Przypisy

niwa (daw.) — pole. [przypis edytorski]

niwa (daw.) — pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]

niwa — pole. [przypis edytorski]

niwa — pole. [przypis edytorski]

niwa — pole uprawne; dziedzina działalności. [przypis edytorski]

niwa — pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]

niwa — pole, ziemia uprawna; tu przen.: dziedzina. [przypis edytorski]

niwa — ziemia uprawna, pole, rola. [przypis edytorski]

niwa — ziemia uprawna. [przypis edytorski]

niwczym (daw.) — w niczym. [przypis edytorski]

niweczyć — niszczyć. [przypis edytorski]

niweczyć — unicestwiać, likwidować. [przypis edytorski]

niwka — niewielka niwa; niwa: pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]

Ni w niej bojaźni jak w uległym ojcu — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „Ni w niej bojaźni winnej przecież ojcu”. [przypis edytorski]

niwy (daw.) — pola. [przypis edytorski]

niwy — pole, ziemia uprawna. [przypis edytorski]

niźli a. niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niźli bogatemu wnijść (daw.) — niż bogatemu wejść. [przypis edytorski]

niźli (daw.) — niż. [przypis edytorski]

niźli (daw.) — niż; tu: zanim. [przypis edytorski]

niźli (daw.) — zanim; jeśli. [przypis edytorski]

niźli — konstrukcja z partykułą „li”, pełniącą funkcję wzmacniającą; znaczenie: niż. [przypis edytorski]

niźlim ja (…) wyszła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: zanim wyszłam. [przypis edytorski]

niźlim przypuszczał — niż przypuszczałem. [przypis edytorski]

niźlim (…) rozpuściła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: niźli rozpuściłam; zanim rozpuściłam. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — niż, niżeli. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — niż. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niźli (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niźli — tu: zanim. [przypis edytorski]

niźli — zamiast tego. [przypis edytorski]

niźni (gw.) — niżej położony. [przypis edytorski]

niżal — dziś popr.: niż. [przypis edytorski]

niż a. niźli — zamiast. [przypis edytorski]

niż (daw.) — tu: nim, zanim. [przypis edytorski]

niż (daw.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżeli ci — autorzy wymienieni wcześniej (Homer, Wergiliusz, Seneka, Plutarch), którzy byli poganami. [przypis edytorski]

niżelim się mógł spodziewać — niżeli mogłem się spodziewać (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

niżeli się naleść mężczyzn może — w wydaniu drugim: niżeli się zamężyć może. [przypis edytorski]

niżeli — zanim. [przypis edytorski]

niżem (…) posiadał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: niż posiadałem. [przypis edytorski]

niżli a. niźli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżli (daw.) — zanim. [przypis edytorski]

niżli — dziś popr.: niż a. niźli. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niżli (starop.) — zanim, zanimże (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

niżnik dzwonkowy (daw.) — przen.: lekceważąco o mężczyźnie; niżnik: najniższa figura w kartach do gry, walet; dzwonkowy (daw., pot.): karowy. [przypis edytorski]

niżnik — najniższa figura w talii kart; walet. [przypis edytorski]

Niżnogród — popr. Niżny Nowogród: miasto w Rosji, nad Wołgą, u ujścia Oki; ok. 450 km na wsch. od Moskwy; w XIX w. stolica guberni. [przypis edytorski]

niż się z morza nad wodę wydźwignie, najpierwej z siebie powódź precz wyrzygnie — tzn. wypuszcza z siebie wodę, by stać się lżejszym i wypłynąć do góry. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: nim, zanim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: zanim, nim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — tu: zanim. [przypis edytorski]

niż (starop.) — zanim. [przypis edytorski]

niższejszy (gw.) — niższy. [przypis edytorski]

niż trzeba, więcej bojaźliwy (starop.) — bardziej bojaźliwy niż trzeba. [przypis edytorski]

niż — tu: nizina. [przypis edytorski]

niż — tu: zanim. [przypis edytorski]

niżyć — dziś tylko forma dokonana: zniżyć. [przypis edytorski]

Niżyński, Diagilew, Lifar — Wacław Niżyński (1889–1950): wybitny rosyjski tancerz baletowy i choreograf polskiego pochodzenia; Siergiej Pawłowicz Diagilew (1872–1929): rosyjski impresario baletowy, założyciel słynnego zespołu Les Ballets Russes (fr.: Balety rosyjskie), do którego należał był m.in. Niżyński; Serge Lifar, właśc. Siergiej Michajłowicz Lifar (1905–1986): francuski tancerz i choreograf pochodzenia rosyjskiego, członek zespołu Diagilewa. [przypis edytorski]

Niż — Zaporoże, kraina historyczna w środkowej Ukrainie nad dolnym Dnieprem, poniżej tzw. porohów (progów skalnych na rzece). [przypis edytorski]

nizać (daw.) — nawlekać. [przypis edytorski]

nizać — nawlekać coś na sznurek, nić a. rzemień. [przypis edytorski]

nizać — nawlekać na nić w pewnej kolejności; tu forma 3 os. lp cz.ter.: niże. [przypis edytorski]

nizacz (daw.) — za nic. [przypis edytorski]

ni za jaką karą — ani za karę. [przypis edytorski]

ni z czegoj (starop.) — z niczego. [przypis edytorski]

nizkąd — dziś: znikąd. [przypis edytorski]

nizki — dziś popr. pisownia: niski. [przypis edytorski]

nizkiej — dziś: niskiej. [przypis edytorski]

nizko (daw.) — dziś: nisko. [przypis edytorski]

nizko — dziś popr. pisownia: nisko. [przypis edytorski]

niznaszki — niesnaski. [przypis edytorski]

nizszy (starop. forma) — niższy. [przypis edytorski]

Nizza (daw.) — Nicea. [przypis edytorski]

Nizza — Nicea. [przypis edytorski]

Nizza (wł.) — Nicea, miasto nad brzegiem M. Śródziemnego (Riwiera francuska). [przypis edytorski]

Nizza (wł.) — Nicea, miasto nad brzegiem M. Śródziemnego (Riwiera francuska); słynny ośrodek turystyczny i uzdrowisko; znana także ze znajdujących się w okolicy plantacji kwiatów, m.in. róż i goździków. [przypis edytorski]

Nizza (wł.) — Nicea, miasto nad Morzem Śródziemnym, na fr. Lazurowym Wybrzeżu; słynny ośrodek turystyczny i uzdrowisko; znana także ze znajdujących się w okolicy plantacji kwiatów, m.in. róż i goździków. [przypis edytorski]

NKWD — skrót ros. od Народный комиссариат внутренних дел (Narodnyj komissariat wnutriennich dieł), Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, centralny organ władz bezpieczeństwa w Rosji radzieckiej i ZSRR, kontrolujący służby policyjne i porządkowe, wywiad polityczny oraz system obozów pracy przymusowej. [przypis edytorski]

NK ZSL — Naczelny Komitet Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. [przypis edytorski]

nócić — dziś popr. pisownia: nucić. [przypis edytorski]

nów — faza księżyca, gdy jest on niewidoczny z Ziemi. [przypis edytorski]

nóż ostrzyła tajemnie — aluzja do Konrada Wallenroda Mickiewicza. [przypis edytorski]

no admittance this way (please) (ang.) — tędy wstęp wzbroniony (uprasza się). [przypis edytorski]

Noaille, Antoine de (1841–1909) — francuski arystokrata, książę Mouchy, polityk. [przypis edytorski]

Noailles, Anna-Élisabeth de (1876–1933) — fr. poetka i pisarka pochodzenia rumuńskiego. [przypis edytorski]

Noakowski, Stanisław (1867–1928) — architekt i rysownik. [przypis edytorski]

Noakowski, Stanisław (1867–1928) — polski architekt, malarz, rysownik i historyk sztuki. [przypis edytorski]

nobile verbum (łac.) — słowo szlachcica. [przypis edytorski]

nobilis Joannes Zagrobski ex pallatinatu płocensi recognovit (łac.) — szlachcic Jan Zagrobski z województwa płockiego zeznał. [przypis edytorski]

nobilis (łac.) — szlachcic. [przypis edytorski]

Nobilis Polonus omnibus par (łac.) — szlachcic polski wszystkim równy. [przypis edytorski]

nobilitacja — nadanie szlachectwa. [przypis edytorski]

nobilitować — nadawać szlachectwo. [przypis edytorski]

Nobil. Joannes Popiel ex districtu praemysliensi recognovit (łac.) — szlachcic Jan Popiel z okręgu przemyskiego zeznał. [przypis edytorski]

noblesa (daw., z fr.) — szlachta. [przypis edytorski]

noblesse oblige (fr.) — szlachectwo zobowiązuje. [przypis edytorski]

noc 15 sierpnia 1831 — gwałtowne, masowe wystąpienia ludu warszawskiego i części wojska, połączone z samosądami, trwające w nocy z 15 na 16 sierpnia i w dzień 16 sierpnia 1831, spowodowane powszechnym niezadowoleniem mieszkańców z niekorzystnej sytuacji militarnej podczas wojny oraz ignorowaniem przez władze żądań szybkiego osądzenia i ukarania osób oskarżanych o szpiegostwo lub zdradę; w wyniku rebelii śmierć poniosły 34 osoby. [przypis edytorski]