Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159243 przypisów.
Szkoła Przygotowawcza — kurs wstępny do Szkoły Głównej, otwarty w 1861 r. [przypis redakcyjny]
szkoła psychologistów — nurt w filozofii XX w. reprezentowany przez Ernsta Macha, Richarda Avenariusa i Hansa Corneliusa. Z częścią poglądów głoszonych przez wspomnianych filozofów Witkacy się zgadzał, z innymi polemizował (np. w artykule Krytyka psychologizmu w czasopiśmie „Zet”). [przypis edytorski]
szkoła realna — typ szkół w krajach niemieckojęzycznych, kładący nacisk na zdobywanie praktycznych umiejętności przez szerokie grono ludności; podstawowymi przedmiotami nauczania w szkołach realnych wprowadzonych w XIX w. w Galicji były nauki matematyczno-przyrodnicze, języki nowożytne i rysunek, bez języka łacińskiego i greckiego, których nauczano w gimnazjach typu klasycznego. [przypis edytorski]
Szkoła Sztuk Pięknych — pałac z połowy XIX w. (obok Instytutu Francuskiego), zawiera cenne zbiory sztuki. [przypis redakcyjny]
Szkoła Sztuk Pięknych — średnia uczelnia artystyczna w Warszawie, istniała w latach 1844–1866. [przypis redakcyjny]
Szkoła wojskowa nie jest obsadzona — wakujące stanowisko, o które ubiegał się ojciec pana de Guibert. [przypis tłumacza]
Szkoła Wojskowa — pałac z połowy XVIII w., obok Pola Marsowego, pierwotnie szkoła wojskowa dla szlachty, później koszary. [przypis redakcyjny]
szkoła wydziałowa — w dawnych krajach Cesarstwa Austrii: trzyletnia szkoła przygotowująca uczniów do zawodu niewymagającego ukończenia szkoły średniej. [przypis edytorski]
Szkoła żon — komedia Moliera z 1662 roku. [przypis edytorski]
szkoły P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]
szkoły powiatowej P-kiej — Wiktor Gomulicki spędził dzieciństwo w Pułtusku i tam chodził do szkoły. Zapewne jednak chciał, aby jego opowiadania o szkole miały charakter bardziej uniwersalny, a nie tylko osobisty, i dlatego zaszyfrował w tekście Pułtuskiej jako P-kiej. [przypis edytorski]
szkoły wittenberskie — Uniwersytet w Wittenberdze w Saksonii, zał. w 1502 r., słynny w renesansie. [przypis edytorski]
szkoły wojewódzkie — tak przed r. 1864 nazywano w Królestwie Polskim szkoły średnie z polskim językiem nauczania. [przypis edytorski]
szkolarska metoda — metoda opierająca się na uproszczonych szkolnych formułkach. [przypis edytorski]
szkolarski (lekcew.) — opierający się na uproszczonych, szkolnych formułkach. [przypis edytorski]
szkolarski (lekcew.) — tu: scholastyczny, taki jak w scholastyce, rozumianej jako skomplikowany, sformalizowany sposób myślenia, które jest bezwartościowe naukowo, ponieważ wszelkie wnioski wyprowadza z nieweryfikowanych autorytetów i twierdzeń. [przypis edytorski]
szkopek a. skopek — naczynie, kubełek. [przypis edytorski]
szkopek (gw.) — drewniane wiadro, używane podczas dojenia krów. [przypis edytorski]
szkopek lub: skopek — naczynie, kubek, kubełek. [przypis edytorski]
szkop (pogard.) — Niemiec. [przypis edytorski]
szkopuł (z wł.) — przeszkoda w działaniu. [przypis edytorski]
szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów i ogólnym osłabieniem, niegdyś często dotykająca marynarzy wskutek złej diety. [przypis edytorski]
szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem. [przypis edytorski]
szkorbut — choroba spowodowana długotrwałym niedoborem witaminy C w pożywieniu, objawiająca się m.in. samoczynnymi krwawieniami, zapaleniem dziąseł, wypadaniem zębów, powstawaniem niegojących się ran, ogólnym osłabieniem; inne nazwy choroby to: gnilec, cynga. [przypis edytorski]
szkorbutyczna — od rzecz. szkorbut: choroba wywołana awitaminozą, objawiająca się krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów, łamliwością kości i in., niegdyś często dotykająca marynarzy wskutek złej diety. [przypis edytorski]
Szkot — chodzi tu o Dunsa Szkota (1266–1308) sławnego filozofa średniowiecznego, który przyczynił się m.in. do uzasadnienia dogmatu kościoła katolickiego o niepokalanym poczęciu oraz sformułował jedno z podstawowych twierdzeń logiki dotyczących zdań, mianowicie że ze zdania fałszywego wynika każde zdanie. [przypis edytorski]
szkotowy — wełniany, podobny do kamlotowego. [przypis redakcyjny]
szkowrozić — dokazywać. [przypis autorski]
szkrupuł właśc. skrupuł — wątpliwość natury moralnej. [przypis edytorski]
szkuner — żaglowiec mający co najmniej dwa maszty z ożaglowaniem skośnym. [przypis edytorski]
szkuner — żaglowiec mający dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. [przypis edytorski]
szkuner — żaglowiec mający dwa lub więcej masztów o ożaglowaniu skośnym. Typowy szkuner posiada dwa maszty, przy czym tylny jest wyższy od przedniego. [przypis edytorski]
szkuta (daw.) — niewielki jednomasztowy statek. [przypis edytorski]
szkuta — krypa, duży płaskodenny statek żaglowy lub wiosłowy, służący do przewożenia dużych ładunków rzeką. [przypis edytorski]
szkuta — niewielki statek rzeczny do przewozu ładunków. [przypis edytorski]
szkuta — płaskodenny statek rzeczny do przewozu ładunków. [przypis edytorski]
szkuta — płaskodenny statek rzeczny. [przypis edytorski]
szkuta — płaskodenny statek rzeczny, używany w XVI–XVIII w.; tu ogólnie: statek. [przypis edytorski]
szkuta — statek, barka. [przypis edytorski]
szkuta (z niem.) — płaskodenny statek rzeczny do przewozu ładunków używany w XVI–XVIII w. [przypis edytorski]
szkut — (gw.) chłopak, urwis; szkuta to duża łódź. [przypis tłumacza]
szkuty — łodzie. [przypis redakcyjny]
szkwał — gwałtowny wiatr. [przypis autorski]
szłapią — truchtem. [przypis redakcyjny]
szłapia — kłus. [przypis redakcyjny]
szła przezeń wzgórę — tu: była przez niego wznoszona (budowana). [przypis edytorski]
szła — tu: pracowała, funkcjonowała. [przypis edytorski]
szławe diewus (litewskie) — cześć bogom. [przypis autorski]
szłom (daw.) — hełm. [przypis edytorski]
szłom — hełm bojowy. [przypis edytorski]
szło o rzecz — szło o wielką, ważną sprawę. [przypis redakcyjny]
szło za tym — wynikało z tego; w następstwie tego. [przypis edytorski]
Szły drugie, pierwsze wymijając, cienie — Cienie biegły w przeciwnym kierunku, podług przedmiotu swoich występnych pociągów, jakim był albo człowiek płci tejże samej albo zwierzę. Że cienie szły wielką gromadą, jest dowodem, że i za czasów Dantego, w tych rycerskich i bogobojnych wiekach średnich, ludzie od głębokiego zepsucia obyczajów nie wszyscy byli wolni. [przypis redakcyjny]
szłyk — czapka. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — czapka z futra. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — futrzana czapka. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
szłyk (daw.) — rodzaj wysokiej czapki. [przypis redakcyjny]
szłyk (daw.) — rodzaj wysokiej skórzanej czapki. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — wysoka czapka. [przypis edytorski]
szłyk (daw.) — wysoka czapka. [przypis redakcyjny]
szłyk — futrzana czapka. [przypis edytorski]
szłyk (też: baszłyk) — czapka a. kaptur futrzany. [przypis edytorski]
szłyk — wysoka czapka futrzana. [przypis edytorski]
szłyk — wysoka czapka, najczęściej futrzana. [przypis edytorski]
szłyk — wysoka futrzana czapka, szpiczasto zakończona; znaczenie wersu: kto powinien się pierwszy kłaniać (aluzja do niezdecydowania w rokowaniach pokojowych). [przypis redakcyjny]
szły w kolano (gw.) — sięgały kolan. [przypis edytorski]
szły w liczbie na kopy — dawny zwyczaj liczenia groszy na kopy datował się od czasów Wacława, króla polskiego i czeskiego (pocz. XIV w.), kiedy to z grzywny srebra (103 g.) bito 60 sztuk groszy. [przypis redakcyjny]
szląc (daw.) — śląc. [przypis edytorski]
szlą — ślą. [przypis edytorski]
Szląsk — dziś popr.: Śląsk. [przypis edytorski]
Szląsk — dziś: Śląsk. [przypis edytorski]
szląskiego — dziś popr.: śląskiego. [przypis edytorski]
Szląskiem — dziś popr.: Śląskiem. [przypis edytorski]
Szlązak — dziś popr.: Ślązak. [przypis edytorski]
Szlązk — dziś popr.: Śląsk. [przypis edytorski]
szla a. szleja — prosta uprząż z rzemiennych lub parcianych pasów. [przypis edytorski]
szlabanek — rozkładany, prosty mebel służący w dzień za ławę do siedzenia, a w nocy za łóżko. [przypis edytorski]
szlachcica, z żydem, z psem, na drogoskazie wiszących — buntownicy ukraińscy (hajdamacy) wieszali szlachcia, Żyda i psa w jednym miejscu, co miało symbolizować ich pogardę. [przypis edytorski]
szlachcic chodaczkowy — ubogi, prosty szlachcic. [przypis edytorski]
szlachcic chodaczkowy — ubogi szlachcic. [przypis edytorski]
szlachcic to herbowy — docinek pod adresem dość rozpowszechnionej wówczas samozwańczej szlachty, rekrutującej się ze zbogaconych mieszczan, uzurpujących sobie ten tytuł. [przypis tłumacza]
szlachcic, zajmując stanowisko handlowe, poświęcał swoje przesądy szlacheckie — w daw. Polsce szlachcicowi nie wypadało zajmować się handlem. [przypis edytorski]
Szlachci dumny urzędnik — wzorem dworu królewskiego marszałek na dworze pańskim był mistrzem ceremonii biesiad i przyjęć. „Marszałek dworu musiał być koniecznie posesjonatem i jakim urzędnikiem powiatowym lub wojewódzkim; on zastępował gospodarza domu, pod jego dependencją byli dworzanie, w ścisłym bardzo dozorze pokojówce, paziowie, cała barwa (tak wówczas zwano liberią) i kuchnie”. (J. D. Ochocki, Pamiętniki, s. 94); szlachcic — upiększać, wywyższać. [przypis redakcyjny]
Szlacheccy synowie zlękli się historii — nawiązanie, podobnie jak tytuł rozdziału A tyś zląkł się, syn szlachecki! do wiersza Juliusza Słowackiego Odpowiedź na Psalmy przyszłości, będącego polemiką z postawą ideową Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]
szlachetczyzna (…) wojowała Moskwę, Niemce, Ordę i Sułtany — Rzeczpospolita szlachecka prowadziła wojny z Rosją, Niemcami, tatarską Ordą i sułtanami tureckimi. [przypis edytorski]
Szlachetna nędza, oto co mi pozostało — fragment z Zairy Woltera (akt I, sc. 4). [przypis edytorski]
szlachetna — wszyscy krewni Mahdiego nosili tytuł szlachetnych. [przypis autorski]
szlachetni — bracia i krewni Mahdiego. [przypis autorski]
szlachetniéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]
szlachetniej jak — dziś popr.: szlachetniej niż. [przypis edytorski]
szlachetniejszą dawałam ci duszę — sens: zdawało mi się, że masz szlachetniejszą duszę. [przypis edytorski]
Szlachetnie urodzony wcześnie zaczął (…) spoczywającego w tej chwili Jima — Fragment ten stanowi streszczenie sporządzone własnymi słowami przez tłumaczkę, p. Emilię Więcławską wydarzeń zapisanych w rozdziałach: 37–44 i na początku 45; streszczenie zawiera kilka nieścisłości (m.in. na statku Brown pozostawił dwóch swoich ludzi: Chińczyka i kuternogę), a interpretacja niektórych wydarzeń i motywów kierujących bohaterami pozostaje dyskusyjna. [przypis redakcyjny]
szlachetność [generositas], wytrwałość [animositas] — Zob. Przyp. do Tw. 59. [przypis redakcyjny]
szlachetność — tutaj: urodzenie szlacheckie. [przypis redakcyjny]
szlachetny (lenk.) — doras, garbingas. [przypis edytorski]
szlachta i duchowieństwo, żałując gorzko cnotliwych epok pani de Montespan lub pani Du Barry, musiałyby się zgodzić na rozwód — Pani de Sévigné pisała do córki 23 grudnia 1671: „Nie wiem, czy ci wiadomo, że Villarceaux, napomykając królowi o jakimś urzędzie dworskim dla swego syna, skorzystał zręcznie ze sposobności, aby wspomnieć, iż są ludzie, którzy nachodzą jego siostrzenicę (pannę de Rouxel), mówiąc, że Jego Królewska Mość ma na nią zamiary; jeśli tak jest, błaga, aby użył za pośrednika jego; właściwiej będzie, jeżeli sprawa będzie w jego, a nie w innych rękach; on doprowadzi ją pomyślnie do skutku. Król zaczął się śmiać i rzekł: «Villarceaux, jesteśmy za starzy obaj, aby się porywać na piętnastolatki». I jako człowiek wielkich manier wyśmiał się zeń i opowiedział jego propozycję damom”. (T. II, s. 340). Pamiętniki Lauzuna, Bezenvala, pani d'Épinay etc., etc. Błagam, niech mnie nikt z kretesem nie potępia, póki nie przeczyta tych pamiętników. [przypis autorski]
Szlachta odbiega od pługa, i razem sto konfederacji. (…) Podpalali, mordowali, cerkwi nie szczędzili… A tymczasem Hajdamacy noże poświęcili — cały ten ustęp dowodzi nieobeznania się z historią ojczystą. Wiadomo, że w pamiętnym okresie konfederacji barskiej ukazywały się gdzieniegdzie bandy rabusiów, które w razie potrzeby pożyczały nazwiska u konfederatów celem ubarwienia grabieży zbójeckiej szlachetniejszym pozorem. Tradycja ludu mogła pomieszać istotę rzeczy z najkłamliwszym złudzeniem; poecie piszącemu omyłka podobna darowaną już być nie może. [Historycy wskazują na następujące przyczyny powstania kozackiego zwanego koliszczyzną: intrygi rosyjskie, mające na celu osłabienie konfederatów barskich; inspiracje duchownych prawosławnych, zaniepokojonych nietolerancją religijną konfederacji (forsowana przez króla Poniatowskiego tolerancja religijna miała wzmocnić pozycję prawosławia i Rosji w Polsce); niechęć chłopów na Ukrainie do szlachty. Red. WL]. [przypis tłumacza]
szlachta okoliczna — drobna, uboga szlachta, zamieszkująca wsie szlacheckie, zwane okolicami, i utrzymująca się z własnej pracy na roli. [przypis edytorski]
szlachta polska jest nikczemna, podła, niewarta wolności, bo nie ma czułości nad tym ludem, który w niewoli trzyma. To są słowa wielkiego mocarza — tj. Fryderyka II. [przypis redakcyjny]
szlachta są — dziś popr.: szlachta jest; szlachcice są. [przypis edytorski]
