Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115559 przypisów.
Olgierd — wielki książę litewski, panował w latach 1345–1377. [przypis edytorski]
Olgierd (zm. 1377) — wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]
Olgierd (zm. 1377) — wielki książę litewski, syn Giedymina. [przypis edytorski]
Oliba i Aoliba, popr.: Ohola i Oholiba (bibl.) — rozpustne, nierządne kobiety symbolizujące królestwa Judy i Izraela w Księdze Ezechiela (Ez 23). [przypis edytorski]
Olibrius — legendarny okrutny namiestnik rzymski, więził, torturował i nakazał ściąć piękną św. Małgorzatę z Antiochii, która nie chciała go poślubić. [przypis edytorski]
oligarchia — forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi. Najczęściej ludzie ci wywodzili się z arystokracji lub warstwy bogatych. [przypis edytorski]
oligarchia — forma rządów polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi, najczęściej wywodzących się z arystokracji lub warstwy bogatych; także: grupa osób sprawująca rządy w państwie o takim ustroju. [przypis edytorski]
oligarchia (z gr.) — panowanie nielicznych; forma rządów cechująca się przywłaszczeniem suwerennej roli w państwie przez dość wąską, zamkniętą grupę ludzi, najczęściej wywodzących się z arystokracji lub warstwy bogatych, zbliżona rządów dyktatorskich. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, tradycyjnie uważana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, uważana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, uważana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, uznawana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — góra w Grecji, w mitologii uznawana za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimpia, Aleksandra Wielkiego matka (…) powiedała, iż: „się ten tylko oczyma ożenił, ale by się był inszych zmysłów radził, podobno by mu były tego nie dopuściły — Plutarch, Zalecenia małżeńskie 22. [przypis edytorski]
Olimpias (ok. 375–316 p.n.e.) — królowa Macedonii, żona Filipa II, króla Macedonii, matka Aleksandra III Macedońskiego. [przypis edytorski]
Olimpias (ok. 375–316 p.n.e.) — żona króla Macedonii Filipa II, matka Aleksandra III Macedońskiego. [przypis edytorski]
Olimpiejon — świątynia Zeusa Olimpijskiego; tu: Olimpiejon w Atenach, ok. 500 m na płd.-wsch. od Akropolu, największa spośród świątyń starożytnej Grecji, posadowiona na podstawie liczącej ok. 40×110 m, otoczona po ukończeniu rzędami łącznie ponad 100 kolumn, mierzących po 17 m wysokości i 2 m średnicy. [przypis edytorski]
Olimpijczyk — określenie Goethego jako wybitnego artysty, górującego ponad innymi; od góry Olimp, gdzie zamieszkiwali bogowie greccy. [przypis edytorski]
Olimpijczyk — przen.: wybitny artysta; od góry Olimp, gdzie zamieszkiwali bogowie greccy. [przypis edytorski]
olimpijska — tu: piękna jak boginie greckie, zamieszkujące górę Olimp. [przypis edytorski]
„olimpijski” Goethe — funkcjonujące w epoce określenie Goethego jako wybitnego artysty, górującego ponad innymi; od góry Olimp, gdzie zamieszkiwali bogowie greccy. [przypis edytorski]
Olimpiodor i Focjusz — Olimpiodor Młodszy (ok. 500–ok. 570): filozof neoplatoński ze szkoły aleksandryjskiej, komentator Arystotelesa; Focjusz (ok. 820–891): patriarcha Konstantynopola, autor dzieła Biblioteka, zawierającego omówienia 279 prac z różnych dziedzin, z których większość nie zachowała się do naszych czasów. [przypis edytorski]
Olimp (mit. gr.) — góra Olimp była siedzibą najważniejszych greckich bogów. [przypis edytorski]
Olimp (mit. gr.) — siedziba najważniejszych bogów. [przypis edytorski]
Olimp (mit. gr.) — szczyt utożsamiany z siedzibą bogów greckich. [przypis edytorski]
Olimp — na górze Olimp mieściła się siedziba najważniejszych bogów greckich. [przypis edytorski]
Olimp — najwyższy masyw górski w Grecji (szczyt Mitikas 2918 m n.p.m.), położony w płn.-wsch. części kraju, Tesalię od Macedonii; w mit. gr. siedziba bogów. [przypis edytorski]
Olimp — najwyższy masyw górski w Grecji, usytuowany na granicy między Tesalią a Macedonią, którego najwyższy szczyt Mitikas ma wysokość 2918 m n.p.m.; swą nazwę, oznaczającą tyle co „lśniący”, zawdzięcza Olimp długo utrzymującej się pokrywie śnieżnej; w staroż. mitologii uważany był za siedzibę bogów. [przypis edytorski]
Olimp — najwyższy masyw górski w Grecji; w mit. gr. siedziba najważniejszych bogów. [przypis edytorski]
Olimpos (mit. gr.) — syn lub wychowanek Marsjasza, jeden z trzech mitycznych muzyków z Myzji i Frygii (w Azji Mniejszej): mistrzów gry na aulosie, wiązanych z wynalezieniem tego instrumentu oraz muzycznej skali frygijskiej; to samo imię nosił muzyk z Frygii z VII w. p.n.e., który wg autorów staroż. wprowadził ten rodzaj muzyki do Grecji, gdzie wcześniej używano instrumentów strunowych oraz bębenków, kołatek itp. [przypis edytorski]
Olimpu bogi (mit. gr.) — najważniejsi bogowie starożytnej Grecji mieszkali na górze Olimp. [przypis edytorski]
Olint — staroż. miasto greckie na Płw. Chalcydyckim. [przypis edytorski]
Olint — staroż. miasto, najważniejsza kolonia grecka na Półwyspie Chalcydyckim. [przypis edytorski]
Oliveira, Candido de, właśc. Cândido Luís Maria de Oliveira (1845–1919) — brazylijski polityk, minister wojny w latach 1878–1886. [przypis edytorski]
Oliver i Krzysztof — w powieści Jan Krzysztof poeta Olivier Jeannin był przyjacielem muzyka Jana Krzysztofa Kraffta. [przypis edytorski]
Oliverotto z Fermo, właśc. Oliverotto Euffreducci (1475–1502) — wł. kondotier, władca Fermy. [przypis edytorski]
oliwka — guzik w kształcie owocu oliwki. [przypis edytorski]
oliwnik — gaj oliwny. [przypis edytorski]
oliwny — tu: z drewna oliwki. [przypis edytorski]
oliwy — tu: gaj oliwny, w którym, według Biblii, Chrystus modlił się przed ukrzyżowaniem. [przypis edytorski]
oliwy — tu: oliwki. [przypis edytorski]
Olizarowski, Tomasz August (1811–1879) — dramatopisarz; uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]
olla podrida (hiszp. dosł.: zgniły garnek) — hiszpańska potrawa jednogarnkowa, gotowana z resztek różnego typu mięs i wędlin oraz warzyw (przede wszystkim fasoli). [przypis edytorski]
Ollendorff, Heinrich Gottfried (1803–1865) — niemiecki gramatyk, autor popularnych w XIX w. książek propagujących pierwszą nowoczesną metodę nauki języków obcych, kładącą nacisk na umiejętności praktyczne, nabywane przez dialog, zamiast na znajomość abstrakcyjnych reguł i zapamiętywanie zestawów słów; z rozmówek zawartych w samouczkach Ollendorffa Sienkiewicz kpił we wcześniejszych Listach z podróży do Ameryki. [przypis edytorski]
Ollendorff, Heinrich Gottfried (1803–1865) — niemiecki gramatyk, autor popularnych w XIX w. książek propagujących pierwszą nowoczesną metodę nauki języków obcych, kładącą nacisk na umiejętności praktyczne, nabywane przez dialog, zamiast na znajomość abstrakcyjnych reguł i zapamiętywanie zestawów słów. [przypis edytorski]
Ollendry (daw.) — Holendrzy. [przypis edytorski]
Ollivier, Émile (1825–1913) — francuski polityk i historyk; premier (1869–1870). [przypis edytorski]
olophagus właśc. holophagus (z gr. hólos: cały, phagus: pożeracz) — całożerca, tj. pożerający zdobycz w całości. [przypis edytorski]
olśnąć — być oślepionym przez światło. [przypis edytorski]
olśnia — dziś popr.: olśniewa. [przypis edytorski]
Olsen, Regine — wieloletnia narzeczona Kierkegaarda, z którą rozstał się w dość burzliwych okolicznościach. [przypis edytorski]
olsnąć (daw.) — oślepnąć. [przypis edytorski]
olstro — pudełko na pistolet, wykonane ze skóry, przymocywawane do siodła. [przypis edytorski]
olstro — skórzany futerał na pistolet, przytraczany do siodła. [przypis edytorski]
olstro — skórzany futerał na pistolety, podwieszany przy siodle. [przypis edytorski]
olstrowe pistolety — pistolety używane w kawalerii, umieszczone przy siodle, w olstrach. [przypis edytorski]
olstro (z niem.) — skórzany futerał na pistolet, przytroczony do siodła. [przypis edytorski]
olstro (z niem.) — skórzany futerał na pistolet, przytroczony do siodła. [przypis edytorski]
olstro (z niem.) — skórzany futerał na pistolety przy siodle. [przypis edytorski]
Olszewski, Franciszek — redaktor „Kuriera Warszawskiego” w latach 1887–1896. [przypis edytorski]
olszniak (daw.) — zagajnik olchowy. [przypis edytorski]
olszniak — olszynowy lasek; zagajnik olch. [przypis edytorski]
olszyna — lasek olchowy. [przypis edytorski]
olszyniec — zagajnik olchowy. [przypis edytorski]
o ludu — dziś popr.: o ludzie. [przypis edytorski]
Olympiodoros Młodszy (ok. 500–ok. 570) — filozof neoplatoński ze szkoły aleksandryjskiej, autor Żywota Platona, komentarzy do dialogów Platona oraz do pism Arystotelesa. [przypis edytorski]
o mą boleść On nie stoi — nie troszczy się on o mój ból. [przypis edytorski]
omacki — tu: ciemności. [przypis edytorski]
omacnie (starop.) — po omacku. [przypis edytorski]
omai — staiga. [przypis edytorski]
O-maj-gad!! (z ang. Oh my God!) — O mój Boże! [przypis edytorski]
o małom (…) nie zapomniał — inaczej: o mało nie zapomniałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
O małośmy się nie zblamowali — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: o mało się nie zblamowaliśmy. [przypis edytorski]
o małoś nie zwariował — inaczej: o mało nie zwariowałeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
o male (daw.) — mało. [przypis edytorski]
omamiać — oszukiwać, wprowadzać w błąd. [przypis edytorski]
omamić — oszukać. [przypis edytorski]
omamienie — złudzenie. [przypis edytorski]
o, ma mignonne (fr.) — o, moja ślicznotko. [przypis edytorski]
omamion — skrócone od: omamiony. [przypis edytorski]
Omańkowska, Janina Antonina (1859–1927) — publicystka, działaczka społeczna i polityk na Górnym Śląsku, posłanka na Sejm Śląski I kadencji (1922–1927) oraz jego marszałek senior. W czasie zaborów prowadziła działalność oświatową i charytatywną w ramach „Warty” (Towarzystwa Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się oraz Opieki nad Dziećmi), prowadziła tajne nauczanie, wygłaszała odczyty, zakładała biblioteki, była zaangażowana w działalność poznańskiej Czytelni dla Kobiet, przeciwdziałała germanizacji (w 1900 z tego powodu aresztowana i osądzona w głośnym procesie). Uczestniczka powstań śląskich. Współpracowała z Chrześcijańską Demokracją, z Wojciechem Korfantym; z ramienia ChD sprawowała mandat poselski na Sejm Śląski. Odznaczona w 1921 r. odznaką gen. J. Hallera „Za służbę narodową” oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Polski „Polonia Restituta”. [przypis edytorski]
omanić (daw.) — oszukać. [przypis edytorski]
omanić (daw. pot.) — oszukać. [przypis edytorski]
Omar Chajjam (1048–1131) — perski poeta, astronom, filozof, lekarz i matematyk; znany przede wszystkim jako autor Rubajjatów, poetyckich czterowierszy, przetłumaczonych przez angielskiego pisarza i poetę Edwarda FitzGeralda w 1859. [przypis edytorski]
Omar, właśc. Umar ibn al-Chattab (634–641) — drugi z kalifów arabskich (od 634), jeden z twórców potęgi imperium arabsko-muzułmańskiego: zdobył trzy czwarte terytorium Bizancjum i podbił perskie imperium Sasanidów; późniejsze o kilka wieków źródła podają, że po zdobyciu Egiptu nakazał spalenie sławnej Biblioteki Aleksandryjskiej. [przypis edytorski]
omasta (reg.) — tłuszcz dodawany do potraw, np. masło a. smalec, którym smaruje się chleb. [przypis edytorski]
omasta — tłuszcz dodawany do potraw: masło, smalec i in. [przypis edytorski]
omasta — tłuszcz dodawany do potraw, np. masło a. smalec, którym smaruje się chleb. [przypis edytorski]
omasta — tłuszcz dodawany do potraw. [przypis edytorski]
omasta — tłuszcz. [przypis edytorski]
omatulić — opatulić, owinąć. [przypis edytorski]
Omawiając na innym miejscu salon XVIII w. — we wstępie do Listów panny de Lespinasse. [przypis edytorski]
omętrę — geometrę. [przypis edytorski]
omega — ostatnia litera alfabetu greckiego, tu przen.: ostatnie i ostateczne słowo, ostateczna prawda. [przypis edytorski]
o, meine Kinder (niem.) — o, moje dzieci. [przypis edytorski]
omenėje — atmintyje. [przypis edytorski]
omentra (daw. gw.) — geometra; na wsi w XX w. pojawienie się geometry, tj. geodety, było kojarzone ze zmianami własności ziemi, czyli z zagrożeniem. [przypis edytorski]
omentra (gw.) — geometra. [przypis edytorski]
omentra (gw.) — geometra; urzędnik mierzący grunty. [przypis edytorski]
omentra — zniekształcone: geometra. [przypis edytorski]
