Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7801 przypisów.
nie mieć czoła (daw.) — nie mieć wstydu, honoru. [przypis edytorski]
niemieć — niedokonana forma czasownika: oniemieć; stawać się niemym. [przypis edytorski]
Niemiec — Czesi w XIX w. pozostawali pod silnym wpływem kultury niemieckiej; jest to także nawiązanie do etymologii polskiej nazwy Niemców: ludzi „niemych”, tj. nie mówiących zrozumiałym, słowiańskim językiem. [przypis edytorski]
niemiec — dziś popr.: niemowa. [przypis edytorski]
Niemiec, Francuz lub Polak (…) kategorii psychologicznych objawów współczesnych — S. Rzewuski, Młoda Francja, Paul Bourget, w: Dodatek do „Przeglądu Tygodniowego” 1885, I półrocze, s. 203–208. [przypis autorski]
Niemiecka Partia Centrum — partia niemieckich katolików, istniejąca od 1870 roku; w 1933 roku uległa rozwiązaniu. [przypis edytorski]
Niemiecki braniec na dzielnym rumaku — brańców wojennych, szczególniej Niemców, Litwini palili na ofiarę bogom. Przeznaczano do tego obrzędu wodza lub znaczniejszego z rodu i męstwa rycerza; jeśli kilku dostało się w niewolę, natenczas losem wyciągano nieszczęśliwą ofiarę. Po zwycięstwie na przykład Litwy r. 1315 nad Krzyżakami, Stryjkowski powiada: „A Litwa i Żmudź za to zwycięstwo i za hojne łupy z nieprzyjaciół pogromionych i pobitych złupione, gdy bogom swoim ofiary i zwykłe modły czynili, jednego zacnego Krzyżaka imieniem Gerarda Ruddę, wójta albo starostę ziemie sambijskiej, z więźniów przedniejszego, z koniem, na którym wojował, i z zbroją, w której był ubrany, i z bronią, żywego na wyniosłym stosie drzew spalili i z dymem duszę do nieba, a ciało z perzynami na powietrze posłali” (Stryjkow.[ski] Kron., k. 391. wyd. królewieck.[ie]). Przy końcu tegoż wieku Prusacy, już ochrzczeni, zbuntowawszy się i zbiwszy 4000 Niemców, komtura memelskiego [Memel: Kłajpeda] pojmali i spalili. Ob.[acz] Lucas David, k. 2156. [przypis autorski]
niemieckich Zakon wojowników — Krzyżacy lub kawalerowie mieczowi (templariusze z Rygi). [przypis edytorski]
niemieckie bajeczki o „Mądrym lisie” — cykl powstałych w średniowieczu alegorycznych bajek o przygodach sprytnego lisa Renarta, popularnych we Francji, Holandii, Niemczech i Anglii. [przypis edytorski]
niemieckonarodowi — prawicowo-konserwatywna partia działająca w czasach Republiki Weimarskiej; w pierwszym roku rządów Hitlera uległa rozwiązaniu. [przypis edytorski]
Niemiec, Moskal nie osiędzie (…) — tekst Mazurka Dąbrowskiego, funkcjonując jako piosenka żołnierska, miał wiele odmian; jedna z nich, opublikowana w źródle, na którym oparta została niniejsza edycja (Franciszek Barański, Jeszcze Polska nie zginęła (…), Lwów [1912]) w początkowych strofach identyczna z pierwowzorem, w czwartej strofie wprowadza następujące zmiany: „Moskal Polski nie posiędzie,/ Dobywszy pałasza,/ Hasłem wszystkich wolność będzie/ I Ojczyzna nasza”; następnie po piątej, niezmienionej w stosunku do pierwowzoru następują nieznane w oryginale strofy oraz odmiany refrenu: „Już to ziomek pilnie słucha,/ Czy armata ryczy;/ Walecznego pełny ducha/ Każdy moment liczy./ Marsz, marsz Dąbrowski/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Przyłączyć się rada,/ Jęcząca gromada./ Czy Polacy, czy Sarmaci/ Będziem imię nosić,/ Byle w gronie dawnych braci/ Miłą wolność głosić./ Marsz, marsz Dąbrowski/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Naród na cię czeka/ Przyjdź z prawem człowieka./ Choć sąsiady nas zniszczyły/ I broń nam zabrały,/ Sparty murem piersi były/ I te nam zostały./ Marsz marsz Dąbrowski,/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Każdy z nas chęć czuje,/ Wodza nie brakuje./ Dzielność wolnego oręża / Starzec opowiada,/ Aby szukać tego męża,/ Młody na koń wsiada./ Marsz, marsz Dąbrowski,/ Z ziemi włoskiej do polskiej,/ Wolność, dawne hasło,/ Jeszcze nie zagasło”. W wersji tej podkreślone są szczególnie wyraźnie przyświecające powstaniu legionów demokratyczne idee: wolności i praw człowieka. [przypis edytorski]
niemiec, niemczyk — Żyd, ubierający się i zachowujący się po świecku, asymilator. [przypis tłumacza]
niemiec, niemczyk — Żyd ubierający się i zachowujący się po świecku, asymilator. [przypis tłumacza]
niemiec — tu: nauczyciel niemieckiego. [przypis edytorski]
nie miedzyś zwierzmi urosła (starop.) — nie urosłaś między zwierzami. [przypis edytorski]
Nie miejsce człeka ale człek honoruje miejsce — pierwotny nadpis [tj. tytuł; red. WL] przekreślony: Na miejsce wyższe u stołu; dbano na to bardzo, urząd rozstrzygał. [przypis redakcyjny]
niemierny (daw.) — nieumiarkowany, nie zachowujący miary. [przypis edytorski]
niemierny (daw.) — niezachowujący miary. [przypis edytorski]
nie mierź (starop.) — nie obrzydzaj. [przypis redakcyjny]
nie mierzone — nie wymierzone na poszczególne działki, nie posiadające ustalonych granic. [przypis redakcyjny]
nie mieściż ona w sobie — czy nie mieści w sobie; czy nie zawiera. [przypis edytorski]
nie mieszkać (starop.) — nie zwlekać. [przypis edytorski]
nie mieszkając (daw.) — nie tracąc czasu; niezwłocznie. [przypis edytorski]
nie mieszkając (daw.) — nie tracąc czasu, nie zwlekając. [przypis edytorski]
nie mieszkając (daw.) — nie tracąc czasu. [przypis edytorski]
nie mieszkając (daw.) — nie zwlekając, nie tracąc czasu. [przypis edytorski]
nie mieszkając (daw.) — nie zwlekając. [przypis edytorski]
nie mieszkając (daw.) — tu: nie zwlekając. [przypis edytorski]
nie mieszkając — niebawnie [tzn. niebawem, niezwłocznie, red. WL]. [przypis redakcyjny]
nie mieszkając (starop.) — nie zwlekając. [przypis edytorski]
nie mieszkaj (starop.) — [tu:] nie uchybiaj. [przypis redakcyjny]
Nie mieszka [mądrość] na ziemi, gdzie rozkosznie żyją — Hi 28, 13 wg Wulgaty. [przypis edytorski]
Nie mieszka mądrość w ciele poddanym grzechom — Mdr 1, 4. [przypis edytorski]
niemieszkanie (daw.) — bezzwłocznie. [przypis edytorski]
niemieszkanie (daw.) — bezzwłocznie. [przypis redakcyjny]
niemieszkanie (daw.) — nie mieszkając; bez zwłoki. [przypis edytorski]
niemieszkanie (daw.) — nie zwlekając. [przypis edytorski]
Nie. Miłość, jaką czuję dla tej młodej wdowy — Czujemy, jak na wzmiankę o Celimenie Alcest mięknie, jak podrażnienie jego ustępuje miejsca tkliwości. [przypis tłumacza]
nie minęło dwóch tygodni — popr.: nie minęło dwa tygodnie. [przypis edytorski]
niemi — nimi. [przypis edytorski]
Niemirów — miasteczko nad Białą, k. Rawy Ruskiej; hetman Sobieski odbił tam jasyr Tatarom 8 października. [przypis redakcyjny]
Niemirów — miasto na Podolu (obecnie na Ukrainie), w którym Brzozowski uczył się i zdał maturę. [przypis edytorski]
Niemirów — miasto na Ukrainie między Winnicą, a Bracławem. [przypis redakcyjny]
Niemirowicz-Danczenko, Wasilij Iwanowicz (1845–1936) — rosyjski pisarz, dziennikarz, pamiętnikarz; najbardziej płodny pisarz rosyjski swoich czasów; korespondent wojenny podczas wojny rosyjsko-tureckiej (1877–1878) i rosyjsko-japońskiej (1904–1905). [przypis edytorski]
niemka — tu pot.: nauczycielka niemieckiego. [przypis edytorski]
Niemkini — Niemka; tu aluzja do żony Trentowskiego. [przypis edytorski]
nie mniejszą tamtecznej — dziś: nie mniejszą od tamtejszej. [przypis edytorski]
niemniej — w znaczeniu: oraz. [przypis edytorski]
Nie mnie, Polsko, nie mnie, ale imieniu Twojemu — parafraza początku Psalmu 115. [przypis edytorski]
niemnogi (daw.) — nieliczny. [przypis edytorski]
niemnożko (z ros.) — niewiele, trochę. [przypis edytorski]
nie móc przenieść czego na sobie (przestarz.) — nie móc czego znieść. [przypis edytorski]
nie móc przenieść czegoś — nie móc znieść czegoś; nie móc się z czymś pogodzić. [przypis edytorski]
nie móc przenieść po sobie (daw.) — nie móc znieść, ścierpieć, wytrzymać. [przypis edytorski]
nie mógłbyś wymówić słowa „stereotomia”, nie pomyślawszy przy tym o atomach — słowo „stereotomia”, określające sztukę wycinania geometrycznych kształtek, z których układa się elementy budowlane, jest złożeniem greckich słów stereos (solidny, dobrze skonstruowany) oraz tome (ciąć), zaś słowo „atom” pochodzi od tego samego greckiego czasownika i oznacza: niepodzielny, niedający się pociąć. [przypis edytorski]
nie mógł też wiedzieć tego całkowicie a priori — w wielu wydaniach znajdujemy tu mylne wyrażenie: „całkowicie a posteriori”. [przypis tłumacza]
nie mógł wiedzieć o niey (starop. forma) — nie mógł wiedzieć, co się z nią dzieje. [przypis edytorski]
nie mógłżem (daw.) — konstrukcja z partykułą -że-; znaczenie: czyż nie mogłem. [przypis edytorski]
nie mórz — nie doprowadzaj do śmierci; por.: zamorzyć. [przypis edytorski]
nie mówię o słowa, / Łatwiejsza to, kiedyby — nie chodzi już o to, co mówią, łatwiej by to było znieść, gdyby. [przypis redakcyjny]
Nie mówię o uczciwym i zgodnym istnieniu narodów obok siebie w kulturalnym współżyciu, mimo zachowania języka, obyczajów i innych odrębności kulturalnych, przed ostateczną standaryzacją, która je i tak, i tak kiedyś czeka. To jest możliwe zupełnie przy maksymalnym nawet uspołecznieniu. [przypis autorski]
Nie mówię, żeby kto za jaką sprawiedliwą przyczyną nie miał być w niewolą skazan, jako Noe Chama, syna, dla jego występku w niewolą skazał — 1 Mojż 9, 25. [przypis edytorski]
Nie mówiłem, że tutaj pełno jest łobuzów? — po tym wierszu brak w rękopisach jednego wiersza. [przypis tłumacza]
nie mówił ja — ros. szyk zdania. [przypis edytorski]
niemoc — choroba. [przypis edytorski]
niemocen (daw.) — słaby, chory, pozbawiony sił. [przypis edytorski]
niemocen (daw.) — słaby, chory, pozbawiony sił. [przypis edytorski]
niemocne starce — dziś popr. forma B. lm: niemocnych starców. [przypis edytorski]
niemocny — osłabiony, nie całkiem zdrowy. [przypis edytorski]
niemocny — pozbawiony sił, osłabiony; chory, niedomagający. [przypis edytorski]
niemoc — słabość. [przypis redakcyjny]
niemocy — dziś popr. forma D.lm: niemoce (tj. choroby, dolegliwości). [przypis edytorski]
nie mogą być, tylko obroną niewoli i despotyzmu — nie mogą być niczym innym, jak tylko obroną niewoli i despotyzmu. [przypis edytorski]
nie mogą być w zgodzie co do słowa „piękno” — moje piękno, zwiastujące naturę odpowiadającą mojej duszy, jest powyżej pociągu zmysłów; pociąg ten to tylko szczegół (1815). [przypis autorski]
niemogących opisać — nie do opisania. [przypis edytorski]
nie mogą zwiększać się, tylko dopokąd dobru powszechnemu nie szkodzą — mogą się zwiększać tylko tyle, na ile nie szkodzą powszechnemu dobru. [przypis edytorski]
nie mogę czytać — w sensie: nie umiem czytać (i nie wiem, co znaczy ten napis). [przypis edytorski]
Nie mogę już wierzyć, a zwątpić o wszystkim nie śmiem (…) istotą niebędącą już tym, czym była, a jeszcze niewiedzącą, czym będzie — I. Dąbrowski, Śmierć, Warszawa 1900, s. 146. [przypis autorski]
Nie mogę milczeć, gdy milczy Rosja, terrorem straszliwym zmuszona do milczenia…— Nie mogu molczat', „Mołwa” 15 II 1933. Słowa autorki przytaczam w skróceniu. [przypis autorski]
Nie mogę oprzeć się chęci opowiedzenia, w jaki sposób wręczono królowi ten upominek — Opis czerpany z podróży Jacques'a Morres, sekretarza poselstwa. [przypis autorski]
nie mogę również zmyślić, jeżeli dowiedziałem się o naturze bóstwa, jego istnienia lub nieistnienia — Trzeba zauważyć, że jakkolwiek wielu ludzi utrzymuje, iż wątpi o tym, czy bóstwo istnieje, to jednak nie posiadają oni nic prócz nazwy lub też zmyślają coś, co nazywają bóstwem, a co jest niezgodne z naturą bóstwa, jak to na właściwym miejscu później wykażę. [przypis autorski]
Nie mogę tylko słowa ich powtórzyć — w późn. wyd. tłumaczenie poprawiono: „Ja mogę tylko słowa ich powtórzyć”. [przypis edytorski]
Nie mogę żadną miarą pominąć Reiny — w oryg. „Non tacero la splendida regina”. Wyraz regina, drukowany w dawnych wydaniach przez R, wziął tłumacz za imię własne i zrobił ją matką Alfonsa, Hipolita i Izabelli. W rzeczywistości była nią Leonora (strofa 69) „z domu aragońskiego przesławnej rodziny”, małżonka Herkulesa I d'Este. [przypis redakcyjny]
nie mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie mogę, czyż nie mogę. [przypis edytorski]
nie mogęż (…) powiedzieć — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy nie mogę powiedzieć. [przypis edytorski]
nie mogę z przyjemnością patrzyć na uzbrojonych — wojska obywatelskie są dla tyrana niepewne. Doświadczył tegoż Dionizjusz I z początkiem swej kariery tyrańskiej. Później wojska obywatelskie w jego armii nie dostawały broni w mieście, lecz dopiero po wyruszeniu w pole. [przypis tłumacza]
nie mogłażby — czy nie mogłaby. [przypis edytorski]
nie mogłem obronić się (…) refleksji — nie mogłem obronić się przed refleksją. [przypis edytorski]
nie mogłem stworzyć, jeno rzecz dorywczą — zdanie eliptyczne, konstrukcja daw. często stosowana; znaczenie: „nie mogłem stworzyć nic więcej jak tylko rzecz dorywczą”. [przypis edytorski]
nie mogłem widzieć Wenecji z r. 1760 — podróż prezydenta de Brosses po Włoszech, podróże Eustace'a, Sharpa, Smoletta. [przypis autorski]
nie mogli jak pół (…) otrzymać — nie mogli otrzymać więcej niż pół. [przypis edytorski]
nie mogliśmy ich ani zabrać, ani pogrzebać — pogrzebać towarzysza-żołnierza jest najświętszym obowiązkiem. [przypis tłumacza]
nie mogli snadniej pustelnicy Tebaidy (…) powściągnąć swej wszetecznej pożądliwości (…) jak czyniąc to (…) trzydzieści razy dziennie — Klasztor św. Wiktora miał opinię, iż obserwowano [tj. zachowywano; red. WL] tam śluby czystości jeno in quantum potest humana fragilitas pati. [przypis tłumacza]
Nie mogu mołczat' (ros.) — Nie mogę milczeć. [przypis edytorski]
Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — młodopolski poeta, pisarz i publicysta, religioznawca oraz społecznik; wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa”, z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu. [przypis edytorski]
Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz i publicysta okresu Młodej Polski, społecznik, religioznawca, znawca astrologii, tłumacz (m.in. Żywota Jezusa Ernesta Renana, 1904 oraz Dziejów wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Józefa Flawiusza, 1906);wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa” (z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu); autor m.in. cyklu poetyckiego Polonia irredenta (t. I–VII, wyd. 1895–1898), powieści Listy człowieka szalonego (humorystyczne sportretowanie środowiska cyganerii krakowskiej; wyd. 1899), opracowania Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych (Warszawa 1909); publikował pod pseudonimami: Lambro, Lubieniec A., Rokita. [przypis edytorski]
Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz i publicysta okresu Młodej Polski, społecznik, religioznawca, znawca astrologii, tłumacz (m.in. Żywota Jezusa Ernesta Renana, 1904 oraz Dziejów wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Józefa Flawiusza, 1906), oraz wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa” (z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu); autor poezji, dramatów, opowiadań i artykułów publicystycznych, m.in. cyklu poetyckiego Polonia irredenta (t. I–VII, Lwów–Kraków–Warszawa 1895–1898), powieściListy człowieka szalonego z humorem portretującej środowisko cyganerii krakowskiej (1899), Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych Warszawa 1909; publikował pod pseudonimami: Lambro, Lubieniec A., Rokita. [przypis edytorski]
Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz i publicysta okresu Młodej Polski, społecznik, religioznawca, znawca astrologii, tłumacz (m.in. Żywota Jezusa Ernesta Renana, 1904 oraz Dziejów wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Józefa Flawiusza, 1906), oraz wydawca wolnomyślicielskiego, antyklerykalnego, religioznawczego tygodnika „Myśl Niepodległa” (z czasem ewoluującego w kierunku antysemityzmu); autor poezji, dramatów, opowiadań i artykułów publicystycznych, m.in. cyklu poetyckiego Polonia irredenta (t. I–VII, Lwów-Kraków-Warszawa 1895–1898), powieści Listy człowieka szalonego z humorem portretującej środowisko cyganerii krakowskiej (1899), Bóg Jezus w świetle badań cudzych i własnych Warszawa 1909; publikował pod pseudonimami: Lambro, Lubieniec A., Rokita. [przypis edytorski]
Niemojewski, Andrzej (1864–1921) — poeta, pisarz, religioznawca. [przypis edytorski]
Niemojewski, Andrzej Jan (1864–1921) — młodopolski poeta, pisarz i publicysta, religioznawca oraz społecznik. [przypis edytorski]
