Przypisy

na fest (z niem.) — mocno. [przypis edytorski]

Nafissa a. Nefissa — mieszkanka renesansowej Wenecji, wyimaginowana święta, znana ze swej hojności i rzekomo obdarzona szczególnymi umiejętnościami; bohaterka wielu utworów włoskiego Cinquecento. [przypis edytorski]

naflażyć (daw.) — napadać: o deszczu ze śniegiem. [przypis edytorski]

na froncie bolszewickim — chodzi o wojnę polsko-bolszewicką z 1921 roku. [przypis edytorski]

naftą sycone światło — światło lampy naftowej; przed II wojną światową na terenach wiejskich generalnie nie było dostępu do sieci elektrycznych, prąd docierał tylko do znikomej liczby wsi. [przypis edytorski]

Naftali a. Neftali — syn Jakuba i Bilhy, niewolnicy Racheli (Rdz 30,1–8). [przypis edytorski]

naftalina — handl. nazwa naftalenu używanego jako środek przeciwko molom. [przypis edytorski]

Na fundusz wyborczy? Któż to taki? — w języku niemieckim termin „fundusz wyborczy” to pojedyncze słowo: Wahlfonds, które może przypominać nazwisko. [przypis edytorski]

na furmanki się najmował — zatrudniał się do pracy w polu; furmanka: wóz konny wykorzystywany przy przewożeniu zbiorów z pól uprawnych m.in. ziemniaków, zboża, siana. [przypis edytorski]

nafutrować — nakarmić. [przypis edytorski]

nagabała — dziś popr.: nagabywała. [przypis edytorski]

nagabanie — dziś popr.: nagabywanie, tj. uporczywe nakłanianie. [przypis edytorski]

nagabanie — nagabywanie; naprzykrzanie się, niepokojenie. [przypis edytorski]

nagabany — dziś: nagabywany; nękany, zaczepiany. [przypis edytorski]

nagabywać — zwracać się z prośbą o coś, dopytywać się (zwykle: natarczywie), domagać się, dopytywać się. [przypis edytorski]

naga duszo — iron. nawiązanie do koncepcji teoretyka Młodej Polski, Stanisława Przybyszewskiego, przedstawionej m.in. w manifeście pt. Confiteor: „naga dusza” to dusza artysty, wyzwolona z konwenansów społecznych, przekraczająca stereotypy myślenia i zachowań i przez to zdolna do odczuwania istoty bytu. [przypis edytorski]

na gadzie (daw.) — na piętrze. [przypis edytorski]

na Galacie, rumaku swym — imię konia Hektora Szekspir zaczerpnął z dzieła Lydgate'a, podobnie jak powyżej postać Margarelona, nieprawego syna Priama. [przypis edytorski]

naganiać (daw.) — ganić, krytykować. [przypis edytorski]

naganiać — ganić, krytykować. [przypis edytorski]

naganiać — krytykować. [przypis edytorski]

naganiać (tu daw.) — krytykować, ganić. [przypis edytorski]

naganiać — tu: ganić. [przypis edytorski]

naganiacz — osoba skłaniająca kogoś do czegoś. [przypis edytorski]

naganka a. nagonka — napędzanie zwierzyny w pobliże stanowisk myśliwych. [przypis edytorski]

Naganowski, Egon (1913–2000) — eseista, krytyk, tłumacz z jęz. niemieckiego. [przypis edytorski]

nagan (z ros.) — popularny w Rosji międzywojennej rewolwer belgijskiej firmy Nagant. [przypis edytorski]

na gardło (daw.) — na śmierć. [przypis edytorski]

na gardło osądzić — skazać na śmierć. [przypis edytorski]

na gardło skazano (daw.) — skazano na śmierć. [przypis edytorski]

na gardło stać (daw.) — starać się o czyjąś śmierć. [przypis edytorski]

na gardle karać — stosować karę śmierci (wykonywaną przeważnie przez ścięcie lub powieszenie). [przypis edytorski]

na gardle karano — karano śmiercią. [przypis edytorski]

na gardle pokarać — wykonać karę śmierci. [przypis edytorski]

na garnuszek — na utrzymanie; Franka oddano osobie zarobkowo zajmującej się wychowaniem dzieci, którymi nie mogły się opiekować ich matki, najczęściej dlatego, że nie były mężatkami. [przypis edytorski]

Nagasaki — miasto w Japonii, w zach. części wyspy Kiusiu; od 1639 do XIX w. jedyny japoński port otwarty dla cudzoziemców i centrum wymiany międzynarodowej dla całego kraju. [przypis edytorski]

nagatywa, popr.: negatywa (daw.) — głos niezgody, przeciwko głosowanej propozycji. [przypis edytorski]

nagel (niem.) — gwóźdź, kołek. [przypis edytorski]

nagiem — dziś popr. forma Msc. lp r.m.: nagim; tu zachowano daw. formę ze względu na rym. [przypis edytorski]

nagiemi ręki — dziś popr. forma N. lm: nagimi rękami. [przypis edytorski]

nagi lud (starop.) — lud nieuzbrojony. [przypis edytorski]

nagim li ciałem będziesz — konstrukcja z partykułą wzmacniającą li; znaczenie: tylko nagim ciałem. [przypis edytorski]

naginė — iš vieno minkštesnės odos gabalo suraukta avalynė su apivarais [przypis edytorski]

naginė — iš vieno minkštesnės odos gabalo suraukta avalynė su apivarais. [przypis edytorski]

nagi pies turecki — jedna z bezwłosych ras psów, obecnie wymarła. [przypis edytorski]

nagi — tu w znaczeniu: bezwstydny. [przypis edytorski]

na głos łowca — dziś popr. forma D.: na głos łowcy. [przypis edytorski]

na głowę jego nałożono (…) nagrodę — dziś: za głowę jego wyznaczono nagrodę. [przypis edytorski]

Na głowie Goplany pokazuje się półksiężyc — Goplana w tej scenie upodabnia się do bóstw kobiecych władających przyrodą; z półksiężycem nad czołem występują Diana oraz Hekate w mit. gr. Postać podobną jak tu Goplana przybiera również Królowa Nocy w Czarodziejskim flecie Mozarta. [przypis edytorski]

Na głowie ma kraśny wianek… (odnośnie wersów 386–405 i 406–417) — w wydaniu z roku 1823 poeta zaznacza, że zwrotki te mają być śpiewane jako duet (Duo), zaś od wiersza 406 śpiewa sama Dziewczyna, co w powyższym wydaniu było oznaczone napisem Aria. [przypis edytorski]

na głowie zejdzie (daw.) — zabraknie głowy. [przypis edytorski]

nagłymi ulewy — dziś popr. forma N.lm: ulewami. [przypis edytorski]

naglądać (reg.) — doglądać. [przypis edytorski]

na glanc (z niem. Glanz: połysk; świetność) — na wysoki połysk, doskonale. [przypis edytorski]

na glanc (z niem.) — na wysoki połysk. [przypis edytorski]

naglej — bardziej nagle; tu: pilnie. [przypis edytorski]

naglem uderzył (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nagle uderzyłem. [przypis edytorski]

Naglergasse — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]

nagle uwożą poetę… — po wykryciu Bractwa Cyryla i Metodego władze rosyjskie aresztowały i uwięziły lub skazały na zsyłkę jego większość członków. Taras Szewczenko został skazany na wcielenie do karnego korpusu jako szeregowiec, z zakazem pisania i rysowania. Początkowo służył w twierdzy w Orsku na Uralu, w 1848 został przydzielony do ekspedycji badającej brzegi Morza Aralskiego, a następnie zezwolono mu zamieszkać w Orenburgu, gdzie mógł wrócić do swojej twórczości, przyjaźnił się też z innymi zesłańcami, między innymi z polskimi rewolucjonistami. To spowodowało rewizję, dalsze oskarżenia i przeniesienie do twierdzy nad Morzem Kaspijskim, gdzie znów zabroniono mu pisać. Po wojnie krymskiej, w 1857, przyjaciołom Szewczenki udało się wyjednać jego zwolnienie z karnego korpusu. Poeta osiadł wówczas w Petersburgu. W 1859 uzyskał zezwolenie na wyjazd w rodzinne strony, tam jednak został aresztowany pod zarzutem podburzania chłopstwa i po śledztwie odesłany do Petersburga. [przypis edytorski]

Nagle (…) — w tłumaczeniu brak poprzedniego akapitu, w oryg. niem. Alle Kräfte hatten ihn verlassen, er fühlte sich totmüde (Wszystkie siły go opuściły, poczuł się śmiertelnie zmęczony); red. WL. [przypis edytorski]

nagle zły skażony — nagle zły [został] ukarany. [przypis edytorski]

naglić — pospieszać, ponaglać. [przypis edytorski]

naglić — pospieszać. [przypis edytorski]

na gniado — na kolor ciemnobrązowy; wyrażenie utworzone od nazwy maści konia o sierści brązowej, lecz z czarną grzywą, ogonem i dolnymi częściami kończyn. [przypis edytorski]

na górnym Idasie — Parys, królewicz trojański, spędził dzieciństwo i młodość jako pasterz na górze Ida. Tam też dokonał rozstrzygnięcia sporu, której bogini należy się złote jabłko z napisem „Najpiękniejszej”. [przypis edytorski]

na górze — tu: na zewnątrz ciała. [przypis edytorski]

nagodzić (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]

nagodzić się (starop.) — przytrafić się. [przypis edytorski]

nagodzić się — zgodzić się; umówić się co do pracy. [przypis edytorski]

nagolenica a. nagolennik — część zbroi zakrywająca nogę wojownika od kolana w dół, ochraniająca goleń. [przypis edytorski]

na goli — w otwartym terenie. [przypis edytorski]

nagonka — grupa ludzi, którzy na polowaniach naganiają zwierzynę w pobliże stanowisk myśliwskich. [przypis edytorski]

nagorsze (starop. forma) — najgorsze. [przypis edytorski]

nagoście — dziś popr. forma B.lm: nagości. [przypis edytorski]

na gospodynią (daw.) — dziś: na gospodynię. [przypis edytorski]

nagotować — przygotować. [przypis edytorski]

nagotować — tu: przygotować, przyszykować. [przypis edytorski]

nagrąznąć (starop.) — namoknąć, nasiąknąć, namoknąć w wodzie. [przypis edytorski]

Na granicy Tel Awiwu i Jaffy — Tel Awiw został założony w 1909 przez osadników żydowskich na peryferiach starożytnego portowego miasta Jaffa, zamieszkiwanego w większości przez ludność arabską. Dzięki wybudowaniu w 1938 własnego portu morskiego i portu lotniczego Tel Awiw stał się dynamicznie rozwijającym się, nowoczesnym miastem: w latach 40. XX w. miał ok. 200 tys. mieszkańców, dwukrotnie więcej niż Jaffa. W dwa lata po powstaniu nowożytnego państwa Izrael, w 1950 Tel Awiw i Jaffa zostały połączone w jedno miasto, ob. Tel Awiw-Jaffę. [przypis edytorski]

nagroda cnoty im. Monthyona — Prix Monthyon; nagroda (za ogólne zasługi, w dziedzinie literatury lub nauki) przyznawana od 1820 r. przez Akademię Francuską. [przypis edytorski]

nagrzewać (starop.) — zagrzewać; zachęcać. [przypis edytorski]

na gurze (starop. forma ort.) — na górze. [przypis edytorski]

na gwałt — gwałtownie, szybko. [przypis edytorski]

na (gw.) — masz. [przypis edytorski]

na (gw.) — proszę; trzymaj. [przypis edytorski]

na (gw.) — tu: masz. [przypis edytorski]

na (gw.) — weź; masz. [przypis edytorski]

nahaj — a. nahajka: bicz. [przypis edytorski]

nahaj — bat, narzędzie chłosty używane w carskiej Rosji. [przypis edytorski]

nahaj — bicz, bat. [przypis edytorski]

nahaj — bicz. [przypis edytorski]

Nahajce — właśc. Nogajców, Tatarów z Ordy Nogajskiej. [przypis edytorski]

nahajka a. kańczug — skórzany bicz, narzędzie dyscyplinowania i wymierzania kary. [przypis edytorski]

nahajka — bicz. [przypis edytorski]

nahajka — skórzany bicz z krótką rączką. [przypis edytorski]

nahaj — rodzaj skórzanego bicza. [przypis edytorski]

nahaj — skórzany bicz. [przypis edytorski]

nahaj — skórzany bicz z krótką rączką. [przypis edytorski]

na hak przywieść (daw.) — złapać, poskromić, jak psa łańcuchowego. [przypis edytorski]

nahija — podstawowa jednostka podziału administracyjnego w Starej Czarnogórze. [przypis edytorski]