Przypisy

Zews (mit. gr.) — dziś popr.: Zeus; najważniejszy z bogów, władca Olimpu. [przypis edytorski]

Zews (mit. gr.) — Zeus, najważniejsze bóstwo mitologii greckiej; daw. zapis, będący próbą oddania poprawnej, jednosylabowej wymowy tego imienia (por. ros. Зевс). [przypis edytorski]

Zewsowy — dziś popr.: Zeusowy. [przypis edytorski]

Zews — własc.: Zeus. [przypis edytorski]

Ze wszech stron (…) — opuszczono wcześniejsze zdanie; w oryginale niem.: Die Burg stand still, denn sie war auf das Gebirge jenseits des Meers gekommen. [przypis edytorski]

Zews — Zeus, władca bogów w mit. gr. (taką pisownię jego imienia stosowano na przeł. XIX i XX w.; np. Wyspiański w Nocy listopadowej). [przypis edytorski]

Ze wszystkich wiar, jakie święty Paweł znalazł we czci w Atenach, ta, którą święcili „Bóstwu ukrytemu i nieznanemu” (…) — Biblia, Dz 17:23n. [przypis edytorski]

ze wszystkiego (gw.) — z całego. [przypis edytorski]

ze wszystkiego serca (daw., gw.) — z całego serca. [przypis edytorski]

ze wszystkiej mocy (gw.) — z całej siły. [przypis edytorski]

ze wszystkim — tu: całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]

Zewulon właśc. Zabulon — szósty i ostatni syn Jakuba i Lei (Rdz 30,20), z którego wywodzi się jedno z pokoleń Izraela; zgodnie z błogosławieństwem Jakuba jego pokolenie dostało ziemię nad morzem (Rdz 39,14). [przypis edytorski]

ze wzgórzów — dziś: ze wzgórz. [przypis edytorski]

ze wzgórzy — dziś popr.: ze wzgórz. [przypis edytorski]

Zeyer, Julius (1841–1901) — czeski poeta modernistyczny, autor m.in. cyklu epickiego Wyszehrad i powieści Jan Maria Pjolkar. [przypis edytorski]

ze zbyt szczerym wylaniem — zbyt wylewnie; sens: zbyt wyraźnie, zbyt demonstracyjnie. [przypis edytorski]

ze Ziemią — dziś: z Ziemią. [przypis edytorski]

ze ziemi — dziś popr.: z ziemi. [przypis edytorski]

ze Ziemi — dziś: z Ziemi. [przypis edytorski]

ze ziemie (daw., gw.) — z ziemi. [przypis edytorski]

ze złem, w którym świat leży — 1 J 5, 19. [przypis edytorski]

zeznał do oczu — zeznał przed czyimiś oczami, tj. w obecności jakiejś osoby. [przypis edytorski]

zeznawszy (starop.) — tu: uznawszy. [przypis edytorski]

zezował — w oryg. zapis: zézował, a więc wym.: „zyzował”. [przypis edytorski]

zezrębić — zacząć stanowić zrąb, fundament. [przypis edytorski]

zezuć a. zzuć — zdjąć (buty). [przypis edytorski]

zezuć a. zzuć — zdjąć, ściągnąć (buty). [przypis edytorski]

zezuć (gw.) — zdjąć buty. [przypis edytorski]

zezuć postoły — zdjąć buty. [przypis edytorski]

ze zwierzęty — daw. forma N.lm; dziś popr.: ze zwierzętami. [przypis edytorski]

ze zwierzęty — dziś popr. forma N.lm: ze zwierzętami. [przypis edytorski]

z Fescenii, z Faliski Ekwowie — miasta w płd. Etrurii niedaleko Tybru. [przypis edytorski]

z fin de sieclu (fr. fin de siècle) — z końca wieku. [przypis edytorski]

z firmą — dziś: firmy (mydło firmy „Tlen”). [przypis edytorski]

z flegmą — flegmatycznie; powoli i z ociąganiem. [przypis edytorski]

z flegmą — tu: flegmatycznie; powoli i spokojnie. [przypis edytorski]

z flegmą — tu: flegmatycznie. [przypis edytorski]

Z Fojbosa proroczego powracam przybytku — mowa o wyroczni Apollina w Delfach. [przypis edytorski]

z franc. soubrette — postać kobieca występująca w operetce lub operze komicznej, najczęściej jest to sprytna pokojówka, inspiratorka intryg. [przypis edytorski]

zfrasowane (starop. forma) — dziś popr.: zafrasowane. [przypis edytorski]

zfrasowany (starop. forma) — dziś: zafrasowany; tj. zmartwiony. [przypis edytorski]

zgadać — zgadywać. [przypis edytorski]

zgadał — zgadywał. [przypis edytorski]

zgadnął — dziś popr.: zgadł a. odgadnął. [przypis edytorski]

zgadni — dziś popr. forma trybu rozkazującego: zgadnij. [przypis edytorski]

zgadywa (daw.) — dziś: zgaduje. [przypis edytorski]

zgadzać się — tu: umawiać się. [przypis edytorski]

zgadzać się — tu: umawiać się, uzgadniać (między stronami sporu). [przypis edytorski]

zgalwanizowany — tu: sztucznie pobudzony przez użycie prądu galwanicznego (prądu elektrycznego pochodzącego z ogniw galwanicznych). [przypis edytorski]

zganaszowany — o koniu: mający silnie pochyloną głowę, ustawioną prostopadle do podłoża, w pozycji wymuszonej przez jeźdźca ściąganiem wodzy. [przypis edytorski]

zgangreniały — toczony gangreną. [przypis edytorski]

zgani im zbyteczną słabość — dziś: zgani ich za (…). [przypis edytorski]

Zgardzał (…) nimfy — gardził nimfami. [przypis edytorski]

z garka — dziś popr.: z garnka. [przypis edytorski]

zgarszać się — dziś popr. forma: gorszyć się; odczuć oburzenie ze względów moralnych. [przypis edytorski]

zgartywać (daw.) — zgarniać. [przypis edytorski]

zgaszenie — znaczenie przysłówkowe: w sposób zgaszony, przygaszony. [przypis edytorski]

zgęsły — dziś: zgęstniały. [przypis edytorski]

zgęstwiało (starop.) — zgęstniało (powietrze). [przypis edytorski]

zgiąn — dziś popr.: zgiął. [przypis edytorski]

zgiełkliwie — gwarnie, głośno. [przypis edytorski]

zgiełk — ruchliwy, hałaśliwy pośpiech. [przypis edytorski]

zgiełk — tu raczej: zamęt. [przypis edytorski]

zginąłże — konstrukcja z partykułą -że w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy zginął. [przypis edytorski]

zginęła — w pierwotnej wersji: „umarła”. [przypis edytorski]

zginęli (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli zginę. [przypis edytorski]

zginiem, będziem itp. (daw.) — skrócona forma czasownika 1 os. lm; dziś: zginiemy, będziemy itp. [przypis edytorski]

Zginie miasto Priama przez podstęp boskiego Laertydy… — przepowiednia dotycząca Konia Trojańskiego — wymyślonego przez Odyseusza sposobu na pokonanie trojańczyków. [przypis edytorski]

zginienie — dziś raczej: zginięcie; zgubę. [przypis edytorski]

zginienie (starop.) — tu: śmierć, zgładzenie. [przypis edytorski]

Z głębokości wołam do Ciebie — początek biblijnego Psalmu 130. [przypis edytorski]

z główną pocztą we Lwowie w roku 1918, z ministerstwem wojny w Warszawie w roku 1926 — podczas bitwy o Lwów, w natarciu 9 listopada 1918 oddziały polskie zajęły budynek Poczty Głównej, jeden ze strategicznych celów; podczas przewrotu majowego, 13 maja 1396 wojska strony rządowej przypuściły zwycięski atak na gmach Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie zajęty przez oddziały Piłsudskiego. [przypis edytorski]

Zgłobice — wieś w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]

zgło (daw.) — koszula; szczególnie: koszula nocna. [przypis edytorski]

zgłodniałymi usty (daw.) — dziś: zgłodniałymi ustami. [przypis edytorski]

zgłosił się był (daw.) — forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: zgłosił się wcześniej, uprzednio (przed wydarzeniami a. czynnościami wyrażonymi formą zwykłego czasu przeszłego). [przypis edytorski]

zgłoskować — sylabizować. [przypis edytorski]

zgłuszyć (daw.) — przyciszyć, zagłuszyć. [przypis edytorski]

zglajchszaltowany (pot., z niem.) — ujednolicony; zrównany na siłę. [przypis edytorski]

Z gleby kujawskiej — tytuł studium autorstwa Stanisława Przybyszewskiego o Janie Kasprowiczu (wyd. Warszawa 1902). [przypis edytorski]

zgliszcza — pogorzelisko; pozostałości czegoś, co zostało zniszczone, szczególnie: spalone; daw. przede wszystkim pozostałości stosu pogrzebowego. [przypis edytorski]

zgliszczów — dziś popr. forma D. lm: zgliszcz a. zgliszczy. [przypis edytorski]

zgliszczów — dziś popr.: zgliszczy. [przypis edytorski]

Z gminowładnego wzleciał ptak cesarski gniazda — nawiązanie do koronacji na cesarza Francuzów Napoleona I Bonaparte, będącego wcześniej rewolucyjnym generałem i pierwszym konsulem Republiki Francuskiej (państwa, którym w założeniu władać miał lud, a więc „gminowładnego”). [przypis edytorski]

zgniewana — dziś popr.: zagniewana. [przypis edytorski]

z gniewu jednej — domyślnie: Junony. [przypis edytorski]

z gniewu się nie czuć (starop.) — nie panować nad sobą z gniewu. [przypis edytorski]

z gniewu spuścić — ochłonąć z gniewu; mniej się gniewać. [przypis edytorski]

zgniły Zachód — pogardliwe określenie Europy zachodniej, używane przez reprezentantów reakcyjnej ideologii szczególnego posłannictwa Rosji jako wybawicielki świata. [przypis edytorski]

z górą — z nadwyżką. [przypis edytorski]

z gór niseńskich jadąc — Nysa, góra w Indiach; wg mitologii wychował się tam Bakchus i z niej wyjechał w świat na rydwanie zaprzężonym w tygrysy. [przypis edytorski]

z góry — tu: z wierzchu. [przypis edytorski]

zgoda między królem a kniaziem Witoldem na Niemcach skrupiła — sens: skutki tej zgody spadły na Niemców. [przypis edytorski]

Zgodnie ze swym nazwiskiem, Cavalier podróżował — fr. cavalier: kawalerzysta, jeździec. [przypis edytorski]

Zgodnie z wczorajszą umową… — dialog Platona Teajtet, w którym Sokrates rozmawia o wiedzy z Teodorem z Cyreny oraz jego uczniem Teajtetem z Aten, kończy się słowami Sokratesa: „Jutro rano, Teodorze, spotkamy się tutaj znowu”. [przypis edytorski]

zgodny — tu: skłonny. [przypis edytorski]

zgodzę się za sklepową (przest.) — przyjmę pracę sklepowej, najmę się do pracy jako sklepowa. [przypis edytorski]

zgodzić (daw., gw.) — przyjąć do pracy. [przypis edytorski]

zgodzić (daw. gw.) — przyjąć do pracy. [przypis edytorski]

zgodzić (daw.) — wynająć coś; zaangażować kogoś. [przypis edytorski]