Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
około godziny jedenastej — tj. piątej po południu. [przypis tłumacza]
około pięciu stóp i ośmiu cali wysokości — tj. ok. 173 cm; stopa to jednostka miary wynosząca 30,48 cm, zaś cal 2,54 cm. [przypis redakcyjny]
około północy — hebr. כַּחֲצֹת הַלַּיְלָה (kachacot halajla): jak północ, około północy. „Mojżesz powiedział »około północy«, co oznaczało blisko północy, albo tuż przed albo tuż po, ale nie powiedział o północy, bo może astrolodzy Faraona pomyliliby się [w swoich wyliczeniach północy, nastałaby północ, a plaga by nie nadeszła] i powiedzieliby: Mojżesz to łgarz!”, Raszi do 11:4. [przypis tradycyjny]
Około r. 1790 w Uszomierzu w powiecie owruckim komisarz właściciela majątku, przypisując posuchę czarom niewiast, polecił wskazane przez włościan pławić… — Szczegóły te biorę z Wł. Smoleńskiego, Przewrót umysłowy w Polsce wieku XVIII, 1923. [przypis autorski]
około św. Jana — ok. 24 czerwca. [przypis edytorski]
około św. Michała — tj. 29 września. [przypis edytorski]
około siódmej w nocy w wigilię Bożego Narodzenia — do połowy XIX wieku w znacznej części Włoch rozpoczynano dobę na godzinę przed zachodem słońca i rachowano godziny do dwudziestu czterech. [przypis redakcyjny]
około sto tysięcy osób różnej płci, różnego wieku, a najwięcej niewinnych tych niemowląt, które jeszcze schronić się nie mogły, a których wściekły Rusin po troje razem na jednę dzidę zbijał — W Humaniu znajdują się dotychczas trzy wielkie studnie, zapakowane kilką tysiącami dzieci, przy piersiach matek zamordowanych. Trzeba zostawiać te bezeceństwa ślady, aby potomność wiedziała, jak sądzić tę Katarzynę II, którą, wcale jej nie znając, tylko o jej pensjach słysząc, nikczemny chciwiec sławy i pieniędzy Wolter i podły dla pensji Helwecjusz [Wolter i Helwecjusz obaj pobierali pensje od Katarzyny II, której postępowanie względem Polski wysławiali, jako zwalczanie katolickiego fanatyzmu i obronę uciśnionej ludzkości; Helwecjusz (Helvétius, 1715–1771), filozof materialista, autor dzieła O rozumie (De l'Esprit). S.Cz.] wysławiają pod niebiosa, wystawując potomności do naśladowania jej mądrość, tolerancję i ludzkość [przypis autora, usunięty w wyd. z 1816 r. Red. WL]. [przypis autorski]
Około stu wiorst kwadratowych — w przybliżeniu 114 km kwadratowych. [przypis redakcyjny]
okołot (daw., gw.) — omłócony snop zboża. [przypis edytorski]
około tej tragedyjej — na temat tej tragedii. [przypis edytorski]
około trzeciej godziny dnia — tj. dziewiątej rano. [przypis edytorski]
okołować — okrążyć. [przypis edytorski]
okolać — dziś: okalać. [przypis edytorski]
okola — dziś popr.: okala. [przypis edytorski]
okole (daw.) — to, co otacza; obwód, okrąg; ogrodzone miejsce, zagroda. [przypis edytorski]
okoleniem ofiarnicy — hebr. כַּרְכֹּב (karkow). Raszbam wyjaśnia, że był to wystający gzyms wokół ołtarza, w połowie jego wysokości, po którym koheni mogli chodzić podczas składania ofiar, zob. Raszbam do 27:5 [1]. [przypis tradycyjny]
okolica — tu: otoczenie (w oryginale niem. Gesichtskreis: horyzont, widnokrąg, pole a. zakres widzenia). [przypis edytorski]
okolica — zaścianek, wieś drobnoszlachecka. [przypis edytorski]
okolice Saint–Germain — prawdopodobnie Prus ma na myśli wymieniony w poprzednim rozdziale bulwar St. Germain. [przypis redakcyjny]
okoliczna szlachta — drobna szlachta, żyjąca w okolicach, tj. w zaściankach. [przypis edytorski]
okolicznie (daw.) — korzystając z okoliczności, z okazji. [przypis edytorski]
okoliczni panowie i szlachta (…) hojną ręką przykładali się do fundacji, budowy i ozdoby kiernowskiego kościoła — z papierów kościelnych. [przypis autorski]
okoliczności, których pani nie wie — dziś popr.: okoliczności, których pani nie zna. [przypis edytorski]
okoliczności (…) zmusiły mnie do odarcia powieści z jej literackich szat pogardy i oburzenia — Conrad wspomina tu o swej przeróbce na scenę powieści Tajny agent. [przypis tłumacza]
okolicznych spędzono mieszkańców (…) gmach ów runął i rozpadł się w gruzy — Tacyt [Roczniki] XV, 34. [przypis autorski]
okolny (daw.) — okalający, otaczający. [przypis edytorski]
okolny — dziś: dookolny; okalający. [przypis edytorski]
okolny — dziś: okólny, czyli okoliczny, sąsiedni. [przypis edytorski]
okolny — tu: okolony, otoczony; por. okalać: utworzyć obwódkę, otok wokół jakiegoś przedmiotu. [przypis edytorski]
okolona — z[amiast:] otoczona. Niepodobna, zdaje się, szczęśliwiej utworzyć wyrazu. [przypis redakcyjny]
Okoń Eugeniusz (1881–1949) — ksiądz katolicki, działacz polskiego ruchu ludowego, prezes Chłopskiego Stronnictwa Radykalnego, współorganizator tzw. republiki tarnobrzeskiej, poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I kadencji w II RP. [przypis edytorski]
Oko naszego rozumu (…) — Arystoteles, Metafizyka II, 1. [przypis tłumacza]
Okon — dziś popr.: Oconee, ob. nazwa rzeki oraz hrabstwa w Georgii, na płn. od Florydy. [przypis edytorski]
Oko niezdolne (…) dla swoich — Biblia, 1 Kor, 2:9. [przypis tłumacza]
o kontrakciech — dziś popr. forma Msc.lm: o kontraktach. [przypis edytorski]
o konwi się co narychlej pytać (starop.) — brać się do pijatyki. [przypis redakcyjny]
Okopcone szkło — do znalezienia plam w „oślepiającym blasku swego ideału”, tak jak dla uniknięcia utraty wzroku obserwuje się Słońce przez okopcone nad ogniem szkło. W XVII w. dzięki teleskopom odkryto ciemne plamy na powierzchni Słońca. [przypis edytorski]
okopiny — tu: okopywanie ziemniaków; czynność pielęgnacyjna przy hodowli roślin. [przypis edytorski]
okopowizna — roślina okopowa. [przypis edytorski]
okopy — dziś popr. forma N.lm: okopami. [przypis edytorski]
Okopy Św. Trójcy — dawna warownia przy ujściu Zbrucza do Dniestru, pod Kamieńcem Podolskim. W Nie-Boskiej komedii (1835) Krasiński przedstawił Okopy Św. Trójcy jako ostatnią twierdzę, gdzie broni się arystokracja. [przypis redakcyjny]
okopy szwedzkie — okopy z czasów potopu szwedzkiego (1655–1660). [przypis edytorski]
oko — tu: oczko na kości do gry. [przypis edytorski]
okowa — kajdany, łańcuchy (zwykle występuje w lm: okowy). [przypis edytorski]
okowane (starop.) — okute. [przypis edytorski]
okowany — okuty. [przypis edytorski]
okowany — skuty kajdanami. [przypis edytorski]
okowany (starop.) — okuty. [przypis edytorski]
okowany — w kajdanach. [przypis edytorski]
okowita (daw.) — mocna wódka lub nieoczyszczony spirytus; z łac. aqua vitae: woda życia. [przypis edytorski]
okowita (daw.) — mocna wódka, spirytus. [przypis edytorski]
okowita (daw.) — wódka. [przypis edytorski]
okowita (daw., z łac. aqua vitae: woda życia) — wódka, mocny alkohol. [przypis edytorski]
okowita (daw., z łac. aqua vitae: woda życia) — wódka, mocny alkohol. [przypis edytorski]
okowita — mocna wódka lub nieoczyszczony spirytus. [przypis edytorski]
okowita — wódka; źródłosłów: aqua vitae (łac.), woda życia. [przypis edytorski]
okowita — wódka; źródłosłów: aqua vitae (łac.), woda życia. [przypis edytorski]
okowy — daw. forma N.lm; dziś popr.: okowami (tj. kajdanami, łańcuchami). [przypis edytorski]
okowy (daw.) — kajdany. [przypis edytorski]
okowy — dziś popr. forma N. lm: okowami. [przypis edytorski]
okowy — kajdany. [przypis edytorski]
okowy (starop.) — kajdany. [przypis edytorski]
okowywa — dziś popr. forma: okuwa. [przypis edytorski]
okowy — więzy, kajdany. [przypis edytorski]
o Kozacze — dziś popr. forma Msc: o Kozaku. [przypis edytorski]
Oko — za oko — „Kto oślepi oko drugiemu daje mu odszkodowanie pieniężne za oko, tyle o ile zmniejszyła się jego wartość na targu [niewolników] i to samo odnosi się do wszystkich [wymiennych tu przykładów], nie chodzi zaś o rzeczywiste pozbawienie narządu”, Raszi do 21:24 [1]. „Mędrcy uczą, że chodzi o odszkodowanie za oko, a nie o rzeczywiste oko, dowód na to jest w wersecie powyżej, że [napastnik] płaci za niezdolność do pracy oraz za koszty leczenia, jeśliby temu, kto uderzył drugiego, zadać taką samą krzywdę, cóż by było z jego zapłaty, skoro potem i on sam potrzebowałby odszkodowania za bezczynność i za leczenie? Poza tym, gdyby pozbawić oka kogoś, kto oślepił oko drugiego, to nie wszystkie organizmy są takie same i być może ten drugi umrze z powodu usunięcia oka, bo jest delikatniejszej natury niż ten pierwszy, a Tora mówi: oko za oko nie życie za oko. Zatem jedyna równość i sprawiedliwe traktowanie [może mieć miejsce tylko w postaci wypłacenia] odszkodowanie […] i nie jest możliwe, by człowiekowi zrobiono dokładnie taką ranę jaką ten zadał drugiemu”, Rabeinu Bachja do 21:24 [1]. [przypis tradycyjny]
oko (…) zwyczajne słońcu — w wyd. III: „słońca”, co jest prawdopodobnie pomyłką drukarską, poprawioną przez Czubka, którą to poprawkę wprowadził też Kleiner. [przypis redakcyjny]
okpić — oszukać. [przypis edytorski]
okpił J-go — Jerzego Lubomirskiego. [przypis redakcyjny]
okpiświat (rzad., żart.) — oszust. [przypis edytorski]
okpis (gw.) — oszust. [przypis edytorski]
okpiszowski — taki, który pozwala kogoś okpić, oszukać. [przypis edytorski]
okrągłe jezioro — zapewne chodzi o Wielki Staw. [przypis edytorski]
okrągły dom — tu: ateński prytanejon, centrum administracyjne miasta, gdzie urzędowali prytanowie i podejmowano delegacje z innych państw. [przypis edytorski]
okrąglak — okorowany pień drzewa. [przypis edytorski]
okrążne (daw.) — opłata. [przypis edytorski]
okraczyć — tu: dosiąść. [przypis edytorski]
okraj — brzeg, skraj. [przypis edytorski]
okrajek — brzeżek. [przypis edytorski]
okraj (reg.) — skraj, kraniec. [przypis edytorski]
okrasa (daw.) — ozdoba. [przypis edytorski]
okrasa (daw.) — ozdoba. [przypis redakcyjny]
okrasa (daw.) — ozdoba, upiększenie. [przypis edytorski]
okrasa (daw.) — przybranie, ozdoba. [przypis edytorski]
okrasa — tłuszcz dodawany do potrawy. [przypis edytorski]
okrasić — tu: ozdobić. [przypis edytorski]
okraszony — o potrawie: z dodaną okrasą, czyli tłuszczem. [przypis edytorski]
okrawki — inaczej: skrawki. [przypis edytorski]
okręciech (daw.) — dziś popr. Ms. lm: okrętach. [przypis edytorski]
okręg szadryński, ros. Шадринский уезд — ujezd był jednostką administracyjną wchodzącą w skład guberni Imperium Rosyjskiego, odpowiadającą polskiemu powiatowi; Szadrinsk: miasto w Rosji, na Nizinie Zachodniosyberyjskiej, w obwodzie kurgańskim, stolica rejonu szadryńskiego. [przypis edytorski]
okręg — tu: dawny odpowiednik powiatu. [przypis edytorski]
okręta — dziś popr. firma M.lm: okręty. [przypis edytorski]
okręta — dziś popr. forma M.lm: okręty. [przypis edytorski]
okrętem jechać — dziś raczej: płynąć okrętem. [przypis edytorski]
okręt korsarski (navis praedatoria) — nazwa oznaczająca heterę, ze względu na jej chciwość. [przypis tłumacza]
okręt Mayflower — okręt, na którym w okolice dzisiejszego nadmorskiego Plymouth (Massachusetts) przybyli 20 listopada 1620 r. purytanie, protestanccy uchodźcy na tle religijnym z Anglii, w liczbie 102 osób, którym towarzyszyło 30 członków załogi statku. [przypis edytorski]
okrętny — tu: okrętowy; marynarz. [przypis edytorski]
okręty kolonialne, które prowadzą handel z Europą, muszą zarzucić kotwicę w Anglii — Akt żeglugi morskiej z r. 1660. Jedynie czasu wojny mieszkańcy Bostonu i Filadelfii posyłali okręty z towarem prosto na Morze Śródziemne. [przypis autorski]
okręty płynące po morzach księżycowych — dawni astronomowie ciemne obszary na tarczy Księżyca uważali za tereny pokryte wodą, dlatego nazywano je morzami, zatokami, bagnami i jeziorami; współcześnie wiadomo, że są to ciemne, pokryte zastygłym bazaltem równiny, mimo to zachowano dawne łacińskie nazwy tych formacji. [przypis edytorski]
