Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7343 przypisów.
burdasi — chmurzy się. [przypis autorski]
burda (starop.) — niezgoda. [przypis redakcyjny]
burda (starop.) — spór, niezgoda. [przypis redakcyjny]
burda (starop.) — zwada, bitwa. [przypis redakcyjny]
burda — tu: awanturnik, kłótnik, zawadiaka, człowiek niespokojny. [przypis redakcyjny]
burdę — awantura, rozróba, bijatyka. [przypis edytorski]
burdziak (z tur.) — wór skórzany na wodę a. wino. [przypis redakcyjny]
bureau d'esprit (fr.; dosł.: gabinet umysłu, ducha) — salon, w którym rozmawia się o sztuce, literaturze, nauce; innym znaczeniem słowa bureau jest biurko, rodzaj mebla. [przypis edytorski]
Bureau Veritas — zał. w 1828 francuska firma rzeczoznawcza zajmująca się dostarczaniem ubezpieczycielom informacji potrzebnych do szacowania ryzyka, gł. jednostek pływających. [przypis edytorski]
burek (pogard.) — tu: strażnik. [przypis edytorski]
Burek, Tomasz (1938–2017) — krytyk literacki i eseista, współpracownik miesięcznika „Twórczość”, działał też w drugim obiegu. [przypis edytorski]
Burek, Wincenty (190–1988) — pisarz, związany z ruchem ludowym. [przypis edytorski]
Burg — Burgtheater; założony w 1741 r. teatr w Wiedniu, w XIX w. uznawany za jeden z najlepszych w Europie. [przypis edytorski]
burg (daw.) — zamek. [przypis edytorski]
burgemeister (daw. niem.) — burmistrz, najwyższy urzędnik miejski. [przypis edytorski]
Burg (niem.) — zamek. [przypis edytorski]
Burg (niem.: zamek) — tu: rezydencja cesarska w Wiedniu. [przypis edytorski]
Burgos — miasto w północnej Hiszpanii; w latach 1936–1939 miejsce kwatery głównej wojsk frankistowskich. [przypis edytorski]
burgrabia — dawniej urzędnik w zamkach i miastach niemieckich. [przypis edytorski]
burgrabia (daw.) — zarządca zamku. [przypis edytorski]
burgrabia (niem. Burggraf) — zarządzający zamkiem stanowiącym własność króla. [przypis edytorski]
burgrabia — starosta (zwykle: grodzki), tu: rządca w zamku. [przypis edytorski]
burgrabia — tu: zarządca zamku, klucznik. [przypis edytorski]
burgrabia — urzędnik zamkowy, zarządca. [przypis edytorski]
burgrabia — urzędnik zamkowy; zastępca starosty lub kasztelana; zarządca grodu. [przypis edytorski]
burgrabia (z niem.) — tu: przedstawiciel króla polskiego w Gdańsku, wybierany przez władcę z grona ośmiu kandydatów zaproponowanych przez radę miejską; reprezentował interesy króla i pełnił funkcje sądownicze. [przypis edytorski]
burgrabia (z niem.) — urzędnik w zamkach pełniący funkcje sądownicze i wojskowe. [przypis redakcyjny]
Burgtheater — teatr wiedeński, drugi najstarszy w Europie, otwarty w 1741 roku. [przypis edytorski]
burguńskiem — burgundzkim (z Burgundii). [przypis redakcyjny]
burgund — francuskie wino z Burgundii. [przypis edytorski]
burgund — gatunek francuskiego wina. [przypis edytorski]
burgund — gatunek wina z Burgundii. [przypis edytorski]
Burgundia — kraina historyczna i region administracyjny we Francji. [przypis edytorski]
Burgundia — kraina historyczna w środkowej Francji. [przypis edytorski]
Burgundia — region w centralnej Francji. [przypis edytorski]
Burgund — mieszkaniec Burgundii, regionu w centralnej Francji. [przypis edytorski]
burgund — wino z Burgundii. [przypis edytorski]
burgund — wino z Burgundii. [przypis edytorski]
Burgundzki Hotel — Sala, do której nas tu wprowadza autor, historyczną jest i zawdzięcza swą nazwą dawnemu pałacowi książąt Burgundii, który jednak po wygaśnięciu tego domu (r. 1477) został rozebrany. Z całego budynku pozostała tylko szopa służąca do gry w piłkę, która w XV wieku bractwom kościelnym do przedstawień pasyjnych była wynajmywaną. W r. 1640 dzierżawiła ją trupa, zwana les comediens de l'Hôtel de Bourgogne, która dzisiejszej Comedie-Française dała początek. Tłumacz pozostawił sali tej historyczną jej nazwę: Hôtel de Bourgogne, gdyż o pałacu w tych warunkach mowy być nie może. [przypis tłumacza]
burgżandarmy (z niem. burg: gród, miasto) — żandarmi miejscy. [przypis edytorski]
burg (z niem.) — gród, miasto. [przypis redakcyjny]
burg (z niem.) — gród, zamek. [przypis edytorski]
buriany (ukr. a. ros.) — a. burzany (w formie spolszczonej): skupiska roślinności, wysokich traw, ale też pokrzyw, łopuchów czy ostów, porastających nie tylko step, ale również obejścia wiejskie. [przypis edytorski]
Buriat — przedstawiciel narodu mongolskiego, zamieszkujący południową Syberię. [przypis edytorski]
Buridan, Jan — rektor uniwersytetu paryskiego i jeden z założycieli uniwersytetu wiedeńskiego. Scholastyk XIV. w., terminista. Zagadnienie wolności przeniósł na pole czysto psychologiczne, ale nie był właściwie ani deterministą, ani indeterministą: „nie uświadomił sobie należycie treści tego zagadnienia”. Dowodząc, że żadna czynność nie jest możliwa bez jakiejś pobudki przeważającej wszystkie inne, podaje jako przykład owego sławnego osła („Osiołkowi w żłoby dano…” wierszyk znany z elementarzy). [przypis tłumacza]
buridanowski — historia o ośle Buridana odpowiada polskiemu przysłowiu „osiołkowi w żłoby dano”. [przypis edytorski]
Burkacki, Adam — cześnik czernihowski. Konstytucja sejmowa z r. 1662 zupełnie go oczyszcza, czyni capacem omnium functionum i przywraca mu dobre imię i cześć; był widać skazany. W konstytucji 1667 jest sędzią nowogrodzkim. [przypis redakcyjny]
burka — dawne wierzchnie okrycie w formie peleryny z kapturem, zwykle używane podczas podróży. [przypis edytorski]
burka — dawne wierzchnie okrycie z grubej tkaniny, rodzaj obszernej peleryny z kapturem, zwykle używanej podczas podróży. [przypis edytorski]
burka (daw.) — płaszcz z filcu. [przypis edytorski]
burka — opończa wełniana. [przypis redakcyjny]
burka (z tur. burok) — wełniana opończa chroniąca od deszczu. [przypis edytorski]
burka (z tur.) — dawne podróżne okrycie wierzchnie w formie peleryny z kapturem, zrobione z grubej tkaniny. [przypis edytorski]
Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu, jedna z czołowych postaci stronnictwa wigów; od 1759 r. przez 30 lat współpracownik „The Annual Register”, od 1766 r. członek parlamentu; próbował usprawiedliwić żądania przywódców rewolucji amerykańskiej przeciw Koronie Brytyjskiej, wskazując na ich ciągłość wobec anglosaskich tradycji prawnych; jego oponentem w tej kwestii był torys Samuel Johnson; wobec rewolucji francuskiej Burke zajął nieprzejednanie wrogie stanowisko, potępiając ją jako bezprawne odcięcie się od tradycji (zakładał jednak, że pewne idee rewolucji można by kontynuować po usunięciu jej skutków; był zwolennikiem ewolucyjnego konserwatyzmu). [przypis edytorski]
Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu, krytyk rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
Burke, Edmund (1729–1797) — irlandzki filozof i polityk, twórca nowoczesnego konserwatyzmu. [przypis edytorski]
burkowe — wełniane, samodziałowe. [przypis redakcyjny]
burkowych biesiad — rozrywek miejskich, hulanek żołnierskich. [przypis redakcyjny]
burkułab — rumuński urzędnik, burgrabia. [przypis redakcyjny]
burłak (daw.) — rosyjski robotnik rzeczny. [przypis edytorski]
burłak — robotnik rzeczny w dawnej Rosji; biedak, samotnik, włóczęga. [przypis edytorski]
burłak — robotnik rzeczny w dawnej Rosji, pracujący przy wiosłach lub holowaniu statków na linie. [przypis edytorski]
burlatore (wł.) — figlarz. [przypis redakcyjny]
Burmani — dziś: Birmańczycy, dominująca grupa etniczna w Mjanmie (Birmie), państwie w Azji płd.-wsch., które w czasach kolonialnych jako ang. kolonia nazywało się Burma. [przypis edytorski]
Burmistrz i rada miasta Krakowa oświadczyli, że stoją do śmierci przy królowej Annie i królu Stefanie — Bielski, Kronika. [przypis autorski]
burmistrz — na Litwie za przykładem Wilna zasiadał w miastach co rok urząd miejski, złożony z dwóch burmistrzów i czterech rajców. [przypis redakcyjny]
burmistrz z dziesięciu tysiącami mieszkańców może się tak przerazić kilku politycznymi proklamacjami — dziś popr.: (…) z dziesięcioma tysiącami (…) kilkoma (…). [przypis edytorski]
Burne-Jones, Edward (1833–1898) — brytyjski malarz, twórca z nurtu prerafaelitów. [przypis edytorski]
Burnek — hrabstwo Burnich w Anglii. [przypis redakcyjny]
Burne, Robert (1759–1796) — narodowy poeta szkocki okresu preromantyzmu; urodził się w rodzinie chłopskiej w Alloway w Ayrshire w Szkocji; pierwszy tomik wierszy, pisanych w rodzimym języku, wydał w 1786; cieszył się sławą lokalną, a po śmierci stał się kultową postacią dla brytyjskich poetów romantycznych, wpisując się swym życiem i typem twórczości w filozofię czasu: pielgrzymowali na jego grób i uwiecznili go piórem William Wordsworth i John Keats; poeta, aby się utrzymać, prowadził gospodarstwo rolne, a pod koniec życia dostał pracę w urzędzie celnym; zmarł, mając zaledwie 37 lat, z powodu choroby serca i nadwerężenia pracą; jego wiersze są pochwałą prostoty wiejskiego życia, rodzinnego szczęścia, miłości i przyjaźni, a do najsławniejszych należy pieśń Auld Lang Syne, oparta na motywach z dawnych szkockich utworów ludowych, śpiewana do dziś w Szkocji w przeddzień Nowego Roku, tzw. Hogmanay (odpowiednik Sylwestra). [przypis edytorski]
Burney, Frances (1752–1840) — angielska pisarka, autorka powieści Ewelina, uznawanej za kluczowy etap rozwoju powieści obyczajowej, oraz wielu listów i pamiętników. [przypis edytorski]
Burns, Robert (1759–1796) — szkocki poeta, prekursor romantyzmu, twórca liryki patriotyczno-ludowej, należał do grona poetów wiejskich. [przypis edytorski]
burnus (arab.) — rodzaj płaszcza bez rękawów zaopatrzonego w kaptur. [przypis edytorski]
burnus — arabskie okrycie wierzchnie przypominające płaszcz bez rękawów, ale z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — długie arabskie okrycie wierzchnie. [przypis edytorski]
burnus — długie arabskie okrycie wierzchnie, rodzaj rozszerzonej peleryny z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — długie okrycie wierzchnie bez rękawów, z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — długie wełniane okrycie podobne do płaszcza, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]
burnus — noszony przez Arabów płaszcz z kapturem. [przypis edytorski]
burnus — rodzaj wierzchniego okrycia z kapturem, bez rękawów, najczęściej wełnianego, noszonego przez Arabów. [przypis edytorski]
burnus (z arab.) — opończa z kapturem z białej wełny. [przypis redakcyjny]
burnus (z arab.) — wełniane okrycie, najczęściej białe, noszone przez Arabów. [przypis edytorski]
Burowie a. Boerowie — biały naród afrykański, wywodzący się od holenderskich kolonistów w Afryce Południowej; na przełomie XIX i XX w. walczyli o niezależność z Brytyjczykami (tzw. wojny burskie), zostali pokonani, a z ich republik w 1910 utworzono dominium brytyjskie pod nazwą Związek Południowej Afryki. [przypis edytorski]
Burowie, dziś: Afrykanerzy — biali mieszkańcy Afryki, potomkowie osadników holenderskich; w XIX wieku prowadzili wojny z Wielką Brytanią. [przypis edytorski]
Burowie — potomkowie europejskich (głównie holenderskich) osadników w Afryce Południowej, na przełomie XIX i XX w. pokonani przez Anglików w tzw. wojnach burskich. [przypis edytorski]
Burowie przesyłają Anglikom gratulacje wraz z puddingiem w kartaczu — nawiązanie do incydentu z czasów wojen burskich. [przypis edytorski]
buro (z port. burro) — osioł. [przypis edytorski]
bur — pochodzi ze skrzyżowania klaczy z osłem; po prostu – muł. [przypis autorski]
Bursa, Andrzej (1932–1957) — poeta, a także prozaik, dziennikarz i dramaturg; określany mianem „poety przeklętego” z uwagi na przedwczesną śmierć oraz brutalność i antyestetyzm poetyki. [przypis edytorski]
bursa — internat, dom dla studentów. [przypis edytorski]
bursa (z łac. bursa: sakiewka) — internat; budynek mieszkalny dla studentów i profesorów. [przypis edytorski]
bursa (z łac.) — [tu:] rodzaj jedwabnego futerału na przechowywanie pateny, czyli małego metalowego talerzyka, na którym kładzie się hostię w czasie mszy. [przypis redakcyjny]
Burschenschaft — stowarzyszenie studentów niemieckich o charakterze samokształceniowym i politycznym w Niemczech (nazwa pochodzi od niem. Burschen: chłopak, młodzieniec; por. też bursa: internat dla studentów uniwersytetu). [przypis edytorski]
burschikos (z niem. der Bursche: chłopak, wyrostek) — junacki. [przypis edytorski]
Burschowie, Dekertowie, Fukierowie i Fiszerowie — rodziny, pochodzenia niemieckiego, ważne dla polskiej hitorii, kultury, gospodarki etc. [przypis edytorski]
Burslem — miasto w północnej Anglii, w hrabstwie Staffordshire. [przypis edytorski]
bursz — członek korporacji studenckiej. [przypis edytorski]
burszenszaft (daw., z niem.) — stowarzyszenie studentów o charakterze samokształceniowym i politycznym. [przypis edytorski]
burszowski — charakterystyczny dla korporacji studenckich. [przypis edytorski]
burszowski — zawadiacki, łobuzerski; od bursz: członek korporacji studenckiej na niemieckim uniwersytecie. [przypis edytorski]
