Przypisy

kładnie — dziś: kładzie, podkłada. [przypis edytorski]

kładnie — dziś popr. forma 3.os.lp: kładzie. [przypis edytorski]

kładnie — dziś popr. forma: kładzie. [przypis edytorski]

kładnie — dziś popr.: kładzie. [przypis edytorski]

kładnie — położy. [przypis edytorski]

kładnie się — dziś popr.: kładzie się. [przypis edytorski]

Kłajpeda — miasto portowe na Litwie, zamieszkałe przez liczną ludność niemiecką, zaanektowane przez hitlerowców w roku 1939. [przypis edytorski]

kłaki do piłki — dawniej piłki tenisowe wypychano wełną, sierścią zwierzęcą lub włosami. [przypis edytorski]

kłaki i wapno — zaprawa murarska. [przypis edytorski]

kłaki z działa — armaty ładowano wówczas od lufy, wsypując proch, następnie pakuły, splątane odpady włókna lnu lub konopi, które miały uszczelniać lufę, a na końcu kulę. [przypis edytorski]

kłamać uczucie — udawać uczucie. [przypis edytorski]

kłamam — dziś popr.: kłamię. [przypis edytorski]

kłamany (daw.) — nieprawdziwy, udawany. [przypis edytorski]

Kłamca (fr. Le Menteur) — komedia Pierre'a Corneille'a z 1644; w scenie 5 aktu II jej bohater, Dorante, zdumiewa się szybkimi zmianami w Paryżu. [przypis edytorski]

kłam (daw.) — kłamstwo; fałsz. [przypis edytorski]

kłam — dziś: zakłamanie. [przypis edytorski]

kłamliwszy, najkłamliwszy — dziś: bardziej kłamliwy, najbardziej kłamliwy. [przypis edytorski]

kłamny (daw.) — kłamliwy. [przypis edytorski]

kłamny — kłamliwy. [przypis edytorski]

kłamstwoli — konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy kłamstwo. [przypis edytorski]

kłam zadać komuś — dowieść komuś, że jego twierdzenie jest nieprawdziwe. [przypis edytorski]

kłaniam uniżenie — formuła pożegnania (właśc. kłaniam się uniżenie); tu: żartobliwie, a nawet ironicznie grzeczna. [przypis edytorski]

kłapouch — osioł. [przypis edytorski]

kłaść — tu: przedstawiać. [przypis edytorski]

kłaść — tu: zakładać. [przypis edytorski]

kłęb — dziś popr.: kłąb. [przypis edytorski]

Kłejpeda, właśc. Kłajpeda — miasto portowe w zach. części Litwy, położone na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, nad Zalewem Kurońskim, u ujścia rzeki Dangi. [przypis edytorski]

kłócą się retorykę polityki, o formy przyszłe, o szkielet jakiegoś narodu przyszłego, nie myśląc, czy się to dziecko urodzi — Mickiewicz, List do Stefana Garczyńskiego, Paryż, 5 marca 1833. [przypis edytorski]

kłóccie — dziś popr. pisownia: kłóćcie; kłócić — tu: zakłócać. [przypis edytorski]

kłócić — tu: kłócić się a. mieszać się. [przypis edytorski]

kłócić — tu: niepokoić. [przypis edytorski]

kłócić — tu: zakłócać. [przypis edytorski]

kłócić — zakłócać. [przypis edytorski]

kłódka — tu: mała kłoda. [przypis edytorski]

kłódka — tu raczej: rygiel. [przypis edytorski]

kłół (starop. forma ort.) — 3.os. lp cz. przesz.; dziś popr.: kłuł, od kłuć. [przypis edytorski]

kłóteń — dziś: kłótni. [przypis edytorski]

kłótni bogiń, ani jej rozstrzygnięcia za sprawą Temidy i Zeusa — na wesele Tetydy i Peleusa nie zaproszono bogini niezgody Eris, która urażona, przyszła na nie i rzuciła pomiędzy gości złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”. Wywołało to spór o pierwszeństwo między Herą, Ateną i Afrodytą, rozstrzygnięty z rozkazu Zeusa sądem Parysa. W zamian za przychylny werdykt Parys otrzymał od Afrodyty obiecaną rękę Heleny, żony króla Sparty, Menelaosa, co stało się przyczyną wojny trojańskiej. Mniej jednoznaczne sformułowania oryginału sugerują, że w tym fragmencie chodzi raczej o walkę bogów podczas wojny trojańskiej, zaczętą od kłótni podczas zebrania zwołanego przez Tetydę na rozkaz Zeusa (Iliada XX 1–74). [przypis edytorski]

Kłobuk a. Poroniec (mit. słow.) — psotny demon, znany na terenach Polski płn. u granic z Prusami, na Warmii i Mazurach oraz w krajach Bałtów; zamieszkiwał leśne zagłębienia terenu, jary i wykroty, oraz dziuple w drzewach, przedstawiany najczęściej jako czarny kogut lub czarna zmokła kura; parał się złodziejstwem: również w interesie domu, którego bywał duchem opiekuńczym; aby wyhodować demona trzeba było zakopać pod progiem martwy, poroniony płód: po kilku dniach pojawiał się Poroniec. [przypis edytorski]

kłoć — rodzaj rośliny, tu: chwast. [przypis edytorski]

kłoć — słoma z wymłóconego zboża. [przypis edytorski]

kłomla a. kłomka — sieć rybacka rozpięta na drewnianej trójkątnej ramie. [przypis edytorski]

kłonić — chylić. [przypis edytorski]

kłonica — drąg, przytrzymujący drabiny albo skrzynię wozu konnego. [przypis edytorski]

kłonica — drąg, przytrzymujący drabiny (tj. boki) albo skrzynię wozu konnego. [przypis edytorski]

kłonica — element konstrukcyjny wozu drabiniastego. [przypis edytorski]

kłonica — element wozu, drąg drewniany mocujący drabiny (burty wozu). [przypis edytorski]

kłopić się (daw.) — bić, tłuc się. [przypis edytorski]

kłopotać się (daw.) — martwić się. [przypis edytorski]

kłopotać się — martwić się, niepokoić się czymś. [przypis edytorski]

kłopot, co dni ziemianina zatruwa — ustawiczna troska o pogodę. [przypis edytorski]

kłopotny (starop.) — kłopotliwy, pełen kłopotów, zmartwień; zgodne z kłopotnem mieszkanie żywotem: mieszkanie zgodne z kłopotnym żywotem (szyk przestawny). [przypis edytorski]

kłosu — dziś popr. forma D. lp: kłosa. [przypis edytorski]

„Kłosy” — tygodnik ilustrowany poświęcony sztuce i nauce. Wychodził w Warszawie w latach (1860–1890). [przypis edytorski]

Kłosy — warszawski tygodnik ilustrowany, którego głównymi tematami były literatura, sztuka i nauka. Wydawany w latach 1865–1890. [przypis edytorski]

kłus — bieg czworonożnego zwierzęcia, w trakcie którego jednocześnie podnosi ono nogi znajdujące się na przekątnej. [przypis edytorski]

kłus — chód konia, polegający na tym, że dwie przeciwległe kończyny (prawa przednia i lewa tylna a. odwrotnie) odbijają się od podłoża jednocześnie. [przypis edytorski]

kłus — dwutaktowy bieg konia, w trakcie którego jednocześnie podnosi nogi znajdujące się na przekątnej. [przypis edytorski]

kłus — szybki, dwutaktowy chód konia, podczas którego naraz unosi on lewą tylną i prawą przednią nogę. [przypis edytorski]

kłusze (daw.) — biegnie, kłusuje; od: kłusić: szybko iść, biec. [przypis edytorski]

kłusze (daw.) — biegnie; od: kłusić: szybko iść, biec. [przypis edytorski]

kłusze (daw.) — kłusuje, biegnie. [przypis edytorski]

kłusze (daw.) — kłusuje; kłusić: szybko biec, spieszyć się. [przypis edytorski]

kłusze (daw.) — od: kłusić: biec a. jechać szybko. [przypis edytorski]

kłusz się (daw.) — uciekaj. [przypis edytorski]

kłusz sie (daw.) — biegnij; od: kłusić: szybko iść, biec. [przypis edytorski]

kływy — posiadający kły. [przypis edytorski]

kłyźnić się (gw.) — kłócić się. [przypis edytorski]

kłyźnienia (gw.) — kłótnie, skłócanie. [przypis edytorski]

kłyźnienie (gw.) — kłótnia. [przypis edytorski]

kłyżnić się — kłócić się. [przypis edytorski]

kląć się — zaklinać się. [przypis edytorski]

kląć — tu: zaklinać, przyzywać zaklęciami. [przypis edytorski]

kląć w żywe kamienie — kląć bardzo dosadnie. [przypis edytorski]

kląskać — tu: śpiewać. [przypis edytorski]

klątwa (daw.) — przysięga; por. czas. zaklinać kogoś. [przypis edytorski]

klątwa (tu daw.) — przysięga. [przypis edytorski]

klątwa — tu: przysięga; por. wyrażenie: kląć się na coś. [przypis edytorski]

klątwa — tu: przysięga. [przypis edytorski]

klątwy, którą Barak ugodził Merosa — por. Sdz 5, 23; wg targumu klątwę rzucił Barak (gdyż mieszkańcy miasta Meros nie pomogli mu przeciwko Siserze), nie Anioł Pański. [przypis edytorski]

klabing (z ang. clubbing) — spędzanie wolnego czasu w klubach, przy muzyce i w towarzystwie ludzi o podobnych zainteresowaniach. [przypis edytorski]

klacz — dziś popr. forma D.lm: klaczy. [przypis edytorski]

Klaczko, Julian (1825–1906) — polski krytyk literacki, historyk sztuki i publicysta; ur. w Wilnie jako Jehuda Lejb, pochodził z zamożnej kupieckiej rodziny żydowskiej; uzyskał doktorat z filozofii na uniwersytecie w Królewcu w 1847 r.; brał czynny udział w wydarzeniach Wiosny Ludów na terenie Wielkopolski, a po upadku zrywu udał się do Paryża; w wyniku rozczarowań przemianami sytuacji politycznej w Europie, a także dzięki osobistemu wpływowi Zygmunta Krasińskiego (został nauczycielem synów poety oraz uzyskał jego poparcie przy wejściu w środowisko emigracyjne) stopniowo porzucił dotychczasowe stanowisko ideowe; zmienił również wyznanie na katolickie oraz nazwisko (1856); współpracował z polskim emigracyjnym monarchistycznym środowiskiem konserwatywno-liberalnym, tzw. Hotelem Lambert, został członkiem Komitetu Wydawniczego Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, był współwydawcą „Wiadomości Polskich” w Paryżu, współpracował także z „Revue de Paris”, „Revue Contemporaine” oraz „Revue des Deux Mondes”. W hołdzie swemu protektorowi opublikował po polsku i po francusku monografię na temat twórczości Krasińskiego zatytułowaną Poeta bezimienny (1862; wersja fr. obejmuje również tło literackiej epoki i nosi tytuł La poesie polonaise au dix-nuevieme siecle et le poete anonyme). Podczas powstania styczniowego działał w dyplomacji, a po jego upadku osiadł w Galicji i stał się rzecznikiem współdziałania z rządem austriackim i działaczem krakowskiego środowiska konserwatywnego. W 1870 został austriackim radcą dworu przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych, w latach 1870–1871 był posłem na Sejm Krajowy z obszaru Galicji, następnie został członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie (1872); otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]

Klaczko, Julian (1825–1906) — ur. w Wilnie jako Jehuda Lejb, polski krytyk literacki i historyk sztuki pochodzenia żydowskiego, także publicysta polityczny i eseista związany z krakowskim środowiskiem konserwatywnym; był prywatnym nauczycielem synów Zygmunta Krasińskiego, współpracował z Hotelem Lambert, zyskał sobie tytuł c.k. radcy dworu. [przypis edytorski]

K(laczko) — Julian Klaczko (1825–1906); krytyk literacki, publicysta, eseista. [przypis edytorski]

Klaczko, Julian, pierwotnie Jehuda Lejb (1825–1906) — polski publicysta pochodzenia żydowskiego, historyk sztuki i literatury, uczestnik powstania wielkopolskiego; pisał gł. po francusku, 1849–70 na emigracji w Paryżu, związany z Hotelem Lambert; po wybuchu powstania styczniowego włączył się w działalność dyplomatyczną; zyskał rozgłos europejskiego publicysty artykułami na temat agresywnej polityki Prus i Rosji wobec Danii i Polski; był autorem głośnego studium Dwóch kanclerzy (1875–76), ostro zwalczającego Bismarcka; austriacki radca dworu przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych (od 1870), poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego; członek Akademii Umiejętności w Krakowie (1872), korespondent Akademii Francuskiej (1888). [przypis edytorski]

klacz lorda Mortona stała się wszak głośna… — w roku 1815 lord Morton jako pierwszy uzyskał mieszańca międzygatunkowego ogiera zebry i klaczy konia domowego, co wzbudziło zainteresowanie przyrodników; przypadek ten opisuje Darwin w pracy O pochodzeniu gatunków (1859). [przypis edytorski]

klaff — właśc. klaft, gr. nemes, nie czapka, lecz wykonana z jednego kawałka materiału, wiązana w charakterystyczny sposób chusta osłaniająca czoło i całą głowę, z odsłonięciem uszu, zawiązana z tyłu na wysokości karku, z końcami opadającymi z przodu na ramiona. Klaft w złoto-błękitne pasy, z przymocowanym do wzmacniającego pasa na czole emblematem kobry, stanowił królewskie nakrycie głowy. Jednym z najbardziej znanych przykładów przedstawienia klaftu jest Wielki Sfinks w Gizie. [przypis edytorski]

Klafter — Altes Längenmaß. [przypis edytorski]

Klages, Ludwig (1872–1956) — filozof i psycholog niem., zajmował się grafologią i charakterologią, reprezentant metafizycznego nurtu filozofii życia, autor pracy Der Geist als Wiedersacher der Seele („Duch jako przeciwnik duszy”), w której pojęcie ducha wiązał z intelektem i działaniem prowadzącym do technicyzacji i niszczenia życia, życie zaś definiował jako zawarte między biegunami duszy i ciała. [przypis edytorski]

klaka — grupa ludzi wynajętych w celu oklaskiwania sztuki teatralnej. [przypis edytorski]

klaka (z fr. claque) — pozornie spontaniczne wyrazy zachwytów widowni nad sztuką, zapewniane przez wynajętych „oklaskiwaczy”. [przypis edytorski]

klak (daw. pot.) — składany cylinder, szapoklak. [przypis edytorski]

klak — szapoklak; składany cylinder, nakrycie głowy popularne w XIX w. wśród wyższych sfer. [przypis edytorski]

klamot — porcja chleba więziennego. [przypis edytorski]

klamry w parentezie — nawiasy. [przypis edytorski]

klanas — pelkė, bala. [przypis edytorski]

klangor — donośny, charakterystyczny dźwięk wydawany przez żurawie. [przypis edytorski]

klangor — głos lecących ptaków. [przypis edytorski]

klangor — głos przelatujących ptaków. [przypis edytorski]