Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4990 przypisów.
gwiaździarstwo (daw.) — astrologia. [przypis edytorski]
gwiaździarz (daw.) — astronom. [przypis edytorski]
gwiaździe (daw. forma) — dziś: gwieździe. [przypis edytorski]
gwiaździe — dziś popr. C. lp: gwieździe. [przypis edytorski]
gwiaździe — dziś popr.: gwieździe. [przypis edytorski]
gwiaździstem — dziś popr.: gwiaździstym. [przypis edytorski]
gwiazdą filmową wysiadał — dziś: wysiadał jako gwiazda filmowa, będąc gwiazdą. [przypis edytorski]
gwiazda biegunowa — Gwiazda Polarna, używana w nawigacji do wyznaczania kierunku północnego. Niemal nie zmienia swojego położenia w czasie pozornego obrotu nieba. [przypis edytorski]
gwiazda, co w nas miłość budzi (…) — Na początku wiosny wstępuje słońce w znak zodiakowy Barana, którego konstelacja Rybą zwana poprzedza, a w którym stoi Wenus poprzedzająca Słońce, od jego mocnego światła przyćmiona. Stanowisko, jakie w tej chwili zajmuje ta gwiazda, oznacza zbliżający się poranek. [przypis redakcyjny]
gwiazda Eshmun — Gwiazda Polarna. [przypis autorski]
gwiazda jutrzenna — jutrzenka; określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]
gwiazdam — gwiazdom (starop. C l.mn. rzeczowników. r. ż. z osnową na -a. [przypis redakcyjny]
gwiazdami wybita Kopuła niebios — sugerowane jest tu porównanie gwiazd do złotych gwoździ lub do innego elementu dekoracyjnego. [przypis edytorski]
gwiazda, na której Kaina i ciernie widzą — W średnich wiekach lud brał plamy księżycowe za Kaina niosącego na barkach wiązkę cierni. [przypis redakcyjny]
gwiazda Peneter-Dewa — planeta Wenus. [przypis autorski]
gwiazda poranna — określenie planety Wenus, kiedy jest widoczna nad horyzontem po wschodniej stronie nieba niedługo przed wschodem Słońca. [przypis edytorski]
Gwiazda przewodnia (ang. Marjorie's Quest) — powieść amerykańskiej pisarki Jeanie Gould z roku 1872, opowiadająca historię dziewczynki nieznającej swojego pochodzenia i tułającej się po rodzinach zastępczych i sierocińcach. [przypis edytorski]
gwiazdarz (starop.) — astrolog. [przypis edytorski]
gwiazdarz (starop.) — astronom. [przypis edytorski]
gwiazda Sjonu — właśc. gwiazda Syjonu, nazywana również „Gwiazdą Dawida” lub „Magen Dawid” (Tarczą Dawida); jeden z symboli żydowskich; składa się z dwóch nachodzących na siebie trójkątów, tworzących gwiazdę sześcioramienną. W czasie Zagłady osoby żydowskiego pochodzenia były zmuszane do noszenia na ubraniu symboli żydowskich, np. naszywania Gwiazdy Dawida lub noszenia opasek z wyhaftowaną gwiazdą. Obowiązek noszenia tej odznaki był częścią niemieckiej polityki segregacji i stygmatyzacji Żydów, mającej na celu wykluczenie ich z nie-żydowskiego społeczeństwa i poddanie dyskryminacji; ułatwiał przesiedlenia do gett i ostatecznie do obozów zagłady. [przypis edytorski]
Gwiazda Wieczorna — planeta Wenus, widoczna po zachodzie nad horyzontem. [przypis edytorski]
gwiazdę piątej wielkości — w astronomii używa się tzw. wielkości gwiazd, które odpowiadają sile ich blasku; od czasów Ptolemeusza najjaśniejsze gwiazdy mają wielkość 1, zaś najsłabsze widoczne gołym okiem mają wielkość równą 6. [przypis edytorski]
gwiazdę przedsterną — gwiazdę przewodnią (przedsterną: wiodącą „przed sterem”); tu Kirkor nawiązuje do motywu gwiazdy betlejemskiej. [przypis edytorski]
„Gwiazdka Cieszyńska” — właśc. „Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne”, tygodnik wydawany w Cieszynie w latach 1851–1939. [przypis edytorski]
gwiazdka — najprawdopodobniej chodzi o dodatkowe świadczenie pracownicze wypłacane na święta Bożego Narodzenia. [przypis edytorski]
gwiazdka wschodnia — Wenus, planeta najlepiej widoczna tuż przed wschodem słońca (stąd nazywana była Jutrzenką, Gwiazdą Poranną), ale również tuż po zachodzie słońca, w przeciwnej, zachodniej części nieba (z tego powodu nazywano ją też Gwiazdą Zachodnią, gr. Hespero). [przypis edytorski]
gwiazdor (reg.) — w tradycji zach. i płn. Polski (Lubuskie, Wielkopolska, część Kujaw, Kaszuby) najważniejszy z kolędników, noszący gwiazdę i rozdający dzieciom prezenty. [przypis edytorski]
gwiazdorskie nauki (daw.) — astrologia i astronomia (podówczas niezbyt dobrze rozróżniane). [przypis edytorski]
Gwiazdor — tu: przybysz z gwiazd, z innej planety. [przypis edytorski]
Gwiazdo, towarzyszko nocy… — strofy tej cudownej poetyckiej pieśni króla bardów prześlicznie oddał w swych dziełach nasz niezapomnianej pamięci Ignacy Krasicki, biskup warmiński, zamieściwszy cały przekład pod tytułem Pieśni Ossyana. Tłumaczeniem ich zajmowali się i inni autorzy, jak lord Byron i francuski poeta Alfred de Musset, który zaczyna od słów: „Pâle étoile du soir, messagère lointaine,/ Dont le front sort brillant des voiles du couchant…/ Que regardes-tu dans la plaine?”. [przypis redakcyjny]
gwiazdozbiór Psa a. Kanikuła — jego pojawienie się zwiastuje upały. [przypis edytorski]
gwiazdy morskie — szkarłupnie należące do gromady rozgwiazd; przypominają gwiazdy. [przypis edytorski]
Gwiazdy nad tobą i gwiazdy pod tobą… — z ballady Świteź A. Mickiewicza. [przypis edytorski]
gwiazdy, o jakich mowa w Karkinosa „Tyestesie” — Karkinos młodszy (ok. 400 p.n.e.); tragedia jego Tyestes jest nam nieznana. Podanie mówi, że Pelopidzi mieli na łopatkach błyszczące jak kość słoniowa miejsca, jak gdyby gwiazdy, odziedziczywszy znak ten od Pelopsa pradziada, który miał łopatkę z kości słoniowej [Pelopidzi to potomkowie Pelopsa, syna Tantala, ród obłożony klątwą. Pelops jako dziecko został zabity przez ojca i podany na uczcie bogów, a następnie, na polecenie Zeusa, wskrzeszony przez Hermesa. Zjedzony przez boginię Demeter kawałek łopatki Pelopsa zastąpiono kością słoniową. Tyestes był synem Pelopsa i Hippodamei]. [przypis tłumacza]
gwiazdy pierwszej wielkości — w astronomii używa się tzw. wielkości gwiazd, które odpowiadają sile ich blasku; od czasów Ptolemeusza najjaśniejsze gwiazdy mają wielkość 1, zaś najsłabsze widoczne gołym okiem mają wielkość równą 6; tradycyjnie najjaśniejsza gwiazda w danym gwiazdozbiorze oznaczana jest małą grecką literą alfa, kolejna literą beta itd. [przypis edytorski]
Gwiazdy wschodzące (…) po nocnym obiegu — W pierwszym wierszu drugiej pieśni Piekła czytamy, że noc nadchodziła w chwili, gdy poeci poczynali swą podróż, tu wzmianka o zachodzących gwiazdach oblicza czas ich podróży, że od chwili wstąpienia ich do piekła aż dotąd nie więcej upłynęło czasu jak sześć godzin. [przypis redakcyjny]
gwiazdzisty — dziś popr. pisownia: gwiaździsty. [przypis edytorski]
gwicht (daw.) — odważnik. [przypis edytorski]
gwicht (daw., z niem.) — ciężarek u wagi, odważnik. [przypis edytorski]
gwicht (daw.; z niem. Gewicht: waga, ciężarek) — ciężarek w zegarze ściennym lub stojącym. [przypis edytorski]
gwicht — [przypis edytorski]
Gwido Gwinicelli — jeden z lepszych pierwszych poetów włoskich, któremu Dante w swym dziele Biesiada wielkie daje pochwały. [przypis redakcyjny]
Gwidon, Aleksander — hrabiowie z Romeny. [przypis redakcyjny]
Gwidon Dziki — syn Oliwiera. [przypis redakcyjny]
Gwidon — Gwidobald I, książę Urbinu. [przypis redakcyjny]
Gwido Posthum — Gwido Silvestri, zwany „Postumo”, rodem z Pesaro, żołnierz, lekarz, poeta ceniony przez Leona X, umarł młodo. [przypis redakcyjny]
Gwido — raczej Guidetti Francesco, Florentczyk, literat, prezes tamtejszej akademii. [przypis redakcyjny]
Gwido wydarł drugiemu Gwidowi palmę nadania prawa językowi — Gwido Kawalkante prześcignął Gwidona Gwinicella jako poeta i jako gramatyk zasługą skreślenia prawideł mowy ludowej. Tym trzecim, który dwóch pierwszych ma spędzić z gniazda ich sławy, któż właściwiej być może jak sam Dante, rzeczywisty geniusz i twórca mowy poetycznej we Włoszech. [przypis redakcyjny]
Gwilm — Wilhelm, młodszy syn króla angielskiego. [przypis redakcyjny]
gwinea — dawna angielska jednostka monetarna. Najdrobniejszą monetą był pens. Dwanaście pensów to szyling (system angielski nie był systemem dziesiętnym). Pięć szylingów to korona. Dwadzieścia szylingów to funt. Gwinea to funt i jeden szyling, czyli dwadzieścia jeden szylingów. [przypis edytorski]
gwinea — dawna angielska moneta ze złota, później zwyczajowa nazwa jednostki obrachunkowej równej 21 szylingom (funt i jeden szyling), używana głównie do określania cen towarów luksusowych, honorariów itp. [przypis edytorski]
gwinea — dawna angielska moneta ze złota, później zwyczajowa nazwa jednostki obrachunkowej równej 21 szylingom (funt i jeden szyling), używana głównie do określania cen towarów luksusowych, honorariów itp. [przypis edytorski]
gwinea — dawna angielska moneta złota, później tylko jednostka rachunkowa — 21 szylingów. [przypis redakcyjny]
Gwinea — tu: region w zach. Afryce, położony wzdłuż wybrzeży Zatoki Gwinejskiej. [przypis edytorski]
gwinea — złota moneta ang. o wartości 21 szylingów (inaczej: 1 funta i 1 szylinga); nazwa pochodzi stąd, że monety te wykonywano przeważnie z kruszcu pochodzącego z Wybrzeża Gwinejskiego w Afryce. [przypis edytorski]
Gwinner: Życie Schopenhauera. Wydanie drugie 1878 str 615. Dla charakterystyki Schopenhauera dzieło to najgłówniejszym pozostanie źródłem. Książka L. Frauenstaedta i E. O. Lindnera, A. Sch. Od niego. O nim (1863) jest dziełem apologetycznym, zwróconym przede wszystkim przeciwko pierwszej publikacji Gwinnera z r. 1862. Ważnymi są następnie listy Schopenhauera w zbiorach L. Schemanna (1895) i E. Griesebacha (u Reclama). Pióra Grisebacha, zasłużonego wydawcy dzieł Schopenhauera, mamy także opis jego życia (1897, w zbiorze Bohaterowie ducha, u Bettelheima); opis ten, wiarygodny co do faktów, jest przecież jednostronnym co do oświetlenia; usiłując charakter Schopenhauera w jak najkorzystniejszym przedstawić świetle, maluje obraz matki w barwach jak najciemniejszych. Wyborną, zmysłem lekarskim kierowaną i w sądzie sprawiedliwą charakterystykę ogłosił niedawno temu P. I. Moebius O Schopenhauerze (1899). Dodanie dwunastu rycin podnosi wartość książki; interesujące są przede wszystkim oryginalne fotografie, jest ich pięć, pierwsza z r. 1845. — Z publikacji, zajmujących się całokształtem działalności filozofa, najbardziej znanym jest dzieło K. Fischera: Schopenhauer, jego życie, działalność i nauka (2 Wyd. 1898). Na wyróżnienie zasługuje wydane niedawno dzieło I. Volkelta: A. Schopenhauer, jego osobistość, nauka i wiara (1900); z subtelnym zrozumieniem rzeczy przedstawia autor silne strony myśliciela, niemniej jednak wykazuje z przenikliwą krytyką jego jednostronności, przesady i sprzeczności w budowie systemu. Dobrym przedstawieniem stosunku jego filozofii z jednej strony do jego osobistości, z drugiej strony do jego epoki i do filozofii jego współczesnych jest dzieło A. Lehmana: Schopenhauer, przyczynek do psychologii metafizyki (1894). Wymieniam jeszcze dwa dzieła w języku angielskim: W. Wallace, Life of S. (1890) i Caldwell Sch. 's System in its philosophical significance (1896). [przypis autorski]
gwintówka — rodzaj strzelby o gwintowanej lufie, celniejszej i dalej niosącej od zwykłej fuzji. [przypis redakcyjny]
gwiźnie — dziś popr. forma 3.os. lp cz.przysz.: gwizdnie. [przypis edytorski]
gwiźnie — dziś popr.: gwizdnie. [przypis edytorski]
gwiźnie — popr. gwizdnie. [przypis edytorski]
gwizda — dziś popr. forma: gwiżdże. [przypis edytorski]
gwizdając — dziś popr.: gwiżdżąc. [przypis edytorski]
gwizdawka — urządzenie sygnalizacyjne połączone z maszyną parową, daw. używane w fabrykach i parowozach. [przypis edytorski]
gwoli — a. kwoli, k'woli: dla, z powodu czegoś. [przypis edytorski]
gwoli Boga sam mu jej nie pomiłował — τοῦτο χαρίσασθαι τῷ θεῷ, hoc ipsum Dei in gratiam concederet, Glott zu Ehren freiwillig anbot (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
gwoli ciekawości (daw.) — z ciekawości. [przypis edytorski]
gwoli czegoś (daw.) — ze względu na coś; w celu czegoś. [przypis edytorski]
gwoli czemu a. komu — dla, z powodu czego a. kogo. [przypis edytorski]
gwoli czemu (daw.) — dla czego (kogo), z powodu czego (kogo). [przypis edytorski]
gwoli czemu (daw.) — dla czego; na rzecz czego. [przypis edytorski]
gwoli czemu (daw.) — dla czego. [przypis edytorski]
gwoli czemu (daw.) — dla czegoś a. kogoś; z powodu czegoś. [przypis edytorski]
gwoli czemu (daw.) — dla czego, z powodu czego. [przypis edytorski]
gwoli czemu — dla czego, w jakim celu. [przypis edytorski]
gwoli czemu — dla czego, z powodu czego. [przypis edytorski]
gwoli czemuś a. komuś (daw.) — dla, z powodu czegoś a. kogoś. [przypis edytorski]
gwoli czemuś a. komuś (daw.) — dla, z powodu czegoś a. kogoś. [przypis edytorski]
gwoli czemuś (daw.) — dla czegoś, w jakimś celu. [przypis edytorski]
gwoli czemu (starop.) — dla czego; dla jakiej przyczyny. [przypis edytorski]
gwoli czemu (starop.) — dla czego; w celu czego. [przypis edytorski]
gwoli czemu (starop.) — dla czego; ze względu na co. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla czegoś, w jakimś celu (składniowo łączy się z C.: gwoli komu, czemu). [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla; w celu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, w celu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, w celu (robienia czego). [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, w celu, z powodu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, ze względu na. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, zgodnie z. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu a. w celu. czegoś. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu czegoś. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu kogo. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu, na rzecz (w szyku zdania zawsze po wyrazie, którego dotyczy). [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu, w celu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu; w celu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — dla, z powodu, w celu (z C.: gwoli czemu). [przypis edytorski]
gwoli (daw., gw.) — dla, na rzecz (czegoś). [przypis edytorski]
gwoli (daw., starop.) — dla, z uwagi na, w celu. [przypis edytorski]
gwoli (daw.) — tu: z powodu. [przypis edytorski]
