Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2332 przypisów.
urągliwie — ze złością i pogardą. [przypis edytorski]
urągliwy — drwiący, szyderczy. [przypis edytorski]
urągowisko — drwienie z kogoś, wyszydzanie. [przypis edytorski]
urągowisko — obraza. [przypis edytorski]
urągowisko — wyśmiewanie się. [przypis edytorski]
ura caduca auctoritate publica (łac.) — przywileje na dobra, których własność do nas wróciła, powagą sejmową. [przypis redakcyjny]
uradnik — posterunkowy. [przypis edytorski]
uradnik (ros. урядник) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
uradowanem — daw. forma N. i Msc. przymiotników i imiesłowów przym. r.n.; dziś tożsama z r.m.: uradowanym. [przypis edytorski]
uradzić coś (pot.) — dać radę udźwignąć coś. [przypis edytorski]
uradzić — ustalić. [przypis edytorski]
uradzić — wymyślić, dojść do wniosku. [przypis edytorski]
uradzi — tu: da radę. [przypis edytorski]
uradzi — tu: poradzi sobie. [przypis edytorski]
uragan (daw.) — dziś: huragan; tu: mnóstwo (moc, huk). [przypis edytorski]
uraganem (daw.) — dziś: huragan. [przypis edytorski]
uragan — huragan. [przypis edytorski]
uraganny — dzis: huraganowy. [przypis edytorski]
uragan (ros.) — huragan. [przypis edytorski]
Ural — łańcuch górski, będący umowną granicą między Europą a Azją. [przypis edytorski]
Uralsk — miasto w zachodnim Kazachstanie, położone na granicy Europy i Azji. [przypis edytorski]
Uranges — miasto Orange w płd.-zach. Francji, w departamencie Vaucluse. [przypis redakcyjny]
Urania dawno jego śmierć z gwiazd przewidziała — Statius, Thebaid., VIII, 551: „Ipsa diu positis lethum praedixerat astris/ Urania (…)”. [przypis redakcyjny]
Urania (gr.: niebiańska; mit. gr.) — muza astronomii. [przypis edytorski]
Urania (mit. gr.) — muza astronomii. [przypis edytorski]
Uraniburgum — obserwatorium zbudowane przez Tycho Brahe na szwedz. wyspie Huen. [przypis redakcyjny]
Uranija — Urania; tu: forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
U Ranów na ostrowiu — na wyspie Rugii. [przypis edytorski]
Uranos (gr.) a. Uranus (łac.) (mit. gr., mit. rzym.) — bóg uosabiający niebo, wspólnie z Gają (Ziemią) zrodził kolejne pokolenia bogów; obalony przez swojego syna Kronosa (rzym. Saturn). [przypis edytorski]
Uranos (mit. gr.) — bóg i uosobienie nieba, razem w Gają-Ziemią spłodził kolejne pokolenia bogów; utracił władzę nad światem w wyniku buntu, na czele którego stał jego syn Kronos. [przypis edytorski]
Uranos (mit. gr.) — bóg uosabiający niebo, syn i mąż Gai (Ziemi), z którą zrodził tytanów, cyklopów i sturękich olbrzymów. Obawiając się potęgi sturękich i cyklopów, uwięził ich w łonie Ziemi, w Tartarze. Gaja, nie chcąc dopuścić do tego, by to samo stało się z tytanami, wraz z najmłodszym z ich, Kronosem, zorganizowała spisek przeciwko Uranosowi, który został okaleczony i pozbawiony władzy. [przypis edytorski]
Uranos (mit. gr.) — Uranos (Niebo) i Gaja (Ziemia) stanowili pierwszą parę bogów. [przypis redakcyjny]
Uranos — po łacinie: Uranus. [przypis edytorski]
Uranowy ród — ród bogów (np. Kronosa) i tytanów jako potomków Uranosa; tych wszystkich ujarzmił zmyślnie Zeus jako władca nowego pokolenia bogów. [przypis edytorski]
Uratowałem cię (…) od całej plugawej, smrodliwej nędzy — S. Przybyszewski, Synowie ziemi, IV, s. 87. [przypis autorski]
uraz (daw.) — [dziś r.ż.] uraza. [przypis redakcyjny]
uraz (daw. forma) — [dziś r.ż.] uraza. [przypis redakcyjny]
Urbański, Aureli (1844–1901) — poeta, dramaturg. [przypis edytorski]
Urbański von Ostrymiecz, August (1866–1950) — przed I wojną światową austro-węgierski oficer i szef wywiadu wojskowego, szef biura ewidencyjnego w latach 1909–1914. [przypis edytorski]
urbanité (fr.) — światowość, obycie. [przypis edytorski]
Urban — Urban II, papież 1088–1099. [przypis redakcyjny]
Urban VIII — właśc. Maffeo Barberini (1568–1644), papież w latach 1623–1644; mecenas sztuki i nauki; początkowo protektor Galileusza, po publikacji Dialogu o dwóch najważniejszych systemach świata… (1632), zapewne osobiście urażony fragmentem dzieła, stał się mu wrogi. [przypis edytorski]
urbi et orbi (łac.) — dosł. miastu i światu (formuła błogosławieństwa wygłaszanego przez papieża w Rzymie podczas ważnych uroczystości katolickich); tu: całemu światu. [przypis edytorski]
urbi et orbi! (łac.) — miastu i światu (dziś formuła błogosławieństwa papieskiego). [przypis edytorski]
urbi et orbi (łac.) — miastu i światu (formuła używana w odniesieniu do błogosławieństwa udzielanego przez papieża po uroczystej mszy w Niedzielę Wielkanocną w Rzymie). [przypis edytorski]
urbi et orbi (łac.) — miastu i światu. [przypis edytorski]
Urbi et orbi! (łac.) — Rzymowi i całemu światu. [przypis redakcyjny]
Urbin — miasto w Umbrii. [przypis redakcyjny]
Urbino — miasto w śr. Włoszech, na wsch. od Toskanii. [przypis edytorski]
urbs Woligost apud urbaniores vocatur Julia Augusta propter urbis conditorem Julium Cesarem: (łac.) — miasto Woligoszcz przez wykształconych nazywane jest Julia Augusta, z powodu założenia go przez Juliusza Cezara. [przypis edytorski]
uręczać — dziś popr.: ręczyć, zaręczać. [przypis edytorski]
uręczać — ręczyć, zaręczać, zapewniać. [przypis edytorski]
uręczać — tu: zaręczać. [przypis edytorski]
uręczać — zaręczać. [przypis edytorski]
uręczać — zaręczać, ręczyć, zapewniać. [przypis edytorski]
uręczający — dziś: zaręczający. [przypis edytorski]
uręczyć — dziś: zaręczyć, zapewnić. [przypis edytorski]
urędnik (gw., z ros. урядник) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji; komendant gminnego posterunku. [przypis edytorski]
Ure, Andrew (1778–1857) — szkocki lekarz, chemik i ekonomista, jeden z pierwszych teoretyków zarządzania; w książce The Philosophy of Manufactures (Filozofia manufaktur, 1835) wychwalał istniejący system fabryczny. [przypis edytorski]
uredzać (gw.) — radzić się. [przypis edytorski]
uredzić (gw.) — poradzić, dać radę; podołać. [przypis edytorski]
uredzić (gw.) — poradzić, podołać. [przypis edytorski]
uremia (med.) — mocznica, stan zatrucia organizmu produktami przemiany materii (m.in. mocznikiem) jako przejaw zaawansowanej niewydolności nerek. [przypis edytorski]
Ure (…) seca — Tibullus, Elegiae, I, 9, 21. [przypis tłumacza]
ureus (łac.) — metalowy wąż, znajdujący się na nakryciach głowy królów egipskich, symbol władzy monarszej. [przypis redakcyjny]
ureus — wizerunek uniesionej, gotowej do ataku kobry, symbol bogini Wadżet, sprawującej boską opiekę nad faraonem i legitymizującej jego władzę. Ureus umieszczano na koronie lub diademie władcy, ponad czołem, oraz jako amulet i element dekoracyjno-magiczny budowli, sprzętów i biżuterii. [przypis edytorski]
U Reymonta dokonuje się rozbicie pierwotnej, o długim oddechu, formy powieści naturalistycznej na poszczególne obrazy, niezależnie opracowywane — S. Kołaczkowski, Kilka uwag o Reymoncie, „Przegląd Współczesny” 1926, nr 46. [przypis autorski]
urezać (z ukr.) — uciąć. [przypis redakcyjny]
Ur-flegma — złożenie niem.-polskie: praflegma; Ur- (niem.): przedrostek pra- (pierwotny, pradawny). [przypis edytorski]
urgeant (łac.) — przypilnować mają. [przypis redakcyjny]
urgebat abdicationem (łac.) — nalegał na zrzeczenie się (abdykacje). [przypis redakcyjny]
uriadnik (ros.) — niższy stopniem policjant w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
uriantówka — gruszka. [przypis redakcyjny]
Uriasz Hetyta (bibl.) — dowódca w armii króla Dawida i mąż Batszeby; król Dawid, pragnąc Betszeby, wysłał go na placówkę, na której Uriasz musiał zginąć (2 Sm 11,15). [przypis edytorski]
Uriens — częściej: Urien, postać z legend arturiańskich: król Gore (lub Garlot), mąż siostry króla Artura; postać inspirowana historyczną osobą Uriena, władcy Rheged, celtyckiego królestwa Brytów na północy Brytanii, wymienianego w VI-wiecznych heroicznych poematach epickich; najsłynniejszy syn historycznego Uriena, Owain mab Urien, w legendach zmienił się w postać Ywaina (Uwaina, Owaina), jednego z rycerzy Okrągłego Stołu. [przypis edytorski]
Urika — francuska powieść z 1823, autorstwa księżnej Claire de Duras (1777–1828), opowiadająca o młodej Murzynce w Paryżu, wychowanej zgodnie ze standardami dziewcząt z wyższych sfer, lecz nieszczęśliwej z powodu koloru skóry. [przypis edytorski]
Urika — niem. Urica: Novelle in Versen. [przypis edytorski]
Urim i Tummim (hebr.: lm. światło i lm. doskonałość, niewinność, prawda) — dwa kamienie o różnych kolorach wmontowane do arcykapłańskiego efodu (szaty liturgicznej), noszone na piersi w pektorale. Wraz z 10 innymi kamieniami symbolizowały 12 pokoleń Izraela. Służyły do objawiania wyroków boskich. [przypis edytorski]
Urim wetuim — szlachetne kamienie, które Arcykapłan nosił na napierśniku. [przypis tłumacza]
Uritucu, Altagracia de Orituco — dziś miasto w Wenezueli, ok. 100 km na pd.-wsch. od Caracas. [przypis edytorski]
urke — wybitny złodziej, autorytet w świecie przestępczym. [przypis edytorski]
Urkiaga Basaraz, Esteban (1905–1937) — znany pod pseudonimem Lauaxeta (Lauquiniz) poeta i dziennikarz baskijski piszący w euskera; zamordowany przez oddziały faszystowskie 25 czerwca 1937 po zbombardowaniu przez niemiecko-włoskie lotnictwo Guerniki (26 kwietnia tego roku). [przypis edytorski]
Urmiak — dziś popr.: Urmia, bezodpływowe, słone jezioro w płn.-zach. Iranie, na Wyżynie Armeńskiej; największe jezioro w kraju. [przypis edytorski]
urna — pojemnik do przechowywania prochów zmarłych. [przypis edytorski]
urning (daw.) — XIX-wieczne określenie homoseksualisty zaproponowane przez Karla Ulrichsa (1825–1895), niemieckiego prawnika i dziennikarza, pierwszego aktywistę na rzecz równości osób homoseksualnych. [przypis edytorski]
urny — dziś popr. forma N.lm: urnami. [przypis edytorski]
uróść (daw.) — urosnąć. [przypis redakcyjny]
urównany — równo rozlany. [przypis redakcyjny]
urobek — procent, zarobek. [przypis redakcyjny]
urobić się (starop.) — spracować się. [przypis edytorski]
urobić (starop.) — zarobić, pozyskać. [przypis redakcyjny]
(…) uroczej panienki — zdaje się, że chodzi o pannę Gromaire, córkę pana Gromaire, kancelisty przy ambasadzie rzymskiej. [przypis redakcyjny]
uroczej urody — pulchram pulchritudinem. [przypis tłumacza]
uroczne oczy — oczy rzucające urok; wierzono, że niektórzy złym spojrzeniem mogą sprowadzać nieszczęście. [przypis edytorski]
uroczny (przestarz.) — rzucający urok. [przypis edytorski]
uroczo piękny druh Hadriana — sformułowanie to może dotyczyć albo Greka Antinousa (ok.110/115–130 r. n. e.), młodziutkiego przyjaciela cesarza Hadriana (76–138 r. n.e.), którego ten, nieutulony w żalu po jego przedwczesnej śmierci, rozkazał deifikować, albo też wiersza autorstwa Hadriana, zaczynającego się od słów: „Animula vagula, blandula / Hospes comesque corporis (…)”, tj. „Duszyczko, tkliwa i ruchliwa, / Gościu i druhu mojego ciała”. [przypis edytorski]
uroczysko — dzikie i trudno dostępne miejsce, zwykle bagno. [przypis edytorski]
uroczysko — miejsce odludne a. trudno dostępne. [przypis edytorski]
uroczysko — miejsce odludne i trudno dostępne. [przypis edytorski]
uroczysko — trudno dostępny teren w puszczy. [przypis edytorski]
