Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6139 przypisów.
o jutrze — jutro. [przypis redakcyjny]
Oj, woły moje, da połowyje… (białorus.) — Oj, woły moje płowe, czemuż nie orzecie? Oj, lata moje, lata młode, czemu marnie płyniecie? [przypis edytorski]
Oj wyzwoły, Boże (…) bidnych newilnykiw (ukr.) — Oj wyzwól, Boże, nas wszystkich, biednych niewolników, Z ciężkiej niewoli, Z wiary bisurmańskiej, Na jasne gwiazdy, Na ciche wody, Do radosnej krainy, Do świata chrześcijańskiego, Wysłuchaj, Boże, w prośbach naszych, W nieszczęśliwych modlitwach, Nas, biednych niewolników; bisurmanin — muzułmanin. [przypis redakcyjny]
Ojzer dalim hojszio no — (hebr.) „Wspierający ubogich, zbaw nas”. [przypis edytorski]
Ojzer dalim hojszio no (hebr.) — „Wspierający ubogich, zbaw nas”. [przypis tłumacza]
Oj, zyjdzi, zyjdzi, jasny miesiaczeńku… (białorus.) — Oj, wzejdź, wzejdź jasny miesiączku, jak młyńskie koło, wyjdź dziewczyno, serce jedyne, przemów do mnie słowo. [przypis edytorski]
okadzania — zabieg z przepisu lekarzy, stosowany przez samego Prousta przeciw astmie. [przypis tłumacza]
okajannyj, okajannyj — wyrażenie cerkiewne, które oznacza tyle, co przeklęty, nieszczęsny, nędzny. [przypis tłumacza]
okamieć (neol.) — skamienieć; zamienić się w kamień. [przypis edytorski]
oka mknienie — dziś raczej: oka mgnienie. [przypis edytorski]
Okam — Ockham, teolog scholastyczny, uczeń Skota. Znowuż Rabelais drwi z subtelności i łamigłówek scholastycznych. [przypis tłumacza]
o karaniu wiecznym — W oryginale: La vendetta eterna, wieczna zemsta, czyli kara boża za grzechy, z jakich czyszczące się duchy poeta w tej pieśni opisuje. [przypis redakcyjny]
oka turecka — daw. jednostka masy, nieco ponad 1 kg. [przypis edytorski]
okażcie wdzięczność, jak to ku czci szczęśliwego męża jest w zwyczaju — urządzano stypę, a może i obdarzano obecnych na pogrzebie. [przypis tłumacza]
okazało się w księdze piątej, że ta równość stanowi zaletę republiki — Rozdz. III i IV. [przypis autorski]
Okazało się w trzodzie co szlachetniejszego, ofiarował je właściciel (…) — jeśli na odwrót między przypłodkiem, opowiada Laskowski, znalazło się coś ślepego lub potwornego, przesądny Żmudzin zmieniał pośpiesznie mieszkanie. [przypis redakcyjny]
okazał się bezradnym — dziś: okazał się bezradny. [przypis edytorski]
Okazał się on jednak [termin „neoromantyzm”] (…) nieużyteczny (…) choć zapewne stworzył niektóre wybitne i trwałe osiągnięcia — W. Kayser, Kleines literarisches Lexikon, t. I, Bern 1961, s. 168. Jako ciekawostkę warto zanotować ironiczną interpretację ortograficzną w książce R. Hamanna i J. Hermanda, Impressionismus (Berlin 1960): Neuro-mantische Stimmungskunst; autorzy traktują ją jako odmianę późnego impresjonizmu. [przypis autorski]
okazalszy — tu: lepszy, korzystniejszy. [przypis redakcyjny]
okazją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: okazję. [przypis edytorski]
okazją — dziś popr. forma B.lp: okazję. [przypis edytorski]
okazja (daw.) — bitwa, potyczka. [przypis edytorski]
okazja (daw.) — bój, walka. [przypis redakcyjny]
okazja (daw.) — potyczka. [przypis redakcyjny]
okazja — sposobność. [przypis redakcyjny]
okazja — tu: walka. [przypis redakcyjny]
okazować (daw.) — pokazywać. [przypis edytorski]
Okazując poprzednio, w jaki sposób podstawiano w uchwałach publicznych w miejsce woli powszechnej wole szczególne… — księga II, rozdz. III i księga III, rozdz. XVIII. [przypis tłumacza]
okazyi — zgodnie z melodią wiersza wyraz ten trzeba czytać jako czterosylabowy: o-ka-zy-i. [przypis edytorski]
okazyjej — dziś forma D.lp: okazji. [przypis edytorski]
okazyje — tu: okazje do zwady. [przypis redakcyjny]
okazy użyczone przez p. Demarçay'a (…) przez p. Urbaina — żywię głęboką wdzięczność dla wyżej wymienionych uczonych, którym zawdzięczam okazy do badań. Dziękuję także p. Moissanowi, który obdarzył mnie uranem metalicznym. [przypis autorski]
okazywać — tu: pokazywać. [przypis edytorski]
okazywanie wyższości swej w kwestiach odwagi — co do tej kwestii wypowiem się później. Uznaję jednak, że jeśli problem odwagi i tchórzostwa zaistniał między przyjaciółmi, to musi on być rozważony w istotnych rozmowach poważnych, nigdy zaś nie może być pretekstem do tajnych i trudnych do odparcia bez kompromitacji (patrz wyżej: rozmowa z Gustawem) aluzji, witzów, dawań do zrozumienia ciemnych i dwuznacznych. W ogóle jest to świństwo, a w tym wypadku (przyjaźni) gorsze niż w innych. [przypis autorski]
ok — chodzi o oka sieci. [przypis edytorski]
Okeana, co wszystkie ziemskie lądy (…) opasuje (mit. gr.) — wg staroż. gr. wizji budowy świata, wody Oceanu opływały dookoła płaską tarczę ziemi. [przypis edytorski]
Okean (mit. gr.) — rzeka opływająca ziemię dookoła. [przypis edytorski]
Okeanos (mit. gr.) — jeden z tytanów, uosabiający strumień, który opływa ziemię. [przypis edytorski]
Okeanos (mit. gr.) — rzeka opływająca tarczę świata; pierwotny bóg wszelkich wód, patronujący rzekom i źródłom. [przypis edytorski]
Okeanos — wielka rzeka otaczająca świat, a zarazem jedno z pierwotnych bóstw wody. [przypis edytorski]
okej — w gwarze obozowej: żołnierz amerykański. [przypis edytorski]
okienko pozostało pustym (…) a pan Kazimierz (…) markotnym — dziś: okienko pozostało puste, a pan Kazimierz markotny. [przypis edytorski]
okierka — zdrobnienie od „oksza”, czyli topór. [przypis edytorski]
okież (gw.) — o mało. [przypis autorski]
okiść — ciężki śnieg na gałęziach drzew. [przypis edytorski]
okiść — ciężki śnieg na gałęziach drzew. [przypis edytorski]
okiść — gruba warstwa ciężkiego śniegu powodująca łamanie gałęzi. [przypis edytorski]
okiść — gruba warstwa przymarzniętego śniegu. [przypis edytorski]
okiść — przymarznięty śnieg okrywający gałąź. [przypis edytorski]
okiść — przymarznięty śnieg okrywający gałąź. [przypis edytorski]
okiść — przypominający liście śnieg przyrośnięty do gałęzi. [przypis edytorski]
okiść — śnieg a. szron na gałęziach drzew; tu: biały blask wokół księżyca. [przypis edytorski]
okiść — śnieg przymarznięty do gałęzi (tu metaforycznie: białe kwiaty). [przypis edytorski]
okiść — zamarznięty śnieg zwieszający się z gałęzi. [przypis edytorski]
okiś — śnieg z gałęzi. [przypis redakcyjny]
okkupańcie — zniekształcona (być może pod wpływem francuskiego occuper) forma słowa „okupant”. [przypis edytorski]
okładki — tu: ozdobna okładzina na rękojeści broni. [przypis edytorski]
okład z gorczycy — tradycyjny środek rozgrzewający, stosowany w leczeniu reumatyzmu. [przypis edytorski]
oklaskiem — dziś popr.: oklaskami. [przypis edytorski]
oklaski, których najrozmaitszych objawów i rodzajów musieli się uczyć jego zausznicy — brzęczenia, szmeru dachówek pustych i skorupek. Tak je zwano: bombos, imbrices et testes. Swetoniusz, [Żywot Nerona] 20. [przypis autorski]
oklask — poklask, brawa, uznanie. [przypis edytorski]
oklep a. na oklep — bez siodła. [przypis edytorski]
oklep — bez siodła. [przypis edytorski]
oklep — jadąc na koniu bez siodła. [przypis edytorski]
okna dają na — dziś popr.: okna wychodzą na. [przypis redakcyjny]
oknem powyrzucali — mowa o tzw. drugiej defenestracji praskiej; 23 maja 1618 – z okna Zamku Królewskiego na Hradczanach wyrzucono cesarskich namiestników (Jarosława Borzitę z Martinic i Wilhelma Slavatę) oraz sekretarza Fabriciusa. Powód stanowiła antyprotestancka polityka cesarza Macieja. Wydarzenie to uznaje się za początek wojny trzydziestoletniej. [przypis edytorski]
okno weneckie (archit.) — duże okno, podzielone pionowo na trzy części. [przypis edytorski]
Oknus a. Oknos (mit. gr.) — uosobienie powolności, wahania i zwlekania, po śmierci skazany na bezsensowną pracę: wieczne splatanie słomianego sznura, którego koniec zjada osioł. [przypis edytorski]
Oknus — założyciel Mantui (miejsca pochodzenia Wergiliusza), wg. mit. rzym. syn wróżki Manto i Tybru. [przypis edytorski]
okny (daw.) — dziś forma N.lm: oknami. [przypis edytorski]
okół (daw.) — dziś: okolica. [przypis edytorski]
okół (daw.) — obora, stajnia. [przypis redakcyjny]
okół (daw.) — szranki. [przypis redakcyjny]
okólnik (daw.) — tu: podwórze. [przypis edytorski]
okólnik — ogrodzona część pastwiska lub podwórza, przeznaczona dla bydła, koni lub owiec; tu: miejscowy najemny pracownik rolny; w oryginale „ogólnicy” zam. okólnicy. [przypis edytorski]
okólnik — ogrodzona część pastwiska. [przypis edytorski]
okólnik — pismo służbowe z poleceniami albo wskazówkami wydane w jednym egzemplarzu i przekazywane obiegiem między odbiorcami. [przypis edytorski]
okólnik — pismo służbowe z poleceniami a. wskazówkami wydane w jednym egzemplarzu i przekazywane obiegiem między odbiorcami. [przypis edytorski]
okólnik — pismo zawierające wskazówki, rady. [przypis edytorski]
okólnik — tu: rodzaj urzędowego pisma obiegowego, które wysyłane jest do wszystkich zainteresowanych stron. Zawiera ogólne wskazówki bądź zalecenia wydawane odgórnie do podległych mu organów państwowych. [przypis edytorski]
oków — dziś raczej: (z) okowów. [przypis edytorski]
oków — okowy, kajdany; przen. niewola. [przypis edytorski]
oko burzy — nazywa się w wirującym leju chmur miejsce lazurowe niezmącenie spokojne. [przypis autorski]
oko dnia pięknego — Szymon Szymonowic, Żeńcy, w. 17; w oryginale z innym szykiem: „Słoneczko, śliczne oko, dnia oko pięknego”. [przypis edytorski]
oko — jeden punkt na karcie. [przypis redakcyjny]
około (daw.) — przyimek wiążący wykonywaną czynność z jej przedmiotem, bez wskazywania bliższych szczegółów. [przypis edytorski]
około (daw.) — przyimek wiążący wykonywaną czynność z jej przedmiotem: wokół, dokoła, nad. [przypis edytorski]
około (daw.) — w pobliżu. [przypis edytorski]
około dwóch miliardów dorosłych — liczba ludności na Ziemi szybko rośnie: Antoine de Saint-Exupéry pisał tę książkę w 1943 roku; w 1950 r. na świecie żyło szacunkowo 2,5 miliarda ludzi, w 2000 r. już 6 miliardów, a w 2020 r. około 7,8 miliardów dorosłych i dzieci. [przypis edytorski]
około godziny jedenastej — tj. piątej po południu. [przypis tłumacza]
około pięciu stóp i ośmiu cali wysokości — tj. ok. 173 cm; stopa to jednostka miary wynosząca 30,48 cm, zaś cal 2,54 cm. [przypis redakcyjny]
Około r. 1790 w Uszomierzu w powiecie owruckim komisarz właściciela majątku, przypisując posuchę czarom niewiast, polecił wskazane przez włościan pławić… — Szczegóły te biorę z Wł. Smoleńskiego, Przewrót umysłowy w Polsce wieku XVIII, 1923. [przypis autorski]
około św. Michała — tj. 29 września. [przypis edytorski]
około siódmej w nocy w wigilię Bożego Narodzenia — do połowy XIX wieku w znacznej części Włoch rozpoczynano dobę na godzinę przed zachodem słońca i rachowano godziny do dwudziestu czterech. [przypis redakcyjny]
około sto tysięcy osób różnej płci, różnego wieku, a najwięcej niewinnych tych niemowląt, które jeszcze schronić się nie mogły, a których wściekły Rusin po troje razem na jednę dzidę zbijał — W Humaniu znajdują się dotychczas trzy wielkie studnie, zapakowane kilką tysiącami dzieci, przy piersiach matek zamordowanych. Trzeba zostawiać te bezeceństwa ślady, aby potomność wiedziała, jak sądzić tę Katarzynę II, którą, wcale jej nie znając, tylko o jej pensjach słysząc, nikczemny chciwiec sławy i pieniędzy Wolter i podły dla pensji Helwecjusz [Wolter i Helwecjusz obaj pobierali pensje od Katarzyny II, której postępowanie względem Polski wysławiali, jako zwalczanie katolickiego fanatyzmu i obronę uciśnionej ludzkości; Helwecjusz (Helvétius, 1715–1771), filozof materialista, autor dzieła O rozumie (De l'Esprit). S.Cz.] wysławiają pod niebiosa, wystawując potomności do naśladowania jej mądrość, tolerancję i ludzkość [przypis autora, usunięty w wyd. z 1816 r. Red. WL]. [przypis autorski]
Około stu wiorst kwadratowych — w przybliżeniu 114 km kwadratowych. [przypis redakcyjny]
okołot (daw., gw.) — omłócony snop zboża. [przypis edytorski]
około trzeciej godziny dnia — tj. dziewiątej rano. [przypis edytorski]
okołować — okrążyć. [przypis edytorski]
okolać — dziś: okalać. [przypis edytorski]
