Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18306 przypisów.
Psalm 97 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 98. [przypis edytorski]
Psalm: Deus laudem… — Psalm 108: Deus laudem meam, etc. Siódmy werset, który służy Villonowi jako modlitwa za biskupa Orleańskiego, opiewa: „Niechaj dni jego będą skrócone do najmniejszej liczby, a biskupstwo jego niech przejdzie w inne ręce” [przytoczony przez Boya werset jest dokładnym cytatem z Wulgaty, to jest łacińskiej wersji Biblii; „biskupstwo” trzeba tam jednak rozumieć jako „władzę (kapłańską)”; Red.WL]. [przypis tłumacza]
psalmodia a. psalmodiowanie — śpiewanie i intonowanie psalmów. [przypis edytorski]
psalmodia — śpiewanie i intonowanie psalmów. [przypis edytorski]
psalmodia — śpiewanie i intonowanie psalmów. [przypis edytorski]
psalmodia — tu: śpiewany psalm. [przypis edytorski]
psalm św. króla Dawida, zaczynający się: „Kiedy Izrael rzucił Egipt srogi” — Psalm 114. [przypis tłumacza]
Psalmy Kochanowskiego — mowa tu o Psałterzu Dawidów, wydanym po raz pierwszy w r. 1579 i odtąd wielokrotnie przedrukowywanym. [przypis redakcyjny]
Psalmy przyszłości — utwory poetyckie napisane przez Zygmunta Krasińskiego; pierwsze trzy zostały wydane w 1845 i skrytykowane przez Juliusza Słowackiego w poemacie Odpowiedź na „Psalmy przyszłości”, opublikowanym w 1848; w pierwszym psalmie z kolejnej grupy Krasiński odpowiedział na krytykę Słowackiego. [przypis edytorski]
psalterion a. psalterium — dawny instrument muzyczny strunowy szarpany lub uderzany; także: chordofon. [przypis edytorski]
psalterion (z gr.) — dawny strunowy instrument muzyczny. [przypis edytorski]
Psametyk a. Psametych — imię trzech władców z XXVI dynastii starożytnego Egiptu, panujących pomiędzy 664 a 525 p.n.e. [przypis edytorski]
Psar — jedno z letnisk, gdzie Towarzystwo Kolonii Letnich organizowało wypoczynek dla dzieci. [przypis edytorski]
pseudo-definicja — pseudo-definicją nazywam poprawne określenie danego pojęcia, jednak niewyczerpujące całkowicie całej jego treści, której część pozostaje niesprowadzalna. [przypis autorski]
Pseudo-Dionysius Areopagita — pierwsza wzmianka o pismach rzekomego Dionizjusza znajduje się w liście biskupa Innocentego, opisującym dysputę, która się odbyła z polecenia cesarza Justyniana około r. 532 między duchownymi katolickimi a pewnym odłamem sekty monofizytów. Według tego listu przedstawiciele monofizytów powoływali się w swej argumentacji na pisma Dionizjusza Areopagity, lecz rzecznik duchownych katolickich, Hipacjusz, metropolita efezyjski, odmówił pismom tym autentyczności. Nie wiadomo, kto był autorem tych pism: (Περὶ θείων όνομάτων, Περὶ μυστικῆς θεολογίας, Περὶ τἤς ιεραρχίας οὐρανίου, Περὶ τἤς ἐκκλησιαστικἤς ιεραρχίας, oraz listy), w których widoczny jest wpływ neoplatończyków, zwłaszcza Proklosa i Jamblichosa. Pierwsze i trzecie z wymienionych dzieł przełożył na język łaciński Jan Szkot Eriugena. [przypis autorski]
Pseudodiphterithis (łac.) — pseudo dyfteryt, czyli rzekoma błonica, choroba podobna do błonicy. [przypis edytorski]
pseudofauna — naśladownictwo organizmów zwierzęcych. [przypis edytorski]
Pseudopowieścią jest „Pałuba” (…) przebacza się autorowi wszystkie jego pedanterie, a nawet i snobizmy — Włast, Powieść, „Chimera” 1905, t. IX, z. 26. [przypis autorski]
Pseudourbana — budowla wiejska, naśladująca miejskie domy. [przypis redakcyjny]
pseudowegetacja — tu: naśladownictwo roślin. [przypis edytorski]
psia gwiazda — kanikuła; określenie Syriusza, najlepiej widocznego u nas w lecie. [przypis redakcyjny]
psiarnie — daw. forma Ms.lp r.ż.; dziś: o psiarni. [przypis edytorski]
psieć — być wystawionym na niewygody. [przypis autorski]
psie imię — Ben Jonson, sławny komediopisarz angielski współczesny Shakespeare'owi, w swej Gramatyce angielskiej nazywa „r” „psią literą”: której dźwięk wibruje, „warczy”. [przypis redakcyjny]
Psie Pole — miejsce rzekomego wielkiego zwycięstwa wojsk polskich nad niemieckimi w roku 1109; ranga tej bitwy była kwestionowana w badaniach historycznych. [przypis edytorski]
Psilothro (…) creta (łac.) — „Namaszcza się olejkiem i octem kredowym” (Martialis, Epigrammata, VI, 93, 9; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
psiną — bezwstydem. [przypis redakcyjny]
psiną oczy zasłoniwszy (starop.) — bezwstydnie. [przypis redakcyjny]
psina (daw.) — bezwstyd. [przypis redakcyjny]
psina — wstyd. [przypis redakcyjny]
psi (starop. forma) — daw. forma M.lm, dziś: psy. [przypis edytorski]
psi (starop. forma) — dziś popr. M.lm: psy. [przypis edytorski]
psi w krupy — przysł., sens: Tatarzy nas napadali. [przypis redakcyjny]
Psków — miasto na Rusi, uzależnione przez Księstwo Moskiewskie, w 1581 bezskutecznie oblegane przez Stefana Batorego. [przypis edytorski]
Psków — miasto w zach. Rosji, nad rz. Wielika. [przypis edytorski]
P. S. Menell, Intellectual Property: General Theories, [w:] Encyclopedia of Law & Economics: Volume II (2000) (B. Bouckaert i G. de Geest (eds)) Edward Elgar: Cheltenham, UK, http://encyclo.findlaw.com/1600book.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 158. [przypis autorski]
P. S. Menell, Intellectual Property: General Theories, [w:] Encyclopedia of Law & Economics: Volume II (2000) red. B. Bouckaert i G. de Geest, Edward Elgar: Cheltenham, UK, http://encyclo.findlaw.com/1600book.pdf, (dostęp 01.07.2014), s. 131. [przypis autorski]
psóm — dziś popr. forma C. lm: psom. [przypis edytorski]
psów, których zapomniano spuścić — dziś popr.: psy, które zapomniano spuścić. [przypis edytorski]
psom będziesz pokarmem haniebnym — grecka tradycja zobowiązywała rodzinę zmarłego do urządzenia mu odpowiedniego pochówku. W przeciwnym razie jego duch błąkał się po ziemi i nie mógł zaznać spokoju. [przypis edytorski]
psować (daw., gw.) — psuć. [przypis edytorski]
psować (daw.) — psuć, niszczyć, tu: zabijać. [przypis redakcyjny]
psować (daw.) — psuć. [przypis edytorski]
psować (daw.) — psuć. [przypis redakcyjny]
psować — dziś popr.: psuć. [przypis edytorski]
psować — dziś: psuć. [przypis edytorski]
psować, popsować (daw.) — psuć, popsuć. [przypis edytorski]
psować — psuć. [przypis autorski]
psować (starop. forma) — psuć; tu: marnować. [przypis edytorski]
psować (starop.) — psuć, niszczyć. [przypis edytorski]
psować (starop.) — psuć, niszczyć. [przypis redakcyjny]
psować (starop.) — psuć. [przypis edytorski]
psować wiary Bożej i chwały jego nie dopuszcza, jako to Nabuchodonozor król czynił: takim się też Pan Bóg opieka i krzywdy mu i upadku nie dopuści, i wyrwie z trudności wszelakiej — nawiązanie do popularnej opowieści z Dn 3, o niezłomności trzech młodzieńców wobec bałwochwalczych żądań króla, cudownie chronionych wśród płomieni pieca. [przypis edytorski]
psowały (starop. forma) — dziś popr.: psuły. [przypis edytorski]
psowanie — dziś popr.: psucie. [przypis edytorski]
P. starszy, S. i B. — autor podaje nazwiska w skróceniu, nie chcąc robić chłopcom przykrości, gdyby opowiadanie wpadło im w ręce. [przypis autorski]
pstrą — w innym wydaniu: łaciatą. [przypis edytorski]
pstre cynki — plamy, cętki. [przypis redakcyjny]
pstrociny (starop.) — ozdoby. [przypis edytorski]
pstrocizna — dziś: pstrokacizna. [przypis edytorski]
pstrok — pstry, pstrokatej barwy (tj. o maści konia: srokaty, jabłkowity lub tarantowaty). [przypis redakcyjny]
pstrucha — fartuch z samodziału chustkę zastępujący. [przypis redakcyjny]
pstrych chobotów — pstrocizny. [przypis redakcyjny]
pstrych spodniach — Grecy i Rzymianie spodni nie nosili; uważali je za strój barbarzyński. [przypis tłumacza]
Pstry dzięcioł, bardziéj pstre jest ludzkie życie — przysłowie. [przypis autorski]
Psubrat — Pibrak. [przypis autorski]
psubrat (pot.) — nicpoń, łajdak; dosł.: brat psa. [przypis edytorski]
psuć głowę (starop.) — kłopotać, absorbować. [przypis redakcyjny]
psuć (tu daw.) — zużywać. [przypis edytorski]
psuć — tu: zużywać. [przypis edytorski]
psunabudesowy — przymiotnik utworzony od określenia rzeczy mało wartej, według którego nadaje się ona tylko psu na budę. W oryginale czeskim w tym miejscu: usmolený. [przypis edytorski]
psychastenia (daw. med., z gr: niemoc duszy) — zaburzenie niegdyś niegdyś uznawane za jedną z najczęstszych nerwic, objawiające się obniżeniem nastroju, lękami, obsesjami lub natręctwami; termin nieużywany w obecnej diagnostyce psychiatrycznej. [przypis edytorski]
psychasteniczka — kobieta cierpiąca na psychastenię; psychastenia: zaburzenie niegdyś niegdyś uznawane za jedną z najczęstszych nerwic; termin nieużywany w obecnej diagnostyce psychiatrycznej. [przypis edytorski]
psyche — dusza. [przypis redakcyjny]
Psyche (mit. gr.) — bogini, uosobienie duszy ludzkiej, wg jednego z mitów zakochana w bogu miłości Erosie. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — personifikacja duszy ludzkiej. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — piękna kochanka Erosa, boga miłości, który odwiedzał ją co noc pod osłoną ciemności, ale nie chciał jej pokazać swojej twarzy. Psyche wiedziona ciekawością zapaliła świecę, bóg obudził się i zagniewany jej nieposłuszeństwem odleciał. Psyche wytrwale szukała ukochanego po całym świecie, wreszcie bogowie uczynili ją nieśmiertelną i żoną Erosa. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — piękna kochanka Erosa, boga miłości, który odwiedzał ją co noc pod osłoną ciemności, ale nie chciał jej pokazać swojej twarzy. Psyche wiedziona ciekawością zapaliła świecę, bóg obudził się i zagniewany jej nieposłuszeństwem odleciał. Psyche wytrwale szukała ukochanego po całym świecie, wreszcie bogowie uczynili ją nieśmiertelną i żoną Erosa. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — piękna kochanka Erosa, boga miłości, który odwiedzał ją co noc pod osłoną ciemności, ale zabraniał jej na siebie patrzeć. Psyche wiedziona ciekawością zapaliła świecę, bóg obudził się i zagniewany jej nieposłuszeństwem odleciał. Psyche wytrwale szukała ukochanego po całym świecie, wreszcie bogowie uczynili ją nieśmiertelną i żoną Erosa. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — piękna kochanka Erosa, boga miłości, wyobrażana w malarstwie w postaci dziewczyny o skrzydłach motyla; również: personifikacja duszy, psychiki, stanu wewnętrznego. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — ukochana Erosa, boga miłości, wyobrażana w postaci dziewczyny o skrzydłach motyla, oznaczała też duszę ludzką. [przypis redakcyjny]
Psyche (mit. gr.) — ukochana Erosa, boga miłości, wyobrażana w postaci dziewczyny o skrzydłach motyla; oznaczała też duszę ludzką. [przypis edytorski]
Psyche (mit. gr.) — urodziwa kochanka Erosa, przekonała do siebie zazdrosną Afrodytę swoim łagodnym charakterem. [przypis edytorski]
Psyche — w mitologii greckiej, bogini i uosobienie duszy ludzkiej; powodowana ciekawością, zapaliła kaganek, chcąc ujrzeć zakochanego w niej boga Erosa, ale kropla rozgrzanej oliwy obudziła go i, rozgniewany, odleciał. [przypis edytorski]
Psyche — w mitologii greckiej bogini, uosabiająca duszę ludzką. [przypis edytorski]
Psyche (z gr.) — dusza, tchnienie. [przypis edytorski]
Psyche (z gr.: tchnienie, dusza) — dziś ndm.; w mit. gr. piękna kochanka Erosa, boga miłości, wyobrażana w malarstwie w postaci dziewczyny o skrzydłach motyla; również: personifikacja duszy, psychiki, stanu wewnętrznego. [przypis edytorski]
psychologia fizjologiczna — gałąź psychologii badającej fizjologiczne (tj. fizyczne i chemiczne) czynniki wpływające na kondycję psychiczną człowieka. [przypis edytorski]
Psychologia indywidualna przyjmuje wszystkie zjawiska duszy ludzkiej jako skierowane do jakiegoś celu. (…) Tylko że dusza nie zna prawa natury, gdyż przyświecający jej cel nie jest ogólnie ustalony, lecz indywidualnie zmienny — A. Adler, Znajomość człowieka. Charakter, Warszawa [1934], s. 36. [przypis autorski]
psychologia postaci — nurt w psychologii, zakładający całościowe (holistyczne) spojrzenie na zjawiska psychiczne, badający percepcję, sposób grupowania elementów przez umysł, relacje między „figurą” a jej „tłem”; szkołą terapeutyczną związaną z psychologią postaci jest niem. Gestalt. [przypis edytorski]
psychologie inconnue (fr.) — psychologia nieznana. [przypis edytorski]
psychologista — zwolennik psychologizmu, poglądu zakładającego, że czynniki psychologiczne mają determinujący i najważniejszy charakter, albo wręcz stanowią osnowę zjawisk. [przypis edytorski]
psychologizm (filoz.) — pogląd zakładający, że czynniki psychologiczne mają determinujący i najważniejszy charakter, albo wręcz stanowią osnowę zjawisk. [przypis edytorski]
psychologizm — pogląd w różnych dziedzinach wiedzy (pedagogika, teoria literatury, religioznawstwo, filozofia), zakładający determinujący wpływ czynników psychologicznych. [przypis edytorski]
psychometria (z gr.) — obecność śladów psychicznych osoby w zamieszkiwanej przez nią przestrzeni. [przypis edytorski]
Psychon — popr. Physkon (gr.: brzuchacz), przydomek Ptolemeusza VIII Euergetesa II (ok. 182–116 p.n.e.), władcy Egiptu z dynastii Ptolemeuszy, syna Ptolemeusza V Epifanesa, na którego cześć wydano dekret zapisany na słynnym kamieniu z Rosetty, mający przełomowe znaczenie dla odczytania egipskich hieroglifów. [przypis edytorski]
psychopatologia — nauka o zaburzeniach psychicznych, szczególnie o ich przyczynach oraz metodach rozpoznawania. [przypis edytorski]
psychopatyczna konstytucja — tu: patologiczna konstrukcja psychiczna. [przypis edytorski]
psycho-somatyczny (z gr.) — duchowo-cielesny; dziś w pisowni psychosomatyczny: dotyczący relacji psychicznych i cielesnych w organizmie, wynikający z oddziaływań psychiki na ciało. [przypis edytorski]
psy legawe a. legawce — psy myśliwskie, które wystawiają zwierzynę, ale, w przeciwieństwie do chartów, nie gonią jej i nie aportują; dawniej legawce po zwietrzeniu ofiary przylegały do ziemi w oczekiwaniu na myśliwego, stąd wzięła się ich nazwa, dziś częściej wystawiają na stojąco; do legawców należą m.in. wyżły, pointery i setery. [przypis redakcyjny]
