Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7662 przypisów.
dwie sągi — dziś: dwa sągi; sąg: jednostka miary objętości drewna, stos drewna o objętości 4 m³ (czterech metrów sześciennych a. przestrzennych). [przypis edytorski]
dwie sągi — dziś: dwa sągi; sąg: jednostka miary objętości, równa ok. 4 m³. [przypis edytorski]
dwie sągów — dziś: dwa sągi; sąg: jednostka miary objętości, równa ok. 4 m³. [przypis edytorski]
dwie sekty — Stoików i epikurejczyków. [przypis tłumacza]
Dwie sieroty — amerykański film niemy z 1921 w reż. D.W. Griffitha, opowiadający historię dwóch osieroconych sióstr (odgrywały je siostry Dorothy i Lillian Gish). [przypis edytorski]
dwie sióstr za mężami (daw.) — dwie siostry zamężne. [przypis edytorski]
Dwie siostry, mała i duża — petite vérole znaczy po francusku ospa; la grande vérole: przymiot, syfilis. [przypis tłumacza]
dwie sośnie (starop. forma) — daw. liczba podwójna (dualis), dziś: dwie sosny. [przypis edytorski]
dwiestu — dziś popr. forma D.: dwustu. [przypis edytorski]
dwiestu — dziś popr. forma: dwustu. [przypis edytorski]
dwie szklanek (daw.) — dziś popr. forma B. lm: dwie szklanki. [przypis edytorski]
dwie szklanek — dziś popr.: dwie szklanki. [przypis edytorski]
dwie szkodzie (starop. forma) — daw. forma M. liczby podwójnej; dziś: dwie szkody. [przypis edytorski]
dwie Wilije płynie — dziś: dwie Wilie płyną. [przypis edytorski]
dwie wojska — dzis popr.: dwa wojska. [przypis edytorski]
Dwie zatem fabuły części do rzeczonego celu zmierzają (…) a trzecią jest pathos — Przez to przeciwstawienie daje Arystoteles poznać, że pathos „do rzeczonego celu” nie zmierza, tj. nie sprowadza zwrotu niespodziewanego, a tym samym podziwu nie budzi, i że to część fabuły o znaczeniu podrzędniejszym. [przypis tłumacza]
dwie zimie — daw. forma liczby podwójnej (obok pojedynczej i mnogiej), dziś: dwie zimy. [przypis edytorski]
dwie złączone tarcze złociste na czarnym marmurze — w tym miejscu w tekście znajduje się odpowiedni rysunek. [przypis edytorski]
dwóch Aloidów — Otos i Efialtes, synowie olbrzyma Aloeusa. [przypis edytorski]
Dwóch chrzestnych (…) Gdybym był sędzią, dodałbym dziesięciu — tradycyjnie w anglosaskim systemie prawnym o winie lub niewinności osoby oskarżonej w procesie karnym decyduje ława przysięgłych, złożona z 12 osób (sędzia wyznacza tylko wymiar kary, jeśli przysięgli orzekną winę); współczesny Szekspirowi komediopisarz Ben Johnson w komedii The Devil is an Ass nazywa przysięgłych „chrzestnymi ojcami wedle prawa” (akt V, scena 5), to samo określenie pojawia się w The Muse's Looking-Glass (1630) Thomasa Randolpha oraz u Williama Bulleyna w jego A Dialogue bothe pleasaunte and pietifull (…) against the fever Pestilence (1564). [przypis edytorski]
dwóch filozofów — Epikur i Seneka. [przypis tłumacza]
dwóch filozofów — mowa o Talesie z Miletu i Anaksagorasie. Tales z Miletu (ur. ok. 546 p.n.e.) — jeden z siedmiu mędrców starożytności, joński filozof przyrody, twórca teorii, że wszechświat powstał z prawody, po której pływa ziemia. Teorię o dominującej roli wody w powstaniu ziemi podjęli później tzw. „neptuniści”, z którymi zgadzał się i Goethe. Anaksagoras (ok. 500 p.n.e.–ok. 428 p.n.e.) — filozof ateński, przyjaciel i nauczyciel Peryklesa, głosił m.in. naukę o nieskończonej podzielności materii. Goethe czyni go przedstawicielem tzw. „wulkanistów”, wg których dominującą rolę w kształtowaniu powierzchni Ziemi odegrały siły wulkaniczne. [przypis edytorski]
Dwóch Grenadierów — piosenka ze słowami autorstwa Henricha Heinego z muzyką Roberta Schumanna. [przypis edytorski]
dwóch Indii — tj. Indii wschodnich i zachodnich. [przypis edytorski]
Dwóch jeśli pójdzie na zwiady, jeden myśli, a drugi dostrzega — Homer, Iliada X 224 (słowa Diomedesa do Nestora). [przypis edytorski]
Dwóch między nimi sprawiedliwych widzę — Kto są ci dwaj (pośród tylu dwaj tylko) sprawiedliwi? Najprawdopodobniej pierwszym jest Gwido Kawalkanti, przyjaciel Dantego, drugim sam Dante. [przypis redakcyjny]
dwóch Polaków (…) Kamil Giżycki i Jan Starościak — obaj wspomniani tu są również autorami książek o swych doświadczeniach syberyjskich: Jan Starościak-Waleczny, Czerwone, żółte, białe katy: przygody na Czerwonej Syberji, w Sajockim Urjanchaju, w Mongolji Krwawego Barona (Wydawnictwo Książek Pożytecznych, 1928), Kamil Giżycki Przez Urianchaj i Mongolię. Wspomnienia z lat 1920-1921 (wyd. 1929); ten ostatni wydał także publikacje o Afryce: W puszczach i sawannach Kamerunu Wężowa Góra. Opowieści z puszczy liberyjskiej. [przypis edytorski]
dwóchset — dziś popr.: dwustu. [przypis edytorski]
dwóch synów — starszy Leon i młodszy Józef. [przypis edytorski]
dwóch wężów — dziś popr.: dwa węże. [przypis edytorski]
Dwóch więźniów — niem. Zwei Gefangene. [przypis edytorski]
Dwóch wzajem na się opartych siedziało — Dwaj alchemicy, jako fałszerze złota, siedzą wzajem o siebie oparci, okryci trądem i przez całą wieczność drapią aż do krwi bolące ich strupy. [przypis redakcyjny]
dwóch zabitych w Waszyngtonie prezydentów — wskutek zamachów zginęli w Waszyngtonie dwaj prezydencji USA: Abraham Lincoln (14 kwietnia 1865, w teatrze) oraz James Garfield (2 lipca 1881, na dworcu kolejowym); dwaj inni zostali zamordowani w zamachach poza stolicą: William McKinley (6 września 1901 w Buffalo) i John F. Kennedy (22 listopada 1963 w Dallas). [przypis edytorski]
Dwóch z nich (…) na dosyć już wysokich urzędach — Jan Młodzianowski był sekretarzem Komisji Sprawiedliwości Królestwa Polskiego; Roman Młodzianowski referendarzem stanu w Komisji Wojny. [przypis autorski]
dwójka — oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, zajmujący się wywiadem. [przypis edytorski]
dwójna — podwójna. [przypis redakcyjny]
dwójnasób — dwa razy więcej, podwójnie. [przypis edytorski]
dwójniaki — połączone ze sobą naczynia. [przypis edytorski]
dwójręczny — tu: oparty na dwuznaczności. [przypis edytorski]
dwóma — dziś popr. pisownia: dwoma. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dwóm skrzypcom — dziś popr. forma: dwóm parom skrzypiec. [przypis edytorski]
dwónastu — dziś popr. pisownia: dwunastu. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
dwór drewniany z XVIII wieku, którego szkic tu dołączam — nie uwzględniono rycin z wydania źródłowego. [przypis edytorski]
Dwór Moskiewski — w wydaniu z 1816 r.: dwór obcy. [przypis edytorski]
Dwór nasz ogrodem będzie Akadema — tj. akademią filozoficzną; w gaju ateńskim poświęconym herosowi Akademosowi zbierała się założona przez Platona szkoła filozoficzna. [przypis edytorski]
Dwór Petersburski — w wydaniu z 1816 r.: dwór obcy. [przypis edytorski]
Dwór Św. Jakuba (ang. Court of St James's) — tradycyjna nazwa brytyjskiego dworu królewskiego, używana w dyplomacji; od pałacu Św. Jakuba, oficjalnej rezydencji władców. [przypis edytorski]
Dwór Św. Jakuba — tradycyjna nazwa brytyjskiego dworu królewskiego, używana w dyplomacji; od pałacu Św. Jakuba, oficjalnej rezydencji władców. [przypis edytorski]
dwoić komuś — zwracać się do kogoś w formie grzecznościowej przez „wy”. [przypis edytorski]
dwoić — tu: dzielić. [przypis redakcyjny]
dwoić — tu: podwajać. [przypis edytorski]
Dwoisty gryfie (…) nie rozdarłeś dziobem tego drzewa — Tu Chrystus, pod symbolem gryfa, jako człowiek nie użytkował z tego drzewa, nie zrywał z niego owocu, czyli pokarmu ziemskiego, gdy niżej wskazując na to drzewo, powiedział: „tak się nasienie wszelkiej prawdy chowa”, czyli: „królestwo moje nie jest z tego świata”. Tymi słowy Zbawiciel przekazał tę prawdę wszystkim ludziom, a szczególnie duchownym: że uganiać się wyłącznie i namiętnie za ziemskimi znikomymi dobrami jest rzeczą naganną i wiodącą do grzechu duszę naszą stworzoną do wyższych i szlachetniejszych celów, której królestwo, na obraz królestwa Chrystusowego, nie jest z tego świata. [przypis redakcyjny]
dwoi — tu: podwaja. [przypis edytorski]
dwojaki — dwa połączone naczynia gliniane. [przypis edytorski]
dwojakie pojmowanie symbolizmu — „metafizyczne” i „nastrojowe” — współczesny badacz L. J. Austin (L'Univers poétique de Baudelaire, Paris 1956) oznacza je odpowiednio terminami: „symbolique” i „symbolisme”. [przypis autorski]
dwojaki gliniane — podwójne, gliniane naczynie służące dawniej do noszenia złożonych z dwóch składników (np. kartofli i zsiadłego mleka) obiadów np. na pole dla żniwiarzy. [przypis edytorski]
dwojaki — gliniane podwójne naczynie. [przypis edytorski]
dwojaki płat — szkaplerz zakonny: część habitu zbliżona krojem do ornatu; tylko że nie z mnichy w szarej kapicy a z dwojakim płatem — zagadkowa wzmianka o zabiegach o jakieś opactwo. Próbę rozwiązania zagadki podjął Julian Krzyżanowski w studium O paru fraszkach Kochanowskiego („Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1964). Usiłował tam wyjaśnić, iż poeta zabiegał o godność komendatariusza, tj. przełożonego zakonu Bożogrobców w Miechowie, inaczej opata, że jednak starania te z powodu śmierci Zygmunta Augusta do skutku nie doszły. Klucza do rozwiązania zagadki dostarcza list Kochanowskiego do Stanisława Fogelwedera (t. II, s. 288). [przypis redakcyjny]
dwoje bliźniątek — Romulus i Remus, legendarni założyciele Rzymu, ocaleni przez matkę w koszyku puszczonym na rzekę, uratowani i wykarmieni przez wilczycę kapitolińską. [przypis edytorski]
dwoje — dziś popr. forma: dwoje ludzi, ale: dwóch chłopców. [przypis edytorski]
dwojej (starop.) — dwojakiej (tu: ludzkiej i ptasiej). [przypis redakcyjny]
Dwoje ludzi kochają się, pragną, czekają — dziś popr. z 3 os. lp: Dwoje ludzi kocha się, pragnie, czeka. [przypis edytorski]
dwoje młodych ludzi zostali skazani na śmierć i haniebnie powieszeni — Żarski i Kociszewski. [przypis autorski]
dwoje obrączek małżeńskich — jedna z małżeństwa z Euzebiuszem Słowackim, druga z doktorem Bécu. [przypis redakcyjny]
dwoje paliło się trupa — dziś popr. forma: dwoje paliło się trupów. [przypis edytorski]
dwoje prawo (daw.) — podwójne prawo. [przypis edytorski]
dwoje świec gorzało — dziś popr.: dwie świece gorzały, tj. płonęły. [przypis edytorski]
dwoje żniwo (daw.) — podwójne żniwo. [przypis edytorski]
dwojniaki a. dwojaki — dwa połączone naczynia ceramiczne. [przypis edytorski]
dwoma słowy (przestarz.) — w dwóch słowach; por.: innymi słowy (starop. forma N. lm). [przypis edytorski]
dwora — dziś popr. forma D.lp: dworu. [przypis edytorski]
dworak — dworzanin. [przypis edytorski]
dworak fortuny — nadworny sługa losu (fortuny); osoba, której los sprzyja na mocy szczególnych przywilejów. [przypis edytorski]
dworka a. dwórka — szlachcianka należąca do dworu. [przypis edytorski]
dworka — dziś popr. forma D. lp: dworku. [przypis edytorski]
dworka Tais — tu nie jest owa sławna Tais koryncka, ale osoba wzięta z komedii Terencjusza pod tytułem: Eunuch. Podobało się poecie tę urojoną figurę w piekle umieścić. Tais gra główną rolę w tej komedii, Fedrias, syn Lacheza, i Trason szalenie w niej się kochają. Trason przez Gnatona posyła na jej usługi młodą niewolnicę. Gdy Gnaton wraca, Trason go zapytuje: „Czy Tais wielką mi czyni dziękę?” „Zaiste, i bardzo wielką!” Gnaton odpowiedział. „Magnas vero agere gratias Thais mihi?, Ingentes. [przypis redakcyjny]
dworki — dziewczęta wiejskie zatrudnione we dworze. [przypis redakcyjny]
dwornia (daw.) — służba dworska. [przypis edytorski]
dwornia — dwór, dworzanie. [przypis edytorski]
dwornia — dworzanie, czeladź, dworska [przypis edytorski]
dwornia — służba dworska, czeladź. [przypis edytorski]
dworno, huczno — dziś: dwornie, hucznie. [przypis edytorski]
dworność (daw.) — wykwintność, wytworność zachowania. [przypis edytorski]
dworny (daw.) — tu: dworski, związany z dworem, należący do dworu. [przypis edytorski]
dworny (daw.) — uprzejmy, elegancki. [przypis edytorski]
dworny — grzeczny, uprzejmy, wyszukany, elegancki. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — kpić, żartować. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, dowcipkować, kpić. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, kpić. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, naśmiewać się, kpić. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, naśmiewać się. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować. [przypis edytorski]
dworować — kpić, żartować z kogoś. [przypis edytorski]
dworować — tu w niestandardowym znaczeniu „zalecać się” (kalka z ang. to court). [przypis edytorski]
dworować — tu: zachowywać się służalczo, jak dworak. [przypis edytorski]
dworować — żartować, kpić. [przypis edytorski]
dworować — żartować, naśmiewać się z kogoś. [przypis edytorski]
dworscy — ludzie należący do dworu. [przypis edytorski]
dworstwo (daw.) — naśladownictwo obyczajów dworskich. [przypis edytorski]
dworstwo (daw.) — żart. [przypis edytorski]
