myśli: nazwał pana głupcem. [przypis edytorski]
Nazwali ją Calineczką, gdyż była maluchna (…) — imię pochodzi od anglosaskiej miary długości: tzw. cal odpowiadał początkowo potrójnej długości ziarna jęczmienia średniej wielkości; cal stanowi 1/12 stopy i w przeliczeniu ma ok. 2,5 centymetra. [przypis edytorski]
nazwan (daw.) — forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: nazwany. [przypis edytorski]
nazwa — tu: nazwisko, imię. [przypis edytorski]
na zwiadę — dziś popr.: na zwiad. [przypis edytorski]
na zwierzchność nie dbać — dziś popr.: o zwierzchność nie dbać. Sens: lekceważyć władzę. [przypis edytorski]
Nazwijmy od (…) nędznych chłopów — chodzi o gen. Józefa Chłopickiego (1771–1854), dyktatora powstania listopadowego (wcześniej walczył w powstaniu kościuszkowskim, wraz z Legionami Dąbrowskiego brał udział w kampaniach napoleońskich m.in. we Włoszech i Hiszpanii, został wielokrotnie odznaczony m.in. Legią Honorową i Krzyżem Komandorskim Virtuti Militari; był nadal czynnym wojskowym w Królestwie Polskim, ale na skutek osobistego konfliktu z Wielkim Księciem Konstantym podał się do dymisji). W okresie powstania listopadowego został członkiem Rady Administracyjnej i naczelnikiem sił zbrojnych, a 5 grudnia 1830 ogłosił się dyktatorem powstania. Nie wierzył w powodzenie powstania, był zwolennikiem rokowań z carem, starał się początkowo nie dopuścić do starć zbrojnych. Wskutek takiej polityki armia rosyjska pod wodzą Dybicza wkraczając do Królestwa zastała armię powstańczą nieliczną i źle uzbrojoną. Po raz ostatni swój kunszt dowódczy pokazał Chłopicki podczas bitwy pod Olszynką Grochowską; w bitwie został ranny w nogi. 17 I 1831 zrzekł się dyktatury. Po upadku powstania wyjechał do Krakowa, gdzie pozostał do końca życia. [przypis edytorski]
nazwisko (…) Czarta — chodzi tu o księcia Adama Jerzego Czartoryskiego (1770–1861) dyplomatę, męża stanu, polityka, pochodzącego ze starej rodziny arystokratycznej. W czasie rozbiorów, po abdykacji i śmierci Stanisława Augusta uważano go za pretendenta do tronu Polski. [przypis edytorski]
nazwisko (daw.) — nazwa; czczym nazwiskiem: pustą nazwą. [przypis edytorski]
nazwisko (daw.) — nazwa. [przypis edytorski]
nazwisko (daw.) — tu: nazwa. [przypis edytorski]
nazwisko (tu daw.) — nazwa. [przypis edytorski]
nazwisko — tu: nazwa. [przypis edytorski]
na zwycięstwo, na ochotę — cytat z wiersza Marii Konopnickiej A jak poszedł król na wojnę. [przypis edytorski]
nazwy, dźwięki, — dziś popr. forma N. lm: nazwami, dźwiękami. [przypis edytorski]
nazywają się jak most — jeden z mostów w Paryżu, zbudowany z rozkazu Napoleona, nosi nazwę Pont d'Iena, dla upamiętnienia bitwy pod Jeną (1806). Napoleon miał w zwyczaju nadawać tytuły książęce nazywane od miejsc wygranych bitew. [przypis edytorski]
nazywają (…) w pewnych prowincjach Saint-Illiers, Saint-Hélier, a nawet w Jura Saint-Ylie — w późniejszych wyd. poprawiono tłumaczenie tego fragmentu: „nazywają (…) w pewnych prowincjach świętym Hilierem, świętym Helierem, a nawet w Jurze świętym Ilią”. [przypis edytorski]
nazywał całe swoje życie podziemne „komedią” (por. s. 387) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment: „Widziałem np., jak odkrywszy w sobie pewną warstwę komedii, zużytkowałeś to odkrycie i wycofałeś się” (rozdział XIX). [przypis edytorski]
nazywało się to jeżdżeniem „na Soboty” — nazwa miejscowości Sopot nie pochodzi od słowa „sobota”, jak usiłowano ją później rozumieć i wyjaśniać, ale od parasłowiańskiego wyrazu oznaczającego potok, źródło. [przypis edytorski]
nazywa „wyspą kóz” (Capraria) od stad kóz w niej napotkanych przez posłańców mauretańskich — choć nazwa wyspy pochodzi najwyraźniej od słowa capra, tj. koza, Pliniusz nie pisze o kozach na tej wyspie ani o pochodzeniu nazwy, podaje jedynie: Deinde Caprariam lacertis grandibus refertam (Potem Capraria pełna wielkich jaszczurek; tłum. J. Łukaszewicz). [przypis edytorski]
N.B. a. n.b. — skrót od łac. nota bene: dosł. zważ dobrze; nawiasem mówiąc, à propos. [przypis edytorski]
nb. — skrót od łac. nota bene: dosł. zauważ dobrze; używane jako wtrącenie, które podkreśla dodatkową informację: nawiasem mówiąc, w dodatku. [przypis edytorski]
n.b. — skrót od łac. nota bene: dosł. zauważ dobrze; właśc. nawiasem mówiąc, à propos; inny używany skrót: NB, N.B. [przypis edytorski]
N.B. — skrót od łac. nota bene: dosł. zauważ dobrze; właśc. nawiasem mówiąc, à propos. [przypis edytorski]
N. B. — skrót od łac. nota bene: dosł. zauważ dobrze; właśc. nawiasem mówiąc, à propos. [przypis edytorski]
nb. — skrót od łac. nota bene: warto zauważyć. [przypis edytorski]
nb. — skrót od łac. zwrotu nota bene (dosł.: zauważ dobrze), wprowadzającego ważną wtrąconą informację, używanego w znaczeniu: „warto zaznaczyć”. [przypis edytorski]
nb. — skrót od: notabene, zwrotu wprowadzającego ważną wtrąconą informację, używanego w znaczeniu: „warto zaznaczyć”. [przypis edytorski]
NB — zapewne: nota bene (łac.), należy zauważyć. [przypis edytorski]
N'comprends par M'sieur (pot. fr.) — nie rozumiem pana. [przypis edytorski]
ND a. Narodowa Demokracja, a. endecja — polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku. [przypis edytorski]
n die Schanze schlugen — aufs Spiel setzten. [przypis edytorski]
n.d. — skrót od: Narodowa Demokracja; endecja. [przypis edytorski]
nęcić — kusić, pociągać ku sobie. [przypis edytorski]
nęcić się — tu: znęcać się. [przypis edytorski]
nędza — tu: nieszczęście. [przypis edytorski]
