Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8026 przypisów.
konwikt — szkoła z internatem, zwykle przyklasztorna; szkoły takie były popularne w Polsce w XVII–XVIII w. [przypis edytorski]
konwikt — szkoła z internatem, zwykle przyklasztorna; też: sam internat. [przypis edytorski]
konwisarz (z niem.) — rzemieślnik wytwarzający przedmioty z cyny i spiżu. [przypis edytorski]
konwisarz (z niem.) — rzemieślnik wytwarzający przedmioty z cyny i spiżu; tu: przekręcone komisarz. [przypis edytorski]
konwój — tu: grupa strażników wyznaczonych do pilnowania więźnia podczas transportu; starszy konwoju: dowódca takiej grupy. [przypis edytorski]
konwokacja — sejm konwokacyjny, zjazd szlachty, na którym ustalano termin i zasady wyboru króla. [przypis edytorski]
konwokować — zwoływać posiedzenie (zwł. sejmu). [przypis edytorski]
konwulsja — mimowolny, gwałtowny ruch. [przypis edytorski]
konwulsja — nagły, mimowolny skurcz mięśni. [przypis edytorski]
konwulsje — drgawki. [przypis edytorski]
konwulsje — gwałtowne ruchy całego ciała. [przypis edytorski]
konwulsji, ekspulsji, czulsi — Słowacki, pochodzący z Kresów, wymawiał głoskę ś półmiękko, jak Ukraińcy i Rosjanie, dlatego te wyrazy w jego ustach się rymowały. [przypis edytorski]
konwulsyjny — od „konwulsje”: drgawki. [przypis edytorski]
konyza — rodzaj roślin z rodziny astrowatych. [przypis edytorski]
konzulatstwo — dziś popr.: konsulat. [przypis edytorski]
koolis, popr.: coolies (ang.) — kulisi. [przypis edytorski]
kooperatywa (daw.) — spółdzielnia. [przypis edytorski]
kooperatywa — spółdzielnia. [przypis edytorski]
kopa — 60. [przypis edytorski]
kopa — 60 sztuk. [przypis edytorski]
kopaczka — prymitywne narzędzie rolnicze do spulchniania gleby, kij z zakrzywionym końcem. [przypis edytorski]
kopa (daw.) — 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
kopa (daw.) — 60 sztuk. [przypis edytorski]
kopa — daw. jednostka obrachunkowa, 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
kopa — daw. jednostka obrachunkowa wynosząca 60 sztuk (5 tuzinów). [przypis edytorski]
kopa — daw. miara: sześćdziesiąt. [przypis edytorski]
kopa (daw.) — sześćdziesiąt. [przypis edytorski]
kopa (daw.) — sześćdziesiąt sztuk; przen.: mnóstwo. [przypis edytorski]
kopa (daw.) — sześćdziesiąt sztuk. [przypis edytorski]
kopa (gw.) — tu: sześćdziesiąt sztuk. [przypis edytorski]
Kopaliny — wieś w Małopolsce, położona pomiędzy Bochnią a Nowym Wiśniczem. Żydowska Samopomoc Społeczna w Wiśniczu Nowym utworzyła tam na początku 1943 r. farmę, na której pracowała młodzież żydowska, uzyskawszy uprzednio przeszkolenie rolnicze w Wiśniczu (na kursach zatwierdzonych przez szefa gestapo i Landskommissarza w Bochni na wniosek Samopomocy przedstawiony jeszcze 12 grudnia 1942 r.); była to przykrywka działalności grupy Żydowskiej Organizacji Bojowej. Wykładowcami „kursów rolniczych” byli: Szymszon Dränger (jeden z młodych liderów „Akiby”), jego żona Gusta Dawidsohn-Dränger, Juliusz Feldhorn (literat) i Józef Wulf. W prezydium Żydowskiej Samopomocy Społecznej zasiadał Adolf (Dolek) Liebeskind, który objął referat przeszkolenia rolniczego, żeby doprowadzić do skutku całe przedsięwzięcie i utrzymać legalny kontakt z grupami młodzieży. W kopertach sygnowanych przez Samopomoc znajdowały się pierwsze odezwy i instrukcje ŻOB w Krakowie. [przypis edytorski]
kopalnie granitu tudzież sjenitu, — w pobliżu dzisiejszego Asuanu znajdowały się kamieniołomy twardej skały głębinowej, którą od greckiej nazwy tej miejscowości, Syene, nazwano sjenitem. [przypis edytorski]
kopalowy — odnoszący się do kopalu, substancji podobnej do bursztynu, choć nie tak dawnej, powstałej z żywicy drzew tropikalnych. [przypis edytorski]
kopalowy pokost — werniks malarski wykonywany z rozpuszczonego kopalu, twardej, żółtawej masy żywicznej zbliżonej do bursztynu. [przypis edytorski]
kopal — twarda, żółtawa masa żywiczna, zbliżona do bursztynu. [przypis edytorski]
kopańka (gw.) — niecka, podłużne drewniane naczynie wydrążone w jednym kawałku drewna, służące do zagniatania ciasta a także do kąpania małych dzieci. [przypis edytorski]
kopanie — wykopki, zbieranie ziemniaków. [przypis edytorski]
kopa — sterta siana, słomy itp. [przypis edytorski]
kopasz (daw.) — dziś popr. forma: kopiesz. [przypis edytorski]
kopa — sześćdziesiąt; pięć tuzinów. [przypis edytorski]
kopa (tu daw.) — 60 sztuk; dwie kopy niedźwiedzi to 120 osobników. [przypis edytorski]
kopce — granice często dawniej oznaczano usypanymi z ziemi kopcami. [przypis edytorski]
kopce graniczne — kopce, jakie usypywano dawniej na granicach dóbr ziemskich w celu ich oznaczenia. [przypis edytorski]
kopce — kopcami często oznaczano granicę posiadłości. [przypis edytorski]
kopcić a. kurzyć komuś pod nos (daw. fraz.) — zachowywać się wobec kogoś lekceważąco, sprawiać przykrość, uchybiać komuś. [przypis edytorski]
Kopciuszek — tu: Kopciuszek albo triumf dobroci (La Cenerentola ossia La bontà in trionfo), opera komiczna Gioacchina Rossiniego do libretta Jacopo Ferrettiego, której premiera odbyła się w 1817 r. [przypis edytorski]
Kopczyński, Onufry (1735–1817) — ur. jako Andrzej Kopczyński; ksiądz pijar, poeta (łaciński), pedagog szkół pijarskich, w tym w Collegium Nobilium; językoznawca, prowadził studia nad polską gramatyką, był autorem pierwszego jej podręcznika: Gramatyka dla szkół narodowych (t. I–III dla kolejnych klas, wyd. 1778–1781, wyd. II pośmiertne 1817) oraz pierwszego elementarza (Nauka czytania i pisania, 1785). [przypis edytorski]
KOPD de KDMQ Master KOPD. Our position about 75 west yours… (ang.) — KOPD, od dowódcy KDMQ do KOPD. Nasza pozycja około 75 na zachód od waszej. Natychmiast przychodzimy z pomocą. Prosimy o informowanie nas o pogodzie. Podpisano: dowódca „SS President Harrison”. (KDMQ to radiotelegraficzny kod statku „President Harrison”). [przypis edytorski]
kopeć — gęsty, ciemny dym; sadza. [przypis edytorski]
Kopeć, Józef (1762–1833) — polski oficer, zesłany na daleką Syberię po klęsce insurekcji kościuszkowskiej, badacz Kamczatki, pamiętnikarz. [przypis edytorski]
kopeć — osad z sadzy. [przypis edytorski]
kopercaki (gw.) a. koperczaki (daw.) — zaloty; „palić koperczaki” oznacza „zalecać się”. [przypis edytorski]
koperczaki (daw.) — zaloty; palić koperczaki: zalecać się. [przypis edytorski]
koperczaki (daw.) — zaloty. [przypis edytorski]
koperczaki (daw.) — zaloty; stroić koperczaki: zalecać się. [przypis edytorski]
koperczaki (daw.) — zaloty; sunąć w koperczaki: zalecać się. [przypis edytorski]
koperczak (starop.) — komplement. [przypis edytorski]
Kopernik był tak nieefektowny, że wydano mu książkę za pozwoleniem Kościoła — mimo iż bardzo techniczna i przeznaczona dla wąskiego kręgu specjalistów, faktycznie książka Kopernika De revolutionibus… została wydana drukiem bez pozwolenia Kościoła katolickiego, w protestanckiej Norymberdze. [przypis edytorski]
Kopernik powiedział… — w roku 1655, gdy rozgrywa się ta scena, książka Kopernika, podobnie jak heliocentryczne dzieła jego kontynuatorów, Galileusza i Keplera, uznana za sprzeczną z doktryną katolicką, czyli heretycką, znajdowała się na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych; w 1664 zakazano wszelkich dzieł nauczających o ruchomości Ziemi. [przypis edytorski]
Koperszady — dwie doliny na granicy pomiędzy Tatrami Wysokimi a Tatrami Bielskimi: Przednie Koperszady i Zadnie Koperszady, odgałęzienia Doliny Kieżmarskiej; nazwa związana z prowadzonym na tym obszarze kopalnictwem rud miedzi, którym trudnili się w tym rejonie niem. górnicy ze Spisza; teren ten nazywano po niem. Kupferschächte, tj. szyby miedzi, stąd utworzono pol. Koperszady i słow. Koperšády (dziś: Meďodoly). [przypis edytorski]
kopersztych (daw., z niem.) — miedzioryt, rycina. [przypis edytorski]
koperta z łańcuszkiem — tu: zegarek kieszonkowy na łańcuszku a. samo blaszane pudełeczko, w którym mieści się taki zegarek. W XIX i na początku XX w. zegarek kieszonkowy uważano za oznakę elegancji i zamożności, dlatego biedni czasami nosili sam łańcuszek, wystający z kieszeni. [przypis edytorski]
kopią (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (na) kopię. [przypis edytorski]
kopią — dziś popr. B. lp: kopię. [przypis edytorski]
kopią — dziś popr. forma B. lp: kopię. [przypis edytorski]
kopia — był to rodzaj potężnej włóczni używanej przez konnych rycerzy. [przypis edytorski]
kopiał — książka lub zeszyt, do którego przez kalkę wpisuje się kopie dokumentów. [przypis edytorski]
kopia — tu: włócznia. [przypis edytorski]
kopia — właśc. włócznia. [przypis edytorski]
kopić — zbierać w kopy. [przypis edytorski]
kopica (daw.) — kopa siana lub zboża. [przypis edytorski]
kopica — kopa siana a. zboża; kopiec. [przypis edytorski]
kopidół (gw.) — grabarz. [przypis edytorski]
kopiejka — drobna moneta ros., 100 kopiejek składa się na rubel; tu: grosz. [przypis edytorski]
kopiejka — drobna moneta rosyjska, 100 kopiejek składa się na rubel. [przypis edytorski]
kopiejka, w skrócie kop. — rosyjska jednostka monetarna, jedna setna rubla. [przypis edytorski]
kopiejki, halerze, fenigi — drobne monety z okresu zaborów: rosyjskie, austro-węgierskie i niemieckie. [przypis edytorski]
kopiej (starop. forma) — kopii. [przypis edytorski]
kopieniak (daw., z węg. köpenyeg) — peleryna, płaszcz bez rękawów. [przypis edytorski]
kopii — dla rytmu czytamy na trzy sylaby. [przypis edytorski]
kopiją (daw. B.lp) — dziś: kopię. [przypis edytorski]
kopiją (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: kopię. [przypis edytorski]
kopiją (starop. forma) — dziś N.lp r.ż: kopią. [przypis edytorski]
kopijnicy — ciężka jazda uzbrojona w kopie i miecze. [przypis edytorski]
kopijniki — ciężka jazda uzbrojona w kopie i miecze. [przypis edytorski]
kopijnik — żołnierz ciężkiej jazdy uzbrojonej w kopie i miecze. [przypis edytorski]
kopij — właśc. włóczni. [przypis edytorski]
kop. — kopiejka, setna część rubla. [przypis edytorski]
KOP — Korpus Ochrony Pogranicza, polska formacja wojskowa utworzona w 1924 do ochrony wschodniej granicy II Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]
kopnąć się (pot.) — szybko pójść, pobiec po coś. [przypis edytorski]
kopnąć się — szybko podążyć. [przypis edytorski]
kopnąć w kalendarz (pot.) — umrzeć. [przypis edytorski]
kopny — grząski lub sypki, trudny do przebycia. [przypis edytorski]
kopny — o drodze, gruncie: pokryty grubą warstwą sypkiego śniegu a. piasku, trudny do przebrnięcia. [przypis edytorski]
kopny — o drodze, śniegu, piasku: trudny do przebrnięcia; sypki. [przypis edytorski]
kopra — wysuszony miąższ orzechów palmy kokosowej. [przypis edytorski]
Kopr. — swoisty skrót od: Komisja propagandy; pamiętnik został wydany w Warszawie przez Wydawnictwo Komisji Propagandy Biura Informacji i Propagandy KG AK. [przypis edytorski]
Koptowie — egipska grupa etniczno-religijna, chrześcijańscy potomkowie starożytnych Egipcjan. [przypis edytorski]
kopuła Inwalidów — widoczna z daleka pozłacana kopuła monumentalnego paryskiego Kościoła Inwalidów, zbudowanego w 1706 na polecenie Ludwika XIV. [przypis edytorski]
Kopuła Zofii — mowa o bazylice Hagia Sophia, zbudowanej w VI w. n.e., a w r. 1453 przekształconej na meczet. [przypis edytorski]
