Przypisy

nieprzełomiony (starop.) — nieprzełamany, niepodzielony; tu: niezłomne, niepożyte siły. [przypis edytorski]

nieprzełomny — niepodatny na złamanie. [przypis edytorski]

nie przełomny (starop. forma ort.) — nieprzełomny, tj. niezłomny. [przypis edytorski]

nie przenieść czegoś (daw.) — nie znieść czegoś, nie wytrzymać, nie ścierpieć czegoś. [przypis edytorski]

nie przeniósłbym (daw.) — nie wytrzymałbym. [przypis edytorski]

nieprzenoszący (daw.) — nieprzewyższający. [przypis edytorski]

nieprzeobrażon — nieprzeobrażony. [przypis edytorski]

nieprzepłacony (daw.) — bardzo wartościowy, bezcenny. [przypis edytorski]

nieprzerwalne — dziś: nieprzerwane. [przypis edytorski]

nie przeszło mu darmo (rusycyzm) — nie pozostało bez skutku. [przypis edytorski]

nieprzetoczony — tu: niestoczony przez robaki, niespróchniały. [przypis edytorski]

nie przeto — nie dlatego. [przypis edytorski]

Nie przeto, święta Cnoto, porzucić cię trzeba — w zdaniu tym występuje szyk przestawny, możnaby je zapisać również tak: „Nie trzeba przeto porzucić cię, święta Cnoto”. [przypis edytorski]

nie przeto — tu: mimo to. [przypis edytorski]

nieprzetrwany (starop.) — trwający wiecznie. [przypis edytorski]

Nie przetrze oczu, jak plunę któremu! — ataman grozi, że strzeli do żołnierza łamiącego dyscyplinę (plunąć: pot. strzelić, por. spluwa: broń palna, pistolet). [przypis edytorski]

nieprzezpiecznie (gw.) — niebezpiecznie. [przypis edytorski]

nieprzezpieczność (daw.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]

nieprzezpieczny (daw.) — niebezpieczny. [przypis edytorski]

nieprzezpieczny — dziś popr.: niebezpieczny. [przypis edytorski]

nieprzyjacieli — dziś popr. B.lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjacieli — dziś popr. forma D.lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjacielskiemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: nieprzyjacielskimi. [przypis edytorski]

nieprzyjaciel sroższy się jem wrócę (starop.) — wrócę jako [jeszcze] sroższy ich nieprzyjaciel. [przypis edytorski]

nieprzyjaciel z Awinionu — antypapież. [przypis edytorski]

nieprzyjaciołami — dziś popr. forma: nieprzyjaciółmi. [przypis edytorski]

nieprzyjaciołami — dziś popr. forma N. lm: nieprzyjaciółmi. [przypis edytorski]

nieprzyjacioły (arch.) — dziś popr. forma B. lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjacioły (daw. forma) — dziś B. lm: (na) nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjacioły (daw. forma) — dziś N. lm: (z) nieprzyjaciółmi. [przypis edytorski]

nieprzyjacioły (daw. forma) — dziś popr. B.lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjacioły — dziś popr. forma B. lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjacioły (starop. forma) — nieprzyjaciół. [przypis edytorski]

nieprzyjaźliwszy (starop. forma) — bardziej nieprzyjazny. [przypis edytorski]

nieprzyjazni — [przypis edytorski]

nieprzyrodzony — tu: nienaturalny; ten wyraz został dodany w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]

nie przystoi (daw.) — nie wypada. [przypis edytorski]

nieprzystojna (daw.) — tu: nieprzystojnie, nie przystoi, nie wypada. [przypis edytorski]

nieprzystojny (starop.) — taki, który nie przystoi (komuś); niewłaściwy, nieodpowiedni. [przypis edytorski]

Nie przyszedłem tu po krytykę i sąd mego ojca i moją narodowość — powinno być raczej: (…) sąd nad moim ojcem i moją narodowością. [przypis edytorski]

nie przyszła była — forma daw. czasu zaprzeszłego, dziś: nie przyszła (dawniej, wcześniej, uprzednio). [przypis edytorski]

nieprzytomność (daw.) — nieobecność. [przypis edytorski]

nieprzytomność — tu: nieobecność. [przypis edytorski]

nieprzytomny (daw.) — nieobecny. [przypis edytorski]

nieprzytomny i zrozpaczony — w oryg. niem. außer sich vor Verzweiflung: oszalały z rozpaczy. [przypis edytorski]

nie psy, a ludzie — dziś popr.: nie psy, ale ludzie. [przypis edytorski]

nie puszczały — tj. nie wypalały, zawodziły. [przypis edytorski]

niepyszny — tu: pozbawiony pychy. [przypis edytorski]

nie pytaj kogo — tu: nie pytaj o kogo, nie szukaj kogo. [przypis edytorski]

Nie pytam się, czy ranny brat mój cierpi; sam staję się tym ranionym bratem — cytat z poematu Song of myself (Pieśń o sobie samym). [przypis edytorski]

nierączy — powolny, spokojny. [przypis edytorski]

nieradaś — skrócone od: nierada [jeste]ś; nie jesteś rada. [przypis edytorski]

nierada — tu: niechętnie. [przypis edytorski]

Nie radby się bił (…) z ni-skiem (starop.) — nie rad biłby się z nikim; nie chciałby się z nikim bić. [przypis edytorski]

nierad czemu (starop.) — tu: niezadowolony z czego. [przypis edytorski]

nierad (daw.) — niechętnie. [przypis edytorski]

nierad (daw.) — niechętny, niezadowolony. [przypis edytorski]

nierad (daw.) — niechętny. [przypis edytorski]

nierad (daw.) — niezadowolony. [przypis edytorski]

nieradny (daw.) — bezradny. [przypis edytorski]

nieradny (daw.) — niechętny. [przypis edytorski]

nierado (daw.) — niechętnie. [przypis edytorski]

nierady (daw.) — niechętny. [przypis edytorski]

nie radzę ci się z nim świadczyć — zapewne: nie radzę ci wymieniać z nim oświadczyn. [przypis edytorski]

nieradzi (daw.) — niechętnie. [przypis edytorski]

nie raniony (starop. forma ort.) — dziś popr.: nieraniony. [przypis edytorski]

nierano — nie wcześnie; późno. [przypis edytorski]

nierano — późno. [przypis edytorski]

nieraźnie — tu: niechętnie, bez zapału. [przypis edytorski]

nieraźno — nieszybko. [przypis edytorski]

nie razem ducha oddać usiłował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nie raz ducha oddać usiłowałem. [przypis edytorski]

nierazem to (…) słyszała — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nie raz to słyszałam. [przypis edytorski]

nierazem widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nieraz widziałem. [przypis edytorski]

nie raześ jem (…) ukazował (starop. forma) — nie raz im ukazywałeś. [przypis edytorski]

nieraześ tak robił — inaczej: nieraz tak robiłeś (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

nie raz (starop. forma ort.) — dziś: nieraz. [przypis edytorski]

nie raz (starop. forma ort.) — dziś: nieraz; wielokrotnie. [przypis edytorski]

nie raz (starop. forma ort.) — dziś popr.: nieraz (tj. wielokrotnie). [przypis edytorski]

Nie razsużdat! (ros.) — nie dyskutować. [przypis edytorski]

Nieraz w czasie jego choroby nie mogłem wstrzymać się, aby coś przykrego nie powiedzieć (…) Przekonałem się o tym, patrząc na Potocką — Mickiewicz, List do A.E. Odyńca, Paryż, 13 listopada 1833. [przypis edytorski]

nierentujący się — dziś raczej: nierentowny; nieopłacalny, niedochodowy. [przypis edytorski]

nie równią — tu: w niekorzystnym stosunku sił. [przypis edytorski]

nierównie bardziey (daw.) — o wiele bardziej. [przypis edytorski]

nierównie (daw.) — bez porównania, znacznie, o wiele. [przypis edytorski]

nierównie (daw.) — o wiele bardziej. [przypis edytorski]

nierównie (daw.) — o wiele. [przypis edytorski]

nierównie — o wiele. [przypis edytorski]

nie robią mu piersi — nie oddycha ciężko. [przypis edytorski]

nierogacizna — trzoda chlewna. [przypis edytorski]

nierogate — dziś: nierogacizna (mowa o świniach). [przypis edytorski]

nierozcięty jeszcze numer „Timesa” — dawniej gazety wydawano w postaci obustronnie zadrukowanych arkuszy papieru poskładanych na pół; czytelnicy samodzielnie rozcinali je na kartki. [przypis edytorski]

nierozgarniony (daw.) — dziś: nierozgarnięty. [przypis edytorski]

nie rozjątrza bole — nie rozjątrza bólów. [przypis edytorski]

nierozjęty (starop.) — nierozdzielony. [przypis edytorski]

nierozstrzygniony (daw. forma) — dziś: nierozstrzygnięty. [przypis edytorski]

nierozstrzygniony — dziś popr.: nierozstrzygnięty. [przypis edytorski]

nie rozsużdat' (ros.) — w trybie rozkazującym: proszę się nie zastanawiać; to nie podlega dyskusji; od: розссуждать, rozważać, rozmyślać. [przypis edytorski]

nie rozumiem ciebie — dziś popr.: nie rozumiem cię. [przypis edytorski]

nierozumna jest — daw. konstrukcja, w domyśle: rzecz, sprawa; dziś raczej: nierozumne jest. [przypis edytorski]

nie rozum w rozszczepioną kłodę wtykać rękę (…) A nuż klin skoczy, drzewo zuchwalca przycapie… — Milon z Krotony (VI w. p.n.e.), zapaśnik grecki słynny ze swojej siły, zwycięzca wielu zawodów, kiedy zobaczył w lesie pień drzewa z wbitymi klinami, próbował go rozerwać, jednak kliny obsunęły się, ręce uwięzły mu w szczelinie i bezbronny Milon zginął rozszarpany przez wilki. [przypis edytorski]