Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
Ja, ja! (niem.) — Tak, tak! [przypis edytorski]
jajca (daw.) — dziś: jajka. [przypis edytorski]
jajecznik (pot.) — ajerkoniak. [przypis edytorski]
jaje (daw.) — dziś: jajo. [przypis edytorski]
jaje (daw.) — jajo, jajko. [przypis edytorski]
jaje — dziś: jajo a. jajko. [przypis edytorski]
Ja jeho znaju (z ukr.) — znam go. [przypis redakcyjny]
jaje — niewarte (wyjedzonego) jajka. [przypis redakcyjny]
ja jestem jak ów człowiek z Ewangelii: czekam, trzeba mi powiedzieć, abym przyszła i przychodzę — chory przy sadzawce Betesdy z J 5,1-9. [przypis edytorski]
Ja jestem tak łaskawy, że treść sztuki podam — Palestrio, wypadając właściwie z roli, jak to często u Plauta (zob. Plautus, s. 297–301), wypowiada prolog, umieszczony tutaj nie na początku sztuki, ale po „przygrywce”, stanowiącej tu tzw. akt I. [przypis tłumacza]
Ja jestem Tum […] Gdyż ja jestem wielki ptak Benu, który próbuje to, co jest — Księga Zmarłych. [przypis autorski]
Ja jestem Tym, który niebo i ziemię stworzył […] Ale bogowie nie znają jego imienia. — autentyczne. [przypis autorski]
jajka Prozerpiny — owoce piekielne; są to świeckie posiadłości i dochody, które król Franciszek w konkordacie przyznał papieżowi. [przypis tłumacza]
jajków (gw.) — jajek. [przypis edytorski]
ja joho lublu, ja ne dla hroszi tutki priszow (z ukr.) — kocham go, nie dla pieniędzy tu przyszedłem. [przypis redakcyjny]
ja już idu spaty, kto inszyj tobi bude, pane, hraty (z ukr.) — ja już idę spać, kto inny tobie będzie, panie, grać. [przypis edytorski]
jaką bądź sztuką — w dowolny sposób. [przypis edytorski]
jaką — dziś popr.: jakąś. [przypis edytorski]
jaką — dziś popr.: jaka. [przypis edytorski]
Jaką jednak przy tych zaletach przysporzyli korzyść (…) tego zupełnie nie mogę dostrzec — mówca chce powiedzieć, że cnota powinna w skutkach swych przynosić korzyść i że przodkom Persów, zresztą bardzo dzielnym, można zrobić zarzut, iż tej prawdy nie zrozumieli. Dzisiejsi Persowie powinni to zrozumieć i zbierać jakieś owoce swych trudów, ponoszonych dla doskonalenia się w cnocie i rzemiośle wojennym. Ksenofont, który jest utylitarystą i korzyść uważa za cel postępowania ludzkiego i cechę istotną cnoty (choć współczesna mu, również utylitarystyczna epoka nie trudziła się zbytnio pytaniem, czy pożytek chadza w parze z cnotą), wkłada w usta Cyrusa swoje własne myśli. [przypis tłumacza]
Jaką korzyść dobędziecie z tego, jeśli nie z potrzeby książąt i obrzydzenia ludów do nich…? — Zdanie o wątpliwej pisowni i wskutek tego niejasne. [przypis tłumacza]
jakąm ją widział — inaczej: jaką ją widziałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
jaką mogła sprawą — za sprawą czego mogła. [przypis edytorski]
Jakąm zaczerpnął — Jaką zaczerpnąłem. [przypis edytorski]
jaką — prawdop. winno być.: jakim. [przypis edytorski]
jakąście (…) wyrządzili — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jaką wyrządziliście. [przypis edytorski]
jaką — tu dziś popr.: jakąś. [przypis edytorski]
jaką wagę powinien mieć tutaj autorytet Cycerona — Marek Tulliusz Cyceron (106–43 p.n.e.) to najwybitniejszy mówca rzymski, filozof, pisarz i polityk, stojący na czele stronnictwa broniącego republiki rzymskiej w ostatnich latach jej istnienia, przeciw Cezarowi, Antoniuszowi i Oktawianowi; zamordowany na rozkaz Antoniusza i Oktawiana po ich zwycięstwie nad obozem republikańskim. [przypis edytorski]
Jakąż to niekorzyść dostrzeżono w wyborze przez sejmiki wojewodów połockiego, witebskiego i starosty żmudzkiego — województwo połockie zorganizowano w r. 1504, witebskie w r. 1511, łącząc z urzędem wojewody, dawniej istniejącym, urząd starosty tej samej ziemi. — Starosta żmudzki stał pod względem zakresu władzy na równi z wojewodami; zasiadał on też w radzie wielkoksiążęcej, a od r. 1569 w senacie. Wszystkie te trzy urzędy obsadzane były przez króla na podstawie przedstawienia ze strony ludności, później sejmików. W ziemiach połockiej i witebskiej działały w tym względzie tradycje republik północnoruskich, dzięki którym te województwa utrzymały przywilej wyboru swoich najwyższych urzędników. Żmudź, która jeszcze do wieku XV zachowała pierwotną organizację wiecową, umiała również uzyskać od W. Księcia podobną koncesję (por. Kutrzeba, Historia ustroju Polski w zarysie, tom II: Litwa). [przypis redakcyjny]
Jaka była u ludu onego Izraelskiego, gdzie królom rozkazano, aby prawa Bożego księgi od kapłanów podane sobie wypisali i wedle nich lud Boży sprawowali, bojąc się Pana Boga swego i miłując lud jego, do ich opieki poruczony — zob. Pwt 17, 18–19. [przypis edytorski]
jaka (daw.) — rodzaj okrycia wierzchniego. [przypis edytorski]
jaka Deifoba, brata poległego Parysa, spotkała zapłata — wg mitu Deifobos po śmierci swego brata Parysa przywłaszczył sobie Helenę, za co został okaleczony przez Menelausa. [przypis edytorski]
jaka — dziś popr.: jakaś. [przypis edytorski]
Jaka królewska w nim postać z powagą! To Jazon — Jazon z wyprawą Argonautów przybył do wyspy Lemnos. W tym czasie Wenus zagniewana na lemnejskie niewiasty wstręt od nich w mężach obudziła do tyla, że otwarcie z trackimi niewolnicami cudzołożyli. Niewiasty mszcząc się zniewagi płci swojej, wszystkich mężczyzn przez noc jedną, uśpionych snem głębokim, wymordowały; tylko Hipsypila, oszukując inne niewiasty, uratowała z tej powszechnej rzezi swojego ojca, króla Trasa. Argonauci przybyli do Lemnos przez dwa lata zastępowali pomordowanych mężów; młoda Hipsypila dostała się z losu Jazonowi, ale cel jego podróży, powołując go dalej, ten związek rozerwał. W Kolchidzie zagrzał gwałtowną miłością do siebie córkę królewską Medeę i za jej pomocą zdobył złote runo. Lecz i dla niej był niewiernym, rzuciwszy ją, ożenił się z córką Kreona. [przypis redakcyjny]
jak ament w pacierzu (gw.) — właśc. jak amen w pacierzu: na pewno. [przypis edytorski]
Jakam ja rada! — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jaka ja [jeste]m rada (zadowolona). [przypis edytorski]
jakam ja — skrócone od: jaka jestem. [przypis edytorski]
jakam — skrót od: jaka jestem. [przypis edytorski]
jakam słaba — skrót od: jaka jestem słaba. [przypis edytorski]
jak anioł opiekuńczy utrzymuje duszę w Stefanie… — Mickiewicz, List do Ignacego Domeyki, Bex, 8 lipca 1833. [przypis edytorski]
jakaranda — rodzaj drzewa z rodziny bignoniowatych. [przypis edytorski]
Jak Aristogejton stanę posągowo (…) Zyskam obok niego pomnik — przy tych słowach przybiera Strymodoros posturę posągu, a za nim wszyscy choreuci. Pretensja do pomnika obok bohaterów wolności Harmodiosa i Arystogejtona jest tym komiczniejsza, że ustawa zabraniała stawiać komukolwiek posągu obok tej wielkiej dwójcy: tak wielka była cześć tych obrońców wolności. [przypis tłumacza]
Jak arlekiny: pełno na nich wstążek — orderów rosyjskich, licząc w to różne ich klasy tudzież cyfry cesarskie i tak nazwane sprzążki z liczbą lat służby, jest około sześćdziesięciu. Zdarza się, że na jednym mundurze świeci dwadzieścia znaków honorowych. [przypis autorski]
Jaka różnica między żołnierzem a kartuzem — Kartuz jest typem religijnego człowieka. [przypis tłumacza]
jakaś przestrzeń (czy zapełniona czy próżna) — łatwo zauważyć, że chcemy przez to powiedzieć: próżna przestrzeń, o ile zostanie ograniczona przez zjawiska, a więc i przestrzeń wewnątrz świata nie jest przynajmniej sprzeczna z zasadami transcendentalnymi, może być zatem ze względu na nie dopuszczoną (lubo przez to zaraz nie twierdzi się o jej możliwości). [przypis autorski]
jakas — prawdopodobnie chodzi o jaqueirę (łac. Artocarpus heterophyllus), chlebowiec różnolistny, rodzaj rośliny tropikalnej. [przypis edytorski]
jakas — švarkas. [przypis edytorski]
jaka — tu: taką, jaka. [przypis redakcyjny]
jaka ty — dziś raczej: jaka ty jesteś. [przypis edytorski]
jak Augusta przywiązanie do téj wyspy i zamianę jéj na Enaryą, zazieleniony na jego przybycie stary dąb wywołał — Suetoniusz, Augustus [w Żywotach cezarów (De vita Caesarum)], 92. [przypis autorski]
Jakaż to niemiła kategoria ludzi, żyjących ciągłe w superlatywach uczuciowych (…) z pierwszym lepszym krzyżem społecznej misji na plecach idą na swoją kalwarię — A. Nowaczyński, Wczasy literackie, s. 211. [przypis autorski]
Jakaż trwożliwość z gruntu nie odmienia — w innym wydaniu: „Jakaż fatalność z gruntu cię odmienia”. [przypis edytorski]
Jak bądź się rzeczy mają (…) moją własną — Molier przypomniał sobie ten rys w Uczonych białogłowach i włożył go w usta Chryzala. [przypis tłumacza]
jak błękitne Hiacyntu dzwonki — Apollo z żalu po ukochanym Hiacyncie (synu Amyklasa), zmarłym wskutek zdrady, nie mogąc przywrócić mu życia, zmienił go w kwiatek (hiacynt), a na jego listkach wyrył początkowe głoski jego imienia, będące przy tym wyrazem rozpaczy: ai! ai! (Owidiusz w Metamorfozach). [przypis tłumacza]
jak boli — są to również ostatnie słowa przywołanego w dedykacji wiersza Ranny różą Wacława Bojarskiego. [przypis edytorski]
jak bonie dydy (gw.) — fraza wykrzyknikowa, mająca zapewnić słuchacza, że interlokutor mówi prawdę. [przypis edytorski]
jak buba — jak bela, jak sztok. [przypis redakcyjny]
jakbyć serce na połowę darto — jakby ci rozdzierano serce na pół. [przypis edytorski]
jakby cała ich korzyść polegała na tej większości — konfederacje decydowały większością głosów. Za Stanisława Augusta sejmy zwoływane podczas konfederacji uznawały się za związane jej węzłem, a nawet same, choć nie było konfederacji generalnej, wiązały się w konfederację, właśnie by umożliwić powzięcie uchwał większością, oraz zapobiec zerwaniu sejmu. [przypis redakcyjny]
jakby cejco (gw.) — jakby coś ważnego. [przypis redakcyjny]
jakby człowiek, zauważywszy jakieś grono zjawisk, które go bardziej niepokoiło (…) zanotował je sobie w pamięci stałym znacznikiem (…) — [Komentarz autora z Uwag.] To nie historia narodzin słowa taka jak u Nietzschego narodziny tragedii, a u Przybyszewskiego narodziny metasłowa, ale porównanie, bo ja nie mam pretensji do jasnowidzenia w przeszłość. Zresztą nic mnie tu nie obchodzi powstawanie słowa u ludzi pierwotnych, gdyż moim zdaniem tak słowo, jak i np. dramat, chociaż się już przyjęły, zmieniają swoją genezę i np. człowiek współczesny tworzy dramat z całkiem innych pobudek psychicznych niż starożytny. Dlatego powyższe porównanie jest przecież jeszcze czymś więcej niż porównaniem. Zastrzegam się przeciw możliwym zarzutom, jakoby moja teoria bezimienności była parafrazą teorii Przybyszewskiego o metasłowie. Kto nie czuje różnicy między jedną a drugą, tego zapraszam do siebie, aby dowodnie przekonał się, jak dawnymi są wszystkie hipotezy wypowiedziane w Trio. I wnioski są inne. Przybyszewski potępia uspołecznienie się słowa, a więc zróżniczkowanie go, i wywyższa muzykę ponad słowo, dlatego bo on idzie za ulubioną dziś w myślicielstwie modą spierwotniania (wzór: Nietzsche). Moda ta polega na tym, że wyszukuje się jakąś starą genezę, porównuje się ją z dzisiejszym stanem rzeczy, np. na jego niekorzyść, i mówi się, że potrzeba robić tak, jak ongiś było: „nawiązuje się”. Za dowód starczy odległość historyczna. Ja natomiast traktuję słowo tak, jak to dotychczas robiono: nie jako okrzyk wydany z okazji jakiegoś uczucia lub spostrzeżenia, lecz jako próbę opisu kształtów i stosunków tak zewnętrznych, jak psychicznych. Dlatego też żądam zróżniczkowania aparatu słów, a sądzę, że w tym kierunku zdąża zarówno nauka, jak poezja, chociaż i poezja jest niecierpliwsza, podobna do wyżła, który, wyprzedzając myśliwca, na prawo i na lewo węszy i tropi. Zestawienie jej z nauką mniej by może gorszyło czytelników, gdyby wiedziano, ile błędów poetycznych bywało zawsze w tzw. nauce, co udowadnia Mach. Przebaczcie mi, panowie uczeni, że znowu wyłuszczam rzeczy znane wam tak dobrze lub jeszcze lepiej. Jean-Paul w dziełku Kapelan Schmelzle próbował pokazać w tchórzostwie punkt, w którym ono jest właściwie męstwem, ostrożnością, wynikiem silnej wyobraźni. Bardzo dobrym tematem byłoby pokazać na jakimś wypadku przeróżne fale psychiczne przepływające pod słowem „wdzięczność”, tak np., żeby się ona stawała nawet niewdzięcznością. Nb. dopiero potem pokazałoby się, ile by się zostało z tego tematu, powziętego a priori, gdyby się go chciało zamienić na mięso rzeczywistości. [przypis autorski]
jakby dusza fizyczna czy jakaś transcendentalna materia… — por. [Przybyszewski], Moi współcześni, s. 246. [przypis autorski]
jakby je… Cyrcejskie zaraziły zioła świniną — nawiązanie do czarodziejki Kirke (mit. gr.), która zamieniła w świnie towarzyszy Odyseusza. [przypis edytorski]
jakby je gołębiowi z garła wybrał — gołąb wybiera co najprzedniejsze ziarno; Pasek, przytaczając to przysłowie, chciał więc powiedzieć: „Kiedy się już zebrało 60 000 doborowego wojska”. [przypis redakcyjny]
jakby kiedy co do czego — pierwsza wyraźna aluzja do gotowości chłopów do walki („kosy wissom nad boiskiem”) z nawiązaniem do tradycji „kosynierów spod Racławic”. Zaraz dalsze fragmenty przynoszą prozaiczną wersję osadzającą tradycję i mit w codziennych realiach („było, jak go huknę w pysk”…). [przypis redakcyjny]
jakby kto odmienił (pot.) — dziś raczej: jakby ktoś odmienił. [przypis edytorski]
jak był upadł (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: jak upadł wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]
Jak bym miał wołać…— cała ta nauka Sokratesa przypomina Sawantki [ob. bardziej znane jako Uczone białogłowy; red. WL] Moliera: Akt II, Scena VI, str. 35 i nast. Tłumaczenie L. Rydla, Kraków 1906: Filaminta i Beliza, pouczające kucharkę Marcynę. Podobieństwo niesłychane: znany krytyk, A. Brisson, pisze: „Molière etait imprégné des Grecs et des Latins: a chaque ligne de ses comédies se retrouvent des réminiscencens d'Aristophane et de Plaute”. Ale właściwiej byłoby powiedzieć, że bez nich nie byłoby Moliera. [przypis tłumacza]
jakby nagłą przerwą gwałtownych boleści — zam.: jakby za nagłą przerwą lub: po nagłej przerwie. [przypis redakcyjny]
jakby na widok Meduzy w posąg się przemieniła — podług mitów greckich, widok głowy Meduzy przemieniał człowieka w posąg. Owidyusz: Metamorfozy. Meduza, jedna z Gorgon, strasznych istot z wężami na głowie. [przypis autorski]
Jakby tam zresztą z kowalem nie było — dziś popr.: Jakkolwiekby tam zresztą z kowalem było. [przypis edytorski]
jakby wytarł płatem — do cna. [przypis edytorski]
Jak chęć latania czując bocian mały (…) zapytania chęć we mnie paliła — Poeta przez głębokie uszanowanie dla swojego mistrza chwieje się, czy ma go zapytać lub nie. Stan ten wewnętrznej niepewności przez to obrazowe porównanie oddany jest po mistrzowsku. [przypis redakcyjny]
Jak cień tym dłuższy, gdy padnie z daleka… — druga zwrotka wiersza Mickiewicza Do M… (Maryli Wereszczakówny) z r. 1822. U Mickiewicza dwa ostatnie wiersze brzmią: „Tak moja postać, im dalej ucieka, Tym grubszym kirem twą pamięć omroczy.”. [przypis redakcyjny]
(…) jak ci opowiadałam o przemiłym wieczorze (…) — list, w którym mowa jest o tym wieczorze, nie odnalazł się. Można przypuszczać, że to ów wieczór, projektowany w bileciku pani de Merteuil, o którym jest również mowa w poprzedzającym liście panny de Volanges. [przypis tłumacza]
jak ci wypadło z wyrocznią w Delfach — Cyrus u Herodota nie pyta Krezusa o wyrocznię delficką, choć go musiały zaciekawić słowa króla lidyjskiego, że to ona właśnie skłoniła go do wojny; Herodot opowiedział to już poprzednio i nie chce się powtarzać. Ksenofont każe swojemu bohaterowi postawić takie pytanie, choć go sytuacja nie wymaga. Cyrus uzasadnia pytanie powołaniem się na powszechną wieść, głoszącą Krezusa wielbicielem delfickiego Apollina. Widocznie Ksenofont chce przeciwstawić Herodotowi historię bardziej budującą i brzmiącą bardziej autentycznie, opowiada bowiem sam Krezus, a nie bezimienna wieść czy jakaś trzecia osoba. [przypis tłumacza]
jak córka rodzona — w oryginale mowa tu o zmarłej siostrze Hermana. [przypis edytorski]
Jak czarna lecę błyskawica (…) w głębiny! — T. Miciński, W mroku gwiazd, s. 51. [przypis autorski]
Jak Czarniecki (…) wrócim się przez morze — nawiązanie do wydarzeń z czasów potopu szwedzkiego; w grudniu 1658 r. Stefan Czarniecki wyprawił się na czele wojsk polskich do Danii, by wesprzeć ją w walce z siłami Karola Gustawa; udało mu się m.in. odbić wyspę Als, ważny punkt strategiczny, dzięki brawurowej przeprawie przez cieśninę o tej samej nazwie, oddzielającą wyspę od lądu stałego. Dzięki przywołaniu tego epizodu postać Czarnieckiego zostaje tu ukształtowana jako wzorzec wodza niewahającego się podejmować odważne decyzje i realizować swoje posunięcia z powodzeniem. W wersji pierwotnej tekstu strofa ta występowała jako druga, nie zaś trzecia i brzmiała: „Jak Czarnecki [!] do Poznania/ Wracał się przez morze,/ Dla ojczyzny ratowania/ Po szwedzkim rozbiorze”; następująca po niej strofa zaczynająca się słowami „Przejdziem Wisłę (…)” stanowiła wówczas ciąg dalszy rozpoczętego tu (od słowa „jak”) porównania działań wojsk polskich pod wodzą hetmana Czarnieckiego oraz legionów generała Dąbrowskiego. [przypis edytorski]
jak człowiek-mężczyzna wznosi się ponad samca zwierzęcego… — Por. koniec rozdziału X. [przypis autorski]
jak czynił pan de Lavalette w chwili swego skazania na śmierć — Antoine Marie de Lavalette, napoleoński minister i radca stanu, skazany na śmierć za udział w Stu Dniach, w przeddzień egzekucji zdołał zbiec z więzienia w przebraniu żony. [przypis redakcyjny]
jak czytujesz teraz — w czasie wojny krymskiej. [przypis redakcyjny]
jak dalekie od monotonii stało się dzięki nim jego brzmienie — najlepszym dowodem tego są chyba polemiki pomiędzy znawcami metryki szekspirowskiej o sposób czytania poszczególnych wierszy. [przypis tłumacza]
Jak dalszy przebieg akcji pokazuje, Wilhelmowi nie udaje się zapanować nad swymi zmysłami. Por. list z 14 grudnia 1772 r. [przypis redakcyjny]
Jak Dant za życia przeszedłem przez piekło (…) w pomoc zbiegła pani, Której się wzroku czarne duchy boją… — Krasiński, Przedświt. [przypis edytorski]
jak (daw.) — niż. [przypis edytorski]
jak — długowłosy, garbaty wół, żyjący w Tybecie. [przypis tłumacza]
jak donosi Arystoteles [w] „Ethica magna” — dzieła Arystotelesa: Ethica Nicomachea, Magna Moralia, Ethica Eudemia; tu: kontaminacja dwóch tytułów. [przypis edytorski]
jak do tego przyjdzie — dziś: jak do tego dojdzie. [przypis edytorski]
jak drudzy (daw.) — jak inni. [przypis edytorski]
jak drugi Aleksander Wielki od razu rozetnie ten węzeł metafizyczny — nawiązanie do opowieści o Aleksandrze Macedońskim, który przybywszy do Frygii w 333 p.n.e., dowiedział się, że według przepowiedni tylko ten zostanie władcą tego kraju, kto będzie potrafił rozpleść niezwykle zawikłany węzeł łączący jarzmo z dyszlem starego wozu należącego niegdyś do króla Gordiasa i znajdującego się w świątyni Zeusa; Aleksander przeciął węzeł mieczem. [przypis edytorski]
jak dwa lata przebiegą — gdy upłyną dwa lata. [przypis edytorski]
jak dwa muły sprzęg wołów prześcigną — mowa o orce w lekkiej ziemi. [przypis edytorski]
jak dwa pszczelnych roi — jak dwa pszczelne roje. [przypis edytorski]
jak dzień — o świcie. [przypis edytorski]
jak dziewięciu archontów, przyrzekam, że ci złoty posąg naturalnej wielkości w Delfach postawię — archontowie, obejmując urząd, składali przysięgę, że gdyby podczas sprawowania swoich funkcji naruszyli prawo, ofiarują świątyni Apollina w Delfach złoty posąg. [przypis edytorski]
Jak dziko patrzy! jaki to wzrok dumy — z tego szczegółu wolno wnosić, że więźniem tym jest Konrad. [przypis redakcyjny]
jak — dziś popr.: niż. [przypis edytorski]
jak — dziś popr.: niż; to może straszniejsza tragedia niż ta, którą (…). [przypis edytorski]
jak — dziś popr. w porównaniach: niż; obszerniejsza niż. [przypis edytorski]
