Przypisy

na powrót — dziś: z powrotem. [przypis edytorski]

na powrót powierzyć katedrę anatomii w Padwie — powtórnie, ponieważ Vesalius pracował jako wykładowca chirurgii w Padwie w latach 1537–1555. Zrezygnował z profesury, żeby skorzystać z oferty cesarza Karola V i objąć stanowisko jego nadwornego lekarza. [przypis edytorski]

na pożytek duszny — dla pożytku duszy. [przypis edytorski]

na pozór — tu: z wyglądu. [przypis edytorski]

n'appuyez pas (fr.) — nie naciskaj. [przypis edytorski]

na pracą (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: na pracę. [przypis edytorski]

napracowałszy się (dial.) — napracowawszy się. [przypis edytorski]

na pragułku (ros.) — na spacer. [przypis edytorski]

naprasno (ros.) — na darmo. [przypis edytorski]

napraszczać (daw.) — wyprostowywać; por.daw. prościć: prostować. [przypis edytorski]

na prawą zawrócił — na prawą stronę; na prawo. [przypis edytorski]

naprawa gazu — w pierwszych latach XX w., kiedy dzieje się akcja Przygód młodych Bastablów, oświetlano mieszkania lampami gazowymi, elektryczność nie była jeszcze rozpowszechniona. [przypis edytorski]

naprawa — tu: namowa; por. daw. prawić: mówić. [przypis edytorski]

naprawa — tu: namowa; por. prawić (daw.): mówić. [przypis edytorski]

naprawa — tu: namowa; por. prawić: mówić. [przypis edytorski]

napraw' — daw. apostrofem oznaczano miękkie w (co ujawnia się w odmianie: naprawiał), a zarazem miejsce po zaniku prasłowiańskiej półsamogłoski, jeru miękkiego. [przypis edytorski]

Na prawej nodze całym ciężarem zaciężył — sens: przeniósł cały ciężar ciała na prawą nogę. [przypis edytorski]

naprawiać — tu: naprowadzać, kierować; przyciągać. [przypis edytorski]

naprawi (…) reputacją (daw.) — dziś: naprawi reputację. [przypis edytorski]

naprawuje (starop. forma) — dziś popr. forma 3.os.lp: naprawia. [przypis edytorski]

na prawu ruku (z ros.) — na prawą rękę; tu: jednostronna. [przypis edytorski]

na prawym flanku — na prawym skrzydle. [przypis edytorski]

na primier (ros.) — na przykład. [przypis edytorski]

na próżno — na darmo, niepotrzebnie. [przypis edytorski]

napróżny (daw.) — bezcelowy, daremny. [przypis edytorski]

napróżny (daw.) — pusty, bezcelowy, niedający rezultatu. [przypis edytorski]

napróżny — próżny, daremny, nadaremny. [przypis edytorski]

na procenta — dziś popr.: na procent. [przypis edytorski]

na progach przysionku Tezeusza — mowa o świątyni Tezeusza, herosa ateńskiego. [przypis edytorski]

Na proskrypcyjny kogo wciągnąć regestr — mowa o tzw. liście proskrypcyjnej, zawierającej nazwiska osób wyjętych spod prawa, na skutek czego każdy mógł je bezkarnie zabić. [przypis edytorski]

naprost (daw.) — na wprost, przed sobą. [przypis edytorski]

naprost (daw.) — prosto. [przypis edytorski]

naprost — dziś: na wprost; naprzeciwko. [przypis edytorski]

na przebindy (daw.) — do wyboru, pod dostatkiem. [przypis edytorski]

naprzeć się (daw.) — uprzeć się. [przypis edytorski]

na przeciąg czasu — błąd logiczny i stylistyczny; popr.: przez pewien czas itp. [przypis edytorski]

na przeciąg trzech lat — dziś popr.: na okres trzech lat. [przypis edytorski]

na przedaj — dziś: na sprzedaż. [przypis edytorski]

na przedanie (gw.) — na sprzedaż. [przypis edytorski]

naprzedniej (daw.) — najlepiej. [przypis edytorski]

naprzedniejszy (starop. forma) — najprzedniejszy (tzn. najznakomitszy). [przypis edytorski]

na przegony — na wyścigi. [przypis edytorski]

na przełaj — najkrótszą drogą. [przypis edytorski]

naprzeli się czego (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli naprze się czego (tj. jeśli uprze się przy czym). [przypis edytorski]

na przemiany (daw.) — na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany (daw.) — na przemian. [przypis edytorski]

naprzemiany (daw.) — naprzemiennie, na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś: na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś popr.: na przemian, jeden po drugim. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś popr.: na przemian, na zmianę. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś popr.: na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany — na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany (starop.) — dziś: na przemian. [przypis edytorski]

na przepych (daw.) — dla popisu, na obelgę. [przypis edytorski]

naprzód (daw.) — dziś: najpierw. [przypis edytorski]

naprzód (daw.) — najpierw. [przypis edytorski]

naprzód (daw.) — przede wszystkim. [przypis edytorski]

Naprzódeś winien — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: naprzód [po]winieneś. [przypis edytorski]

naprzód mieć przed kim (starop.) — mieć nad kim przewagę. [przypis edytorski]

naprzód — najpierw, początkowo. [przypis edytorski]

naprzód — najpierw [przypis edytorski]

naprzód — najpierw. [przypis edytorski]

na przód nic nie dała (starop.) — nie dała przewagi, nie dała pierwszeństwa; wcale nie ustępowała. [przypis edytorski]

„Naprzód” — pismo socjalistyczne PPS, wychodzące od 1892 roku w Krakowie. [przypis edytorski]

naprzód — tu w znaczeniu: najpierw. [przypis edytorski]

naprzód — wcześniej, po pierwsze, przede wszystkim. [przypis edytorski]

na przodku (daw.) — na przedzie; na początku. [przypis edytorski]

na przodku — na początku. [przypis edytorski]

naprzod (starop.) — naprzód, najpierw. [przypis edytorski]

na przychówek — tu: na przechowanie. [przypis edytorski]

na przydatek (daw.) — w dodatku. [przypis edytorski]

na przykładkę — dziś: na dodatek. [przypis edytorski]

na przymroczu — kiedy zapadał zmrok. [przypis edytorski]

na przyprzążkę — tu przen.: dodatkowo; przyprzążka: zaprzężenie dodatkowego konia do wozu. [przypis edytorski]

na przysiadki a. prysiudy (z ukr. присюди) — figura w ludowych tańcach ukr. i ros.; przykucnięcie i podskok. [przypis edytorski]

na przyszłego Piotra — na kalendarzowe święto św. Piotra, w liturgii prawosławnej obchodzone 29 stycznia, być może jednak chodzi o święto apostołów Piotra i Pawła obchodzone w kościele katolickim oraz prawosławnym 29 czerwca. [przypis edytorski]

napsować (daw.) — zniszczyć. [przypis edytorski]

na pustoci — na pustyni. [przypis edytorski]

na puszczy (przestarz.) — na pustyni. [przypis edytorski]

na puszczy — właśc. na pustyni. [przypis edytorski]

napuszystość — dziś: napuszenie. [przypis edytorski]

napytać licho — wywołać diabła; tu: spowodować niepożądaną, trudną sytuację. [przypis edytorski]

na pytki (daw.) — dziś: na spytki; pytka (daw.): przesłuchanie, tortury śledcze. [przypis edytorski]

narączko (gw.) — naręcze, ilość czegoś, którą da się unieść na ręku. [przypis edytorski]

naraczej — najchętniej. [przypis edytorski]

na raczkach (daw.) — na czworakach (por. raczkować). [przypis edytorski]

narada Lukullusa z Lukullusem — nawiązanie do osoby rzymskiego wodza i polityka, Lukullusa, który słynął z wystawnych i drogich uczt. [przypis edytorski]

naradzać — dziś popr.: naradzać się. [przypis edytorski]

naraić (daw.) — polecić. [przypis edytorski]

na raku (daw.) — na czworakach. [przypis edytorski]

naramiennica a. naramiennik — fragment płytowej zbroi rycerskiej, służący do ochrony barków i ramion. [przypis edytorski]

naramiennik — dekoracja noszona na ramieniu przez kobiety niektórych plemion. [przypis edytorski]

naramiennik — w oryginale niem. Armband; tu może: bransoleta. [przypis edytorski]

naramienny — przewieszony przez ramię. [przypis edytorski]

narancha — pomarańcza. [przypis edytorski]

na rany zapomniała swoje — o ranach zapomniała swoich. [przypis edytorski]

na raspaszku (ros. нараспашку) — na oścież. [przypis edytorski]

na raus (z niem.) — na wyjście. [przypis edytorski]

narażać — tu: zrażać. [przypis edytorski]

naraz (daw.) — nagle. [przypis edytorski]