Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7927 przypisów.
czmucąż — czas. czmucić: zawracać w głowie, mącić; z dodaną cząstką wzmacniającą -ż. [przypis edytorski]
czmucić (daw.) — zawracać w głowie, mącić. [przypis edytorski]
czmucić — zawracać w głowie, mącić. [przypis edytorski]
czmychać — uciekać, wyjść szybko. [przypis edytorski]
czmychnąć — tu: gwałtownie wypuścić powietrze przez nos. [przypis edytorski]
czmyr — mała rybka. [przypis autorski]
czółen — dziś r.n.: czółno. [przypis edytorski]
czółenko — element krosna tkackiego o kształcie łódeczki, zawierający nawiniętą na szpulkę nitkę wątku, przerzucany pomiędzy nitkami osnowy. [przypis edytorski]
czółenko — przyrząd do tkania. [przypis edytorski]
czółenko, zdr. od czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]
czółko (daw.) — opaska używana jako ozdoba głowy kobiecej. [przypis edytorski]
czółn (daw.) — czółno. [przypis edytorski]
czółno (daw.) — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]
czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]
czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]
czółno — łódź wydrążona z jednego pnia. [przypis edytorski]
czółno — tu: gondola karuzeli. [przypis edytorski]
czółn (starop. forma) — daw. r.m., dziś r.n.: czółno. [przypis redakcyjny]
czochać się (gw.) — ocierać się o coś. [przypis edytorski]
czochać się (przestarz.) — trzeć się, ocierać się o coś. [przypis edytorski]
czochry — wyraz utworzony od słowa czochrać = kudłać, a więc tyle, co kudły. [przypis redakcyjny]
czokoladowe — dziś: czekoladowe. [przypis edytorski]
czoła przetrzeć — tu: odpocząć. [przypis redakcyjny]
czołem bić — [tu:] żegnać się z kim. [przypis redakcyjny]
czołem uderzyć komuś (daw.) — żegnać się z kimś. [przypis redakcyjny]
Czołem za cześć — zwrot oznaczający pożegnanie i podziękowanie (tutaj: za ucztę). [przypis redakcyjny]
czołgliwy — pełzający, czołgający się. [przypis edytorski]
czołg saperski Borgward IV — Sd.Kfz. 301 „Borgward IV” — niemiecki ciężki transporter materiałów wybuchowych, zdalnie detonowany przy pomocy radia, służył do wysadzania w powietrze nieprzyjacielskich umocnień. Wyprodukowano około 1200 pojazdów tego typu. W Warszawie walczył 302. Batalion Pancerny wyposażony w transportery tego typu. [przypis edytorski]
czołg — tu: czołganie (odczasownikowa nazwa czynności). [przypis edytorski]
czołnko (daw.) — czółenko. [przypis edytorski]
czołówka — tu: oddział frontowy. [przypis edytorski]
czoło jak z miedzi — wytarte, bezwstydne. [przypis redakcyjny]
czoło stracić — wyzbyć się wstydu. [przypis redakcyjny]
czoło — tu: czelność, śmiałość. [przypis edytorski]
czoło — tu: starszyzna (por. naczelnik). [przypis redakcyjny]
czoł (starop. forma) — czół. [przypis edytorski]
czoły — dziś popr. forma N.lm: czołami. [przypis edytorski]
Czolner — Konrad Zöllner von Rotenstein. [przypis edytorski]
czop a. czopowe (daw.) — podatek od trunków. [przypis edytorski]
czop (daw.) — niezdara, niedołęga. [przypis edytorski]
czopowe (daw.) — podatek od alkoholu. [przypis edytorski]
czopowe (daw.) — podatek od wyrobu, importu oraz sprzedaży piwa, wódki, miodu i wina; akcyza. [przypis edytorski]
Czorsztyn — wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, na pograniczu Pienin i Gorców. [przypis edytorski]
czorta napytaje (białorus.) — diabła sprowadzi. [przypis edytorski]
czortbiery — do diabła, dosł.: niech diabeł weźmie. [przypis edytorski]
Czort by ich pobraw, i cei smerdiaczoi wody kazały pylnowaty (z ukr.) — czart by ich wziął, i tej śmierdzącej wody kazali pilnować. [przypis redakcyjny]
czort — czart, diabeł. [przypis edytorski]
Czortek, Antoni (1915–2004) — polski bokser; w Auschwitz stoczył słynną zwycięską walkę z Walterem Dunningiem. [przypis edytorski]
czortowe wy dieti, taj dywyś, ce lewa, a ce prawa, links, links — diabelski pomiocie, no i patrzcie, lewa, prawa, lewa, lewa. [przypis edytorski]
czort was pabieri (ros.) — niech was diabeł weźmie. [przypis edytorski]
Czorty, ne Lachy (ukr.) — Diabły, nie Polacy. [przypis edytorski]
czosnki (lm) — rogatka, palisada. [przypis redakcyjny]
czrezwyczajka (Cze-ka) — skrót nazwy Wsierossijskaia czrezwyczajnaja komissja po borbie s kontrrewolucjej i sabotażom, czyli: Wszechrosyjska Komisja Nadzwyczajna do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem. W latach 1917–1922 centralny organ bezpieczeństwa państwowego republiki radzieckiej. Na czele WCzK stał Feliks Dzierżyński. [przypis redakcyjny]
cztąc (daw.) — czytając; od: czyść: czytać. [przypis edytorski]
cztąc (starop.) — [forma imiesłowu od: czyść] czytając. [przypis redakcyjny]
Cztan — skrócona forma imienia Przecław. [przypis edytorski]
cztérechset — dziś: czterystu. [przypis edytorski]
cztę (starop.) — czytam; forma 1 os.lp od czas. cześć: czytać. [przypis edytorski]
czterdzieści cztery — aluzja do proroctwa z Dziadów Mickiewicza. [przypis edytorski]
Czterdzieści dni i nocy kryją się we mroku — w oryginale mrok nie występuje; mowa o 40 dniach (w czasach Hezjoda od początku kwietnia do ok. 10 maja) pomiędzy ostatnim ukazaniem się zachodzących Plejad na wieczornym niebie a pierwszym ich ukazaniem się wchodzących na porannym niebie; w ciągu tych dni Plejady wschodzą na niebo już po wschodzie słońca i zachodzą przed jego zachodem, z powodu słonecznego blasku są wtedy niewidoczne. [przypis edytorski]
czterdzieści pięć mil na godzinę — około 83 kilometrów na godzinę. [przypis autorski]
czterdzieści razy po czterdzieści nocy, licząc na sposób starożytnych druidów — Druidzi dawnych Gallów liczyli czas nie na dni, ale na noce. [przypis tłumacza]
czterdziestówka — moneta 20–kopiejkowa (40 groszy). [przypis redakcyjny]
czterdziestówka — nazwa monety 20–kopiejkowej (dawniej 40 groszy). [przypis redakcyjny]
„czterdziestu lekarzy”, autorów znanego adresu — Patrz Dokumenty. [przypis autorski]
Czterdziestu Mężów — organ doradczy przy zarządzie miasta w daw. Lwowie, składający się z przedstawicieli kupców i rzemieślników. [przypis edytorski]
czterdziestu mil na godzinę — mila ang. to prawie 2 km. [przypis redakcyjny]
czterdziestu młodzianków w piecu ognistym — w biblijnej Księdze Daniela do ognistego pieca z rozkazu króla Nabuchodonozora zostaje wrzuconych trzech pobożnych młodzieńców, którzy nie chcieli złożyć hołdu posągowi władcy. W Kościołach chrześcijańskich czczonych jest czterdziestu męczenników z Sebasty, żołnierzy rzymskiego legionu, których za odmowę złożenia ofiary pogańskim bogom wystawiono nago na mróz, a później spalono ich zamarznięte ciała. [przypis edytorski]
czterdziestu Nieśmiertelnych — fr. les quarante immortels; członkowie Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
czterech najwyższych kapłanów ubrali faraona — dziś popr.: czterech najwyższych kapłanów ubrało faraona. [przypis edytorski]
Czterech (…) nie chciało jadać z kuchni królewskiej z powodu nieczystości mięs (…) jednak coraz bardziej chudł — fragment mylnie zrozumiany przez tłumacza; za nowym tłumaczeniem (Anny Wasilewskiej, 2016): „nie chcieli jadać w kuchnikrólewskiej, ponieważ podawano tam gotowane mięso, od którego tyli. Sabdiel zjadł również ich porcję i też nie schudł”. [przypis edytorski]
czterechset — dziś popr.: czterystu. [przypis edytorski]
czterech — wiersz odnosi się do Konrada Bielskiego, Józefa Czechowicza, Wacława Gralewskiego i Stanisława Grędzińskiego. Czwórka ta tworzyła grupę Reflektor skupioną wokół czasopisma literacko-artystycznego o tym samym tytule. Pismo ukazywało się w latch 1923–1925. [przypis redakcyjny]
Czterej Pancerni i pies — polski serial wojenny zrealizowany w latach 1966–1970 na podstawie książki Janusza Przymanowskiego. Prezentował wyidealizowany obraz działań żołnierzy Armii Polskiej w ZSRR na froncie wschodnim, omijając lub maskując tematy niewygodne politycznie w okresie PRL (m.in. deportacje Polaków w latach 1939–1941, powstanie warszawskie). [przypis edytorski]
Czterem tancerkom przecudnej urody — Czterem cnotom świeckim, jakimi są: umiarkowanie, odwaga, sprawiedliwość i roztropność. [przypis redakcyjny]
czterma — dziś: czterema. [przypis edytorski]
czterma — dziś: czterema; tu forma skrócona zapewne dla zachowania rytmu wiersza. [przypis edytorski]
cztermi — dziś popr.: czterema. [przypis edytorski]
Czternaście osób, siedzących naokoło stołu (…) pisał Clavijo — Viera y Clavijo, Diccionario de Historia Natural de las Islas Canarias, Gran Canaria 1860. [przypis autorski]
czternastego dnia kalend październikowych — powinno być: „14 dnia przed Kalendami października”; Kalendami nazywali Rzymianie pierwszy dzień każdego miesiąca; w drugiej połowie miesiąca odliczano dni do Kalend następnego miesiąca. [przypis edytorski]
czterokrotnie dochodził do połowy drogi żywota — cyniczna parodia pierwszego wiersza Boskiej Komedii — „W połowie drogi ludzkiego żywota” (Nel mezzo del cammin di nostra vita). [przypis tłumacza]
czterołokciowy — mierzący cztery łokcie długości, tj. ok. 1,20 m. [przypis edytorski]
Czterolatki?! […] Chyba Czaroludki! — zacny Hobden może niechcący, może naumyślnie przekręca właściwą nazwę. W oryginale „Czaroludki” zwą się Fairies (czyt. fejryz), a w wersji Hobdena — Pharisees (czyt. fejryzyz), co oznacza… faryzeuszów. [przypis tłumacza]
Cztery kobiety — tytuł zbioru w pierwszym wydaniu z 1928 r. brzmiał: Cztery kobiety: Beatrice, Garcinda, Filomena, Lotka. Utwór jest zestawieniem czterech nowel o zbliżonej tematyce, wydanych w latach 1867–1871. [przypis edytorski]
Cztery lata temu szukano na cmentarzu komunalnym, gdzie był pochowany jednooki bez nogi żebrak, żeby Camoensa pochować. [przypis autorski]
cztery lat — dziś popr.: cztery lata. [przypis edytorski]
Cztery nadobne panie (…) Andronika (…) Dycylla (…) Fronezya (…) Sofrozyna — wymienione tu cztery „panie” przedstawiają niewątpliwie cztery cnoty kardynalne, jak to już ich imiona wskazują: Andronika — męstwo, Dycylla — sprawiedliwość, Fronezya — roztropność, Sofrozyna — umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
Cztery niewiasty całe w czerwień strojne — Cztery cnoty kardynalne: roztropność, sprawiedliwość, umiarkowanie i odwaga. Ubrane są w szarłat królewski dlatego, że rządem świata kierować powinny. Roztropność kieruje krokami trzech cnót ostatnich, bo porównywa przeszłość z teraźniejszością i dlatego przewiduje przyszłość. [przypis redakcyjny]
cztery od sta (daw.) — cztery procent. [przypis edytorski]
cztery osoby rozmaicie ubrane — Cztery stany: kler, szlachta, stan urzędniczy i chłopski. [przypis tłumacza]
cztery osoby — są to zamordowani w końcu lipca 1789 Foulon i zięć jego Berthier, urzędnicy służby zaopatrzenia; zamordowany 3 sierpnia Chatel, zastępca mera (burmistrza) Saint-Denis pod Paryżem; czwarty zapewne Flesselles, burmistrz Paryża, zamordowany 14 lipca. [przypis redakcyjny]
Cztery pochodnie (…) ta, co przyszła pierwej — Tą pierwszą pochodnią, co najpierw przyszła, jest św. Piotr, następne trzy pochodnie są to św. Jakub, św. Jan i Adam. [przypis redakcyjny]
Czterysta lat temu faraon Amenhotep IV obalił władzę kapłanów, ustanowiwszy wiarę w jednego tylko bożka — Amenhotep IV Echnaton (1352–1336 p.n.e.), faraon XVIII dynastii, wprowadził kult jedynego boga: Atona, bóstwa słońca. Zmienił swoje dotychczasowe powiązane z Amonem imię na imię odwołujące się do Atona, tak samo swoje tytuły królewskie. Przeniósł stolicę państwa z Teb, siedziby Amona, do nowo wybudowanego miasta Achetaton („Horyzont Atona”). Zarzucił finansowanie świątyń tradycyjnych bogów. Zaprzestał wspominania w tekstach państwowych i religijnych imion innych bogów i nakazał ich wymazywanie z istniejących inskrypcji, szczególnie imienia Amona. Niedługo po śmierci Echnatona reforma upadła. Przywrócono tradycyjne kulty, świątynie Atona zniszczono, a wszelkie ślady po Echnatonie starano się wymazać. Akcja powieści rozgrywa się ok. 1085 p.n.e., więc oszacowanie czasu podane przez autora jest błędne. [przypis edytorski]
czterysta stajań — wedle Starożytności XVIII, III, 2 tylko 200 stajań. [przypis tłumacza]
cztery stopy — ok. 120 cm. [przypis edytorski]
Cztery tysiące pałek przeszedłem — buntownikom w carskim wojsku wymierzano karę chłosty grubymi, długimi kijami; skazaniec był prowadzony pomiędzy dwoma szeregami żołnierzy i bity z obu stron. [przypis edytorski]
cztery tysiące (wychowanic) i święta Urszula z nimi — św. Urszula z Kolonii (IV a. V w.), legendarna rzymsko-brytyjska księżniczka, która wyruszywszy w podróż ze swoim orszakiem jedenastu tysięcy służek-dziewic, razem z nimi została zamordowana przez oblegających Kolonię Hunów. [przypis edytorski]
cztery warcaby — dziś popr.: cztery komplety warcabów. [przypis edytorski]
Cztery wielkie rzeki, czerpiące źródła w jednym paśmie gór — opis autora bazuje na XVIII-wiecznych źródłach, zawierających niepełne i błędne dane geograficzne. [przypis edytorski]
cztery wiersze w sposobie zagadki do niej zastosowane — wszystkie te zagadki są historyczne, przypisują je Kajet. Węgierskiemu. [przypis autorski]
