Przypisy

złotymi ćwieki — dziś popr. N.lm: (…) ćwiekami; ćwiek: gwóźdź. [przypis edytorski]

złotymi iskry — dziś: złotymi iskrami. [przypis edytorski]

złotymi stopy — dziś: złotymi stopami. [przypis edytorski]

złotymi włosy okryta — dziś popr. N.lm: włosami. [przypis edytorski]

Złoty Ołtarzyk — mowa o Ołtarzyku polskim Witwickiego; może to być też nawiązanie do tytułu popularnego w XVIII w. zbioru modlitw Złoty ołtarz wonnego kadzenia…. [przypis edytorski]

Złoty osioł — popularny tytuł fantastycznej, frywolnej powieści przygodowej Metamorfozy, rzymskiego pisarza Apulejusza (ok. 125–ok. 170). [przypis edytorski]

złoty półksiężyc — symbol Diany, dziewiczej bogini łowów. [przypis edytorski]

Złoty Róg — wąska, głęboko wcięta zatoka Bosforu w Turcji, ograniczająca od północy starożytny Konstantynopol i oddzielająca go od położonej na północnym brzegu Galaty, europejskiej dzielnicy obecnego Stambułu. [przypis edytorski]

Złoty Róg — wąska, głęboko wcięta zatoka Bosforu w Turcji. [przypis edytorski]

złoty wiek — mityczna epoka szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowana u początków rodzaju ludzkiego; po złotym wieku ludzkości nastąpił srebrny, trochę gorszy od poprzedniego, po nim brązowy, a następnie żelazny, który trwa do dziś. [przypis edytorski]

złoty wiek — mityczny okres szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowany u początków rodzaju ludzkiego; motyw złotego wieku pojawiał się ironicznie w I pieśni Monachomachii. [przypis edytorski]

złoty wiek — mityczny okres szczęśliwości, w mitologii greckiej sytuowany u początków rodzaju ludzkiego; w kostiumach złotego wieku: nago. [przypis edytorski]

złowieszczymi uroki — dziś popr. N. lm: złowieszczymi urokami. [przypis edytorski]

złowróżby — dziś: złowróżbny. [przypis edytorski]

złowróżebnie — dziś popr.: złowróżbnie. [przypis edytorski]

złowrogi układ gwiazd… powtórzy się za pięćset lub sześćset lat od strony Asyrii i ludu Paras — Asyryjczycy na kilka lat zdobyli Egipt w 671 p.n.e., Persowie podbili go w 525 p.n.e. [przypis edytorski]

złożenie — tu: forma, postać, ułożenie, budowa. [przypis edytorski]

złożonemi — daw. forma dla określeń (przymiotników, zaimków) rzeczowników rodzaju niemęskoosobowego lm; dziś tak samo dla obu rodzajów: złożonymi. [przypis edytorski]

złożyć (daw.) — tu: porzucić. [przypis edytorski]

złożyć ręce w małdrzyk — złożyć dłonie na krzyż, wnętrzem do siebie. [przypis edytorski]

złożyć się — tu: zasłonić się (np. w szermierce). [przypis edytorski]

złożyć z czego (starop.) — tu: zrezygnować, ustąpić; złagodzić. [przypis edytorski]

złożyczyć — dziś raczej: złożeczyć, tj. przeklinać kogoś, krzyczeć na kogoś. [przypis edytorski]

złr — skrót od: złotych reńskich; złoty reński to polska nazwa austriackiego guldena, oficjalnej waluty Austro-Węgier, w 1892 zastąpionej przez koronę austro-węgierską; gulden dzielił się na 60 krajcarów (grajcarów), a od 1857 na 100 krajcarów. [przypis edytorski]

złr. — skrót od: złoty reński (polska nazwa guldena austro-węgierskiego, srebrnej monety i jednostki monetarnej Cesarstwa Austriackiego i Austro-Węgier). [przypis edytorski]

złr. w. a. — dawny skrót: złotych reńskich waluty austriackiej; walutą Austro-Węgier były guldeny, zwane też złotymi reńskimi, które po reformie walutowej w 1892 zastąpiono przez korony; w życiu codziennym wielu mieszkańców Austro-Węgier nadal liczyło w starych pieniądzach. [przypis edytorski]

z łusk (daw. forma) — dziś: łusek. [przypis edytorski]

zły (daw., gw.) — tu: diabeł. [przypis edytorski]

złymi (…) niewiasty — dziś N.lm: złymi niewiastami. [przypis edytorski]

zły — tu: szatan. [przypis edytorski]

z lądu — bo część bydła wypasano w miejscach bardziej sprzyjających niż górzysta Itaka. [przypis edytorski]

zlągł się — wykluł się, powstał. [przypis edytorski]

zląkł się nie żartem — dziś: zląkł się nie na żarty. [przypis edytorski]

zlać łaski na kogoś — dziś raczej: obsypać kogoś łaskami. [przypis edytorski]

Zlał się (…) Czy to słomy brak — dawniej na wsi sypiano na siennikach, czyli materacach ze słomy. [przypis edytorski]

z lasa (daw. forma D. lp.) — dziś popr.: z lasu. [przypis edytorski]

z lasa — dziś popr. forma D.lp.: z lasu. [przypis edytorski]

z lasa — dziś popr. z lasu. [przypis edytorski]

z laską swéj cześci — chodzi o laskę będącą oznaką czci marszałkowskiej. [przypis edytorski]

zlaszały — spolonizowany, spolaczony. [przypis edytorski]

zlatać — spadać. [przypis edytorski]

zlata — dziś popr. forma: zlatuje. [przypis edytorski]

z latem — z wiekiem. [przypis edytorski]

z lat osiemdziesiątych — chodzi o lata 80. XIX w. [przypis edytorski]

z laty — daw. forma N.lm., dziś popr.: z latami, tj. z czasem, kiedyś. [przypis edytorski]

z laty — dziś N. lm: z latami (tu domyślnie: życia). [przypis edytorski]

z laty — z latami, w ciągu lat. [przypis edytorski]

zlazuj (gw.) — złaź. [przypis edytorski]

zlękł się (starop. forma) — dziś 3.os.lp: zląkł się. [przypis edytorski]

zlękł się (starop. forma) — dziś popr.: zląkł się. [przypis edytorski]

zlężenie (daw.) — poród. [przypis edytorski]

zlec (daw.) — odbyć poród, urodzić dziecko. [przypis edytorski]

zlecenia dokonać — dziś raczej: wykonać zlecenie. [przypis edytorski]

zlec (gw.) — urodzić dziecko. [przypis edytorski]

zlec (starop.) — w domyśle: w połogu (rodząc dziecko). [przypis edytorski]

z ledwie ciosanych balas — dziś popr.: (…) balasów. [przypis edytorski]

zlegnąć a. zlec (daw.) — odbyć poród. [przypis edytorski]

zlekka (starop. forma ort.) — dziś popr.: z lekka; trochę. [przypis edytorski]

zlekka (starop. forma ort.) — dziś popr.: z lekka; tu: trochę. [przypis edytorski]

zlekka (starop. forma ort.) — z lekka; tu: nieco, po trochu. [przypis edytorski]

zleli się — dziś popr. forma: zlali się. [przypis edytorski]

zleniałość (daw.) — lenistwo. [przypis edytorski]

zlenić — zrzucić skórę. [przypis edytorski]

z letka (daw.) — dziś popr.: z lekka. [przypis edytorski]

z letka (reg.) — z lekka. [przypis edytorski]

zlewek — dziś: zlepek; zbiór, połączenie. [przypis edytorski]

zlewka miodu przaśnego i mleka — napój z miodu i mleka, stosowany przy ofiarach. [przypis edytorski]

zliberować (z łac. libero) — uwolnić. [przypis edytorski]

Zlichow, Zlíchov — dzielnica Pragi. [przypis edytorski]

z lichwą coś pokryć, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką, ze znaczną korzyścią. [przypis edytorski]

z lichwą (daw.) — z procentem. [przypis edytorski]

z lichwą — tu: z procentem; z nawiązką. [przypis edytorski]

z lichwą — tu: z procentem, z nawiązką. [przypis edytorski]

z lichwą — z nawiązką, z procentem. [przypis edytorski]

z lichwą — z procentem. [przypis edytorski]

z lichwą — z procentem, z naddatkiem. [przypis edytorski]

z lichwą — z procentem, z nawiązką. [przypis edytorski]

z lichwą zwrócić, wynagrodzić itp. (daw.) — z naddatkiem, z nawiązką. [przypis edytorski]

Z liczby znalezionych tu narzędzi przedstawiam cztery (…) — nie uwzględniono rycin z wydania źródłowego. [przypis edytorski]

z licznymi wojowniki — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) wojownikami. [przypis edytorski]

zlinczować — bez sądu zabić człowieka podejrzanego o popełnienie przestępstwa. [przypis edytorski]

z lipowego dziupla — dziś: z lipowej dziupli. [przypis edytorski]

zlisić się (daw.) — zrazić się, zniechęcić. [przypis edytorski]

zlitujta (gw.) — zlitujcie. [przypis edytorski]

zliwa — powódź. [przypis edytorski]

z „ll” wymawianym (…) jak po walijsku — chodzi o bezdźwięczne szczelinowe „l”, wymawiane z rodzajem szumu; por.: https://pl.wikipedia.org/wiki/Spółgłoska_boczna_szczelinowa_dziąsłowa_bezdźwięczna [przypis edytorski]

zlutować się (gw.) — zlitować się. [przypis edytorski]

zluzowanie — tu: zwolnienie z warty. [przypis edytorski]

zmąciła spokój równie szczęśliwej Alzacji — rywalizacja Francji i królestwa Prus o dominację w Europie doprowadziła do wybuchu francusko-pruskiej (1870–1871), która zakończyła się klęską Francji oraz utratą przez nią bogatych, granicznych krain Alzacji i Lotaryngii na rzecz nowo utworzonego państwa: zjednoczonych Niemiec (Rzeszy Niemieckiej). [przypis edytorski]

z mąki marymonckiej (daw., żart.) — elegancik; na warszawskim Marymoncie pracowały dawniej młyny (Zegadłowicz, jak w innych miejscach, spolszcza tu realia tekstu Goethego). [przypis edytorski]

z macierze (starop. forma) — z macierzy; po matce. [przypis edytorski]

z malakitu — z malachitu, półszlachetnego kamienia zielonej barwy. [przypis edytorski]

zmaluchleć (neol.) — zmaleć. [przypis edytorski]

z mańki zażyć (daw.) — oszukać (dosł.: zadać cios bronią białą używając lewej ręki). [przypis edytorski]

z mańki zażyć (daw.) — pokonać podstępem, oszukać. [przypis edytorski]

z mańki zażyć — pokonać podstępem (od ciosu szablą zadanego niespodziewanie lewą ręką). [przypis edytorski]

zmaniać (reg.) — sprowadzać w złą stronę. [przypis edytorski]

zmanić (daw.) — zmamić, zwieść fałszywymi pozorami, oszukać. [przypis edytorski]

zmarkocony — dziś popr.: zmarkotniały, zasmucony. [przypis edytorski]

zmarł na apopleksją — dziś popr.: (…) na apopleksję. [przypis edytorski]