Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8530 przypisów.
Może samego wiozą Jermołowa — W Rosji między ludem jest przekonanie, iż car może każdego innego króla wziąć w kibitkę. I w istocie nie wiemy, co by odpowiedziano w niektórych państwach feldjegrowi, który by przyjechał w podobnym celu. To pewna, iż Nowosilcow często powtarzał: „Nie będzie pokoju, póki nie zaprowadzimy w Europie takiego porządku, iżby nasz feldjeger mógł też same rozkazy w Wilnie, w Paryżu i w Stambule z tąż samą łatwością wykonywać”. Odebranie rządów Gruzji jenerałowi Jermołów, którego imię u Rosjan było bardzo popularne, uważano za rzecz ważniejszą niż zwycięstwo nad jakim królikiem europejskim. Temu mniemaniu Rosjan dziwić się nie należy. Przypomnijmy, iż Jego Królewiczowska Mość książę Wirtemberski, oblegając z wojskami sprzymierzonymi Gdańsk, pisał do jenerała Rapp, iż jenerał rosyjski równy jest co do stopnia królowi i mógłby nosić ten tytuł, jeżeliby taka była wola cesarska. — Ob. pamiętniki jenerała Rapp. [przypis autorski]
może się nam jaki delfin trafi pod wierzch — zapewne aluzja do opowieści o pieśniarzu Arionie, zmuszonym przez marynarzy do wyskoczenia za burtę statku, oraz delfinie, który wziął go na grzbiet i dowiózł do lądu; zob. Herodot, Dzieje I 24. [przypis edytorski]
może (starop. forma) — można (którego Kochanowski jeszcze nie zna). [przypis redakcyjny]
może (starop.) — [tu:] można; I może tak rzec, że na nich jechała: i tak rzec można, że na nich jechała ([na nich, tj. na Tankreda,] którego Klorynda jeszcze nie zna). [przypis redakcyjny]
może (starop.) — [tu:] można. [przypis redakcyjny]
możesz — czy może. [przypis edytorski]
możeszli (daw.) — czy możesz. [przypis edytorski]
możeszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy możesz. [przypis edytorski]
możeszli — konstrukcja z partykułą pytającą -li; znaczenie: czy możesz. [przypis edytorski]
możeszli wydać głos(daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli możesz wydać głos. [przypis edytorski]
możeszże (daw.) — czy możesz. [przypis edytorski]
możeszże (daw.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czyż możesz, czy możesz. [przypis edytorski]
możeszże — inaczej: czy możesz. [przypis edytorski]
możeszże — konstrukcja z partykułą -że o znaczeniu pytającym; inaczej: czy masz; czyżbyś miała. [przypis edytorski]
możeszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy możesz. [przypis edytorski]
Możesz znaleźć pociechę — Oferta zupełnie niedwuznaczna. [przypis tłumacza]
możeta (gw.) — możecie. [przypis edytorski]
Może też tłuste mięso ryb sposobniejsze jest do wytwarzania owej substancji, która służy do płodzenia. Byłaby to jedna z przyczyn niezliczonej mnogości ludu, jaka jest w Japonii i w Chinach, gdzie żyje się prawie wyłącznie rybą — Japonia składa się z wysp, ma wiele wybrzeży i morze bardzo obfite w ryby; Chiny są pełne strumieni. [przypis autorski]
Może to chodziło o Izbę Parlamentu — Słowo cour znaczy zarówno „dwór” jak „Izba”. [przypis autorski]
możet pogulit pojdiom (ros.) — może pójdziemy pospacerować. [przypis edytorski]
może — tu: możliwe. [przypis edytorski]
może — [tu:] można. [przypis redakcyjny]
może wstyd poetycki… — R. Krynicki, Akt urodzenia, Poznań 1969 (skrzydełko). [przypis autorski]
możeż być (daw.) — konstrukcja z partykułą -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy może być. [przypis edytorski]
Możeż — czy może. [przypis edytorski]
możeż — czy może. [przypis edytorski]
możeż (daw.) — czyż może. [przypis edytorski]
możeż — daw. forma z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; inaczej: czy może; czyż może. [przypis edytorski]
Możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy może. [przypis edytorski]
możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, wzmacniającą i tworzącą pytanie retoryczne; znaczenie: czy może; czyż może. [przypis edytorski]
możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, wzmacniającą i tworzącą pytanie; znaczenie: czy może; czyż może. [przypis edytorski]
możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy może. [przypis edytorski]
możeż sądzić — konstrukcja z partykułą -ż (skróconą od -że); znaczenie: czyż może sądzić. [przypis edytorski]
możeż to być — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; inaczej: czy może to być; czyż może to być. [przypis edytorski]
możeż — tu: czy może, czyżby mógł (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]
Może (…) za słaby. — Zazwyczaj Molier starannie różniczkuje odcienie charakterów, ale cechą tych salonowych głupków jest spotykanie się w banalności. [przypis tłumacza]
może zwarzyć w jednej chwili najpiękniejsze nadzieje — „Po pierwszej sprzeczce pani Ivernetta zerwała z biednym Bariac. Bariac był szczerze zakochany, zerwanie to pogrążyło go w rozpaczy; ale przyjaciel jego Wilhelm Balaon, którego życiorys piszemy, pomógł mu wielce i dokonał tego cudu, iż ułagodził srogą Ivernettę. Zawarto pokój, a zgoda była tak luba, że Bariac przysiągł Balaonowi, iż chwila pierwszych faworów kochanki nie była tak słodka jak to rozkoszne pojednanie. Opowiadanie to zawróciło głowę Balaonowi, zapragnął poznać tę rozkosz, którą opisywał mu jego przyjaciel, etc., etc.” (Nivernois, Życie trubadurów, t. I, s. 32). [przypis autorski]
możliwe — tj. jakie bądź. [przypis tłumacza]
możliwe — w całym tym ustępie Kant bierze wyrazy: „möglich”, „Möglichkeit” w trojakim znaczeniu: 1-o według określenia zawartego w pierwszym wymagalniku; 2-o jako równoznaczne z wyrażeniem: „realny przedmiotowo, transcendentalna prawda”; 3-o jako najogólniejsze przeciwstawienie rzeczywistości bez wglądania w jakie bądź warunki. Można by próbować wyróżnienia za pomocą: „możliwy” i „możebny”; ale mało by się to przyczyniło do jasności wykładu. Poprzestać więc postanowiłem na tym tylko ostrzeżeniu, które zawdzięczam E. Adickesowi. [przypis redakcyjny]
możliweż (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytającą, tu w znaczeniu: „czy możliwe?”. [przypis edytorski]
możliwość „rzeczywistości” elektronów — na tle statystycznego charakteru fizyki hipoteza ta nie jest według mnie tak dziwaczna, jak to się na pierwszy rzut oka wydawać może. [przypis autorski]
możliwości nowej formy kultu Angeliki (…) o której sam wspomniał w rozmowie z Olą (s. 346. w. 23 i n.) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment: „Ty jesteś moją ofiarą… (…) Ofiarą, ale nie moją. Tyś myślała, że ja jestem tylko pospolitym grzesznikiem, a ja jestem tylko kapłanem. Pamiętasz Powinowactwa z wyboru? Widzisz, chciałem… niech się potwór nasyca. Naprzód tę aktorkę, potem ciebie, potem jeszcze inne, aby się ten głodny wampir nasycał” (rozdział XVII). [przypis edytorski]
możliwy (pot.) — akceptowalny, do przyjęcia. [przypis edytorski]
możliwy (pot.) — możliwy do przyjęcia, wystarczająco dobry, nadający się do czegoś. [przypis edytorski]
możną — tu: potężną. [przypis edytorski]
można było pisać na nim złotem — Jest to oznaką prawdziwej damasceńskiej stali, iż potarta złotem zatrzymuje na powierzchni ślady kruszcu. [przypis autorski]
można było wszystkich urzędników pociągać do odpowiedzialności za ich postępowanie, wyjąwszy cenzorów — Patrz Tit. Liv. ks. XLIX. Nawet cenzor nie mógł zakłócać urzędowania drugiego cenzora: każdy sporządzał notę, nie zasięgając zdania kolegi; kiedy zaś było inaczej, cenzura była przez to, można rzec, obalona. W Atenach logiści, którzy żądali rachunków od wszystkich urzędników, sami nie zdawali rachunków. [przypis autorski]
Można by niemal powiedzieć, że humor i erotyka mają się tak do siebie, jak światło niespolaryzowane do spolaryzowanego — Aby sobie to wyjaśnić, można się zastanowić nad różnicą między Szekspirem i Beethovenem, ilustrującą jedno z największych przeciwieństw w dziedzinie psychologii. [przypis autorski]
można by o Stanisławskim powiedzieć: figura rabelesowska. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Lekcja Stanisławskiego (rys. S. Rzeckiego w „Liberum Veto”). [przypis edytorski]
Można by raczej… dalej nie mogła — δεόντως γὰρ ἄν τις εἴποι τὸ κτῆμα τῶν κτησαμένων ἔλασσον; nam jure merito quis dixerit ditionem dominis minorem esse; der Besitz, kann man mit Recht sagen, ist immer noch kleiner, als die Besitzer verdienen (Clementz); [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
Można by więc przypuścić, że Gminna zsyła umiłowanie ciała — takie jest pojmowanie w V i IV wieku przed Chr. Pierwotnie Afrodyta Gminna była boginią gminy ateńskiej, opiekunką rozrostu ludu (gminu) ateńskiego. [przypis tłumacza]
Można filistrów orzynać (…) nie popełniłem nigdy — W. Berent, Pisma, III, s. 63 (Próchno). [przypis autorski]
możnali — czasownik z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]
Można na ogół powiedzieć, że te pierwsze racje, będąc jedynie zewnętrzne i względne, powinny być pod porządkowane tym drugim, które są wewnętrzne i absolutne — racje przemawiające za rozszerzaniem się mają na uwadze stosunek państwa do sąsiadów, są więc zewnętrzne i względne (polegając na stosunkach z przedmiotami niebędącymi samym państwem); racje przemawiające za zwężaniem się mają na uwadze samo państwo, są więc wewnętrzne i absolutne (z istoty państwa wyciągnięte, niezależne od przypadkowych stosunków państw obcych). [przypis tłumacza]
można powiedzieć, że nie ma nic takiego, czym by On nie był… — Myśl tę samą znajdujemy wyrażoną w podobnych słowach w Medytacjach, które tradycja kościelna przez czas długi św. Augustynowi przypisywała: „Immensitas divinae magnitudinis tuae ista est, ut intelligamus te intra omnia, sed non inclusum, extra omnia, sed non exclusum: et ideo interior es, ut omnia contineas; et ideo exterior es, ut incircumscriptae magnitudinis tuae immensitate omnia concludas” (Divi Augustini Meditationes, Soliloquia et Manuale, XXX, 3). [przypis autorski]
można przedstawić za pomocą stosunku do siebie krańcowych wyrazów proporcji ciągłej, której średnią proporcjonalną tworzy rząd — Russo symbolizuje stosunki między zwierzchnikiem, poddanymi a rządem za pomocą matematycznych proporcji. Jeśli się oznaczy zwierzchnika przez , poddanych (w terminologii Russa: państwo) przez , rząd wreszcie przez , symbol oznaczy: siła zwierzchnika wobec rządu powinna się równać sile rządu wobec poddanych. [przypis tłumacza]
można rozwiązać trudność, jak rozwiązywał Hippiasz Tazyjczyk: δίδομεν δέ οἱ (dajemy mu) — Słowa δίδομεν δέ οἱ εύχος αρέSζ czytamy w Iliadzie XXI 297. W tym miejscu odnoszą się do księgi II (sen Agamemnona), gdzie ich obecnie nie ma. Arystoteles miał zatem w swoim tekście słowa owe w Iliadzie II 15 zamiast Τρώεσσι δε κήδε έφηπται, jak dzisiaj czytamy. Hippiasz (nieznany nam zresztą wcale), pragnąc Zeusa uwolnić od zarzutu kłamstwa, zmienił akcent i uznał δίδομεν za infinitiv [bezokolicznik] w zastępstwie imperativu [trybu rozkazującego]. [przypis tłumacza]
można siła (starop.) — siła, która [wiele] może. [przypis edytorski]
Można taki krok ganić — ateński wódz Ifikrates, który w 392 r. prowadził łupieskie wyprawy na Peloponez, zaatakował neutralny Fliunt i spowodował tym połączenie się demokratycznego Fliuntu z Lacedemonem. Podczas wojny nie kwestionowali Spartanie wewnętrznego ustroju Fliuntu, lecz po pokoju Antalkidasa zmusili eforowie Fliuntyjczyków do odwołania wygnanych arystokratów i oddania im skonfiskowanych posiadłości. Ci, co te posiadłości kupili, mieli otrzymać odszkodowanie z kasy państwowej. Wygnańcy, uzyskawszy powrót, nie uznawali w sporach władzy państwowej, lecz wzywali sądu rozjemczego Sparty. Choć Fliuntyjczycy chcieli uniknąć wojny ze Spartą, nie mogli ścierpieć takiego postępowania i skazali oskarżycieli na karę pieniężną. Agesilaos ruszył w jesieni 381 r. pod Fliunt. Miasto chciało zgodzić się na wszystko, ale Agesilaos żądał poddania się i wreszcie zmusił je do tego po 20 miesiącach oblężenia. Głodem zmorzeni mieszczanie chcieli się poddać rządowi Sparty, ale ten dał Agesilaosowi wolną rękę. Rozjątrzony król ustanowił z 50 wygnańców i tyluż obywateli fliunckich trybunał, który miał rozstrzygnąć „kto może zostać przy życiu, a kto zasłużył na śmierć”. Spartańska załoga dopilnowała wykonania wszystkiego (wiosna 379 r.) Nawet wielu Spartan nie pochwalało postępowania Agesilaosa. [przypis tłumacza]
można widzieć — raczej: można zobaczyć; widać. [przypis edytorski]
Można więc przypuszczać, że chodzi o bitwę pod Koryntem z roku 368 przed Chr., w której Ateńczycy pod wodzą Chabriasa ponieśli klęskę, walcząc z Tebami — stoczoną podczas drugiej inwazji tebańskich wojsk Epaminondasa na Peloponez, maszerujących na pomoc Argos, Elidzie i Arkadii. Przejścia przez Przesmyk Koryncki strzegły dowodzone przez Chabriasa wojska Aten, Koryntu i Pellene, do których dołączyli Spartanie. Epaminondas zaatakował o świcie najsłabszą placówkę, strzeżoną przez Spartan, przedarł się i dołączył do swoich peloponeskich sojuszników (Ksenofont, Hellenika VII 1.15–18). Po spustoszeniu okolic miast sprzymierzonych ze Spartą oddziały tebańskie usiłowały zagarnąć Korynt, ale Ateńczycy z korpusu Chabriasa wyszli z miasta, zajęli wyżej położone pozycje i odparli atak (Hellenika VII 1.18–19; Diodor Sycylijski, Biblioteka historyczna XV 69.2). Zapewne w dialogu chodzi jednak o późniejsze, pomniejsze starcie, w którym nakłonieni przez Epaminondasa Argiwowie w nocnym ataku zajęli kluczową pozycję na górze Onejon w pobliżu Koryntu, słabo strzeżoną przez spartańskie oddziały Nauklesa i ateńskie Timomachosa (Hellenika VII 1.41). [przypis edytorski]
możnaż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy można, czyż można. [przypis edytorski]
możnaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy można, czyż można. [przypis edytorski]
możnaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy można. [przypis edytorski]
można zauważyć na jednym sztychu Franciszka Cleyna — we wspaniałym wydaniu angielskim Wergiliusza przez Drydena (Londyn 1697, folio maj). Ale i Cleyn okręcił węże około ciała tylko raz jeden, a około szyi prawie wcale nie. Jeżeli taki mierny artysta zasługuje skądinąd na rozgrzeszenie, można by mu dać tylko takie, że miedzioryty uważać należy za proste objaśnienia, a nie za samoistne pięknotwory. [przypis redakcyjny]
możnem i chudszem (starop. forma) — możnym i ubogim. [przypis edytorski]
możno (białorus.) — można; nie możno: nie można, nie wolno. [przypis edytorski]
możność najbliższa — fr. le pouvoir prochain. [przypis tłumacza]
możność — tu: stan wiedzy, doświadczenie. [przypis redakcyjny]
możność wybicia się przez bogactwo rodzi i podtrzymuje przemysł; którego ta forma rządu bardzo potrzebuje — Lenistwo w Hiszpanii; rozdaje się tam wszystkie urzędy darmo. [przypis autorski]
możny (daw.) — potężny. [przypis edytorski]
możny, królewski ptak — orzeł; starożytni wróżyli z lotu ptaków drapieżnych. [przypis redakcyjny]
możny — tu: potężny. [przypis edytorski]
możyć się (daw.) — wyniszczać się. [przypis edytorski]
mozaistyczny — związany z mozaizmem, czyli judaizmem; określenie używane głównie w zach. chrześcijaństwie, utworzone od imienia Mojżesza, biblijnego prawodawcy judaizmu. [przypis edytorski]
mozaizm — określenie judaizmu używane gł. w zach. chrześcijaństwie, nazwa utworzona od imienia Mojżesza, pierwotnego prawodawcy judaizmu; niektórzy historycy (m.in. Feliks Koneczny) używali nazwy mozaizm na określenie pierwotnej wersji religii żydowskiej, opartej na Biblii (Torze) i różnej od judaizmu opartego na Talmudzie, ukształtowanego wg tej wykładni dopiero w pierwszych wiekach naszej ery i w opozycji do chrześcijaństwa. [przypis edytorski]
Mozart, Wolfgang Amadeus (1756–1791) — austriacki kompozytor i wirtuoz. [przypis edytorski]
Mozart, Wolfgang Amadeus (1756–1791) — austriacki kompozytor, wirtuoz gry na instrumentach klawiszowych. [przypis edytorski]
Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — austriacki kompozytor, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich; dostaje się [Mozartowi] dostojne kopnięcie poniżej pleców: pracodawca Mozarta, arcybiskup Hieronymus von Colloredo, nie zgadzał się na jego występy poza swoją placówką, w maju 1781 doszło między nimi do kłótni: kompozytor usiłował zrezygnować, ale spotkał się z odmową; niedługo później odwołano go w rażąco obraźliwy sposób, kopniakiem wymierzonym przez zarządcę. [przypis edytorski]
Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — austriacki kompozytor, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich. [przypis edytorski]
Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — kompozytor i klawesynista niemiecki. [przypis edytorski]
Mozart, Wolfgang Amadeusz (1756–1791) — wybitny kompozytor austriacki, zaliczany do tzw. klasyków wiedeńskich. [przypis edytorski]
mozgi — mózg; używanie tego wyrazu w l. mn. w znaczeniu l. poj. jest prowincjonalizmem.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
mozół — trud. [przypis edytorski]
mozół — wysiłek, zwł. męczący a monotonny. [przypis edytorski]
mozo (hiszp.) — chłopak, młodzieniec; służący, posługacz, chłopiec na posyłki. [przypis edytorski]
mozoła (a. mozół) — trud. [przypis edytorski]
mozoła — forma żeńska zam. męskiej [mozół; Red. WL] w owym czasie [w XVIII, XIX wieku; Red. WL] pospolita. Por. Karpińskiego Laura i Filon: „Czy w każdym roku taka z kochania jak w osiemnastym mozoła?”. [przypis redakcyjny]
mozoła (przestarz.) — dziś: rodz. m. mozół; trud. [przypis edytorski]
mozoł — mozół, trud. [przypis edytorski]
mozoł — trud, wysiłek. [przypis edytorski]
mozolą się nad zdobyciem mądrości, podczas gdy ty za nią grube (…) zapłaciłeś pieniądze — Kallias wydał na sofistów „więcej niż wszyscy inni Ateńczycy razem” [Platon, Obrona Sokratesa]. Honorarium wynosiło około 400 franków, ale u sławniejszych, np. Protagorasa, dochodziło do 8000 franków. [przypis tłumacza]
mozol (gwar.) — zgrubienie i stwardnienie naskórka na ręce lub nodze. [przypis redakcyjny]
mozolić się — trudzić się. [przypis edytorski]
mozolnie — powoli i pracowicie. [przypis edytorski]
mozos de campo (hiszp.) — młodzi ludzie ze wsi. [przypis edytorski]
Mozyr a. Mozyrz — miasto nad Prypecią, na terenie płd. Białorusi, ok. 150 km na płn. wschód od Czernihowa. [przypis redakcyjny]
Mozyr, dziś pol. Mozyrz, brus. Мазыр — miasto położone nad Prypecią, w płd. części dzisiejszej Białorusi. [przypis edytorski]
Mozyrskie — rejon położonego nad Prypecią miasta Mozyrz w ob. Białorusi; w czasach caratu: powiat mozyrski w guberni mińskiej. [przypis edytorski]
M. Podraza-Kwiatkowska, Młodopolskie harmonie i dysonanse, Warszawa 1969, s. 138–168. [przypis autorski]
