Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160082 przypisów.
zbrojny taniec — tak zwany u Greków enoplios. Takim „zbrojnym tańcem” jest np. kreteński taniec pyrricha, naśladujący wszelkie ruchy walczących. [przypis tłumacza]
zbronić (daw.) — obronić. [przypis edytorski]
zbronować broną — spulchnić i wyrównać wcześniej zoraną ziemię. [przypis edytorski]
Z broszury hrabiego Jerzego Mycielskiego o malarzu polskim XVIII stulecia Aleksandrze Kucharskim przytaczam taki kwiatuszek: „Tam również w tzw. Appartements de la Reine wisi dotąd inny portret Marii Antoniny z roku 1788 przez panie Lebrun w całej postaci, w sukni z szafirowego aksamitu, o białym przodzie, z królewskim spokojem zamykającej książkę, właśnie co czytaną, tam wreszcie oglądać można owo arcydzieło pędzla artystki — ów tryumf macierzyństwa na płótnie (sic), Marię Antoninę w czerwonej aksamitnej sukni, sobolami obszytej, siedzącą w fotelu i pieszczącą się z trojgiem dzieci: — Madame Royale, pierwszym delfinem i późniejszym Ludwikiem XVIII”. Broszurę p. hr. Mycielskiego poznałem dzięki pewnej interesującej się Polską Angielce; pytała mnie ona, dlaczego, chociaż rozumie po polsku, nie jest w stanie pojąć, o co p. Mycielskiemu chodzi. Musiałem jej tłumaczyć, że nie jest to właściwie polski język, lecz pewien rodzaj c.k. gwary krakowskich profesorów; że wreszcie p. hr. Mycielski był wzruszony, myśląc, jaką śmiercią skończyła córka drogiej jego polskiemu sercu Marii Teresy „qui pleurait toujours et prenait en pleurant, et toute en larmes demandait davantage”. Taż sama pani pytała mnie o dobre polskie wydanie pism Hoene-Wrońskiego: odpowiedziałem jej, że nie mamy nawet złego, że natomiast Hoene-Wrońskim, polskim romantyzmem filozoficznym, zaczynają się interesować rosyjscy mistycy i myśliciele, reprezentujący współczesny rosyjski ruch religijny; — można więc spodziewać się, że po pewnym czasie ukażą się zupełne wydania rosyjskie Wrońskiego, Bukatego, Cieszkowskiego, Królikowskiego, Trentowskiego i za paręset lat, gdy już polskie i francuskie oryginały zaginą — będzie je można na nowo z rosyjskiego przetłumaczyć. [przypis redakcyjny]
Zbrucz — rzeka na zach. Ukrainie, lewy dopływ Dniestru; niegdyś rzeka graniczna. [przypis edytorski]
Zbrucz, Smotrycz, Studzienica, Uszka, Kałusik — rzeki w zach. części Ukrainy, w dorzeczu Dniestru. [przypis redakcyjny]
zbrukany (daw.) — zabrudzony, brudny. [przypis edytorski]
zbrukany — dziś raczej: pobrudzony, zabrudzony. [przypis edytorski]
z bruku twojego chciałbym mieć kamień, na którym krew i łza nie świecą — końcowy fragment wiersza Cypriana Kamila Norwida Dedykacja z 1866 r. (cyt. lekko zniekształcony, w oryginale: „Z bruku twego radbym mieć kamień (…)” itd.) [przypis edytorski]
Z brulionu satyry przytaczamy porzucony później przez autora fragment o złocie i bogactwie: „Bogactwo, mówią mędrcy, że to jest rzecz podła. / Nie wierzcie — z tego teraz wszystko płynie źródła — / Rzecz znikoma, a przecie świat jej cały szuka, / Przydatek wielkie dzieła, przydatek nauka, / Złoto grunt, złoto cecha przymiotów i cnoty, / Dobra sława i talent, lepszy kruszec złoty.” (I. Krasicki, Satyry i listy). [przypis redakcyjny]
z brzega — dziś popr.: z brzegu. [przypis edytorski]
zbudować (daw.) — wyciągnąć z czegoś pocieszenie a. naukę moralną. [przypis edytorski]
zbudować się czym a. być zbudowanym czym — zyskać otuchę, nadzieję lub wyrobić sobie dobre zdanie z powodu czegoś (czyjegoś postępku, obserwowanych zjawisk itp.). [przypis edytorski]
zbudowałem był — forma daw. czasu zaprzeszłego; dziś: zbudowałem (dawniej, przedtem). [przypis edytorski]
zbudował […] kościół poświęcony św. Tomaszowi; […] pobudką tego pięknego czynu była osobliwa chęć, aby mieć pod okiem groby wszystkich swoich dzieci — w Rzymie grzebią zmarłych pod kościołami. [przypis autorski]
zbudował nowy ołtarz i przywrócił składanie ofiar — Por. 1 Mch 4, 49–53. Działo się to 25 dnia miesiąca Kislew (grudnia) 165 r. p.n.e. [przypis tłumacza]
zbudowanie — tu: budujące, ulepszające moralnie nauczanie. [przypis edytorski]
Zbudujemy z nich pierwszy argument, że istnieje coś nadnaturalnego — To ma być pierwszy argument; po czym udowodni się im, że to coś to Jezus Chrystus i jego religia. [przypis tłumacza]
zbudź twego męża — w oryginale niem. wecke den Bräutigam auf: obudź narzeczonego (pana młodego). [przypis edytorski]
zbudząż — czy zbudzą; przecież zbudzą. [przypis edytorski]
zbudziła — tu: wzbudziła. [przypis edytorski]
zbudził się był (daw.) — konstrukcja czasu zaprzeszłego stosowana dla wyrażenia czynności wcześniejszej, poprzedzającej inną, o której mowa dalej; znaczenie: „zbudził się uprzednio”. [przypis edytorski]
zburzenie Teb (335 p.n.e.) — kiedy niedługo po objęciu władzy Aleksander III Macedoński prowadził kampanię na północy, na wieść o rzekomej jego śmierci w bitwie miasto Teby zbuntowało się przeciwko panowaniu macedońskiemu. Łagodne warunki postawione przez władcę, który szybko przybył ze swoim wojskiem, nie zostały zaakceptowane. Teby zostały zdobyte przez Aleksandra, ok. 6000 mieszkańców wymordowano, 30 tys. pozostałych sprzedano w niewolę, a miasto zrównano z ziemią. [przypis edytorski]
zburzenie Troi — wg różnych autorów starożytnych nastąpiło pomiędzy ok. 1250 a 1150 p.n.e. [przypis edytorski]
z burzliwymi żywioły — dziś popr. forma N.lm: z burzliwymi żywiołami. [przypis edytorski]
Zburzono religijne centrum Rusi Moskiewskiej Troicko-Siergiejewską Ławrę pod Moskwą — por. W. N. Kokovtzoff, op. cit., s. 89. [przypis autorski]
zburzyć długie mury (…) z jednej i drugiej strony — z trzech ramion należy uczynić wyłom w obu zewnętrznych; albo też mają na myśli mur północny i środkowy, a faleroński już jest podupadły. [przypis tłumacza]
zbutwiały — uległy rozpadowi pod wpływem grzybów i bakterii. [przypis edytorski]
zbyć (daw.) — pozbyć się. [przypis edytorski]
zbyć (daw.) — stracić coś, pozbyć się czegoś. [przypis edytorski]
zbyć (daw.) — stracić. [przypis edytorski]
zbyć konia (starop.) — stracić konia. [przypis edytorski]
zbyć mozołów — pozbyć się trudów. [przypis edytorski]
zbyć — pozbyć się, tu: pogubić, zapomnieć. [przypis edytorski]
zbyć — pozbyć się, zgubić. [przypis edytorski]
zbyć się (daw., gw.) — pozbyć się. [przypis edytorski]
zbyć się (daw.) — pozbyć się. [przypis redakcyjny]
zbyć się — pozbyć się. [przypis edytorski]
zbyć skąd lub komuś (starop.) — odejść, ujść (por. przybyć: przyjść). [przypis redakcyjny]
zbyć skąd (starop.) — odejść, ujść (por. przybyć). [przypis redakcyjny]
zbyć (starop.) — stracić. [przypis redakcyjny]
zbyć (starop.) — tu: stracić. [przypis edytorski]
zbyć (tu: 3 os. lp: zbędzie) — stracić. [przypis redakcyjny]
zbyć — tu: pozbyć się, zrezygnować. [przypis edytorski]
zbyć — tu: sprzedać. [przypis edytorski]
zbycie — pozbycie się. [przypis edytorski]
z bydlęty — dziś popr. forma N. lm: z bydlętami. [przypis edytorski]
zbyłem — tu: pozbyłem się, zgubiłem a. zapomniałem. [przypis edytorski]
zbyrczeć (gw.) — brzęczeć (z gwary góralskiej, za pomocą której Sienkiewicz naśladował staropolszczyznę). [przypis edytorski]
zbyrkać (gw.) — dzwonić, hałasować. [przypis edytorski]
Zbyszków (daw.) — Zbyszkowy, należący do Zbyszka. [przypis edytorski]
Zbyszkom z Bogdańca (…) — mowa o rycerzach polskich, bohaterach Krzyżaków Sienkiewicza (wyd. 1900). [przypis edytorski]
Zbyszyce — dawniej miasto, obecnie wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. [przypis edytorski]
zbyt bardzo dobrze — błąd stylistyczny; popr.: zbyt dobrze a. bardzo dobrze. [przypis edytorski]
zbyt dawny (starop.) — bardzo dawny; bardzo stary. [przypis edytorski]
zbyteczna — daw. forma; dziś znaczenie: zbyteczne jest, aby. [przypis edytorski]
zbyteczna — dziś: zbyteczne (jest). [przypis edytorski]
zbytecznych — zbyt obfitych. [przypis redakcyjny]
zbyteczny* (starop.) — nadmierny. [przypis redakcyjny]
zbytek (daw.) — nadmiar. [przypis edytorski]
zbytek — luksus. [przypis edytorski]
zbytek — nadmiar, przesada. [przypis edytorski]
zbytek — nadmiar. [przypis edytorski]
zbytek — tu: nadmiar. [przypis edytorski]
zbytek — tu: zabawa. [przypis edytorski]
zbytki (daw.) — figle, żarty. [przypis edytorski]
zbytkowny — bogato wyposażony, luksusowy. [przypis edytorski]
Zbyt lekki tytuł mojej książki — tytuł wydanej w 1801 książki Lemonteya, którą ma on na myśli, brzmiał istotnie niezbyt poważnie: Raison, folie, chacun son mot; petit cours de morale mis à la portée des vieux enfants (Rozsądek, szaleństwo, każdemu, co mu się należy; mały kurs moralności dla starych dzieci). [przypis edytorski]
zbytne — dziś popr.: zbytnie. [przypis edytorski]
zbytnica (daw.) — kobieta przesadnie oddana wartościom materialnym. [przypis edytorski]
zbytni — dziś popr.: zbyteczny. [przypis edytorski]
zbytnie (daw. forma przysł.) — zbytnio. [przypis edytorski]
zbytnie — dziś: zbytnio, zanadto. [przypis edytorski]
Zbytnie poufałości z monarchami nie wychodzą na zdrowie republikom — takie zdania ogólne, zwane enthymematami, są charakterystyką stylu Demostenesa. [przypis tłumacza]
zbytnie (starop. forma) — zbytnio; tu: bardzo, wielce. [przypis edytorski]
zbytnie (starop.) — zbytnio; bardzo. [przypis redakcyjny]
zbytnie (starop.) — zbytnio; nadmiernie. [przypis edytorski]
Zbyt (…) nie stoją. — Widzimy, iż Filint, niezrażony szorstkim obejściem Alcesta w poprzednim akcie, zawsze staje przy nim w najcięższych przejściach życia. [przypis tłumacza]
zbytni legat (starop.) — brzuch leniwy. [przypis redakcyjny]
zbytni — niepotrzebny. [przypis edytorski]
zbyt niska jakość umysłu żeby powiedzieć prawdę — w wersji drukowanej pierwszy wers jest wytłuszczony i stanowi jednocześnie tytuł. [przypis edytorski]
zbytni — tu: zbyteczny. [przypis edytorski]
zbytny (daw.) — skłonny do żartów. [przypis edytorski]
Zbyt poznani — przejrzani. [przypis redakcyjny]
zbyt siła — zbyt wiele; tu: zbyt długo. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — bardzo, niezwykle, ogromnie. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — bardzo, niezwykle. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — bardzo, ogromnie. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — ogromnie, bardzo. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — tu: niezwykle, bardzo. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — tu: ogromnie, bardzo. [przypis edytorski]
zbyt (starop.) — zbytnio, bardzo, ogromnie. [przypis edytorski]
Zbyt wiele przypisuję (…) żywię. — Ostatnie wiersze są dosłownym ironicznym powtórzeniem ostatnich słów Arseny. [przypis tłumacza]
zbyt wolnie — w sposób dający zbyt wiele swobody. [przypis edytorski]
zbyty (daw.) — pozbawiony. [przypis edytorski]
zbywać — brakować. [przypis edytorski]
zbywać czego (starop.) — tracić co; pozbywać się czego. [przypis edytorski]
zbywać (daw.) — brakować. [przypis edytorski]
zbywać (daw.) — tu: zostawać; por. o nadwyżce czegoś: zbytek luksusu, zbytek jedzenia. [przypis edytorski]
zbywać na czymś — brakować czegoś. [przypis edytorski]
