Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116305 przypisów.
narość — zgrubienie na powierzchni ciała lub narządu (także u roślin: zgrubienie pnia) będące objawem jakiegoś schorzenia. [przypis edytorski]
na roścież — dziś: na oścież; na całą szerokość. [przypis edytorski]
na roścież — dziś raczej: na oścież; na całą szerokość. [przypis edytorski]
narośle galasowe, galasy — patologiczne narośle na roślinach powstałe w wyniku rozrostu tkanki liści w miejscach wstrzyknięcia jadu i złożenia jaj przez galasówki, owady z rzędu błonkoskrzydłych. [przypis edytorski]
na Rossynancie… — Rosynant to imię konia tytułowego bohatera powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616), Don Kichota (hiszp. Don Quijote), szlachcica, który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski. (Zapis i wymowa nazwiska bohatera powieści zostały spopularyzowane w Europie za pośrednictwem francuskiego tłumaczenia, dlatego też pierwotne brzmienie zostało zniekształcone). Cervantes brał udział w krwawej bitwie morskiej pod Lepanto (1571), pomiędzy Imperium Osmańskim a koalicją flot państw chrześcijańskich, tzw. Ligą Świętą. W bitwie pocisk uszkodził mu lewą rękę, która pozostała bezwładna do końca życia. [przypis edytorski]
narost — to, co narosło na czymś. [przypis edytorski]
narowny — narowisty, trudny do opanowania. [przypis edytorski]
narowy — dziś popr. forma N.lm: narowami. [przypis edytorski]
narożnia (neol.) — narożne pomieszczenie. [przypis edytorski]
na rozcież — dziś: na oścież. [przypis edytorski]
na rozcież — dziś popr.: na oścież. [przypis edytorski]
na rozcież (gw.) — na oścież; na całą szerokość. [przypis edytorski]
na rozcież (gw.) — na oścież. [przypis edytorski]
naroz (gw.) — naraz, nagle. [przypis edytorski]
na rozkrzewienie świeżo zbitego wojska Mansfeldowego — sens: aby rozpowszechnić wiadomość o pokonaniu wojsk Mansfelda. [przypis edytorski]
na rozstajnej drodze — na rozstajach dróg grzebano samobójców, których nie wolno było pochować w poświęconej ziemi cmentarza; rozstaje uznawano tradycyjnie za miejsce szczególnie narażone na działanie złych mocy. [przypis edytorski]
Narrenschiff (niem.) — statek głupców. [przypis edytorski]
narsas — narsumas, drąsumas. [przypis edytorski]
Narses (ok. 478–ok. 573) — pierwotnie eunuch cesarski, następnie wysoki urzędnik i sławny wódz bizantyński Justyniana I, pogromca Ostrogotów, prefekt Italii. [przypis edytorski]
na rsioku — na jodle, świerku. [przypis edytorski]
narty — długie, wąskie deski mocowane do butów, przeznaczone do poruszania się po śniegu; także: wąskie sanie syberyjskie na długich płozach. [przypis edytorski]
Naruszewicz, Adam (1733–1796) — poeta, publicysta, tłumacz, historyk, jeden z twórców polskiego klasycyzmu; autor Historii narodu polskiego, doprowadzonej do r. 1386 krytycznej historii Polski. [przypis edytorski]
Narutowicza — nazwa ulicy w Warszawie. [przypis edytorski]
narwal pospolity — gatunek walenia żyjący w wodach strefy arktycznej. [przypis edytorski]
Narwik, norw. Narvik — norweskie miasto i gmina, leżące w płn. regionie Nordland. [przypis edytorski]
Narwik to norweskie miasto portowe położone za kołem polarnym nad Morzem Norweskim. Wiosną 1940 r. o kontrolę nad portem toczyły się starcia pomiędzy siłami niemieckimi a alianckimi. Znaczenie strategiczne portu Narwik wiązało się z odbywającym się w nim przeładunkiem szwedzkiej rudy żelaza.
Bitwa o Narwik była pierwszym testem współpracy różnych sił wojskowych: brytyjskich, francuskich, polskich i norweskich. W bitwie wzięła udział polska Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. Z liczącej 4,7 tys. żołnierzy brygady w czasie tej operacji zginęło 97 żołnierzy, 28 zaginęło, 189 zostało rannych. W walkach brały udział także polskie okręty niszczyciele ORP Grom, Burza i Błyskawica. Natomiast statki pasażerskie MS Chrobry, Batory i Sobieski posłużyły jako transportowce dla wojska.
Zwycięstwo nad armią niemiecką w tej bitwie uważane jest za pierwszą znaczącą klęskę Hitlera w czasie II wojny światowej.
[przypis edytorski]
nary (blp) — prycza; tak samo w ros.: нары. [przypis edytorski]
narychlej (daw.) — dziś: najrychlej; najszybciej. [przypis edytorski]
narychtować (daw.) — naszykować, przygotować. [przypis edytorski]
narychtować (gw.) — przygotować. [przypis edytorski]
narychtować — przygotować. [przypis edytorski]
narychtowane — wycelowane. [przypis edytorski]
nary (daw.) — prycza, legowisko, być może przenośne. [przypis edytorski]
nary (daw.) — prycza, legowisko, także przenośne. [przypis edytorski]
nary (daw.) — prycza. [przypis edytorski]
nary (daw.; tylko lm) — wykonane z żerdzi lub desek miejsce do spania, niekiedy piętrowe, prymitywne łoże. [przypis edytorski]
Narymundowicz — jeden z synów Narymunta Gleba (1300–1348), brata Olgierda: Michał, książę piński lub Aleksander, książę Bełzu, lub Patrycy, książę Starodubowski. [przypis edytorski]
Narymunt (1300–1348) — postać znacznie późniejsza, pierworodny syn wielkiego księcia litewskiego Giedymina, nie przejął władzy po ojcu; Trojden przejął władzę po Szwarnie (lit. Švarnas, 1230–1269). [przypis edytorski]
nary — prycza, prymitywne łóżko. [przypis edytorski]
nary — prymitywne łóżko; tu: prycza więzienna. [przypis edytorski]
naryty — tu: opatrzony wyrytym znakiem a. napisem; naznaczony. [przypis edytorski]
narywać się — przepracowywać się, przedźwigać się. [przypis edytorski]
narządzać (daw.) — przygotowywać. [przypis edytorski]
narzędzie muzyczne — instrument. [przypis edytorski]
narzec — nazwać. [przypis edytorski]
narzeczona Tezeusza — według popularniejszej wersji mitu żoną Tezeusza została Antiope, siostra Hippolity. [przypis edytorski]
narzeczon — nazwany. [przypis edytorski]
narzekalniczka (daw.) — płaczka, kobieta wynajmowana do lamentowania i opłakiwania zmarłych na pogrzebach. [przypis edytorski]
narzekarz (daw.) — dziś: narzekasz. [przypis edytorski]
na rzekę brata w stygijskim przestworze klnie się — przysięga na rzekę piekielną Styks należała do najbardziej uroczystych i najstraszniejszych. [przypis edytorski]
narzuciła się — dziś: rzuciła się. [przypis edytorski]
naščiai — kartelė su dviem kabliais kibirams ant pečių nešti. [przypis edytorski]
naści (daw., gw.) — masz. [przypis edytorski]
naści (daw., gw.) — masz, trzymaj. [przypis edytorski]
naści (daw., gw.) — masz, trzymaj, weź. [przypis edytorski]
naści (daw., gw.) — masz, weź. [przypis edytorski]
naści (daw.) — masz, bierz. [przypis edytorski]
naści (daw.) — masz. [przypis edytorski]
naści (daw.) — masz, trzymaj. [przypis edytorski]
naści (daw.) — masz, weź. [przypis edytorski]
na ścienie — dziś: na ścianie. [przypis edytorski]
na ścienie — dziś popr. forma Msc.lp: na ścianie. [przypis edytorski]
na ścieżaj (daw.) — na oścież; szeroko (o otwartych drzwiach, oknach). [przypis edytorski]
na ścieżaj — dziś: na oścież. [przypis edytorski]
na ścieżaj (gw.) — na oścież. [przypis edytorski]
na ścieżaj — na oścież. [przypis edytorski]
na ścież (daw.) — na oścież. [przypis edytorski]
naści (gw.) — masz. [przypis edytorski]
naści (reg.) — masz. [przypis edytorski]
naści — weź. [przypis edytorski]
naściże (daw., gw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: masz, maszże. [przypis edytorski]
naśladować kobiety, będąc mężczyznami — w staroż. teatrze greckim wszystkie role odgrywali mężczyźni, także kobiece. [przypis edytorski]
Naśladowanie Chrystusa, właśc. O naśladowaniu Chrystusa (łac. De imitatione Christi) — bardzo popularna książka religijna, poradnik życia chrześcijańskiego, napisany ok. 1418–1427, przypisywany Tomaszowi à Kempis. [przypis edytorski]
Naśladowanie Chrystusa, właśc. O naśladowaniu Chrystusa (łac. De imitatione Christi) — bardzo popularna książka religijna, poradnik życia chrześcijańskiego, napisany ok. 1418–1427, przypisywany Tomaszowi à Kempis. [przypis edytorski]
naśladowanie (gr. mimesis) — tu: jako termin wywodzący się z estetyki (dziedziny filozofii zajmującej się pięknem) gr. filozofa Arystotelesa (384–322 p.n.e.). Mimesis to naśladowanie natury w dziele sztuki. Nie polega na wiernym oddawaniu rzeczywistości, ale jej artystycznym przetworzeniu. [przypis edytorski]
našlė — čia: našlaitė, t.y. gėlė. [przypis edytorski]
naśledni (daw.) — następny. [przypis edytorski]
naśli — dziś popr.: naszli. [przypis edytorski]
na śmiałego — śmiało, bez obawy. [przypis edytorski]
naśmieli się — dziś raczej: naśmiali się. [przypis edytorski]
naśmieszyć — dziś raczej: rozśmieszyć. [przypis edytorski]
naśmiewać się komu (starop.) — naśmiewać się z kogo. [przypis edytorski]
na środku ziemi siedzi, na samym jej pępku — w ośrodku kultowym Apolla w Delfach znajdował się kamień zwany omfalos (pępek), uważany za środek ziemi. [przypis edytorski]
na św. Antoniego — w dniu święta św. Antoniego z Padwy, obchodzonego w Kościele katolickim 13 czerwca. [przypis edytorski]
na świątnicach starych bogów krzyże dźwiga — chodzi o zaprowadzenie przez Jagiełłę chrześcijaństwa w pogańskiej dotąd Litwie. [przypis edytorski]
na świadki tu stawię (daw.) — przedstawiam tu jako świadków. [przypis edytorski]
na świat urodzona z piany oceanowej, szła matka rozkoszy — Afrodyta. [przypis edytorski]
na Świętą Łucją — tj. 13 grudnia. [przypis edytorski]
Na świętego Jana — w nocy z 23 na 24 czerwca, w wigilię dnia świętego Jana Chrzciciela. Jest to najkrótsza noc w roku. Obchodzono wówczas słowiańskie święto przesilenia letniego, o rodowodzie przedchrześcijańskim. [przypis edytorski]
na świętego Jura — tu: na święty nigdy (pot.). [przypis edytorski]
na świętego Marcina — 11 listopada. [przypis edytorski]
na świętego Piotra i Pawła — 29 czerwca; w oryginale: Lammas, czyli święto plonów, święto chleba, celebrowane od zachodu słońca 31 lipca do zachodu słońca 1 sierpnia. [przypis edytorski]
na Święto Jańskie — na dzień Świętego Jana, a właśc. w wigilię św. Jana w kalendarzu chrześcijańskim obchodzono święto u progu lata (w nocy z 23 na 24 czerwca; noc świętojańska, zw. też nocą Sobótki a. nocą Kupały) święto ustanowione dla zasymilowania przez tradycję chrześcijańską prastarego święta pogańskiego (znanego również w krajach anglosaskich jako ang. Midsummer, niem. Mittsommerfest; por. A Midsummer Night's Dream Shakespeare'a), związanego z przesileniem letnim i obrzędami płodności. [przypis edytorski]
na święty Jerzy — 23 kwietnia. [przypis edytorski]
na święty Marcin — 11 listopada; na ziemiach ruskich: 25 października. [przypis edytorski]
na święty Michał — 11 listopada. [przypis edytorski]
na święty Michał — 29 września. [przypis edytorski]
na świeżo malowane wrota nie patrzą filozofowie — we frazeologizmie: patrzeć, gapić się jak cielę na malowane wrota (tj. intensywnie i bezmyślnie). [przypis edytorski]
na św. Jan — święto Narodzenia św. Jana Chrzciciela 24 czerwca (ustanowione przez Kościół katolicki dla przezwyciężenia prastarej tradycji uroczystości Nocy Kupały, obchodzonej w okresie przesilenia letniego, przypadającego 21–22 lub 23-24 czerwca). [przypis edytorski]
na s. 310 — patrz rozdz. XVI. [przypis edytorski]