Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8310 przypisów.
kohorty — oddział, 1/10 legionu. [przypis edytorski]
koić — uśmierzać, uspokajać. [przypis edytorski]
koincydencja — jednoczesność wystąpienia dwóch lub więcej zjawisk. [przypis edytorski]
kojarznica (neol.) — kojarzycielka, ta, która kojarzy, powoduje połączenie, zespolenie (tu: tyrańskich rządów monarchicznych z tyranią republikańską). [przypis edytorski]
Kojdanów — dzisiejszy Dzierżyńsk na Białorusi. [przypis edytorski]
kojec — rodzaj ogrodzenia tworzącego zagrodę dla zwierząt domowych np. kur, kaczek itp. [przypis edytorski]
Kojiki (wym.: kodziki) — najstarsze japońskie dzieło historiograficzne, spisane w 712 na rozkaz cesarzowej Gemmei, składające się trzech zwojów, przedstawiających kolejno: mity i legendy od samego stworzenia świata, dzieje pierwszego, legendarnego cesarza Japonii i panowania piętnastu kolejnych władców oraz dzieje osiemnastu kolejnych władców, panujących od IV w. do roku 628. [przypis edytorski]
kojnotrofika — opieka nad zbiorowością, wspólnotą, z greckiego κοινός (koinos): wspólny, oraz τροφή (trofe): żywienie, opieka; w oryginale κοινοτροφικήν (koinotrophiken), słowo występujące w literaturze antycznej wyłącznie w tym tekście. [przypis edytorski]
kojot — zwierzę drapieżne podobne do wilka, występujące w Ameryce Płn. i Środkowej, od Alaski do Meksyku. [przypis edytorski]
kokettieren — bewundern. [przypis edytorski]
kokieteria — zachowanie osoby starającej się wzbudzić zainteresowanie, zjednać sobie kogoś. [przypis edytorski]
Kokietka — kobieta, która pragnie swoimi wdziękami wzbudzić zainteresowanie. [przypis edytorski]
kokietka (przestarz.) — kobieta zalotna. [przypis edytorski]
kokilka — małe naczynie żaroodporne w kształcie miseczki, w którym zapieka się i podaje do stołu przystawki. [przypis edytorski]
koki — trump.: kokie. [przypis edytorski]
koklusz — krztusiec, ciężka i długotrwała infekcja górnych dróg oddechowych. [przypis edytorski]
koklusz — krztusiec; ciężka i długotrwała infekcja górnych dróg oddechowych. [przypis edytorski]
kokocica (daw.) — zgr. od kokota: prostytutka. [przypis edytorski]
kokocko — tak jak kokota, w sposób właściwy kokocie; kokota (daw.): prostytutka. [przypis edytorski]
kokornak, Aristolochia (bot.) — rodzaj roślin z rzędu pieprzowców; kokornak wężowy (A. serpentaria), występujący naturalnie w Płn. Ameryce, był używany jako lek przeciwmalaryczny o własnościach podobnych jak chinina. [przypis edytorski]
kokornak — rodzaj bylin i pnączy o sercowatych liściach i kwiatach wydzielających nieprzyjemny zapach. [przypis edytorski]
Kokorzyn — wieś w woj. wielkopolskim, w pow. kościańskim; w XIX w. w zaborze pruskim. [przypis edytorski]
kokosić się (daw.) — nadymać się, pysznić się. [przypis edytorski]
Kokos — przedwojenny bar w centrum Warszawy, na ul. Nowy Świat 43. [przypis edytorski]
kokosza — kura. [przypis edytorski]
kokosz (daw.) — kura, kwoka. [przypis edytorski]
kokoszka — kura, kwoka. [przypis edytorski]
kokosz — kura. [przypis edytorski]
kokosznik (daw.) — nakrycie głowy noszone na Ukrainie i w Rosji przez kobiety. [przypis edytorski]
kokosz (przestarz.) — kura, kwoka. [przypis edytorski]
kokota (daw.) — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka. [przypis edytorski]
kokota (daw.) — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka. [przypis edytorski]
kokota (daw.) — prostytutka. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Uwięziona, Uwięziona, tom pierwszy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
kokota (daw.) — prostytutka. [przypis edytorski]
kokota (daw.) — utrzymanka, prostytutka. [przypis edytorski]
kokota — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka. [przypis edytorski]
kokotek (gw.) — kogucik. [przypis edytorski]
Kokot (gw.) — kogut. [przypis edytorski]
kokot (gw.) — kogut. [przypis edytorski]
kokotka a. kokota — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka. [przypis edytorski]
kokotka a. kokota — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka. [przypis edytorski]
kokotka a. kokota — kobieta lekkich obyczajów; prostytutka; tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Kokota krakowska (patrz Słówka), rys. K. Frycz. [przypis edytorski]
kokotka (a. kokota) — prostytutka. [przypis edytorski]
kokotka — daw. prostytutka. [przypis edytorski]
kokot — kogut. [przypis edytorski]
koks — chleb. [przypis edytorski]
koktu — šlykštu. [przypis edytorski]
Kokytos (mit. gr.) — jedna rzek podziemnej krainy zmarłych, dopływ Acheronu. [przypis edytorski]
Kokytos (mit. gr.) — jedna z rzek w Hadesie, podziemnej krainie zmarłych. [przypis edytorski]
Kokytos (mit. gr.) — Kocyt, rzeka w podziemnej krainie umarłych, jej nazwa oznacza „strumień łez”. [przypis edytorski]
Kołaczkowski, Stefan (1887–1940) — historyk literatury, publicysta, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]
Kołaczkowski, Stefan (1887–1940) — historyk literatury (studiował literaturę polską u A. Brücknera w Berlinie), krytyk i publicysta, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (od 1933 r.), redaktor „Przeglądu Warszawskiego” (1922–1923) i kwartalnika „Marchołt” (1934–1938), autor publikacji o wybranych autorach kresu romantyzmu i Młodej Polski (Stanisław Wyspiański. Rzecz o tragediach i tragizmie, 1922; Twórczość Jana Kasprowicza, 1924; Dwa studia: Fredro, Norwid, 1934; propagator idei uniwersytetu ludowego; po wybuchu II wojny światowej został wraz z innymi naukowcami aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego, przebywał w Sachsenhausen i Oranienburgu, zmarł wkrótce po uwolnieniu i powrocie do Krakowa. [przypis edytorski]
kołacz — nazwa pszennego ciasta, o kształcie kolistym. Dawniej obowiązkowego na ważnych uroczystościach, świętach. [przypis edytorski]
kołacz — nazwa pszennego ciasta, o kształcie kolistym, dawniej obowiązkowo wypiekanego na ważne uroczystości i święta. [przypis edytorski]
kołaczów — dziś popr. forma D. lm: kołaczy. [przypis edytorski]
kołacz — rodzaj pszennego pieczywa (chleba lub ciasta) w kształcie koła (stąd nazwa). [przypis edytorski]
kołacz — świąteczny placek pszenny o kształcie koła. [przypis edytorski]
kołat (starop.) — hałas. [przypis edytorski]
kołbań (daw., ukr.) — głębokie miejsce. [przypis edytorski]
kołbań (ukr.) — topiel, wir. [przypis edytorski]
kołchoz (ros. колхоз, skrótowiec od коллективное хозяйство: gospodarstwo kolektywne) — rolnicza spółdzielnia produkcyjna w ZSRR; kołchozy tworzono pod przymusem w okresie kolektywizacji rolnictwa. [przypis edytorski]
kołchoz (ros. колхоз, skrótowiec od коллективное хозяйство: gospodarstwo kolektywne) — rolnicza spółdzielnia produkcyjna w ZSRR; kołchozy tworzono pod przymusem w okresie kolektywizacji rolnictwa; tu pot. na określenie podobnie przymusowo tworzonych w PRL w latach 1950–1956 Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych (RSP), które po dojściu do władzy W. Gomułki i zaprzestaniu przymusowej kolektywizacji pozwolono likwidować. [przypis edytorski]
kołchoz (ros., skrótowiec od kollektiwnoje choziajstwo: gospodarstwo kolektywne) — rolnicza spółdzielnia produkcyjna w ZSRR; kołchozy tworzono pod przymusem w okresie kolektywizacji rolnictwa. [przypis edytorski]
Kołczak, Aleksandr (1874–1920) — rosyjski oficer marynarki wojennej w stopniu admirała; badacz polarny. Uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej, a także I wojny światowej; dowódca Floty Czarnomorskiej w latach 1916–1917. Był jednym z głównych dowódców ruchu antybolszewickiego. W latach 1918–1920 Wielkorządca Państwa Rosyjskiego z siedzibą w Omsku. Na początku 1920 aresztowany przez bolszewików i rozstrzelany. [przypis edytorski]
kołczeć — zamieniać się w kołek; drętwieć. [przypis edytorski]
koł — drąg. [przypis edytorski]
kołdun — pieczony pieróg z ciasta drożdżowego z nadzieniem, tradycyjna potrawa litewska i białoruska. [przypis edytorski]
kołek na palto — wieszak na ścianie do powieszenia wierzchniego ubrania. [przypis edytorski]
kołko (gw.) — kołowrotek, urządzenie do wytwarzania przędzy z włókien. [przypis edytorski]
koł — kołek, drąg. [przypis edytorski]
kołkownica — belka z otworami, w które wkłada się kołki do mocowania lin, umieszczona na maszcie lub nadburciu. [przypis edytorski]
Kołłątaj, Aleksandra Michajłowna (1872–1952) — rosyjska działaczka socjaldemokratyczna i komunistyczna, rewolucjonistka; najbardziej wpływowa kobieta w rządzie bolszewików, pierwsza w świecie kobieta pełniąca funkcję ministra (komisarza ludowego opieki społecznej, 1917); w 1919 roku utworzyła Żenotdieł, zwany „Ministerstwem Kobiet”, instytucję działającą na rzecz edukacji kobiet i poprawy warunków ich życia; opowiadała się za przekazaniem zarządzania gospodarką narodową związkom zawodowym, w 1920 przystąpiła do grupy tzw. opozycji robotniczej; w 1922 potępiona na zjeździe partii, została politycznym wyrzutkiem; na własną prośbę wysłana za granicę (jako attaché misji handlowej w Norwegii), kontynuowała karierę dyplomatyczną w kolejnych placówkach, dzięki czemu jako jedna z nielicznych osób spośród „starych bolszewików” uniknęła śmierci podczas „wielkiej czystki” w latach 30. XX w.; w 1943 jako pierwsza kobieta na świecie objęła funkcję ambasadora (w Szwecji). [przypis edytorski]
Kołłątaj, Hugo (1750–1812) — wszechstronny humanista, członek Komisji Edukacji Narodowej, współtwórca Konstytucji 3 maja. [przypis edytorski]
Kołłątaj, Hugo (1750–1812) — wszechstronny humanista doby oświecenia, duchowny katolicki, polityk; członek Komisji Edukacji Narodowej, współtwórca Konstytucji 3 maja; autor pism politycznych, m.in. Listów Anonima (1788–1789), Prawa politycznego narodu polskiego (1790), O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja (1793), a także rozprawy Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu ludzkiego, czyli racjonalistycznie pojęty wstęp do historii (1802–1806). [przypis edytorski]
Kołłątaj i Konopka — Hugo Kołłątaj (1750–1812): polski działacz polityczny, publicysta i pisarz oświeceniowy, organizator nauki i oświaty, filozof, ksiądz; jeden z twórców Konstytucji 3 maja i organizatorów powstania kościuszkowskiego; należał do grona tzw. jakobinów polskich, głoszących hasła republikańsko-wolnościowe, konieczność zmian ustrojowych, radykalnych reform społeczno-gospodarczych; Kazimierz Józef Konopka (1769–1805): sekretarz Hugona Kołłątaja, publicysta, jeden z przywódców jakobinów warszawskich. [przypis edytorski]
Koło biegunu krąży wiecznymi obwody — fragment Iliady Homera. [przypis edytorski]
koło — dożywocie. [przypis edytorski]
kołodziej — człowiek, który zajmuje się wyrobem wozów i potrzebnych do nich części. [przypis edytorski]
kołodziej — rzemieślnik wyrabiający i naprawiający koła do wozów. [przypis edytorski]
koło — dziś popr.: dla. [przypis edytorski]
koło — krąg czyśćca. [przypis edytorski]
Kołomyja — miasto w płd.-zach. Ukrainie, nad rzeką Prut. [przypis edytorski]
koło Panny Marii Śnieżnej — tj. koło Kościoła Matki Boskiej Śnieżnej (ob. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy), najstarszego katolickiego kościoła we Lwowie. [przypis edytorski]
Koło Polskie — w parlamencie austriackim grupowało wszystkich polskich posłów z Galicji. [przypis edytorski]
koło powtarzające (fr. cercle répétiteur) a. koło Bordy — repetycyjny instrument geodezyjny wynaleziony w 1784 przez fr. konstruktora Étienne Lenoira, pracującego na zlecenie matematyka i inżyniera Jeana Charles'a de Bordy, który później ulepszył ten wynalazek; w 1806 usprawniony przez Jeana Nicolasa Fortina. [przypis edytorski]
koło — rada wojenna. [przypis edytorski]
Koło Sprawy Bożej — ruch moralno-religijny zw. towiańczykami; Koło utworzone zostało z inicjatywy Andrzeja Towiańskiego (1799–1878) 1 czerwca 1842 w Paryżu i działało do 1878 r.; towiańczycy wierzyli w nadejście nowej epoki, przybliżającej nadejście Królestwa Bożego na ziemi, doniosłą rolę narodu polskiego w procesie dziejowym, krytykowali zinstytucjonalizowane formy religijne; byli przekonani, że każdy człowiek posiada w swym wnętrzu pochodzącą bezpośrednio od Boga wiedzę absolutną. Wśród członków Koła znaleźli się wybitni przedstawiciele polskiej emigracji: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Michał Szweycer, Seweryn Goszczyński i in. [przypis edytorski]
koło — tu: naradę, zgomadzenie. [przypis edytorski]
koło — tu: okrążenie. [przypis edytorski]
koło — tu: rada. [przypis edytorski]
koło — tu: rada, wiec. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
kołotuszka (reg. lwowski) — mątewka, drewniany przyrząd kuchenny do mieszania. [przypis edytorski]
kołowacizna (pot.) — zamieszanie, zamęt. [przypis edytorski]
kołowany — tu: łamany kołem. [przypis edytorski]
kołowaty głód przylepia strupy — w getcie łódzkim nie było kanałów, a kamienice sąsiadujące z murem od strony „aryjskiej” zostały wyburzone przez Niemców, co skutecznie uniemożliwiło przemyt niezbędnej żywności i lekarstw. Jeszcze przed 1942 głównie z powodu głodu i innych chorób zmarło tam ok. 17,5 tys. osób. [przypis edytorski]
kołowrotek — dawne urządzenie do wytwarzania przędzy z włókien. [przypis edytorski]
kołowrotek — urządzenie do przędzenia nici z napędem nożnym. [przypis edytorski]
kołowrotek — urządzenie do wytwarzania przędzy z włókien. [przypis edytorski]
koło Zielonych Świątkow i przed Popielcem (…) w Przemienienie i na Gromnice (….) Pietrapawła (…) na Trzykróli — określenia czasu bazujące na ważnych świętach kościelnych: Zielone Świątki (oficjalnie: święto Zesłania Ducha Świętego) przypadają 7 tygodni po Wielkanocy, w maju lub w czerwcu, Popielec 46 dni przed Wielkanocą, pomiędzy 5 lutego a 10 marca, święto Przemienienia Pańskiego przypada 6 sierpnia, Gromnice (Matki Boskiej Gromnicznej) 2 lutego, apostołów Piotra i Pawła 29 czerwca, Trzech Króli 6 stycznia. [przypis edytorski]
koło zwierzyńcowe — koło zodiaku. [przypis edytorski]
