Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7552 przypisów.
Do pierwszej wierzby — wierzba to symbol utraty osoby ukochanej (por. np. Otello, akt IV, scena 3). Klaudio ma nosić wianek z wierzby jako znak, że utracił swoją ukochaną, Hero. [przypis edytorski]
do pieśni — występuje tu nieznany (anonimowy) autor, któremu jednak nie dane jest, jak dawnym średniowiecznym śpiewakom, opiewać wzniosłej, rycerskiej i bohaterskiej przeszłości, lecz teraźniejszość skarlałą i nędzną. [przypis redakcyjny]
dopirać a. dopierać się (daw.) — domagać się. [przypis edytorski]
dopiro (gw.) — dopiero. [przypis edytorski]
dopiro (starop.) — dopiero. [przypis redakcyjny]
dop. l. mn.: pewien w tej mierze nie ustąpić sławy i oceanowi, królowi tysięcy nimf. [przypis redakcyjny]
dopóka — dopóki. [przypis edytorski]
Dopóki dziesięć żniw nas nie zbogaci — tj. przez dziesięć lat. [przypis edytorski]
Dopóki jednostki będą miały możność opierać się sile wykonawczej, będą mniemały, że mają do tego prawo; a dopóki będą między sobą prowadziły małe wojny, jakżeż można chcieć, by państwo żyło w spokoju?… — Mably również ostro występuje przeciw prywatnym pocztom zbrojnym możnowładców, uważając je za największe niebezpieczeństwo dla państwa. [przypis redakcyjny]
dopókim był — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dopóki byłem. [przypis edytorski]
dopókim nie miał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dopóki nie miałem. [przypis edytorski]
dopóki nie potrzeba (…) doświadczenie właściwe zaczyna się tam, gdzie, aby coś poznanym być mogło, musi być wykonana pewna nowa praca — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 28. [przypis autorski]
Dopóki okręt trzyma się na wodzie… — sławne porównanie państwa do okrętu, wcześniej jeszcze znane z poety Alkajosa, potem z Horacego; zna je grecki retor z IV w. po Chr., Temistios; w naszej literaturze spotyka się je między innymi w drugim Kazaniu sejmowym Skargi i w Testamencie Słowackiego. [przypis tłumacza]
Dopóki pewna liczba zebranych ludzi uważa się za jedno ciało, ma tylko jedną wolę… — rozdział ten, nie wnosząc nic nowego do pojęcia woli powszechnej, podkreśla jej ściśle racjonalistyczny charakter. Nie jest ona ani faktyczną wolą obywateli, ani też nie musi pokrywać się z tekstem uchwalonych ustaw. Jest jedynie wyrazem idealnej korzyści całości społecznej, korzyści, która może być zawsze rozumowo odkryta i która istnieje zawsze jako pewna idealna, obiektywna wartość, niezależnie od subiektywnych poglądów i pragnień jednostek. A nawet każdy, byleby umiał wyzwolić się od egoistycznych czy partyjnych pobudek, może korzyść tę spostrzec, co więcej, wolę jej w sobie poczuć i w ten sposób zrealizować idealny byt woli powszechnej. [przypis tłumacza]
Dopóki roztrząsano uposażenie (…) — Stanisław Barzykowski. Historia powstania listopadowego, III, s. 250–251. [przypis redakcyjny]
dopókiśmy (…) leżeli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dopóki leżeliśmy. [przypis edytorski]
dopókiśmy nie uznali — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dopóki nie uznaliśmy. [przypis edytorski]
dopóki ten śmiertelny nieśmiertelności nie przyoblecze — parafraza 1 Kor 15, 53:54: trzeba, ażeby to, co zniszczalne, przyodziało się w niezniszczalność, a to, co śmiertelne, przyodziało się w nieśmiertelność. A kiedy już to, co zniszczalne, przyodzieje się w niezniszczalność, a to, co śmiertelne, przyodzieje się w nieśmiertelność, wtedy sprawdzą się słowa, które zostały napisane: Zwycięstwo pochłonęło śmierć (cytat w przypisie za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]
dopóty, dopokąd — tu: na tyle, na ile. [przypis edytorski]
dopótyś — skrót od: dopóty jesteś; do tego momentu jesteś. [przypis edytorski]
dopóty — tak długo, aż. [przypis edytorski]
do początków Rzymu: miasto to założone przez pozbawionych dachu własnego, a odważnych awanturników — mowa o legendarnych początkach Rzymu. [przypis edytorski]
do podobieństwa (daw.) — prawdopodobne. [przypis redakcyjny]
(…) do podpisania umowy. Przypilnuj warunków i klauzul (…) — chodziło o podpisanie kontraktu nowego mieszkania panny de Lespinasse, którego wszakże nie zdążyła już objąć. [przypis tłumacza]
do podtrzymywania rządu przeciwko narodowi, jak to czyni obecnie w Wenecji Rada Dziesięciu — Rada Dziesięciu była trybunałem inkwizycyjnym dla spraw politycznych i władzy nieograniczonej. Kierowała również policją polityczną. Dzięki grozie, jaką rozszerzała, była jedną z najsilniejszych podpór oligarchicznej konstytucji. [przypis tłumacza]
do podziemiów (gwar.) — do podziemi (końcówka ów pod wpływem odmiany rzeczowników męskich). [przypis redakcyjny]
do podziemnych chodników świątyni — εἰς τοὺς ὑπονόμους τοῦ ἱεροῦ. P. wyżej IV, V, 4, uwaga do słów „z góry w dolinę”. [przypis tłumacza]
dopokąd — dopóki. [przypis edytorski]
dopokąd — dziś popr.: dopóki. [przypis edytorski]
dopokąd idę — gdziekolwiek bym nie szedł. [przypis edytorski]
dopokąd Żydzi w miastach będą czynić stan oddzielny — samorząd gmin żydowskich w Polsce obejmował sprawy religii, szkolnictwa, administracji gminy i sądownictwa w sprawach między Żydami; delegaci gmin obradowali w sprawach wspólnych na zjazdach (tzw. Sejmach żydowskich). [przypis redakcyjny]
do pokoja (forma starop.) — do pokoju. [przypis redakcyjny]
do pola — na zewnątrz. [przypis edytorski]
dopomódz — dziś popr. forma bezokol.: dopomóc. [przypis edytorski]
dopomóżcież (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: dopomóżcie koniecznie, dopomóżcie wreszcie itp. [przypis edytorski]
doporać się — wywalczyć, wypracować z trudem; por. porać się. [przypis edytorski]
do portu — do należącego do Megary portowego miasta Nisaja nad Zat. Sarońską, połączonego z Megarą długimi murami obronnymi. [przypis edytorski]
Do powiatu przybyła lotna kompania żandarmerii (…) i tu tak długo pozostawała, aż doprowadzono do porządku i spokoju… — podnoszono skargi, że prowadzona żandarmeria i wojsko dokonywała egzekucji bezwzględnie, bijąc jednych za rabunki, innych, by wydali broń i wyjawiali winnych, oraz rekwirując żywność dla siebie. Opowiadano, że w ten sposób zostało ukaranych 4000 chłopów, a kilkunastu zabito. Trudno sprawdzić, ile w tych zarzutach jest prawdy. [przypis autorski]
do Poznania wracał się przez morze — nawiązanie do wydarzeń z czasów potopu szwedzkiego; w grudniu 1658 r. Stefan Czarniecki wyprawił się na czele wojsk polskich do Danii, by wesprzeć ją w walce z siłami Karola Gustawa; udało mu się m.in. odbić wyspę Als, ważny punkt strategiczny, dzięki brawurowej przeprawie przez cieśninę o tej samej nazwie, oddzielającą wyspę od lądu stałego. Dzięki przywołaniu tego epizodu postać Czarnieckiego zostaje tu ukształtowana jako wzorzec wodza niewahającego się podejmować odważne decyzje i realizować swoje posunięcia z powodzeniem. [przypis edytorski]
do poznawania siebie samych oprócz czynności myślenia (…) potrzebny jest jeszcze pewien określony sposób oglądania — to zdanie: „Ja myślę” wyraża czynność, zmierzającą do określenia istnienia mego; przez to już jest danym istnienie, ale nie jest jeszcze dany sposób, w jaki mam je określić, tj. ułożyć w sobie rozmaite szczegóły, do niego należące. Do tego trzeba oglądu samego siebie [Selbstanschauung], którego podstawę stanowi forma dana a priori tj. czas, będąca zmysłową i należąca do wrażliwości czynnika określonego. Ale jeżeli nie mam innego jeszcze samooglądu, co mi daje przed aktem określenia ten czynnik we mnie określający, którego samorzutności tylko jestem świadom, tak samo, jak czas daje czynnik określany: to nie mogę określić mego istnienia jako samodzielnej istoty, lecz tylko wyobrażam sobie samorzutność mego myślenia, tj. określania, a istnienie moje pozostaje wciąż tylko zmysłowym tj. dającym się określić jako istnienie zjawiska. Atoli ta samorzutność sprawia, że nazywam siebie umysłowością [Intelligenz]. [przypis autorski]
Do pracy! naprzód — z głową podniesioną! (…) Do twardej pracy — jutro do terminu! — Miriam, Z boleści życia, „Życie” 1887, nr 28. [przypis autorski]
doprawdy byłoby przeczuleniem dopatrywać się w nich jakiejś ujmy dla osób skądinąd czcigodnych i otoczonych powszechnym szacunkiem — w tym miejscu kończy się treść podana w wydaniu źródłowym jako przypis. [przypis edytorski]
do prawdy podobne — dziś: prawdopodobne. [przypis edytorski]
do prawdy (starop.) — dziś: doprawdy; naprawdę. [przypis edytorski]
Doprawdy, w ciągu tych ośmiu lat, Kraków dużo przeżył. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Wiatr nad Krakowem (rys. Iwo Gall, z „Abdery”). [przypis edytorski]
dopros (z ros. допрос) — przesłuchanie. [przypis edytorski]
doprowadzić je do Anglii — pobytu w Anglii dowodził Gladstone. [przypis autorski]
doprowadzić (…) Oblubienicę do jej Oblubieńca — To jest: Kościół do Chrystusa. [przypis redakcyjny]
do przedmieścia — τὸ προάστειον, u Dindorfa τὸ προσάρκτιον, ad urbis partem borealem. [przypis tłumacza]
Do przejścia — wyd. lwow. ma: Po przejściu. [przypis redakcyjny]
Do przemysłów kreatywnych zalicza się m.in. branże: muzyczną, filmową, wydawniczą oraz nadawczą. Por. szerzej: R. Towse, Ekonomia kultury. Kompendium Warszawa 2011. [przypis autorski]
do przeniesienia (daw.) — tu: do wytrzymania. [przypis edytorski]
do Przybytku — Świątynia to τὸ ἱερόν, rozumieć należy cały obszar jej, wszystkie zabudowania razem; ὁ ναός, Przybytek, świątynia właściwa, gmach główny; τό ἅγῐον natomiast oznacza Święte Świętych, w gmachu głównym, do którego nikomu nie było wolno wchodzić prócz arcykapłana. [przypis tłumacza]
do Przybytku — τοῦ ἁγίου, właściwie: Święte. Tu Flawiusz używa przeważnie określeń w sposób następujący: τὸ ἱερόν = świątynia (jak zwykle, oznacza całość), τὸ ἅγῐον = Przybytek wraz z dziedzińcem wewnętrznym (Święte), τὸ νεώς (att.) albo ναός = sam Przybytek, τοῦ ἅγῐον ἁγίου = Święte Świętych (Sanctissimum). Rzecz prosta, że wszelki terminus technicus hebrajski w przekładzie greckim stałość swą tracić musiał, nawet pod piórem jednego i tego samego autora. Sprawdziwszy tekst z różnymi źródłami, planami etc. postanowiłem iść nie za słowami, ale za myślami autora, aby być bliżej i samego tekstu i historycznej prawdy, a jeśli pobłądziłem, niech krytyka mnie sądzi. [przypis tłumacza]
do. [przypis redakcyjny]
dopuścić do głosu swoje Ja w wykładzie dogmatycznym — w wykładzie dogmatyczno-praktycznym zaś np. o takiej autoobserwacji, w której idzie o obowiązki obchodzące każdego, kaznodzieja przemawia nie przez „ja”, tylko przez „my”. W wykładzie jednak opowiadającym o odczuwaniu osobistym (w zwierzeniach, które pacjent lekarzowi swemu czyni) lub o własnych swoich doświadczeniach musi się przemawiać przez „ja”. [przypis autorski]
dopuszczać (z ros.) — przypuszczać. [przypis autorski]
dopytać się czego (daw.) — znaleźć co. [przypis edytorski]
do Pyto i Dodony słał (…) posły — tj. do wyroczni w Delfach, gdzie losy przepowiadała wieszczka Apollina Pytia, oraz do wyroczni w dębowym gaju poświęconym Zeusowi w Dodonie w Epirze. [przypis edytorski]
Do rąk pana Ludwika Crozet, inżyniera dróg i mostów w Grenobli (dep. Izery), albo, if dead [ang. gdyby już nie żył; Red. WL.], pana de Mareste w Paryżu, Hotel Brukselski, ul. Richelieu nr 45 (life of Dominik) [ang. życie Dominika; Red. WL.]. [przypis autorski]
do rachunkowości sprytu — por. Wiliam Shakespeare, Otello, akt I sc. 1. [przypis edytorski]
Dora — Δορίς. [przypis tłumacza]
dorada — dziś popr.: rada. [przypis edytorski]
dorada — gat. ryby. [przypis edytorski]
dorada — ryba morska o srebrzystym kolorze. [przypis edytorski]
dorada — tu: rada. [przypis edytorski]
doradców — tak również w wyd. 1829 i 1830; zapewne powinno być: doradów, tj. porad. [przypis edytorski]
doradźca — dziś popr. forma: doradca. [przypis edytorski]
doradzca (daw.) — doradca. [przypis edytorski]
doradzca — dziś popr.: doradca. [przypis edytorski]
do Rafanei — ἐν Ῥαφανέαις, miasto syr. prow. Kassiotis na północnym krańcu Libanu. [przypis tłumacza]
Doralika — córka króla granadzkiego, Stordylana. [przypis redakcyjny]
d'Orange — dynastia Orańska panuje dotychczas [informacja aktualna również w 2011 r.: od 1980 r. królową Holandii jest Beatrix Oranje-Nassau. Red. WL]. [przypis redakcyjny]
doraźny — tu: natychmiastowy. [przypis edytorski]
doraził (starop.) — dodał, powiedział dosadniej. [przypis redakcyjny]
do razu — od razu. [przypis redakcyjny]
Dor — Δώρα, דֹ֣אר (Joz 17, 11 etc.); dzisiejsza wioska Tantura (Tortura, Dandora) 1200–1500 mieszkańców, w odległości około 5 godzin od Hajfy, nad morzem, w kierunku południowym. [przypis tłumacza]
Dordona — dziś nazwa rzeki i departamentu we Francji. [przypis redakcyjny]
Dordrek — miasto Dordrecht w Holandii. [przypis redakcyjny]
dordzałość (starop.) — dojrzałość. [przypis redakcyjny]
Doręczałem (…) te listy (…) i otrzymywałem opłatę pocztową — w XIX w. w niektórych krajach nadawca mógł wysłać list, za który opłatę pocztową uiszczał listonoszowi odbiorca. [przypis edytorski]
Doré, Gustave (1832–1883) — francuski grafik, rysownik, malarz i rzeźbiarz; autor ilustracji do scen biblijnych oraz wydań książkowych m.in. Boskiej komedii Dantego; jego styl charakteryzuje się realizmem, a zarazem ekspresją wyrazu w duchu romantycznym. [przypis edytorski]
Dore Gustaw (1832–1883) — znakomity ilustrator arcydzieł literatury światowej. [przypis redakcyjny]
Dorgelès, Roland, właśc. Roland Lecavelé (1886–1973) — fr. pisarz; najbardziej znany z książki Le Croix de bois (1919, Drewniane krzyże), zbioru opowiadań o I wojnie światowej, napisanych na podst. własnych przeżyć. [przypis edytorski]
Doria Jędrzej — Genueńczyk, naprzód admirał Franciszka I, króla francuskiego, obrażony przezeń, przyjął służbę u jego wroga, Karola V; jeden z największych bohaterów morskich, oczyścił Morze Śródziemne z saraceńskich korsarzy; mogąc przy pomocy Karola V zostać księciem Genui, wolał jednak obdarzyć ją swobodą, za co wdzięczna ojczyzna uczciła go zaszczytnym przydomkiem „ojca ojczyzny”. [przypis redakcyjny]
Dorian Gray — bohater powieści Oscara Wilde'a Portret Doriana Graya, piękny młodzieniec, który oglądając swój portret, dał się przekonać, że piękno i zmysłowe spełnienie są jedynymi rzeczami, o jakie warto zabiegać, i wypowiedział życzenie sprzedania własnej duszy, żeby zamiast niego starzała się i szpetniała twarz na obrazie. Jego życzenie zostało spełnione, Dorian Gray prowadził amoralne życie, stawał się coraz bardziej rozwiązły i okrutny, a twarz na portrecie cały czas starzała się i oszpecała pod wpływem każdego występku. [przypis edytorski]
doriškas — doringas, moralus. [przypis edytorski]
Doris — mały kraik górski nad rzeką Kefisosem, na północ od Focydy. [przypis redakcyjny]
dorking — rasa kur ozdobnych wyhodowana w Wlk. Brytanii. [przypis edytorski]
d'Orléans-Longueville, Charles-Paris (1649–1672) — kandydat do polskiego tronu wysuwany przez obóz profrancuski podczas walki stronnictw po wyborze Michała Korybuta Wiśniowieckiego; zginął podczas forsowania Renu w bitwie pod Tolhuis. [przypis edytorski]
Dormesko — nazwisko znaczące, utworzone od czas. oznaczającego spanie w językach romańskich: fr. i hiszp. dormir, wł. dormire. [przypis edytorski]
dorme sur mon oreiller (fr.) — śpi na mojej poduszce; qu'un: że jakiś (spójnik z rodzajnikiem). [przypis edytorski]
dormez tout espoir (fr.) — porzućcie wszelką nadzieję; w tłumaczeniu na fr. początek napisu nad bramą piekła w Boskiej komedii Dantego: w oryg. lasciate ogni speranza, voi ch'entrate (porzućcie wszelką nadzieję wy, którzy tu wchodzicie). [przypis edytorski]
Dormi secure — zbiór kazań na dnie świąteczne. [przypis tłumacza]
dormitarzy — sypialń. [przypis autorski]
dormitorium — sala sypialna w klasztorach itp. instytucjach. [przypis edytorski]
dormitorium — sypialnia w klasztorze, zakładzie wychowawczym lub internacie. [przypis edytorski]
Dorn powtórzył z solą barową doświadczenia wykonane przez Rutherforda nad tlenkiem toru (…) — „Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft” Halle, czerwiec 1900 [przypis edytorski]
Dorn [zauważył podobne odchylenie promieni β w polu elektrycznym] — [por.] „Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft”, Halle 22, 44 (1900). [przypis autorski]
dorównywa — dziś: dorównuje. [przypis edytorski]
