Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 10876 przypisów.
kadka — mała kadź. [przypis edytorski]
kadka — mała kadź, tj. otwarte naczynie, daw. wykonane zwykle z drewna. [przypis edytorski]
kadłub — ciało, tułów. [przypis edytorski]
kadłub (daw.) — tułów. [przypis edytorski]
kadłuszek (gw.) — kadłubek, dawne drewniane naczynie do mierzenia zboża, wykonane z wydrążonego, grubego pnia. [przypis edytorski]
Kadma grodu, domów Amfiona — Domy Amfiona znajdują się w Tebach. Amfion, bliźniak Zethosa, był drugim założycielem Teb. Bo podczas gdy Kadmos zbudował fortecę miasta, Kadmeę, on dźwiękami swej lutni ułożył mury gród okalające. [przypis redakcyjny]
Kad man Perkunas sumusztu (z litew.) — Bodaj mnie Perkun zabił. [przypis autorski]
Kadmejczycy — potomkowie a. spadkobiercy Kadmosa (założyciela miasta Kadmei, późniejszych Teb); mieszkańcy Teb, Tebańczycy. [przypis edytorski]
Kadmejowie — mieszkańcy Teb, nazwani tak od mitycznego założyciela miasta, Kadmosa. [przypis edytorski]
Kadmejowie — określenie Tebańczyków od imienia Kadmosa, założyciela miasta. [przypis edytorski]
kadmejski — dotyczący miasta Kadmei, czyli Teb greckich. [przypis edytorski]
Kadmosa, który rzucił w ziemię / na mężów siew — aluzja do pochodzenia Echiona, ojca Penteusza. Echion wyrósł z ziemi z zasianych przez Kadmosa smoczych zębów. [przypis edytorski]
Kadmosa ród — córki Kadmosa, siostry Agawe: Autonoe i Ino. [przypis edytorski]
Kadmos — mąż Harmonii, uchodził za założyciela Kadmei, czyli Teb w Beocji. [przypis redakcyjny]
Kadmos (mit. gr.) — heros grecki. Po zabiciu smoka za radą Ateny zasiał w ziemi jego zęby, z których wyrosło plemię uzbrojonych wojowników. Kadmos rzucił między nich kamień, wskutek czego zaczęli ze sobą walczyć. Pięciu pozostałych przy życiu pomogło mu wybudować twierdzę Kadmeę, u podnóża której powstało miasto Teby. [przypis edytorski]
Kadmos mit. gr. — heros, założyciel Teb, brat porwanej przez Zeusa Europy, ojciec Semele, matki Dionizosa. [przypis edytorski]
Kadmos (mit. gr.) — założyciel Teb, głównego miasta Beocji, krainy w środkowej Grecji. [przypis edytorski]
Kadmos (mit. gr.) — założyciel Teb. [przypis edytorski]
Kadmos (mit. gr.) — założyciel Teb, zmieniony wraz z żoną Harmonią w węże. Według jednej z wersji mitu miała to być kara za zabicie poświęconego Aresowi smoka. [przypis edytorski]
Kadmus a. Kadmos (mit. gr.) — założyciel Teb. [przypis edytorski]
kadrów — dziś popr. forma D.lm: kadr. [przypis edytorski]
kadryl — daw. gorszy gatunek salcesonu. [przypis edytorski]
kadryl (daw.) — tu: niskiej jakości wędlina, tani salceson. [przypis edytorski]
kadryl (fr. quadrille) — tańczony parami w grupach taniec salonowy, popularny w XVIII–XIX w., o metrum przemiennym 6/8 i 2/4. [przypis edytorski]
kadryl — kontredans tańczony w cztery pary. [przypis edytorski]
kadryl — salonowy taniec figurowy, popularny w XVIII–XIX w. [przypis edytorski]
kadryl — taniec salonowy z XVIII w. [przypis edytorski]
kadryl — XIX-wieczny taniec z figurami. [przypis edytorski]
kadryl — XVIII-wieczny taniec salonowy z figurami; modny za czasów Napoleona I we Francji, szybko zyskał popularność w innych krajach europejskich. [przypis edytorski]
kadryl — XVIII-wieczny taniec salonowy z figurami; modny za czasów Napoleona I we Francji, szybko zyskał popularność w innych krajach europejskich. [przypis edytorski]
kaducej — dziś: kaduceusz, laska herolda, atrybut Merkurego (w mit. gr.: Hermesa) jako posłańca bogów, zdobiona dwoma splecionymi wężami i zwieńczona skrzydłami; kaduceusz miał mieć zdolność godzenia nieprzyjaciół. [przypis edytorski]
kaduceus (z łac.; mit. gr.) — laska Hermesa, przewodnika dusz zmarłych w ich drodze do Hadesu, także jako herolda i posła Zeusa, również boga handlu. Laseczka Hermesa, w oplocie dwóch wężów, była skrzydlata. Tu ironicznie: jako symbol przewodnictwa ideowego, politycznego. Komentatorzy zwracają uwagę na później powstały portret R. Starzewskiego pędzla Jacka Malczewskiego, z kaduceuszem uwieńczonym główką Stanisława Koźmiana, jednego z przywódców krakowskich „stańczyków”. [przypis redakcyjny]
kaduceusz (mit. gr.) — laska herolda, atrybut Hermesa, posłańca bogów. [przypis edytorski]
kaducznie (daw.) — diabelnie. [przypis edytorski]
kaducznie — diabelnie. [przypis edytorski]
kaduczy (daw.) — diabli. [przypis edytorski]
kaduk — bies, licho. [przypis redakcyjny]
kaduk (daw.) — diabeł, licho. [przypis edytorski]
kaduk (daw.) — diabeł. [przypis edytorski]
kaduk (daw..) — diabeł. [przypis edytorski]
kaduk — licho, diabeł. [przypis edytorski]
kaduk (reg.) — diabeł. [przypis edytorski]
kaduk — spadek bezdziedziczny i beztestamentowy, bądź prawo dziedziczenia dóbr tego rodzaju. [przypis edytorski]
kaduk — spadek bezdziedziczny, prawo dziedziczenia takich dóbr. [przypis redakcyjny]
kaduk — tu: majątek pozostawiony bez prawnego spadkobiercy. [przypis edytorski]
kaduk (z łac. caducus: niczyj, bezpański) — mowa o zasadzie z prawa rzymskiego, dotyczącej własności, która nie może zostać przejęta; drugim znaczeniem, również obecnym w niniejszym kontekście, jest: diabeł, zły duch. [przypis edytorski]
kaduk (z łac. caducus: niczyj, bezpański) — tu: diabeł, zły duch. [przypis edytorski]
kaduk (z łac.) — majętność, która po bezpotomnej śmierci właściciela przechodziła na własność skarbu i należała do rozdawnictwa królewskiego. [przypis redakcyjny]
Kaduzjowie — lud na południowo-zachodnim wybrzeżu Morza Kaspijskiego, na północ od Medii; bezpośrednio nie graniczy z Medią ni z Armenią, jak tu sobie Ksenofont wyobraża. Gdzie indziej uważa Kaduzjów za sąsiadów Asyrii, nie Medii, jest więc sprzeczność. Medów, Armeńczyków, a po trzecie Kaduzjów: Ktezjasz podaje inne kraje: Baktrię, nad górnym biegiem rzeki Oksos, Chorazmię nad dolnym biegiem tejże rzeki (północno-wschodnie kresy państwa), partię między Baktrią a Hyrkanią (południowo-wschodnie wybrzeże Morza Kaspijskiego), Karmanię, na północny wschód od Zatoki Perskiej. [przypis tłumacza]
Kadyks — miasto portowe w Andaluzji, założone przez Fenicjan, najstarsze z miast Hiszpanii. [przypis edytorski]
Kadyks — miasto portowe w Hiszpanii. [przypis edytorski]
Kadyks — miasto w południowo-zachodniej Hiszpanii, w regionie Andaluzji. [przypis edytorski]
kadysz (aram.) — jedna z najważniejszych modlitw w judaizmie, wyrażająca wiarę w jednego Boga, dziś kojarzona przede wszystkim z modlitwą za zmarłych. [przypis edytorski]
Kady — właść. kadi; sędzia muzułmański. [przypis edytorski]
kadź — duże naczynie wykorzystywane w gospodarstwie domowym. [przypis edytorski]
kadź — kocioł. [przypis edytorski]
Kadżarowie — perska dynastia pochodzenia turkmeńskiego, władająca Iranem w latach 1794–1925; obalona w 1923 z inspiracji Wielkiej Brytanii przez Rezę Szaha, założyciela dynastii Pahlawi. [przypis edytorski]
kadzidł — dziś popr.: kadzideł. [przypis edytorski]
kadzidł — kadzideł. [przypis edytorski]
kadzielnica — naczynie do spalania kadzidła. [przypis edytorski]
kadzielnica — naczynie, w którym spala się kadzidło. [przypis edytorski]
Käsebier, Christian Andreas (1710–1757) — znany złodziej i rozbójnik w XVIII-wiecznych Niemczech. [przypis edytorski]
Kästner, Erich (1899–1947) — pisarz niemiecki, poeta i autor książek dla dzieci; najbardziej znane dzieło to Emil i detektywi (1928). [przypis edytorski]
kaem a. km (wojsk.) — samoczynna, zespołowa broń palna o kalibrze do 20 mm. [przypis edytorski]
Kafala — muzułmańska adopcja dziecka. Rodzice adopcyjni pozostają jedynie opiekunami, a dziecko nie przyjmuje ich nazwiska. [przypis edytorski]
Kafarnaum — Καφαρναοὺμ, w Autobiografii: Καφαρνωκός; dosłownie: Wieś (Kafar) Nahuma (Nahum). Wieś Kafarnaum, wspomniana przez Józefa, a wedle ewangelii miasto, to dzisiejsze Tell-Hum; natomiast co do źródła tejże nazwy jedności między uczonymi nie ma; niektórzy mniemają, że jest nim 'Ain-et-Tin. [przypis tłumacza]
Kafarnaum — miejscowość nad Jeziorem Tyberiadzkim, wielokrotnie wzmiankowana w Ewangeliach. [przypis edytorski]
Kafartobę — Καφάρτοβαν. Wsie te [Betabris i Kafartoba] dziś nieznane. [przypis tłumacza]
kafelkę (B. lp r.ż.) — dziś popr.: kafelek (B. lp r.m.). [przypis edytorski]
kafel (niem. Kachel) — tu: miska do mielenia tabaki. [przypis redakcyjny]
kafenhauz (daw., z niem.) — kawiarnia. [przypis edytorski]
kafenhauzy — kawiarnie. [przypis redakcyjny]
kafeszantan (z fr. café chantant: śpiewająca kawiarnia) — kawiarnia lub restauracja z kabaretem. [przypis edytorski]
Kafetra — Κάφεθρα (N), Καφεθρά (D). [przypis tłumacza]
Kafir (ang. Caffre) — pogardliwe określenie osoby czarnoskórej, używane w Afryce Południowej i na Jamajce albo pogardliwe określenie innowiercy w islamie. [przypis edytorski]
kafir (arab.; lm: kuffar) — niewierny w islamie. Termin niejednoznaczny; daw. w Koranie określenie używane w odniesieniu do kogoś, kto zaprzecza prawdzie religijnej a. nie przyznaje się do niej; może oznaczać zarówno nie-sunnitę (np. szyitę), wyznawcę religii nieislamskiej, satanistę, ateistę, jak też apostatę. Niekiedy wydziela się jako pośrednich między muzułmanami a niewiernymi tzw. ludzi Księgi, do których zaliczać się mogą wyznawcy chrześcijaństwa, judaizmu i sabeizmu lub zaratusztrianizmu, ponieważ prorocy tych religii zostali uznani w islamie za wysłanników Allaha. [przypis edytorski]
kafir (ar.) — niewierny; określenie innowiercy w islamie. [przypis edytorski]
Kafka, Franz (1883–1924) — niemieckojęzyczny pisarz pochodzenia żydowskiego, urodzony w Pradze; tworzył opowiadania i powieści przedstawiające bezsilną, zagubioną jednostkę zmagającą się z bezdusznymi i niezrozumiałymi działaniami aparatu państwowego. [przypis edytorski]
Kafka, Franz (1883–1924) — piszący po niemiecku autor z Pragi czeskiej, tworzący pesymistyczne, naznaczone przemocą i anonimową presją wizje świata i człowieka w powieściach takich jak Proces czy Zamek. [przypis edytorski]
Kafka, Franz (1883–1924) — piszący po niemiecku autor z Pragi czeskiej, tworzący pesymistyczne, naznaczone przemocą i anonimową presją wizje świata i człowieka w powieściach takich jak Proces czy Zamek. [przypis edytorski]
kafla (daw.) – dziś popr.: kafel (r.m.). [przypis edytorski]
Kafron — wyrazu „Kafron” nie zna oryginał. [przypis redakcyjny]
Kafrowie — daw. nazwa ludów Bantu ze wsch. części Afryki Płd., nadana im przez Arabów (ar. kafir: niewierny), używana w XVIII–XIX w. [przypis edytorski]
Kafrowie — nazwa grupy ludów Bantu zamieszkujących płd. i wsch. część Afryki, nadana przez Arabów (z ar. kafir: niewierny), rozpowszechniona w Europie w okresie wojen kolonialnych prowadzonych w XVIII–XIX w. na terenie ob. RPA, zw. wojnami kafrskimi; obecnie nie jest używana. [przypis edytorski]
Kafrowie — nazwa nadana południowym i wschodnim ludom Bantu przez Arabów w czasie wojen kolonialnych, oznaczająca niewiernych; obecnie nieużywana. [przypis edytorski]
Kafrowie — nazwa nadana przez Arabów pd. i wsch. afrykańskim ludom Bantu. [przypis redakcyjny]
KAFRY, HOTENTOCI… — dziś popr.: Kafrowie (daw. nazwa płd. i wsch. ludów Bantu), Hotentoci, Buszmeni, Fulanie (Fulbe) i Nubijczycy, i Owaherero (Hererowie), i Tsuanowie. [przypis edytorski]
Kafry, Hotentoci, Tauregi i Kabylowie — ludy z Afryki: Kafrowie: daw. nazwa ludów Bantu ze wsch. części Afryki Płd., nadana im przez Arabów (ar. kafir: niewierny), używana w XVIII–XIX w.; Hotentoci: grupa rdzennych mieszkańców Afryki Płd., spokrewnionych z Buszmenami, prowadzących koczowniczy tryb życia; Tuaregowie: koczowniczy, pasterski lud berberyjski zamieszkujący Saharę; Kabylowie: naród berberyjski, mieszkujący głównie w płn.-wsch. Algierii i przygranicznych obszarach Tunezji. [przypis edytorski]
Kaftalówna, Margot, właśc. Maria Małgorzata Kaftal — artystka scen warszawskich, popularna na początku XX w. [przypis edytorski]
kaftan — noszony pod sukmaną (kierezją) żupanik z rękawami, granatowy na czerwonej podszewce, naszywany frędzlami i metalowymi guziczkami. [przypis redakcyjny]
kaftan — rodzaj luźnej kurtki, z rękawami lub bez. [przypis edytorski]
Kafuzowie (cafusa) — jedna z lokalnie wyróżnianych grup brazylijskiej ludności, potomkowie ludności rdzennej i czarnoskórej. [przypis edytorski]
kaganek — lampka oliwna. [przypis edytorski]
kaganek — lampka oliwna w postaci małego naczynia z gliny lub metalu. [przypis edytorski]
kaganek naftowy — rodzaj lampki, w którym źródłem światła jest paląca się nafta. [przypis edytorski]
kaganek — tu: prymitywna lampka. [przypis edytorski]
kaganek — używana daw. mała lampka w kształcie miseczki z dziobkiem i uchwytem. [przypis edytorski]
kaganiec (daw.) — kaganek, lampa. [przypis edytorski]
kaganiec (daw.) — kaganek; oświetlenie. [przypis edytorski]
kaganiec (daw.) — prymitywna lampka: naczynie, wewnątrz którego płonął ogień; częściej spotyka się formę zdrobn.: kaganek. [przypis edytorski]
