Przypisy

moc swoję (daw.) — dziś popr. forma: moc swoją. [przypis edytorski]

moc — tu: bardzo dużo. [przypis edytorski]

moc — tu: dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]

moc — tu: mnóstwo, bardzo dużo. [przypis edytorski]

mocy czterystu koni — dawniej moc wyrażano w koniach mechanicznych (KM), jednostce wymyślonej w celu porównania mocy maszyn parowych z koniem. Jeden koń mechaniczny to ok. 735 watów. [przypis edytorski]

mocy (starop. forma) — dziś B.lm r.ż.: moce. [przypis edytorski]

mocże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy moc. [przypis edytorski]

moczar — podmokły, bagienny teren. [przypis edytorski]

Moczulski, Leszek Aleksander (1938–2017) — poeta, współtwórca Teatru STU, autor tekstów piosenek m. in. Marka Grechuty i zespołu Skaldowie. [przypis edytorski]

modeł — dziś popr. forma D. lm: modłów. [przypis edytorski]

modelów — dziś popr. forma M. lm. dla znaczenia niemęskoos. ('wzór'): modeli. [przypis edytorski]

model — tu ogólnie: wzór. [przypis edytorski]

Modena — miasto i gmina w płn. Włoszech, w regionie Emilia-Romania. [przypis edytorski]

moderacja (z łac.) — umiarkowanie, wstrzemięźliwość. [przypis edytorski]

moderne (fr.) — nowoczesny. [przypis edytorski]

moderne (fr.) — nowoczesny. [przypis edytorski]

modernizm katolicki — nurt w filozofii i teologii przełomu XIX i XX w., głoszący m. in. historyczny, więc zmienny charakter dogmatów Kościoła katolickiego; stanowisko to potępił papież Pius X. [przypis edytorski]

modern style (ang.) — dosł.: nowoczesny styl; secesja, art nouveau; nurt artystyczny z przełomu XIX i XX w., charakteryzujący się stosowaniem płynnych, falistych linii oraz bogatej ornamentyki, zwłaszcza roślinnej. [przypis edytorski]

modern style (ang.) — nowoczesny styl. [przypis edytorski]

Modern Times — utopijna wspólnota istniejąca od 1851 do 1864 w stanie Nowy Jork, w Stanach Zjednoczonych, kierująca się zasadą wewnętrznej samowystarczalności i wymiany produktów pracy między mieszkańcami bez zysku; po rozpadzie wspólnoty mieszkańcy postanowili zmienić nazwę wioski na Brentwood. [przypis edytorski]

moderować (z łac.) — łagodzić, uspokajać, powściągać. [przypis edytorski]

moderowany — tu: wyposażony, uzbrojony. [przypis edytorski]

moderowany — wyposażony, uzbrojony. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek, wyposażenie, tu: uprząż. [przypis edytorski]

moderunek (daw.) — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]

moderunek — ekwipunek żołnierski. [przypis edytorski]

modestia (daw., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]

modestia (łac.) — skromność. [przypis edytorski]

modestia (łac.) — skromność; tu: umiarkowanie, wstrzęmięźliwość. [przypis edytorski]

modestia (przestarz., z łac.) — skromność. [przypis edytorski]

modestia (z łac.) — skromność, pokora. [przypis edytorski]

modestia (z łac.) — skromność. [przypis edytorski]

modestia (z łac.) — umiarkowanie. [przypis edytorski]

Modestinus — Modestinus, Ad legem Juliam. Maiestatis. [przypis edytorski]

modestyja (daw.) — skromność. [przypis edytorski]

modi imaginandi (łac.) — sposoby wyobrażania sobie. [przypis edytorski]

modłą (daw.) — na sposób. [przypis edytorski]

modła (daw.) — model, wzór; sposób postępowania; por.: na modłę. [przypis edytorski]

modła (daw.) — sposób. [przypis edytorski]

modła (daw.) — wzór, model, sposób. [przypis edytorski]

modła — sposób. [przypis edytorski]

Modląc się Bogu — dziś popr.: modląc się do Boga. [przypis edytorski]

Modlę się Tobie — dziś popr.: modlę się do ciebie. [przypis edytorski]

modlić się bóstwom — dziś popr.: modlić się do bóstw. [przypis edytorski]

Modlił się naprzód Kobolóm i duchóm — dziś popr. rekcja: modlił się do Koboli i duchów. [przypis edytorski]

modlitwę rozbita — modlitwę rozbitka. [przypis edytorski]

modniarka (daw.) — kobieta zajmująca się wyrobem i sprzedażą ubiorów, a szczególnie kapeluszy damskich; także: modystka. [przypis edytorski]

modniarka — osoba wyrabiająca damskie kapelusze. [przypis edytorski]

modniarka — osoba zajmująca się szyciem i sprzedażą ubrań. [przypis edytorski]

modo geometrico (łac.) — geometrycznie; używa się raczej wyrażenia łac. more geometrico (na wzór geometrii). [przypis edytorski]

modrak (reg.) — chaber, bławatek. [przypis edytorski]

modra — niebieska. [przypis edytorski]

modre — niebieskie. [przypis edytorski]

modrość — błękit. [przypis edytorski]

modrość — ciemny błękit. [przypis edytorski]

modry — ciemnoniebieski. [przypis edytorski]

modry (gw.) — niebieski. [przypis edytorski]

modry — intensywnie niebieski. [przypis edytorski]

modry — niebieski. [przypis edytorski]

modrzeć — błyszczeć niebieską barwą. [przypis edytorski]

Modrzejewska, Helena (1840–1909) — aktorka polka, która zrobiła światową karierę. [przypis edytorski]

Modrzejewska, Helena (1840–1909) — wybitna polska aktorka, specjalizująca się w rolach szekspirowskich i tragicznych. W 1876 roku wyemigrowała do Kalifornii wraz z mężem oraz przyjaciółmi, m.in. z Henrykiem Sienkiewiczem, i osiedliła się z nimi w miejscowości Anaheim w Kalifornii. Z czasem grupa osadników rozstała się, zaś Modrzejewska po kilku latach nauki języka zadebiutowała w 1877 w California Theatre w San Francisco jako Helena Modjeska, zyskując ogromne uznanie i rozgłos. Występowała następnie na scenach Ameryki i Anglii. W 1883 przyjęła obywatelstwo amerykańskie. [przypis edytorski]

Modrzejewska, Helena (1840–1909) — wybitna polska aktorka, specjalizująca się w rolach szekspirowskich i tragicznych; w 1877 zadebiutowała w San Francisco, zyskując ogromne uznanie i rozgłos; występowała następnie na scenach Ameryki i Anglii. [przypis edytorski]

Modrzejów — nieduża dzielnica Sosnowca. [przypis edytorski]

Modrzewski, Andrzej Frycz właśc. Andrzej Piotr Modrzewski (1503–1572) — związany z Wolborzem pisarz polityczny okresu renesansu, humanista, sekretarz królewski; przydomek „Fricz” noszono w jego linii Modrzewskich herbu Jastrzębiec po przodku Andrzeju Fryderyku; studiował w Akademii Krakowskiej oraz na uniwersytecie w Wittenberdze; sprzyjał czynnie ideom reformacji; autor pisanej po łacinie rozprawy De Republica emendanda (O naprawie Rzeczypospolitej, 1551), przełożonej na niem., opublikowanej w Krakowie oraz w Bazylei. [przypis edytorski]

modus amandi (łac.) — sposób [realizowania] miłości; styl miłości. [przypis edytorski]

modus operandi (łac.) — sposób działania. [przypis edytorski]

modus procedenti (łac.) — sposób postępowania. [przypis edytorski]

modus vivendi (łac.) — sposób postępowania (dosł.: życia). [przypis edytorski]

modus vivendi (łac.) — sposób życia. [przypis edytorski]

modus vivendi (łac.) — sposób życia; tu: zasady współżycia. [przypis edytorski]

modus vivendi (łac.) — sposób życia; tu: zasady współżycia. [przypis edytorski]

Modzelewska, Józefa (1865–1939) — aktorka. [przypis edytorski]

Modzelewska, Maria (1903–1997) — aktorka. [przypis edytorski]

Möbius, Paul Julius (1853–1907) — niemiecki lekarz neurolog. [przypis edytorski]

Moeris — antyczna nazwa jeziora w centrum oazy Fajum w Egipcie; ob. jezioro Karun. [przypis edytorski]

moesta et errabunda (łac.) — smutna i błądząca. [przypis edytorski]

mogąli — mogą z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]

mogąż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mogą. [przypis edytorski]

mogęż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

mogęż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że skróconą do -ż; znaczenie: czy mogę, czyż mogę. [przypis edytorski]

mogęż — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy mogę, czyż mogę. [przypis edytorski]

mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy mogę. [przypis edytorski]

mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mogę. [przypis edytorski]

mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mogę. [przypis edytorski]

mogęż — mogę–że; czy mogę. [przypis edytorski]

mogemy (gw.) — możemy. [przypis edytorski]

Mogiła — dawna wieś, obecnie część miasta Krakowa. [przypis edytorski]

mogiła — tu: kopiec, pagórek. [przypis edytorski]

mogiła — tu raczej: kopiec, kurhan, pagórek. [przypis edytorski]

mogilnik (daw.) — cmentarz. [przypis edytorski]

mogła była — dawna forma czasu zaprzeszłego, oznaczającego czynność wcześniejszą od przeszłej; dziś: mogła. [przypis edytorski]

mogłali — czy mogła (daw. forma czasownika z partykułą li). [przypis edytorski]

mogłamże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy mogłam, czyż mogłam. [przypis edytorski]

mogła — osoba wcześniej nazwana Postępowiczem i tytułowana „pan”, tu mówi w rodz. żeńskim jako papuga. [przypis edytorski]

mogłażem — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czy mogłam. [przypis edytorski]

mogłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność, stan itp. uprzedni w stosunku do czynności a. stanu wyrażonego czasem przeszłym prostym; znaczenie: mogłem wcześniej, mogłem uprzednio. [przypis edytorski]

mogłem był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogłem wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

mogłem był (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego; znaczenie: mogłem wcześniej (uprzednio, kiedyś). [przypis edytorski]