Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 12958 przypisów.
Polski hymn państwowy — pierwotny tekst autorstwa Józefa Wybickiego powstał w Reggio nell'Emilia jako żołnierska piosenka śpiewana do popularnej melodii mazurka i po raz pierwszy został wykonany publicznie 20 lipca 1797 r. na uroczystości na cześć twórcy Legionów Polskich, gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Ogłoszony drukiem w Warszawie w 1806 r. uległ modyfikacji: zmieniono kolejność strof (trzecia znalazła się w miejscu drugiej) oraz usunięto strofę czwartą i szóstą. Szczególnie wymowa strofy czwartej, zaczynającej się od słów: „Niemiec, Moskal nie osiędzie (…)” byłaby nietaktem wobec przyszłego władcy tworzącego się właśnie Księstwa Warszawskiego, króla saskiego Fryderyka Augusta oraz posunięciem niedyplomatycznym w obliczu pertraktacji prowadzonych przez Napoleona z Aleksandrem I, uwieńczonych pokojem w Tylży w 1807 r. (Wybicki doskonale znał kulisy ówczesnych działań politycznych, będąc w nie zaangażowany osobiście). Zmieniony tekst, po dalszych poprawkach (m.in. w zakresie uwspółcześnienia form gramatycznych i pewnych zmianach leksykalnych) stał się podstawą dzisiejszej wersji hymnu narodowego; oficjalnie Pieśń Legionów Polskich we Włoszech stała się hymnem państwowym decyzją Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w 1927 roku. [przypis edytorski]
polski język może się używać — dziś: język polski może być używany. [przypis edytorski]
polski korytarz (niem. Polnischer Korridor) — w niem. nomenklaturze polit. lat 20. XX. w., naznaczonej ekspansywnością terytorialną, określenie stosowane w odniesieniu do obszaru polskiego województwa pomorskiego, niebędącego wcale (jak sugerowałoby słowo „korytarz”) wąskim przesmykiem, lecz na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 oddzielającego Prusy Wschodnie od reszty Niemiec; przyznane Rzeczpospolitej Polskiej tereny z dostępem do morza obejmowały daw. Prusy Zachodnie, zamieszkałe w większości przez Kaszubów i ludność polską, Gdańsk otrzymał status wolnego miasta; Republika Weimarska prowadziła politykę rewizjonistyczną, dążąc do korekty granic traktatowych poprzez międzynarodowy arbitraż i zagarnięcia polskiego Pomorza; ostatecznie spór o te tereny stał się jednym z pretekstów wszczęcia II wojny światowej i ataku Niemiec na Polskę: kanclerz III Rzeszy Adolf Hitler wystosował w październiku 1938 r. ultimatum, żądając od Polski zgody na aneksję przez Niemcy Gdańska na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej, które miały przechodzić przez polskie województwo pomorskie, oferując w zamian przedłużenie paktu o nieagresji, jednak Polska odmówiła przyjęcia ultimatum. [przypis edytorski]
polski — polonez. [przypis edytorski]
Polski Stronnictwo Ludowe „Piast” — partia ludowa powstała w kwietniu 1914 w wyniku rozłamu w Polskim Stronnictwie Ludowym na prawe i lewe skrzydło, początkowo działająca w Galicji, po 1918 w całym kraju, mająca charakter centrowy, z tendencjami do sojuszu z prawicą; najsilniejsza partia chłopska w sejmie II RP. [przypis edytorski]
polski taniec — polonez (z fr. danse polonaise), majestatyczny taniec dworski, którym rozpoczynano tradycyjnie bale. [przypis edytorski]
polstrowanie — obicie polstramem, tapicerka ze sztucznej skóry. [przypis edytorski]
polstrowany (z niem.) — wyściełany. [przypis edytorski]
Polszcze (daw. forma) — dziś: (o) Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze (daw.) — Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma Msc.: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma N., Msc.lp: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma N.,Msc.lp: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze — dziś popr. forma: Polsce. [przypis edytorski]
Polszcze (starop.) — daw. forma Ms.; dziś: (w) Polsce. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, geograf i etnograf, uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, geograf-samouk, kawaler orderu Virtuti Militari uzyskanego w powstaniu listopadowym. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — poeta, twórca wierszy o tematyce i stylizacji ludowej, także patriotycznych (zob. Pieśń o ziemi naszej wyd. 1843; Mohort 1855); uczestnik powstania listopadowego; ciężko poturbowany podczas rabacji galicyjskiej (1846) porzucił wcześniejsze poglądy na romantyczną modłę chłopomańskie i demokratyczne i stał się zwolennikiem konserwatywnego programu społecznego; największe zasługi położył jako przyrodnik i geograf. [przypis edytorski]
Pol, Wincenty (1807–1872) — polski poeta i geograf. [przypis edytorski]
Polyhymnia (mit. gr.) — muza śpiewu chóralnego. [przypis edytorski]
Polyommatus — modraszek. [przypis edytorski]
polyphloisboio thalattēs — πολυφλοίσβοιο θαλάσσης, głośno szumiące, huczące morze; epitet używany przez Homera (zob. np. Iliada I 34). [przypis edytorski]
po macku — po omacku; na oślep. [przypis edytorski]
pomada (daw.) — mieszanka tłuszczu, wosku i perfum, nakładana na włosy, zmiękczająca je i nadająca połysk. [przypis edytorski]
pomada — środek kosmetyczny do smarowania włosów dla nadania im połysku i miękkości. [przypis edytorski]
pomada — tłusty, pachnący środek kosmetyczny używany dawniej do smarowania włosów dla nadania im połysku i miękkości. [przypis edytorski]
pomadka — tu w zn.: miękki cukierek. [przypis edytorski]
pomadować włosy — smarować włosy pomadą, czyli kosmetykiem do włosów na bazie wosku i tłuszczu, pomagającym w układaniu fryzury oraz nadającym połysk. [przypis edytorski]
po mału (daw.) — trochę, nieco. [przypis edytorski]
po mału — mało; por. po trosze. [przypis edytorski]
po mału (starop. forma) — dziś: pomału; z wolna, stopniowo. [przypis edytorski]
pomazaniec ziemski — król (od użycia olejów świętych w ceremonii koronacji). [przypis edytorski]
Pomazany — pomazaniec, namaszczony (olejem na władcę, kapłana lub proroka) to dosłowne znaczenie hebrajskiego słowa „mesjasz”, którego tłumaczeniem jest greckie słowo „Chrystus”. [przypis edytorski]
pomėtis (brus.) — atmintis. [przypis edytorski]
po megarejsku — tu: na sposób sofistów z Megary, używając niejednoznaczności potocznego języka do tworzenia paradoksów, pozornie sprzecznych wniosków. [przypis edytorski]
pomer — dziś popr.: umarł. [przypis edytorski]
pomerła (gw.) — pomarła, zmarła. [przypis edytorski]
pomerł — dziś popr.: pomarł; pomrzeć: umrzeć. [przypis edytorski]
Pometi a. Suessa Pometia — być może miasto w kraju Wolsków. [przypis edytorski]
pomezańskiego — diecezja pomezańska miała stolicę w Kwidzynie. [przypis edytorski]
pomiara (starop.) — umiar. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw., gw.) — pojąć, zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zastanowić się. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zorientować się. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zorientować się w czymś. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zorientować się, zauważyć. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować (daw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować (gw.) — zrozumieć, pojąć. [przypis edytorski]
pomiarkować (gw.) — zrozumieć. [przypis edytorski]
pomiarkować się (daw.) — opamiętać się, pohamować się. [przypis edytorski]
pomiarkować się (daw.) — tu: pohamować się. [przypis edytorski]
pomiarkowanie (daw., gw.) — rozeznanie, zrozumienie. [przypis edytorski]
pomiar — udział, część. [przypis edytorski]
pomidorowiec — klerykał. [przypis edytorski]
pomiędzy Achiwy — między Grekami. [przypis edytorski]
pomiędzy kamraty — dziś: pomiędzy kamratami. [przypis edytorski]
pomiędzy Rosją i Anglią wybuchła wojna — 28 marca 1854 Anglia i Francja wypowiedziały wojnę Rosji, stając się sprzymierzeńcami Imperium osmańskiego w wojnie krymskiej (1853–1856). [przypis edytorski]
pomiędzy tylu — dziś popr. forma N.lm: pomiędzy tyloma. [przypis edytorski]
pomięszać — dziś popr. pisownia: pomieszać. [przypis edytorski]
pomięszać (starop. forma) — pomieszać. [przypis edytorski]
pomięszanie (daw.) — dziś: zmieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie (daw.) — pomieszanie, zmieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie — dziś: pomieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie — dziś popr.: pomieszanie. [przypis edytorski]
pomięszanie — tu: obłęd. [przypis edytorski]
pomięszany (daw.) — dziś: zmieszany. [przypis edytorski]
pomięszany — dziś popr. pisownia: pomieszany. [przypis edytorski]
pomięszany — dziś popr.: zmieszany. [przypis edytorski]
pomięszany — dziś: zmieszany. [przypis edytorski]
po mieczu — w linii męskiej. [przypis edytorski]
pomieniać (daw.) — zamieniać, wymieniać. [przypis edytorski]
pomieniać (daw.) — zamieniać, wymieniać. [przypis edytorski]
pomieniać (daw.) — zamienić, pozamieniać. [przypis edytorski]
pomieniać (daw.) — zamienić. [przypis edytorski]
pomieniać się (daw.) — zamienić się. [przypis edytorski]
pomienionej bitwy — mowa o bitwie pod Kannami. [przypis edytorski]
pomieniony (daw.) — nazwany po imieniu, wymieniony, wspomniany. [przypis edytorski]
pomieniony (daw.) — wspomniany. [przypis edytorski]
pomieniony (daw.) — wspomniany (wyżej, wcześniej). [przypis edytorski]
pomieniony (daw.) — wspomniany, wzmiankowany, wymieniony. [przypis edytorski]
pomieniony (daw.) — wymieniony, wspomniany. [przypis edytorski]
pomieniony — dziś: wspomniany. [przypis edytorski]
pomieniony (starop.) — wspomniany (wyżej, wcześniej). [przypis edytorski]
pomieniony (starop.) — wymieniony; nazwany po imieniu. [przypis edytorski]
pomieniony — wymieniony. [przypis edytorski]
pomierne — daw. umiarkowane (tu: co do objętości). [przypis edytorski]
pomiernie (starop.) — umiarkowanie, z umiarem. [przypis edytorski]
pomierność — umiarkowanie. [przypis edytorski]
pomierny (daw.) — mały, niewielki. [przypis edytorski]
pomierny (daw.) — nieduży, mały. [przypis edytorski]
pomierny (daw.) — umiarkowany. [przypis edytorski]
pomierny — dziś: umiarkowany. [przypis edytorski]
pomierny — umiarkowany. [przypis edytorski]
pomierzać (daw.) — mierzyć, odmierzać. [przypis edytorski]
pomierzch (poet.) — mrok, ciemność. [przypis edytorski]
pomieścić — dziś: umieścić. [przypis edytorski]
pomieszać — tu: zmieszać, zakłopotać. [przypis edytorski]
pomieszanie — zmieszanie, zakłopotanie. [przypis edytorski]
pomieszany (daw.) — nienormalny, szalony. [przypis edytorski]
