Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 448 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5942 przypisów.
Żabieniec — być może chodzi o Zadni Mnichowy Stawek w Dolinie za Mnichem, najwyżej położone jezioro w polskich Tatrach (2070 m). [przypis edytorski]
Żabi Koń — szczyt w głównej grani Tatr o wys. 2291 m n.p.m. [przypis edytorski]
żabnica — ryba morska, nazywana też diabłem morskim; większość czasu spędza na dnie i wabi małe rybki mięsistym, wijącym się wyrostkiem na końcu długiej wędki wystającej ze szczytu głowy. [przypis edytorski]
żaboryby — inaczej batrachy; ryby morskie prowadzące przydenny tryb życia; nazwę żaboryby zawdzięczają wydawanym przez siebie odgłosom, przypominającym rechot żab. [przypis edytorski]
żabot — dekoracja ze zmarszczonej tkaniny a. koronki, umieszczana z przodu koszuli bądź sukni. [przypis edytorski]
żabot — dekoracja ze zmarszczonej tkaniny. [przypis edytorski]
żabot — ozdoba za zmarszczonej tkaniny. [przypis edytorski]
żabot — ozdoba ze zmarszczonego materiału, umieszczana zwykle na froncie koszuli. [przypis edytorski]
żabot — ozdoba z marszczonej tkaniny umieszczana na przodzie bluzki. [przypis edytorski]
żabot — ozdoba z marszczonej tkaniny umieszczana na przodzie koszuli lub bluzki. [przypis edytorski]
żabot — ozdoba z marszczonej tkaniny umieszczana pod szyją na przodzie bluzki lub koszuli. [przypis edytorski]
żabot (z fr.: jabot) — element ubioru; rodzaj ozdoby z udrapowanego materiału, ozdobionego niekiedy koronką, umieszczanej pod szyją, na zapięciu z przodu sukni, bluzki a. koszuli; tu zdrobn.: żabocik. [przypis edytorski]
żachnąć się — oburzyć się. [przypis edytorski]
żachnąć się — okazać oburzenie, zniecierpliwienie, gniew, niecierpliwość; obruszyć się. [przypis edytorski]
żachnąć się — wyrazić oburzenie a. niezadowolenie. [przypis edytorski]
żachnąć się — wyrazić oburzenie, niezadowolenie, sprzeciw, gniew, zniecierpliwienie. [przypis edytorski]
żachnąć się — wyrazić sprzeciw, oburzenie. [przypis edytorski]
żachnąć się — zasygnalizować oburzenie lub sprzeciw. [przypis edytorski]
żacy (…) co im tam w garnki dawają — daw. zwyczajem było dawanie w garnuszki ubogim żakom szkolnym potraw pozostałych ze stołów pańskich. [przypis edytorski]
żaczkować — popisywać się erudycją. [przypis edytorski]
żadenby (…) nie wierzył (starop. forma) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: żaden nie wierzyłby. [przypis edytorski]
żadenby temu (…) nie wierzył (starop.) — nikt nie uwierzyłby temu. [przypis edytorski]
żaden ku tobie nie jest podobien, Panie — Jr 10, 6. [przypis edytorski]
żadenże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy żaden. [przypis edytorski]
żadną miarą — w żaden sposób. [przypis edytorski]
żadną miarą — w żaden sposób. [przypis edytorski]
żadne badania nie potwierdziły istnienia fabryk produkujących mydło z ludzkiego tłuszczu w czasie II wojny światowej, mit ten był jednak rozpowszechniony już w czasie wojny.
Informacja o tym, że naziści produkują takie mydło, pojawiła się też w Medalionach Zofii Nałkowskiej. W 2006 r. śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej potwierdziło, że we wspomnianym w Medalionach gdańskim instytucie anatomicznym przygotowywano w trakcie II wojny światowej ze zwłok więźniów preparaty (kości, czaszki) dla studentów medycyny oraz środek czyszczący z tłuszczu. Jednak nie ma tam żadnych śladów wskazujących na masowy czy komercyjny charakter tej produkcji.
[przypis edytorski]
Żadnego związku nie ma również kronika Wacława Potockiego z Osmanem Jana Gundulicia — Najsłynniejszemu utworowi najznakomitszego pieśniarza dubrownickiego (raguzyjskiego) należy się krótka wzmianka. Jan Gundulić (a. Gondola, 1589–1638) zamierzał jeszcze w r. 1620 przełożyć Jerozolimę Tassa i poświęcić ją Zygmuntowi III; porzucił jednak zamiar zupełnie, może gdy się dowiedział o polskim jej przekładzie z r. 1618, i pierwsze dwie pieśni przekładu Jerozolimy, powtórzone w świeżym wydaniu dzieł Gunduliciowych Kórblera (Zagrzeb 1919 w dodatku), nie są wcale jego pióra. Zamiast przekładu stworzył Osmana w dwudziestu pieśniach (14 i 15 nie napisał, przeszkodziła mu śmierć). Na Osmana złożyły się dwa dzieła: jedno (pieśń pierwsza i druga oraz od szesnastej do końca) opowiadało wiernie wedle historii, niemal bez wymysłów poetyckich, zamiar Osmana zniesienia janczarów, ich rokosz i śmierć Osmana. Drugie, pieśni od trzeciej do piętnastej, jest romansową bajędą o Koreckim, Władysławie, Osmanie, o ich żonach i kochankach, o amazonkach i pasterkach, z najzupełniejszą pogardą wszelkiego prawdopodobieństwa: chocimskie walki widzimy na obrazach, rozwieszonych w królewskiej galerii obrazów warszawskiej, gdy je poseł turecki Ali pasza ogląda; pomysł równie niedorzeczny jak owe posągi królów polskich służące do powieści o dawnych dziejach polskich. Gundulić nie był epikiem — był lirykiem; Osman wypadł też jako epopeja wcale słabo (obie jego części nie są stopione jednolicie), ale odznacza się pysznym językiem i najszerszym ujęciem przedmiotu oraz licznymi pięknymi, acz zupełnie zmyślonymi epizodami w stylu Tassa i Włochów. [przypis edytorski]
Żadnej się łaski u mnie nie spodziewaj, żadnego grzechu odpuszczenia mieć nie będziesz: wszytkie cię grzechy twoje potępią, jeśli się z bratem nie zgodzisz — parafraza morału przypowieści o dłużnikach z Mt 18, 23–35. [przypis edytorski]
żadnemi przegrody — daw. forma N. lm; dziś popr.: żadnymi przegrodami. [przypis edytorski]
żadnem kształtem (starop.) — żadnym sposobem. [przypis edytorski]
żadni (starop.) — żaden. [przypis edytorski]
żadny (daw.) — dziś: żaden. [przypis edytorski]
żadnym kształtem (starop.) — w żaden sposób. [przypis edytorski]
żadnym obyczajem (starop.) — w żaden sposób. [przypis edytorski]
żadny (starop.) — żaden, nikt. [przypis edytorski]
żadny (starop.) — żaden. [przypis edytorski]
żadny w to nie łuczy jako święte Pismo uczy (daw.) — nikt nie żyje dokładnie według wskazań Pisma świętego. [przypis edytorski]
Żagary — wileńska grupa poetycka powstała w roku 1931, należąca do tzw. drugiej awangardy, w skład której wchodził m. in. Czesław Miłosz; słowo stanowiące jej nazwę stanowiło regionalizm oznaczający chrust a. suche drewno. [przypis edytorski]
Żagary — wileńska grupa poetycka powstała w roku 1931, należąca do tzw. drugiej awangardy, w skład której wchodził m.in. Czesław Miłosz; słowo stanowiące jej nazwę to regionalizm oznaczający chrust a. suche drewno. [przypis edytorski]
Żagary — wileńska grupa poetycka powstała w roku 1931, należąca do tzw. drugiej awangardy, w skład której wchodził m. in. Czesław Miłosz; słowo stanowiące jej nazwę to regionalizm oznaczający chrust a. suche drewno. [przypis edytorski]
żagiel latyński, dziś: żagiel łaciński — żagiel rozpięty na długiej rejce, umocowanej skośnie na dość niskim maszcie. [przypis edytorski]
żagiew — łuczywo, głownia, płonący kawałek drewna, który służył oświetleniu drogi. [przypis edytorski]
żagiew — płonące polano (kawał drewna); przen.: przyczyna gwałtownych i dramatycznych zdarzeń. [przypis edytorski]
żagiew — płonący kawałek drewna. [przypis edytorski]
żagiew — płonący lub żarzący się kawałek drewna. [przypis edytorski]
żagiew — pochodnia, płonący kawał drewna. [przypis edytorski]
żagiew — pochodnia. [przypis edytorski]
żagiew — tu: płonący kawał drewna. [przypis edytorski]
żagiew — tu: pochodnia. [przypis edytorski]
żaglów (daw. forma) — dziś: żagli. [przypis edytorski]
żaglów — dziś popr.: żagli. [przypis edytorski]
żaglościg — inaczej albatros. [przypis edytorski]
żagwić się (neol.) — czas. utworzony od rzecz. żagiew (płonący kawał drewna; pochodnia), synonim: płonąć. [przypis edytorski]
żagwienie się — żarzenie się, powolne spalanie (tu przen.). [przypis edytorski]
żakarda — tu zapewne: tkanina żakardowa, o bardzo rozbudowanych wzorach, najczęściej motywach roślinnych, wykonywana na krosnach wyposażonych w mechanizm Żakarda (Jacquarda). [przypis edytorski]
żak (daw.) — student. [przypis edytorski]
żak (daw.) — uczeń a. student. [przypis edytorski]
żak (daw.) — uczeń, student. [przypis edytorski]
Żakeria — powstanie ludowe, które wybuchło w 1358 r. we Francji (w czasie wojny stuletniej), spowodowane wyniszczeniem wsi wojną i epidemiami oraz wzrostem podatków i danin. [przypis edytorski]
żakieta — dziś: żakiet; dopasowana marynarka. [przypis edytorski]
żakostwo — tu: zachowanie niepoważne, dziecinada; ryzykanctwo. [przypis edytorski]
żakowski — studencki, uczniowski. [przypis edytorski]
żak (przestarz.) — uczeń, student. [przypis edytorski]
żak — student, uczeń. [przypis edytorski]
żak — uczeń, tu ogólnie: chłopak. [przypis edytorski]
żałoba (tu daw.) — skarga, oskarżenie. [przypis edytorski]
żałobny — tu: przynoszący śmierć i smutek. [przypis edytorski]
Żałość na widok stawiana — żałość (żałoba) na pokaz. [przypis edytorski]
żałośliwy (daw.) — żałosny. [przypis edytorski]
żałośnemi jęki — dziś popr. forma N. lm: żałosnymi jękami. [przypis edytorski]
żałośny — dziś popr. pisownia: żałosny. [przypis edytorski]
żałośny — dziś popr.: żałosny. [przypis edytorski]
żałośny — dziś: żałosny. [przypis edytorski]
żałosnemi słowy (starop. forma) — dziś popr. N.lm: żałosnymi słowami. [przypis edytorski]
żałosno (daw.) — dziś popr.: żałośnie. [przypis edytorski]
żałosny (daw.) — z powodu którego odczuwa się żal. [przypis edytorski]
żałosny (starop.) — przejęty żalem; rozżalony. [przypis edytorski]
żałosny — tu: przepełniony żalem, rozżalony. [przypis edytorski]
żałosny — tu: rozżalony. [przypis edytorski]
żałosny — tu: zasmucony. [przypis edytorski]
żałować się (tu daw.) — skarżyć się. [przypis edytorski]
żałowali (…) kapitańską parkę — dziś popr.: żałowali kapitańskiej parki, tj. Stasia i Helci. [przypis edytorski]
żałujta (gw.) — forma 2 os. lm: żałujcie. [przypis edytorski]
żaleć — dziś: użalać się; żałować czegoś. [przypis edytorski]
żale — naczynia służące do obrzędów pogrzebowych. [przypis edytorski]
żali a. zali — czy, czyż. [przypis edytorski]
żali a. zali — czy. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czy; czy też. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czy, czyż, czy rzeczywiście. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czyż, czyżby. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — czyż. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw., gw.) — czy. [przypis edytorski]
żali a. zali (daw.) — tu: jeśli. [przypis edytorski]
żaliby (daw.) — czy, czyby. [przypis edytorski]
żalić (daw., starop.) — konstrukcja złożona z zaimka pytajnego zali: czy, czyż oraz partykuły -ci (skróconej do -ć) w funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
żalić się straty — dzisiejsza składnia: żalić się na stratę. [przypis edytorski]